|
2000
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera izan deneko hipotesiaren aldeko azaltzen da Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten
|
badugu
ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde batera utzia du. Horregatik, bat dator Azkorbebeitia Kirmen Uriberen garapen ikuskerarekin:
|
|
|
Aitzitik, gutxitan bada ere, zenbaitetan narratzailea lehenengo pertsonara igarotzen da. Ondorioz, hasiera batean istorioa narratzaile estradiegetiko batek kontatzen digulako ustea
|
badugu
ere, azkenean, narratzaile eta pertsonaien arteko joko ezkutu baten berri izan du irakurleak, narratzaile estradiegetikotzat zuena, egiazki narratzaile autodiegetikoa dela ikusiz. Ezusteko amaiera eskaintzen zaigu, beraz.
|
|
|
prolepsi mota hauetan, aurreko bi prolepsi motek bategiten dute. Hortaz, aurrera egitearen bidez, narrazioaren denbora bukatu aurreko denbora baterako aurrerapena egiten
|
badugu
ere, aurrera egite honen bidez kontatzen zaigunak narrazioaren amaieraren denbora gainditzen du.
|
|
2001
|
|
|
Baina Frantziako kritika estrukturalista aipatu
|
badugu
ere, badira zenbait lan ikuspuntuaren eremu mugatuan aurrekari garrantzitsu gisa har daitezkeenak. Horrela, Bigarren Mundu Gerraren ondoren, Iparrameriketako Lost Generation eko idazleen obren itzulpen arrakastatsuek kontateknika berriei buruzko ikerlanak eragin zituzten.
|
|
|
Baina diferentziak hor daudela onartzen
|
badugu
ere, badira loturak idazle horien artean, zehazkiago hitz eginda" novísimo" en eta Atxagaren artean. Eta desberdintasunetariko bat zinema da.
|
|
2002
|
|
|
Gaur egun genero horretan klasikotzat hartzen diren idazleak (Stevenson, Kipling, Melville...) grina biziz irakurri ditu Atxagak, eta berarentzat (Borgesentzat bezala), ez dira testuak aldatzen, haiek irakurtzeko modua baizik. Azterketa labur honetan Atxagak gazteagoentzat idatzitako testuetan sartzeko aukerarik ez
|
badugu
ere, nabarmendu nahi genuke Behi euskaldun baten memoriak (1991) eleberri laburrak haren ondoko eleberrigintzan izan duen eragina.
|
|
|
Olaziregi, M. J. & Etxaniz, X., Euskarazko Haur eta Gazte Literatura Idazleak, Pamiela, Iruñea, 1998), ipuin nahiz eleberriak, zinemarako gidoiak (Hamaseigarrenean aidanez, 1984; Kareletik, 1985), edo saiakera liburu interesgarriak, adibidez Gogoa zubi (Alberdania, Irun, 1999). Lertxundiren obraren aipamen sakonagoa aurrerago egingo
|
badugu
ere, azpimarratu egin nahi genuke autorearen berritze etengabea, jada presente dagoena 1970 eta 1973 artean argitaratu zituen hiru lanetan. Bere literatur ibilbidea Hunik arrats artean (1970) ipuin liburuak hasi zuen; liburu hau euskal ipuin modernoaren hastapena da zenbaitentzat, eta bertan nabarmena da Hego Amerikako errealismo magikoaren eragina (ipuinetako bat Macondon kokatzen da, eta beste batean narratzaile hila bilakatzen da narrazioaren gidari, Rulforen kutsuko estilorik klasikoenean), baita absurdoaren antzerki eta ipuinen eragina ere.
|
|
|
Gure ikerketaren xede nagusia euskal eleberrigintzaren bilakaeraren azterketa den arren, garrantzizko irizten diogu azken urteotan gainerako genero narratiboek izan duten igoera eta sendotzea nabarmentzeari. Azken batean, gure jarduna euskal eleberrigintzaren azterketara mugatu
|
badugu
ere, dudarik ez dago ipuingintzak gurean erdietsi duen mailak hurbilpen kritiko zabal eta gaurkotuak merezi dituela. Ondorio horixe ateratzen da I. Mujika Iraolak (1991), I. Aldekoak (1993; 2000) edo X. Mendiguren Elizegik (1997) argitara eman dituzten artikulu nahiz sarrera interesgarrietatik1:
|
|
2005
|
|
|
Ipuin guztiak ipuin sozialak direla esatea
|
badugu
ere, ez da hain erraza errealismoaren ikuspegi zorrotz batetik denak batera ikustea. Ipuinotan garapen bat dagoela esan genuke.
|
|
|
Ez da besterik aipu igandetan irrati telebista guzietan. Ba ote dakizue kirol zelaietan baino askoz ere jende gehiago (kirolari eta behari) biltzen garela elizetan gaur egun, igande oroz, burrumba gutiago egiten
|
badugu
ere? 700.000 gazte baitziren Torontoko JMJ munduko gazte katolikoen topaketetan, Aita Saindu zaharkitu baten inguruan, zenbat ziren egun ber beretan Koreako Joko Olinpikoetan munduko izar ederrenen ikusten?
|
|
2017
|
|
|
Ez dugu sekula nazioarekiko bat egite erabatekorik lortuko, ez dugu sekula gure konpromisoari esker nazioa esentzia modura gauzatu ahal izango, baina horrek ez du esan nahi nazioa bazterrean utzi behar dugunik. Nazioari ere berez dagokiona eman behar zaio, justiziaz jokatu behar dugu harekin, hori zehatz mehatz zertan datzan sekula jakingo ez
|
badugu
ere.
|
|
2021
|
|
|
Hartara, ezagutza eta prestakuntza literarioaz ari garen neurrian, literaturaren didaktikaren egoeraren ebaluazio diagnostikoaren gerizpean sartzea erabaki da, horren ondorio gisa ulertzen baitugu ezagutza eta formazioa. Gaitasunek badute horretan eraginik, bistan dena, eta muga fin samarra dela onartzen
|
badugu
ere, markoari sailkapen honek modu egokiagoan erantzuten diola uste dugu. Eta, preseski, alderdi konpetentzialak esangura handiagoa duelako, presentzia nabarmenagoa izango du lan honetan ezagutzenak baino.
|