|
2013
|
|
|
Beraz, 6 eta 9 aginduak bete ez zituen aitaren seme da Manu Araibar. Aitak hazitako eta hezitako semea ez izanagatik, joera berberaren jabe izana da, jatorria argitzen diotenerako gainditua
|
badu
ere.
|
|
|
Antonio Arruti() poeta ezezaguna izan da oro har XX. mendean zehar eta, zenbait idazle eta ikerlarik aipatu izan
|
badu
ere, ez du poetak literaturaren historian lekurik hartu. Joseba Intxaustik apailaturiko Antonio Arrutiren poemen edizioak (Olerki galduak:
|
|
|
Azken finean, Itur ondoan poeman badira halako ñabardurak, eta oro har hirugarren ahapaldiak bezainbesteko modernismo kutsurik ez
|
badu
ere(. Eskar gaiztoa, gogo lilien/ Ainbeste iduri ta amets garbien/ Betiko izotza?) hauteman daiteke Erromantizismoaren errekurtsoetatik (nagusiki konparazioa) haratago dagoen iruditeria bat, iradokizunari eta emozioari ere garrantzia ematen diena.
|
|
|
Han filosofia ikasten du, eta orduan hasten da kulturaren esparruan mugitzen. Garai honetan ez du euskararik lantzen frantziskotarren artean, eta zeharo galtzen ez
|
badu
ere, hizkuntza klasikoak eta gaztelania ikasiz, bazterturik geratzen zaio euskara. 1902an Erriberrira joaten da:
|
|
|
Ez da, beraz, kointzidentzia euskal literaturen historiaren gogoeta aurrerakoi eta kritikoenak instituzionalizazio horren ertzetatik etorri badira, hala nola Casenaveren kasuan edota nirean. Ur Apalategik ere azken aldian, historizazioa bera arazotzat hartu ez
|
badu
ere, euskal literaturaren instituzionalizazioari eta komertzializazioari buruzko gogoeta zehatzak egin ditu (2013). Azkenik, Josu Bijueskak (2010, 2012) edota Iñaki Aldekoak (2010) instituzionalizazio horri interesatzen ez zaizkion garaiak birpentsatu dituzte, Errenazimentuaren eta Barrokoaren garaiak kritikoki eta politikoki jorratuz.
|
|
|
Joxe Azurmendik arazoaren hasiera zehatzago azaldu
|
badu
ere (Volksgeist), saia nadin gure egoera erreakzionario honen zenbait urrats historikoki azaltzen. Eredu filologikoaren oinarrian, Fichte-ren 1808ko Nazio alemaniarrari diskurtsoadugu, non arraza teutonikoa, eslaviarra eta latindarra bereizten dituen filosofoak lehen aldiz historia hirukoitz baten adar desberdin moduan.
|
|
|
Ez da edonolako laudorioa errege honi Larramendik eskaini diona, Felipe V.aren semeak Gipuzkoako mendiak burdin arotik aterarazi baititu berarekin ekarri duen urrezko aroari esker, aldaketa horrek labur iraun
|
badu
ere. Baina aldaketaren laburrak berak aditzera ematen du lurralde horren ohiko egoera burdin aroa dela, mendietako meatzeek erakusten dutenez.
|
|
|
Euskal produkzio literario idatzia bizirik iraun duena baino ugariagoa izan arren, zoritxarrez, gorde den dokumentazioa bakarrik da benetakoa. Dokumentazio horren arabera, Lazarragaren eskuizkribuaren aurkikuntzak hiru mende luzetan aurreratzen
|
badu
ere euskal kontakizunaren jaiotza, ordutik XIX. mendearen azken herenera arte itxaron da genero horrek jarraipena izan dezan. Zalantzarik gabe, XVI. mendean bertan euskal kontakizunaren sorrera kokatzea ez da huskeria, aditzera ematen duelako euskal literaturan berau inguratzen duten literaturetan bezalatsu hasi zirela gauzak, baina, dirudienez, haiek bezalatsu garatuz joatea ez zuen lortu:
|
|
|
Berriro Etxepareren Linguae Vasconum Primitiaen erreparatuz, nabaria da hitzaurrea eta azken bi koplak ikuskera errenazentista batetik ernetakoak direla; corpus hori, ordea, ez dago eraikita Errenazimentuak oso bereak zituen zenbait ezaugarritatik. Banakaturik dagoen gizatalde zehatz baten hizkuntza laudatzen, edo oso errenazentista den idazlanaren egile izatearen harrotasuna erakusten
|
badu
ere,, lehen egilea izateak areagotzen duen harrotasuna, gainera. Errenazimentuak oso berea izan zuen forma lantzea ez zuen gune bihurtu:
|
|
|
Ez du Koldo Izagirrek antologiaren irizpideen azalpen zuzenik egiten, egile bakoitzari buruzko sarrera kritiko interesgarriez hornitu
|
badu
ere kaiera bakoitza. Aldiz, Susa argitaletxearen editoreak kaiera bildumari eginiko sarrera orokorrean, argi ikus dezakegu euskal poesiaren testu antologia orokor honen helburu nagusiak honakoak direla:
|
|
2015
|
|
|
Hasteko, Amalur (ama lur) eta Amari (ama ari) izendapenek ez dute jasotako tradizioan lekukorik. Lehena, gerraurreko literaturan tokia
|
badu
ere, 1968 urteko F. Larruquert en eta N. Basterretxearen dokumentalak egin zuen ospetsu, gero Ortiz Osés ek Mariri behin eta berriz emana?, eta bigarrenaren jatorria ez dugu zehatz ezagutzen. Bestalde, ikerketa arkeologiko antropologikoek, Mariren mitoaren aztarnak paleolitoan koka daitezkeela iradoki arren, ez dute ezer zehatzik baieztatu, horretarako Mari jainkosatzat jo litzatekeelako, eta are gehiago, Jainkosa Nagusitzat?.
|
|
2016
|
|
|
(Atxaga, 1974). Hau da, euskal kulturak barnera begiratu behar
|
badu
ere, ez du modu estatiko klasikoan begiratu behar, baizik eta euskal tradizioa berrirakurriz eta berrerabiliz.
|
|
|
80). Egun ere gurean gehiegi garatu gabeko paradigma izaten jarraitzen
|
badu
ere, Memoria Ikasketen garapenarena salbuespen bat da Kultur Ikasketen gabezia panorama orokorrean, honen adibide da MHLIITren jarduna, bai eta mintzagai den liburua ere. Batetik, gaurko Euskal Herriko agenda politikoan den gatazkaren gaineko memoriaren gaia jorratzen delako kultur ikuspegiak ekartzen duen berritasunarekin eta, bestetik, ikuspegi kritiko batetik egiten delako, esparru global nahiz lokalean memoriari lotutako eztabaidarako material ugari irakurleon eskura jarriz.
|
|
2018
|
|
|
OEH s.v. begira, begiratu, begira edun). Bigarrena aspaldi ageri da eta hedadura zabala du, baina ez du osagarria datiboan hartzen eta hirugarrenak, osagarria genitiboan nahiago
|
badu
ere, badu adibide datibodunik ere, nahiz eta lekukotasun zaharrenetan Mendebaldean bakarrik agertu. Nire ustez, lehen edo azken adierekin lotu genuke honako hau; hots, ‘arreta jarri’ edo ‘zaindu, babestu, behatu, gorde’ rekin.
|
|
|
Kasu horietan zenbapaiteko joera ageri da aditzaren posizioa aitzinatzeko ere. Beraz, oro har aditza atzera eramateko joerak indarra baldin
|
badu
ere, item gibel kargatu batzuetan nabari da atzerakarga txikitzeko joera ere. Halere, adituek anitzez joera handiagoa dute atzerakarga txikitzeko:
|
|
|
Era berean, Andima Ibiñagabeitia atzerrian bazegoen ere, eta atzerrian zentsuraren atzaparrak saihesteko aukera gehiago izanik ere, gizarte zentsura edonora iristen zen, eta hortik bere hitzak ere, batetik eleberri" ederra eta bikain idatzia dela" aitortu arren, bestetik" likitsa eta zikina" dela epaitzen baitu eta argitaratuz gero" sortuko lukeen eskandalua ez litzake [ela] makala izango". Beraz, bere horretan esaten ez
|
badu
ere, badirudi denentzat erosoago izan zela ez argitaratzea.
|
|
|
Zergatik? Alde batetik, zentsurarekin zerikusi zuzena ez
|
badu
ere, azpiegiturak minimoak ziren, oso oso eskasak: editorialak falta ziren, plan editorialak zer esanik ez, elkarteak eta taldeak falta ziren, kazetariak falta ziren. hori zen orduko Euskal Herria.
|
|
2019
|
|
|
Euskaldun berri batek burue edo buru ikasten badu, biziki ongi. Euskaldun berri horrek euskara taberna giroan (kalekoan, etxekoan) bakarrik egiten badu eta beti hala esaten
|
badu
ere ez da ezer gertatzen. Aski da zaindua arrotz ez gertatzea eta, egun batean telebista esatari kontratua badu, horretara pasatzeko gauza izatea.
|
|
|
60 Beste ezer baino lehen nabarmendu behar da A ediziotik aski hurbil ageri dela Z (eta C) delakoa, eskuarki zuzenketa ortografikoz [h a sistematikoago hainbat hitzetan (Bihotz, behar...), etab.] eta formalez ongi asko hornitzen
|
badu
ere. Ohi bezala, ez da falta edizio bietako batean tartekatutako testu diferentziarik.
|
|
|
Agerikoa da ez dela Mikelestorenarena ikertzaileen arreta erakarri duen obra, eta ez soil soilik liburuaren izaera erlijiosoagatik edota bere literatur estatus subalternoagatik. Horrek guztiak ikerketa idorte horretan franko lagundu
|
badu
ere, nabarmena da baduela azterketarako esparru historiko ideologikotik eta hizkuntzari dagokionetik harago doan interesik; alegia, edizioen katramilaren ingurukorik, batetik, eta ingurune eta abagune politikoekiko mendekotasunari buruzkorik, bestetik. Hipotesiak eta zalantzak tarteko, auzi horien guztien gaineko ikuspegi orokorraren jorraketa aurkezten du artikulu honek.
|
|
|
27 Zehaztapenik ematen ez
|
badu
ere, sumatzekoa da Iturbidek 1997an proposatutako datuan hau da, Longas bitartean aritu izan zela inprimatzaile zioen hartanoinarritu zela orduan Bidador (ikus Iturbide, 1997: 197). tu zela Iruñean (Iturbide, 2015:
|
|
|
Euskararekin ukipenean zeuden Erdi Aroko latinaren aldaerek, beraz, bere burua eta neure burua erran nahi zuten egiturak erabiltzen bide zituzten perpaus bereko subjektuari erreferentzia egiteko, hots, zentzu bihurkarian. Errenteriako hizkuntzalariak pasartean latineko adibiderik ematen ez
|
badu
ere, garai eta alderdi horretako latinean idatzitako testuei begiratua emateak haren oharra berresteko aukera ematen du: XII. mendeko Valpuestako8 (Burgos) Andre Maria kodexean, adibidez, capo bihurkarien zenbait adibide (14a b) ediren daitezke (Ramos, 2000:
|
|
|
Ohar hau garrantzitsua da, euskarazko buru bihurkariak joera tipologiko unibertsalen emaitza izateko aukera ezeztatzen ez
|
badu
ere, murriztu behintzat egiten baitu. Bertze modu batera adierazita, euskararena munduko hizkuntzetako joera tipologikoen isla dateke, baina mendebaldeko Europan horren ezaugarri ezohikoa izateak bertzelako azalpena bilatzera bultzatzen du.
|
|
2020
|
|
|
Alabaina, artikuluaren egileak Zayas transkribatzen
|
badu
ere, Zalla forma besterik ez da ageri 1934ko uztailaren 17ko data duen eta hil bereko 22an Gaceta de Madrid-ek emakidaren berri ematen zuen jakinarazpenean:
|
|
2021
|
|
|
Euskaltzain osoa da 2022az geroztik eta tarteka itzulpenak ere egiten ditu. Heldu, gazte zein haur literatura idatzi
|
badu
ere, haur eta gazte literaturan eta bereziki poesian nabarmendu da. Bere lehen lana ipuingintzan egin zuen, Uneka...
|
|
|
Genealogia feministaren arloan, amaren heriotzaren inguruko poematatik bakarra aztertu badugu ere, egileak amaren kastaren erreibindikazio nabaria egiten duela ikus genezake: haren ama eredua (bere buruaren ukapena egiten duena) eta entrega guztizkoa arbuiatzen
|
badu
ere, bere amarekiko esker sakona eta egiazkoa aitortzen du. Genealogia poetikoari dagokionez, berriz, Anna Akhmatovatik hasi eta Patty Smitherainoko ibilbidean edota euskaratu zuen idazle persiarraren erotismo askearen desinhibizioan aukera zabala aurkitzen dugu.
|
|
2022
|
|
|
Irlandak azken mendean Independentzia eskuratu eta gaur egun artegaratu duen hizkuntza politikaren azterketa egiten du John Walshek. Azterketa atalka egiten
|
badu
ere, ibilbide kronologiko bat irudikatzen du, mende osoko bilakaera historikoa azaltzeko oso baliagarria dena. aldian irlanderak bizi izan dituen gorabeherak harilkatu eta irlandar hizkuntza biziberritzeko ahaleginen bilakaera historiko kronologikoa egiteko gai da.
|
|
|
Ardi galduan, batez ere, gutun egileek gaztelaniara jotzen dute euskarazko hitzaren esanahia zehazteko. Noiz edo noiz euskarazko sinonimo batek edo latinak ordezkatzen
|
badu
ere, gaztelania erabat nagusitzen da, bere horretan utziz ala mailegatuta. Hona gaztelania hutsean lagatakoak:
|
|
|
Berdin Latsibin, jazoeren tokiekin, baina aurrenekoan ez zegoen historia osagaia eransten du. Historiagile baten aipamena ez ezik, bi pertsonaia historiko barneratzen ditu, horietako baten izena aldatzen
|
badu
ere istorioan. Kontakizunean karlisten gudalburua Donato Arraitz Sagasti izan arren, oin oharrean adierazten du egiazkoa," Onen yatorrizko izena Donato Txopitea zan" (26) eta, bestearena, ez du mudatzen, Praxides Mateo Sagasta():
|
|
|
Ambrosio Isasti Intxaurtiaga" Presidente del Comite Liberal" (39) da. Jatabe
|
badu
ere jaioleku, berrogei urtez Puerto Ricon bizi izandakoa da, gazte zela bere osabak hara eraman zuelako. Liberalen lehendakariak hauteskundeetarako aukeratzen ditu ahaldungaia eta gudalburua.
|
|
|
Autoreak esan nahi izan duenaren inguruan, bat datoz ahotsak. Egileak eleberria bizitzaren sufrikario bezala agertzen
|
badu
ere, esperantzari lekua utzi nahi izan dio eta horren lekukotza aktibismoan jartzen du.
|
|
2023
|
|
|
Ondoko soinu itxiren batek eragindako azken bokalaren hersketa (edo asimilazioa) ere aipatzen du (jaune) hango bertako tasun moduan. Ikusi dugunez, pasarte berean egin aditz laguntzailearen gramatikalizazioa ahotan hartzen du (esan eguidazu); Goierrin zabaldua zegoela uler daiteke, berariaz esaten ez
|
badu
ere. Gauza bera a+ a> ea disimilazioaz.
|
|
|
Ez du komatxorik erabiltzen. Lehen begiratuan ez du ematen, beraz, estilo zuzena baliatzen duenik, baina pasarte batean aipu zuzenak ere ematen ditu, komatxorik jarri ez
|
badu
ere, narratzaileak berak aditzera ematen duenez: " oju egiten zuen"," koplari baten gisa zion".
|