|
2007
|
|
|
Azterketa bizkor honen ondotik, eta gaiak aztertzeko sakontasun handiagoa eskatzen
|
badu
ere, honako ondorioak atera ditzakegu:
|
|
|
Horregatik, kurrikuluan ikasleei ingurune euskalduna bilatzen lagundu behar diegula aipatzen da. Hala ere, argi uzten du euskaltegia ez dela ingurune euskalduna emateko ardura duen bakarra, paper garrantzitsua jokatu behar
|
badu
ere. Baina argi dago, kurrikuluan esaten denez, ingurune ez euskaldunetan euskaltegiak eskaini behar diola ikasleari euskaraz aritzeko aukera.
|
|
|
Gipuzkoan eta Iparraldean lortutako emaitzak aurreiskupenen barruan sartu dira, espero zitezkeen joerak berretsiz. Gauza bertsua gertatu da Araban, lortu den emaitzak aurreikuspena bi hamarrekotan hobetu
|
badu
ere.
|
|
|
Gazteen indizearen bilakaera oso baikorra izan zen: batetik, oso hazkunde handia izan zuen (hamabi urtean 0,47 izatetik 0,75 izatera pasatu zen); eta bestetik, asko hurbildu zen haurren indizera, oraindik parekatzea lortu ez
|
badu
ere. Edonola ere, oraindik goiz da esateko joera horri eutsiko dion eta datozen urteetan ikusiko dugu zein den haur eta gazteen indizeen bilakaera.
|
|
|
Lizarra da eskualde honetako erreferentzia udalerria. Lizarrak duen ezagutzak nola biztanle tipologiak Iruñerriko udalerriekin bat egiten dute, baina Lizarrak harreman gune sozio geografiko berezia osatzen du (berriki errepide berriak Iruñerrira hurbildu
|
badu
ere). Erabilera eskema ere berezia du Iruñerriko udalerrien aldean
|
|
|
Irabaziak beraz, haurrengandik datoz, baina haur horiek gazte bihurtzen direnean ez da ziurra hauek euskara erabiltzeko joerari eutsi izatea. Azken urteetan Donostia eta Gasteizen, gazteen arteko euskara erabilerak gora egin
|
badu
ere, haurren arteko kopuruak ez dira mantendu haur hauek gazte izatera iritsi direnean. Beste era batera esanda, gehiago behar luke izan gazteen euskara erabilerak progresioa lineala izan balitz, baina ez da horrela.
|
|
|
2 Lankideen artean eta beste zenbait eremu formaletan (banketxe, udaletxe eta osasun zerbitzuetan) erabilerak adin tarte guztietan gorantz egin
|
badu
ere, multzo gazteenetan neurri are handiagoan izan da.
|
|
|
3 Kale erabilerak 20 urteko denbora tartean gora egin
|
badu
ere, baliteke azken bost urteetan zertxobait atzerantz egin izana edo, ononean, bere horretan mantendu izana. Etxeetako erabilera, aldiz, bi epeetan jaitsi da:
|
|
|
Hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen hasi direla aipatzen zen; izan ere, euskararen aldeko hizkuntza politikari kutsu politizatua, ideologikoa, eta erabilera partidista leporatu zaizkio. Alegia, errealitatearen hautemate eta irudikatzea gidatzen eta bideratzen dituen egitura kognitibo berria garatu da, zeinak euskara modu abstraktuan onartzen
|
badu
ere, bere aldeko neurri zehatz asko gaitzesten duen.
|
|
|
Erabileraren sigi sagako bilakaerak zapore gazi gozoa utzi
|
badu
ere, interbentzioaren eskutik jaso den ekarpenak argi utzi du: a) euskararen egoera hobetzeko eta hizkuntza hori biziberritzeko aukera egon badagoela; b) horretarako, hizkuntza politika eta neurri eraginkorragoak abian jartzea eta eremu berrietara hedatzea dela bidea.
|
|
|
Gertaera demolinguistiko horiei arreta berezia eskaini behar zaielakoan gaude, baina hemen gune euskaldunenetarantz izandako barne migrazioari baino ez diogu erreparatuko. Izan ere, euskararen erabilerak gune soziolinguistiko erdaldunean eta ertainean gorantz egin
|
badu
ere, euskararen hauspoa den gune soziolinguistiko euskaldunenean zalantzak daude: Inkesta Soziolinguistikoaren arabera erabilerak atzerantz egin badu ere, Kale Neurketaren emaitzek igoeraren berri ematen dute.
|
|
|
Izan ere, euskararen erabilerak gune soziolinguistiko erdaldunean eta ertainean gorantz egin badu ere, euskararen hauspoa den gune soziolinguistiko euskaldunenean zalantzak daude: Inkesta Soziolinguistikoaren arabera erabilerak atzerantz egin
|
badu
ere, Kale Neurketaren emaitzek igoeraren berri ematen dute. Beraz, metodologia eta gune soziolinguistikoen definizio ezberdinak tartean, kontraesaneko informazioak dira horiek.
|
|
2008
|
|
|
Gizakia, batez ere, idatziz komunikatzen da makinarekin, eta eragin truke hori ahalik eta erosoena izatea da, azken batean, hizketa teknologien helburu orokorra, gizakiaren eta makinaren arteko komunikazioa gizakion artekoaren ahalik eta antzekoena izateko bidean. Aurki, hizketa izango da, beste zenbait modalitate naturalek lagundurik, ordenagailuarekin komunikatzeko era nagusietariko bat (Huang, 2001), eta, hizketa bidezko interakzioak oraindik erabateko heldutasuna lortu ez
|
badu
ere, gero eta aplikazio gehiagok baliatzen dituzte hizketarekin lotutako teknologiak.
|
|
|
Era berean, arlo desberdinetako curriculumetan proiektuaren aplikazioak Informazio eta Komunikazio Teknologien (IKT) integrazio egokia ahalbideratzen laguntzen
|
badu
ere, ez da hori integrazio horretan egingo den lan bakarra. Ikastolen Elkarteak duen IKT planari jarraituz eta bertan definitzen diren helburu orokorrei erantzunez, gure erantzukizuna eta eginkizuna da informazioa bilatuz, prozesatuz eta komunikatzeko konpetentziak bermatuz, ikasleari jakinbideak hobetzeko baliabideak eskaintzea.
|
|
|
Azterketak denak frantsesez egiten dituzte, proba bat edo bi salbu, euskaraz ikasten duten ikastoletako haurrak barne. Horrek ere argiki erakusten du, euskararen eta euskarazko irakaskuntza jasaten
|
badu
ere, Frantziak ez duela bere osotasunean onartzen. Lurraldeetako hizkuntzak ikasten eta irakasten dira irakaskuntza horren emaitzak zein diren jakin gabe zehazki, haurren gaitasunak ebaluatu gabe.
|
|
|
Azterketak denak frantsesez egiten dituzte, proba bat edo bi salbu, euskaraz ikasten duten ikastoletako haurrak barne. Horrek ere argiki erakusten du, euskararen eta euskarazko irakaskuntza jasaten
|
badu
ere, Frantziak ez duela bere osotasunean onartzen.
|
|
|
Baina Dieppek soilik du demografia kontzentrazio handia; guraso frankofonoek seme alabei ama hizkuntza frantsesa transferitzearen tasa %92 zen 2001 urtean. Monctoneko biztanleen %30ek frantsesez hitz egiten
|
badu
ere, inguruan gehiengo frantseseko herri edo hiri gutxi ditu; guraso frankofonoek seme alabei ama hizkuntza frantses transferitzearen tasa %56 zen. Riverviewk frantses hiztun gutxi ditu eta ez daude demografikoki oso kontzentratuta; guraso frankofonoek seme alabei ama hizkuntza frantsesa transferitzearen tasa %11 soilik zen (Statistics Canada, 2001 urteko erroldako datuak, Landryk kalkulatuak, 2003:
|
|
|
Bestelako hiru hizkuntza ofizialetan agertzen zirenak %16 ziren: katalanez (bertan Valentziako barietatea sartzen dugu, izen ofizial ezberdina
|
badu
ere), gailegoz eta euskaraz idatzitakoak, alegia. Gainontzekoak.
|
|
|
Ikerketa haren arabera, Espainiako ziberkomunikabideen hiru herenak (%76, zehazki) gaztelaniaz soilik idatzita daude6 Bestelako hiru hizkuntza ofizialetan agertzen zirenak %16 ziren: katalanez (bertan Valentziako barietatea sartzen dugu, izen ofizial ezberdina
|
badu
ere), gailegoz eta euskaraz idatzitakoak, alegia. Gainontzekoak beste hizkuntza batzuetan agertzen ziren, Penintsulakoak (asturieraz, araneraz, aragoieraz) eta kanpokoak (batik bat, etorkinentzat zuzenduriko komunikabideak).
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntz Politikarako Idazkaritzaren arabera (Euskararen Berripapera, 156 zenbakia) honako hauek dira: Bizkaie, Sustatu, Erabili.com, Zientzia.net, Kontaizu.net, AlbisteakSMS.com, Sareko Argia (eduki asko Argia astekariarekin konpartitzen
|
badu
ere), Zuredirua.com, Nontzeberri eta Gaurkoenpresa.com.
|
|
|
Epe luzeko ikuspegiz, horiek indartzea ezinbesteko oinarria da euskarazko hedabideak baliatuko dituztenen kopuruak handitzeko. Garrantzi berezia izango du belaunaldi berrien artean gaitasuna eta erabilera sendotzeak, ikusi dugun bezala, egindako argazkiaren alde ilunenetakoa horixe baitugu, gazteek gainerakoek baino gutxiago erabiltzen dituztela euskarazko hedabideak, teorian euren hezkuntza ibilbideak aurkakoa pentsarazten
|
badu
ere.
|
|
2009
|
|
|
Halako idealismo txar batek lausotzen du hizkuntza militantearen begirada, hizkuntzaren inplikazio sozialak, nazionalak eta politikoak globalki hautematen ez dituenean. Nazio kulturalaren dimentsioan hasten eta bukatzen dira halakoaren joan etorriak, nazio kultural orok nazio politikoaren babesa eta euskarria ezinbesteko baldin
|
badu
ere.
|
|
2010
|
|
|
Jende askok, berriz, joera bat edo bestea nagusi
|
badu
ere, solaskidearekiko moldatzeko nolabaiteko malgutasuna eta prestutasuna agertzen du. Euskararako joera duen askok, erdarazko etiketa indartsua daukanarekin, amore ematen du.
|
|
|
...erriko erabilera daturik makurrena, hain zuzen ere, gazteen artean dago, %1, 8 (ezagutza %27, 2 izaki. nafarroako gobernua 2006). horrek iruñerriko haur eta gazte euskaldunen erabilera baldintzen eta aukeren gainean gogoeta egitera bultzatu gintuzke (ikusi kasares 2007). erabilera aitortuari dagokionez, IV. Inkesta Soziolinguistikoak gazte nafarren erabileraren joera aldaketa positiboa nabarmendu
|
badu
ere, bat etorri da kale neurketen emaitza orokorrarekin: 1991etik 2006ra" euskararen erabilera ez da ia aldatu ehunekoan" (eusko Jaurlaritza 2008).
|
|
|
...ik (1988tik) hona, haur eta lehen hezkuntzan d ereduaren bilakaera hagitz positiboa izan da(+ 13,4), lurraldearen gehieneko ikastetxe publikoetan eskaintzen ez dela kontuan hartuta. nafarroa osoan hauta daitekeen a ereduak izan du igoerarik aipagarriena(+ 18,3), eremu ez euskaldunean bereziki. d eta a ereduen hazkundeak gren jaitsiera ekarri du (–36, 4), oraindik eredu nagusia izaten segitzen
|
badu
ere.
|
|
|
Komunikabideen ezberdintasunak aztertuz, espainiar eremuko prentsa da euskara euskal abertzaletasunarekin indartsuen lotzen duena. Euskal eremuko prentsak euskara erakundeekin edo politikariekin edo herritarrekin gehiago lotzen duen bitartean. ten badira erreferentziatzat. gure gizarte konplexu honetan, gehiengoak elebitasuna onartzen
|
badu
ere, badira bazterketa joerak, euskararekiko bereziki. baina bada baita, legezko hitzarmena eta gizarte akordioarekin hautsiaz hizkuntzen elebitasuna onartu nahi ez duenik ere. gure gizartean hizkuntzaren inguruan bizi dugun errealitate konplexu honek, ez digu errazten batere, hizkuntza ezberdinen elkarbizitza normalizatua lortzen. hizkuntzetako bat baztertzeko joera honek, hizkuntzarekiko identi...
|
|
2011
|
|
|
Musikari eskaintzen dion tokia, berriz, zabala da, asteburuko emanaldiak, kontzertuen kritikak edo bailarako taldeen diskoen aurkezpen eta kritikak maiz agertzen dira bertan, oso modu egokian gainera. Antzeko gauzak esan dira (oso jende gutxik esan
|
badu
ere) irratiari buruz ere. Itxungi irratia izan da Arrasateko Gaztetxeak martxan izan duen irratia, orain ez badago ere.
|
|
|
Horrez gain nabarmentzekoa da lehenengo geratu diren hirurek euskaraz abesten dutela. " Never Surrender" eta" Ken 7" taldeek dena euskaraz egiten dute eta" Des kontrol" taldeak gehiena euskaraz egiten
|
badu
ere baditu erdaraz egindako kantak.
|
|
|
Arrasatear gazteek, ordea, ez dute hain erraz ikusten musika estilo hori euskaraz egitea. Azken aipuak kontrakoa adierazten
|
badu
ere, salbuespena da, gehienek ezintasun nabarmena ikusten baitute musika mota batzuk euskaraz egiteko eta bereziki punk rock musika. Erdaraz potenteagoa, direktoagoa eta errazagoa omen.
|
|
|
Bestalde, eskolak erabilera indartu egin behar duela esaten dugunean, eskolaren mugak nabarmenak dira. Bigarren Hezkuntzari bagagozkio, ikasle batek bere denboraren %12 baino ez du pasatzen eskolan.. tzak mugak ditu erabilera bultzatze aldera6 Izan ere, irakaskuntzak garapen handia izan duen arren eta honek gazteen jokaeretan eragin izan
|
badu
ere, hau euskararen ezagutzaren hedapenaren inguruan izan da batez ere. Gaur egun ezagutza inoiz baino hedatuago dago eta hori baieztatzen dute datuek.
|
|
|
15). Aspektu utopista eta etiko hori, ikusi dugunez eta zalbidek aipatzen duenez menderatuen diglosiaren jarraitzaileen artean ere aurkitzen da. zalbidek aurkezpen luzea eta argia egiten
|
badu
ere menderatuen diglosiari buruz agian hemen deskribatu dugun testuinguru epistemologikoan ez da gehiegi sartzen baina funtsezkoa den gatazka bai/ ez auziari leku handia ematen dio. Aurretik artikulutxo honetan aipatu denez, gatazkaren gaian sartzea deserosoa egiten da alde askotatik eremu lausoa, etikoa, iritziei lotuta eta beraz azientifikoa delako.
|
|
|
Beste alde batetik, hizkuntzen arteko banaketa soziofuntzionala funtsezko ezaugarria da, eta kasu honetan ere ezin da esan ehko toki guztietan banaketa zorrotzik dagoenik, bereziki A hizkuntza oso sartuta dagoelako teorikoki b hizkuntzari dagozkion eremuetan, ez esateko hor ere nagusi dela. definizioaren beste aldagaiak aztertzen baditugu ere ikusiko dugu nola ehko egoera ez den diglosikoa, ez erabatekoa behintzat. diglosiaren eredu" gatazkatsua" kontuan hartuta ere zaila dirudi aho batez euskararen/ euskaldunen egoera diglosikoa dela baieztatzea. Auto gorrotoa eta barne alienazioa oraindik hiztun askok nozitzen
|
badu
ere, euskarari prestigio teoriko bat onartzen zaio. Adibidez, eusko Jaurlaritzak kaleratu berri duen" euskara:
|
|
|
diglosiari buruzko eredu ezberdinak aztertu ondoren, aplikagarriena eta zientifikoena den definizio bat proposatzea. (...) Bostgarren atal honetan oso lan pedagogiko eta praktikoa (egin da)". paula kasares ere argia izan da bere epaian. diglosia hitza gogoko ez
|
badu
ere bat etorri da, atal honetan, azalpen txostenean egindako zenbait proposamenekin. Aparteko esfortzua egin du, gainera, community fostering deitzen dudan horren zenbait elementu giltzarri zehazteko. konforme dago home family neighborhood community konplexuaren lehentasunezko izaerarekin, eskola erantsiz errepertorio horretara.
|
|
|
modernitatearen kale bizitza eta aurrerapen teknologikoak berekin izango dituen tarta zatia. Badirudi, halakorik esaten ez
|
badu
ere espresuki, azalpen txosteneko proposamena horren kontra legokeen beldurrik edo duela paulak bere baitan.
|
|
|
erdaldunek ezin erabil dezaketenez, euskaldunak dira, ezinbestean, euskara gutxi erabiltzen dutena. euskaldunek euskara gutxi erabiltzen dutela! ezetz, ezetz, ezetz eta ezetz. ez da egia, ez da zuzena, euskaldunei leporatzea euskararen erabilera soziala maila urria oinarri zientifikorik ez duen maltzurkeria da. orain baino lehenago, askotan, saiatu izan gara azaltzen euskararen ahozko erabilera hiztunen arteko (taldeko) fenomenoa dela eta, elebidunen proportzioarekin erlazio zuzena
|
badu
ere, erabilera tasa, ezinbestean eta beti, elbidunen tasa baino txikiagoa izan behar du. elebidunen proportzioa eta erabilera tasen arteko erlazioaz eta kalkulu
|
|
|
zuzenean galdetzen zaienean (2 taula), berriz, mintzatzen ondo edo nahiko ondo dakitenak %37 eta zertxobait dakitenak %24 edozelan ere, inkestaren aurkezpen txukunak, datu soilak eta interpretaziorik gabe, aukera ematen digu zenbait irakurketa eta gogoeta egiteko. Lehengoa da euskararen ezagutzari dagokionez ez dela aurrerapen handirik izan 2006 urtez geroztik. elkarrizketatuen %45ak euskaraz ongi edo nahiko ongi ulertzen duela adierazten
|
badu
ere, bakarrik %37ak esaten du euskaraz ongi edo nahiko ongi hitz egiten duela. Azken horiek (%37) izango lirateke, adiera hertsian, hiztun elebidunak. demagun, A hizkuntza nagusia eta B hizkuntza gutxitua, hizkuntzen arteko ukipen egoeran bizi zaretenoi galdetzen dizuegula:
|
|
|
Joan den mende erdian, elebitasunak nolabaiteko eskizofrenia ekar zezakeela ere aitortzen zuenik bazen arren (Ries et al. 1932), gaur pertsona eleanitza da prestakuntza aldetik eredugarrien agertzen dena. baino. da hemen eta orainetik urrun jarriko gaituena, eta leku denbora horretan pertsonaien egoera orekatua agertuko da. hizkuntza bakoitzak bere erara egiten
|
badu
ere denak dituzte hasierako formulak eginkizun horretarako(" Behin batean ba omen zen..."); ondoren aldaketa, desoreka, eta ekintzen momentua letorke, luzeago edo laburrago, baina desorekak ekintzarako beharra, tentsioa, sortuko du; ekintza horiek oreka bidea aurkituko dute, eta bukatzeko konponbidea etorriko da. Testu molde berarekin jarraituz, badakigu baita ere, egituratze horren bitartekoak, antolatzaileak, izaera berdintsua izango dutela, nagusiki denborazkoak izango dira, eta ipuinaren pasarte nagusiak markatzeko erabiliko dira hizkuntza guztietan. ezagutza hauek, beraz, baliagarriak dira ikasten den edozein hizkuntzarentzat.
|
|
2012
|
|
|
354). hala bada, hizkuntza sozializazioak subjektuen historiari begiratzen dio, sozializazio elkarreraginen azpian dauden ideologiak eta botere harremanak atzeman nahian. hizkuntza jokabidearen eta kultura ideologien arteko harremana aztertzeko, ikerketa arlo honek teknika etnografikoa izaten du oinarri eta behaketa eta elkarrekintzak batik bat etxe familia inguruan egiten badira ere, ez dira etxe barrenera, ez eta etxekoen arteko eguneroko elkarreraginetara ere mugatzen. Ikerlanak iraupen luzeko azterketak izaten dira eta kultura arteko konparazioa izaten dute xede. hizkuntza sozializazioaren paradigmak mintzairen belaunez belauneko jarraipena aztertzeko sakontasun handia ahalbidetzen
|
badu
ere, ez du europako hizkuntza gutxituen ikerketarako oihartzun handirik izan (Morris & k. Jones 2008: 127). europan bakan batzuk baizik ez dira arlo horretako ikerlanak, erraterako:
|
|
|
Beraz, hizkuntza egitasmo bat bada ere, euskarak zentraltasuna hartzen
|
badu
ere, bestelako helburuetan eragin nahi du Auzokok.
|
|
|
Erdal hiriak aspaldi jan zuen euskal herria; guztiz fagozitatu ez
|
badu
ere, alde guztietatik inguratu, zatikatu eta hausten ari da.
|
|
|
...oak, bistan da, jario horren tamainakoak izango dira, umeak koskortu ahala hazten eta anizten zaizkion inguruak euskaraz atzematea badu euskaraz biziko ditu era naturalean, haustura barik. hainbat lekutan hala dela esaten badidate ere(" hemen euskaraz bizi gara"), hirikoa nauzue, erdal hiriko behatzailea, eta nire iritziz, erdal hiriak aspaldi jan zuen euskal herria; guztiz fagozitatu ez
|
badu
ere, alde guztietatik inguratu, zatikatu eta hausten ari da. hedabideak bide, erdara batua etxe guztietara sartua delarik, euskara ez da ezta etxe barneko esperientzia segurua. Gero eta gutxiagoa. zeresanik ez agerian.
|
|
|
Beste bi kasutan, berriz, biztanleria nahiko egonkor dago, ez dago hazkunde bortitzik edota jaitsi ere egiten da. Kasu horietan, euskaldunen dentsitateak behera egiten
|
badu
ere, jaitsiera ez da aurreko kasuetan den bezain bortitza. Oso korrelazio nabarmena dagoela ikusten da, aldaketa demografikoen, euskaldunen dentsitatearen eta etxeko erabileraren artean.
|
|
2013
|
|
|
Abertzaletasuna bera ere askotarikoa da euskararen diskurtsoari dagokionez. aurre egin, norabidea aldatu eta euskara itxaropen bideetan barrena abiarazteko. Aurrera begira jarrita, ordea, framing aldarrikatzaileak, gizartearen parte batentzat baliagarri izaten jarraitzen
|
badu
ere –ez dezagun hori gutxietsi, muga nabarmenak ditu euskara indarberritzearen aldeko jarrera eta jokabidea gizarte osora zabaltzeko eta gero eta herritar gehiagorena izaten laguntzeko. Izan ere, ez du eragiten erakarmenefekturik abertzale ez diren eta euskaratik urrun daudenentzat –kasu askotan alderantzikoa, baizik, ez eta abertzale askorentzat ere.
|
|
|
Baina soziolinguistikaren adiera zabalak beste nozio batzuk ere mahaigaineratzea lortu du, hizkuntzaren eta gizartearen arteko erlazioak aztertzeko balio dutenak. Nozio horien artetik hiruk izan dute arrakasta nabarmena, haien operatibizazioaren inguruan adostasunik ez egoteak arrakasta hori lausotu
|
badu
ere: komunitatea, erabilera eremua eta erabilera araua nozioek.
|
|
|
De Houwer en arabera, Bigarren Hizkuntzaren Jabekuntza Goiztiarraren bitartez (ESLA) haurrak bigarren hizkuntzara (H2) sozializazio goiztiarra
|
badu
ere, bere garapena eta jatorriz bi hizkuntzen jabe egiten direnena (BFLA) desberdina da. Euskal testuinguruan ereduan murgiltzean ikasi duten haurren zenbait ezaugarrik ideia hori berresten dute.
|
|
2014
|
|
|
Esandako lurralde, hirigintzaeta hizkuntza erlazio hirukoitza Barojak berak azaldu zuen 1949an, antropologiaren ikuspuntutik (2000: 46), eta, soziolinguistaren batek azken hamarkadotan berriro aipatu
|
badu
ere (Etxegoien, 2001: 36), ez da askoz gehiago ikertu, baserriaren eta kalearen arteko ohiko dikotomiaz harago.
|
|
|
Euskara agertzen den portzentaje handi bat euskararekin lotu gabeko testuinguruan kokatzen da. Euskal Autonomi Erkidegoari dagokionez, zonalde batzuetan euskarak egoera hobea baldin
|
badu
ere, euskararen erabilera egokia berdin berdin bultzatu eta indartu litzateke. Herri euskaldunetan euskaraz egitea gaur egun ez da nahikoa, badirelako landu behar diren beste hainbat esparru, esaterako:
|
|
|
Eta kontutan izan behar dugu, bide eta edukiak zeharo aldakorrak direla, kultura batetik bestera. Prozesu honek oinarri biologiko bat baldin
|
badu
ere, aldaketa hauen pertzepzio soziala eta komunitatean dauzkan eraginak dira garrantzia berezia hartzen dutenak. Gaztaroari egozten zaizkion ezaugarriak, adin talde honi lotutako balioek eta mugek ezartzen dituzten erritoen eraginpean daude.
|
|
2015
|
|
|
Eta argi dago, hizkuntz sozializazio prozesu honetan familiak bere hizkuntz politika garatu duela, honek hizkuntz ideologia, praktika eta kudeaketa kontuan hartzen dituela. Are gehiago, hizkuntzarekiko ardura hartzen ez
|
badu
ere, hor hizkuntz politika baten" eredua" legoke.
|
|
|
Eragin positiboa dutenen artean, batzuek langilearengan kokatzen dute fokua: " saiatzen ari dela ikusteak"," euskaraz egiten ez
|
badu
ere, argi adierazteak ulertzen duela" eta" euskaraz jakin behar duela jakiteak". Eta beste batzuek agintariengan:
|
|
|
Datuek ere hala diote, 2011 urtean eginiko V. Inkesta Soziolinguistikoak argitara emaniko datuak aurrekoekin konparatuz gero, ikus dezakegu ezagutzak gora egin
|
badu
ere, erabilerak ez duela joera bera izan. Hor euskara dakigunok daukagu giltza, besteek egiten dutenaz arduratu bai, baina geuk geurean, behintzat.
|
|
|
Ikerketan nik nahi baino ikasle gutxiagok parte hartu du (honi buruzko azalpen posibleak Metodologiari buruzko eranskinean eman ditut). 6 Halere, mundu osoan Etxeparek kudeatzen dituen irakurletzetan Euskara eta Euskal Kultura ikasten duten unibertsitarioen %12 inguruk erantzun dute inkesta. Laginak zehaztasun zientifikoa ez
|
badu
ere, lehen hurbilketa gisa eta atzerriko ikasleen motibazio eta iritzien ideia orokor bat egiteko, eta hortaz, irakurletzek euskararen hedapen eta irudian eraginik ote duten ikusteko, baliagarria dela esango nuke.
|
|
2016
|
|
|
Aldiz zazpigarren adibidea (g kasua) erdarazko jarduna da, euskal maileguzko hitzez, interferentziazko elementuz edo, gutxienetan, kode aldaketazko nahas hizkeraz hornitua: interferentziazko edo maileguzko zenbait inkrustazio lexikal(" el hijo menor es pelotari"), semantiko(" me ha entrado el limaco") edo morfosintaktiko(" ¿ qué pasa pues?") gorabehera, erdarazko jarduera modu bat da hori17 Hots," hemengo erdara" da hori18 Zenbaitetan euskaraz ari dela sentitzen
|
badu
ere ghiztun horrek, erdal jardunean sartzen da nagusiki, inon baino zuzenago, analisi soziolinguistikoari dagokionez19 Zortzigarren eta bederatzigarren (h eta i) kasuetan, azkenik, ez dago inolako dudarik: erdarazko mintzajardunaren instantzia dira horiek, bete betean.
|
|
|
Sintoma argiak detektatu ditu Xabier Bengoetxeak: etxean erdaraz ari dira gero eta guraso gehiago, beren artean (ez seme alabekin); ezezagunei erdaraz egiteko joera zabaltzen ari da herrian; kultura kontsumoa (ohikoa, ikusentzunezkoa160 eta internet bidezkoa), erdararen gero eta mendeanago geratzen ari da, eta, bidenabar baizik aztertu ahal izan ez
|
badu
ere, erdal nagusitasun moldaerazko lekuetara hegaldatzen ari zaie lan mundua. Funtsezko azterlana da Xabierren ekarpen hori, euskalgintzaren lehentasunak aurrera begira non jarri behar diren argitzeko eztabaida patxaraz, gizabidez eta buru hotzez bideratu ahal izateko.
|
|
|
Eskalaren 1 mailan daudenak lirateke aitzitik, 6 maila seguru baldin badute, osasuntsuenak. Maila bakoitzak bere garrantzia
|
badu
ere, taula osoaren ardatza 6 lerroan dago. Situazio soziolinguistiko hori eskueran dute osasun beteko hiztun herri sendoek; 6 maila eskuratzea edo bizirik mantentzea funtsezko eginbeharra da, aitzitik, hil ala biziko ataka larrian dauden/ gauden milaka hiztun herriontzat.
|
|
|
EEStik EEBra lerratzen ari da EET hori, hainbatean. Hots, luze zabaleko mintzaldatzea indar bizian dago, taertaren zati geoterritorial eta sozifuntzional gehiena dagoeneko jaanik
|
badu
ere.
|
|
|
169 Fishman-ek halako zehaztapenik egiten ez
|
badu
ere pasarte horretan, pasartean bertan eta liburu bereko beste hainbat ataletan dioena gure koordenatuetan txertatuz honetara ekar liteke arnasguneetako herri giro zabal lasai horren oinarria: etxea eta auzoa, taberna eta denda, eliza eta herriko plaza, lagunartea eta aisialdia, bai eta (ahal dela) herriko edo herri inguruko lan jarduna.
|
|
|
449 Estatu Batuetako SIL International (behinolako Summer Institut of Linguistics) etxeak bere eragina izanik du munduko hizkuntzen eta hiztun herrien azterketan eta babes lanean. 1934an sortu zenean xede helburu xumeagoak bazituen ere, eta proselitismozko asmo jakina bere berea izan
|
badu
ere hasieratik, egia da Bibliaren noranahiko itzulpen ugariez gainera lan handia egin duela SILek mundu zabaleko hainbat hizkuntza txikitako hiztunak nor bere ama hizkuntzan alfabetatzen, beren kultura ondare jatorraz jabetuarazten eta lekuan lekuko hizkuntzen deskribapena gizarte ingurumenezko markoan txertatzen. Hortik aurrera ere jo du azken urteetan, analisi teorikoaren alorrean.
|
|
|
Y. Bourhis eta D. M. Taylor-en 1977ko formulazioa236 Era batera edo bestera, maiz erabili ohi da BIE EV hori; hemen ere aspaldidanik dugu aipagai237 Hainbat eguneratzeeta doitze saio izan
|
badu
ere berrogei urteotan, konstruktuaren muina betikoa da. Quebec-en joan den mendearen 70eko hamarkadan hain nabarmena zen egoera demolinguistikoa eta soziopolitikoa oso gogoan izanik238, baina deskribapen tresna gisa han hemen erabili ahal izateko asmoz, azken 40 urtean sortu den konstruktu nagusietarikoa da BIE EV. Besteak beste direla, alde ditu BIEk asmo izaera orohartzailea batetik, kontzeptualki finduz eta eguneratuz zenbait adituk eginiko ekarpen teorikoak bestetik239, eta hainbat lekutan taxuz aplikatu izana azkenik.
|
|
|
" Nola egin dudan aitarekin lehen?... ba ez dakit... euskaraz... aitarekin euskaraz egiten dut beti". Frogatu izan denez, plangintzak zehaztean errealitate objektiboak interes handia
|
badu
ere, gizarteak errealitate hori nola bereganatzen duen, alegia zein iritzi eta nola baloratzen duen, garrantzi handikoa da orobat. Zenbait adituren ustean, errealitate objektiboa bera baino garrantzi handiagokoa.
|
|
2017
|
|
|
Ama hizkuntzaren garrantzia ez da ahuntzaren gauerdiko eztula, aurretiaz aipatu den bezala, idealizatu eta mitifikatu egin baita ama hizkuntza euskara duen hiztuna, hots, ‘hiztun natiboa’ Idealizazio honen ondorioz, hiztuna ezgauza da bere burua ‘hiztun zahar’ definitzeko, hizkuntza 50 urte atzerago ikasi
|
badu
ere:
|
|
|
Garikoitz Goikoetxeak Euskara irabazteko bidean liburua aurkeztu zuen 2016 bukaeran. Izenburuak baikortasunerako bidea erakusten
|
badu
ere, eta horrelakoa da egilearen ikuspegia, liburuaren baitan ageri diren testigantza ia guztiek joera ezkor garbia adierazten dute.
|
|
|
J4ren familia handiaren lau belaunaldi joan dira Gaelscoil berera: J4ren amona, ama, bera eta iloba. lagunekin eta lanean irlanderaz hitz egiteko ohitura baldin
|
badu
ere, etxean ez dute sekula irlanderaz hitz egin:
|
|
|
6.2 Hiztun berrien gaitasunari buruzko iritzi positiboak zenbait hiztun berri pozik daude beren mailarekin, lanerako eskakizunei dagokionez. b1 (24 urte, emakumezkoa) adibidez irakaslea da bigarren hezkuntzako Gaelcholáiste ikastetxe batean. irlanderadunek elkarrengandik ikasten dutela esaten du eta, bere irlandera bikaina ez dela onartzen
|
badu
ere, uste du baduela lanpostua betetzeko nahikoa gaitasun:
|
|
|
Gaeltacht eremuari eta legitimitateari buruzko auziekin lotuta, irlanderaren jabetzari buruzko zenbait kontu izan ziren. parte hartzaileei galdetu zitzaien ea irlandera beraien hizkuntzatzat zuten edo haren jabetza aldarrikatzen zuten. g20 (29 urte, emakumezkoa) irlanderaz hitz egiten hazi zen Gaeltacht eremutik kanpo. irlandera bere lehen hizkuntza dela adierazten baldin
|
badu
ere, Gaeltacht eremuko hiztunen aldean legitimitatea falta zaiola uste du, haiek komunitate geografiko bat osatzen baitute eta, hortaz, irlandera" jabetzan" baitute berak duena baino gehiago:
|
|
|
" Hemen jaio naizelako [sentitzen naiz euskaldun], hizkuntza erabiltzen dotelako euskera, gaztelera bebai baina ohiturengatik eta" (H5) beraz, identitatearen mugaketan hizkuntzak leku zentrala hartzen
|
badu
ere (Joly eta uranga, 2010), euskal herriko errealitate soziolinguistiko konplexuak arazoak sortzen ditu hizkuntza nortasunean. ikasleek euskararen ezagutza eta erabilera hautu izatera subordinatu dituzte eta identitatea hizkuntzarekin lotu baino, sentimenduarekin lotu dute. ildo honetan, zapatak (2007) honakoa dio: " egoera gutxiagotuan dagoen talde etnokulturalaren kasuan hizkuntzak duen funtzio sinbolikoa ezagutzatik hara
|
|
|
...kale neurketetan biztanleen %45.5ak egin du euskaraz, nahiz eta euskaraz aritzeko gaitasuna %63k duten. bigarrenean, eskoriatzan, %37.5 izan dira euskaraz egin dutenak guztira herrian euskaldunak %58.8 diren arren. testuinguru honetan, beraz, orain artekoan, hizkuntza gutxitua eta hizkuntza handia diglosian elkarrekin bizi direla azaldu da. hortaz gain, hizkuntza gutxituaren ezagutzak aurrera egin
|
badu
ere, erabileraren igoera apalagoa dela argitu da. erabileraren inguruan egin diren hainbat ikerketatan, honen menpe dauden hiru aldagai bereizi dira: elebidunen proportzioa, mintzakide taldearen tamaina eta hizkuntzarekiko leialtasuna (isasi eta iriarte, 1998).
|
|
2018
|
|
|
Euskaltzale sutsuenak ere euskara ezin erabil baitezake maila berdinean udalerri oso erdaldunean edo udalerri oso euskaldunean. Hizkuntzarekiko leialtasunak euskararen erabilera sozialean eragin esanguratsua
|
badu
ere, udalerri bakoitzeko egoera soziolinguistikoak mugatzen du eraginkorren norbanakoen hizkuntza portaera. Udalerri oso erdaldunetan euskaraz bizi nahi duten euskaldunak etengabeko borrokan ibiltzera behartuta dauden bitartean, udalerri oso euskaldunetan euskaraz bizitzea errazago daukate.
|
|
|
hauxe baita neska eta mutil gazteen artean agertzen den diferentzia euskararen Kale erabilerari dagokionez. Emakumezko neska gazteek %13, 6ak euskaraz egiten
|
badu
ere, mutilen kasua portzentaia %10, 9koa da.
|
|
|
Uste baino jende gehiagok hartu du konpromisorik handiena (ahobiziena), eta horrek adieraziko luke euskaldun asko dagoela praktika soziolinguistiko berrira jauzi egiteko prest eta gogoz, baldintza egokiak eskaintzen zaizkionean. Jende askok belarriprest izateko konpromisoa agertu
|
badu
ere, gehiago nahi genuen. Hauen egitekoa zen ahobiziei bidea erraztea, euskarazko komunikaziorako gutxieneko baldintzak sorraraziz.
|
|
|
Euskaldun izateaz ari denean, benetako euskaldun izateaz ari da, hain zuzen. Eta Benetakotasuna jaiotzazkoak ez diren terminoetan negoziatzeko aukera egiten du, horrek bere burua behin eta berriz kokatu behar izatera eramaten
|
badu
ere:
|
|
|
Bertsolari gisa legitimitatea nahi duenari, beraz, euskaldun zahar passinga eskatzen dio kanonak. Bertso munduak berak, ez du praktikan errepresentazio bidez gaur egungo hizkuntza ideologia zalantzan jartzen, ideologia hori bera eraldatzen duen diskurtsorik sortzen eta hedatzen
|
badu
ere.
|
|
2019
|
|
|
9 BAIKORTASUnEAn BIZI, ERREAlITATEARI SO EgInEZ errealista izatea, datuak bere finezia eta konplexutasun osoan aztertzea, beharrezko eginbidea dugu guztiok. errealismoz jokatzea ez da, zenbaitek hala uste izango
|
badu
ere, setakeriaz edo isilpeko beste asmoren batek eraginik ezkor huts izatea. euskararen gainbehera ez da atzo goizekoa. aspaldi hasi zen hainbat autore euskara galtzen ari zela esaten. azken bi mendeotan (XIX. mendean eta XX. mendearen aurreneko hiru laurdenetan) ematu ordez bizkortu egin da euskararen atzerabide hori. zenbaitetan, inertzia sozio historikoak berak eragin du gainbehera hori. ez be... inertzia sozio historiko horren osagarri, edota horren aurretik, kontrako politika linguistiko jakinak eragindako atzerakada bizi izan da hemen.
|
|
|
Jakileak gaitzari izena jarri dio psikoterapiaren seigarren urtean, horrek erakustera ematen du nolako lausoa dagoen, eta zeinen barna dituen erroak, kalitxa bailitzan. horiek hola, erakutsi digu Jakileak, orain, nola ikusten duen bere burua: bi besoak gora eta irria begitartean. hala, ezin uka dezakegu, zapalketak etenik ukan ez
|
badu
ere, gaitza izendatzeak lehenik, ezinegon horri zentzua emateak gero, eta, sorkuntza lagun, sufrikarioari aterabideak atzemateak, gizabanakoari egunerokoa arindu egin diezaioketela. hala, Jakileak pairatu sufrimenduaren lekukotasuna komunitatearen itsasargi izan daiteke, inguruka hainbeste denbora luzatu gabe, baliabideak hiztunen eskura ezar dakizkioke, minaren jatorria detektatu ahal izateko et...
|
|
|
amaren kasuan, aldeko jarrera naturalari uko egin (berarentzat bakarrik atxiki duen euskal kultura zaletasun handia, baina haurrak ikusten zuena) eta kontrako portaera praktikatu izan duelako (haurrari euskaraz egitera ez utzi, eskolako kontsignei men egin), eta axamak aldiz, nahiz eta transmisioaren aldeko portaera praktikatu, kontrako jarrera (mintzo politikoa) erakutsi izan du. hala, zaila egiten da barne kontzientzia zer heinetan zeukan irudikatzea eta zer gorde izan duen isilpean. aitak, azkenik, kontrako jarrera eta praktika naturalari uko eginik, praktika ere kontrakoa izan du, izan du, diogu, zeren eta, sarri, ondorioetan ikusiko dugun bezala, oraingo egunean, Jakilearen ibilbidearen baitan, portaeraz arrunt aldatu baitu: bilobekin euskara hutsean ari baita. hortaz, ez da harritzekoa Jakileak, haur denboran" normaltasunez" bizi behar izan
|
badu
ere, bere burua giro eskizofreniko batean ikusi izan duela, oraingo begietarik ikusirik. orain, Jakilearen beraren portaera eta jarreretan barrena murgil gaitezen. hasteko, Sanguinések (2008: 205) dio, ez dagoela pertsona menekorik, baizik eta" portaera mendekoak eta ez mendekoak daude". horrekin
|
|
|
Eneko Gorrik, BAM dinamikak eta Euskaraldiak erabileraren gaia Ipar Euskal herrian pausatzeko aukeraz gogoetatzen du bere artikuluan. Izan ere, lur eremu horretan azken mende erdian hizkuntzaren transmisioak lehentasuna izan
|
badu
ere, hizkuntza erabileraren auzia segida logiko gisa irudikatzen du. " Erabileraren aroa" zabaltzeko giltza batzuk aurkezten dizkigu Enekok.
|
|
|
Hitzaurre gisa – Mikel Ozaita Azpirotz herriko hizkuntza komunitatea hobeto autogobernatzeari buruz artikulua idatzi du Mario Zubiaga parte hartuz taldeko ikerlariak. des demokratizazio joeren garaian" gobernantza" klasikoak dituen mugak adierazteaz gain, bide berri bat proposatzen du; Lurralde Gobernantza demokratikoa. Bide horretarako teknologiak eta datuen kudeaketa deszentralizatuak dituzten potentzialitatea adierazgarria dela jasotzen
|
badu
ere, oinarrizkoena lurraldean errotutako komunitatea eta balio eta mundu ikuskera komuna partekatzean datzala defendatzen du.
|
|
|
Crystalek 2008an zioen munduko parte gehienak elebidunak direnez espero zuela sare sozialetako idazkeraren etorkizuneko ezaugarri nagusia kode nahasketa izango zela. Lan honetan ikusi dugu kode alternantziak indar handia duela, nagusitasuna euskarak
|
badu
ere. kode alternantziarako joera hori bizkortu egin dute masa hedabideen eta masa kontsumo ohituren hedapenak: Internetak, jatorrizko bertsioan ikusten diren serie famatuak, telebistako realityak, bideojokoek eta abar. hain zuzen ere, Crystalen ustez, hizkeraren" aldaketaren bizkortasuna" da gaur egungo berezko ezaugarrietako bat. portaera linguistiko bera partekatzeak, preseski, komunitate izaera sustatzen du hiztun taldea osatzen dutenen artean14 hizkuntzalariek azaltzen dutenez, gainera, gazteen hizkeran kode alternantziaren erabilerak bi arrazoi ditu:
|
|
|
Ikerketak gora egin
|
badu
ere, azken urteetan hitanoaren erabilerak nabarmen egin du behera. Garai batean erruz erabiltzen zen tokietan jada ez da txintik ere entzuten, eta oraindik bizi bizi dagoen txokoetan ere beherantz doa.
|
|
|
" Nik uste dut abestiren batzuk erdaraz aterako zirela, batez ere abestiak ingurukoekin partekatzea gustatzen zaidalako, eta ez balute euskaraz ulertuko frustragarria izango zen". horregatik, Arakistainen hizkuntza hautua atxikimendu batek bideratu
|
badu
ere, agerian geratu da testuinguru ezberdin batek erabaki hori aldatu dezakeela. kontrara, etxezarretaren hautua testuinguru soziolinguistikoaren aurka joan da hasieratik. Ingurune erdaldun batean euskararekiko atxikimendua sentitzen zuelako hasi zen euskaraz kantatzen, eta erabaki kontziente bat izan zen. euskara euskal herriko altxor bat dela aipatu du elkarrizketan zehar, eta horregatik adierazpen horrek jarrera hori indartu egiten du.
|
|
|
Eremu soziolinguistikoak eduki dezakeen eragina handia baldin bada ere, azken erabakia norberak bere barne eragileen arabera egiten du. Musikariak hizkuntzarekiko izan dezakeen identifikazioak bideratuko du batez ere hautu hori, testuinguruak eragina izango
|
badu
ere. bizitzan hizkuntza horretan aritzen zirelako. Alegia, bere ingurunean gaztelera erabiltzen zuten batez ere, eta horregatik naturalagoa zitzaien euren eremuko kideei euren hizkuntzan abestea. horregatik, hizkuntza hautua arrazoitzerakoan gaur egungo musikariek naturaltasuna aipatzen dutenean, horrek zerikusia izango du norberaren inguru linguistikoarekin. etxezarretak kontzienteki egin zuen naturaltasun horren aurkako hautua, eta horregatik da erabaki horrekiko kontzientea.
|
|
|
Alegia, gazteleraz kantatuta ez zuela euskararekiko duen atxikimendua sentituko, eta abestiren bat beste hizkuntza batean eginda ere, gehienbat euskaraz sortuko zuela. etxezarretak bestelako bidea egin du, eta kontzienteki egin zuen aldaketa hizkuntza hautuan, inguru erdalduna aldatu ez bazitzaion ere. eta hor zeresan handia izan zuen euskararekiko daukan atxikimenduak. horrek guztiak agerian uzten du, beraz, eremu soziolinguistikoak eduki dezakeen eragina handia baldin bada ere, azken erabakia norberak bere barne eragileen arabera egiten duela. Musikariak hizkuntzarekiko izan dezakeen identifikazioak bideratuko duela batez ere hautu hori, testuinguruak eragina izango
|
badu
ere. elkarrizketatutako musikarien barne eragile horiek zein izan diren jakitea izango da, beraz, ikerketaren abiapuntuan jarritako helburua. euskaraz kantatzerakoan hizkuntzarekiko identifikazioan kokatu dira Arakistain eta etxezarreta, eta ondorioz, jarrera integratzaile bat daukatela ondorioztatuko da. Alegia, euskal komunitate bateko kide sentitzen dira biak eta arrazoi horrek gidatuta egingo dute hautu hori.
|
|
2020
|
|
|
Hego Euskal Herriko hiriburuetan, batez beste, populazioaren% 69 aurki genezake Facebooken 2020an,% 48 Instagramen eta% 7 Twitterren (The Social Media Family, 2020). Instagram sareko populazioaren ehunekoa 11 puntu igo da urtebetean, 9 puntu gehiago hazi da Facebook eta iazkoaren pare geratu da Twitter (behera egin
|
badu
ere pitin bat, 0,5 puntu).
|
|
|
Bestalde, GU ren barruan euskararen sustapenean lanean dabiltzan eragileen arteko ituna aldarrikatu du informatzaileak. Puntu hau nola gauzatu litekeen gehiegi zehaztu ez
|
badu
ere, garrantzizkotzat jo du informatzaileak:
|
|
|
Elkarrizketa ez egituratua edo irekia jo da egokien ikerketa burutzeko, ikertzaileak datu bilketari begira bete beharreko gutxieneko gidoia argi izan
|
badu
ere. Horretarako, gidoi itxirik gabeko elkarrizketak egin dira, solaskideei ikerketaren motibazioa azalduz eta edozein momentutan gogoak eskatzen diena esateko aukera emanez.
|
|
|
funtzio publikora sarbidea zailtzen duen elementutzat eta funtzio publikoaren euskalduntzea zailtzen duen faktoretzat jo dute, hurrenez hurren. dela legeak ezartzen duen% 37,11ko derrigortasun indizea baina hortik gora egitea arbuiatzen du. Egoera soziolinguistikoaren araberako gutxieneko bat dela onartzen
|
badu
ere, betetze horren ondorioak langileek pairatu behar dituztela adierazi du:
|
|
2021
|
|
|
Mugimendu horren azken adibidea Alsaziako kolektibiate berriaren sorrerarena da. Instituzio horrek departamentu forma
|
badu
ere, beste departamentuek ez dituzten eskumen batzuk jaso ditu. Horietako batzuk, alsazieraren sustapenari lotuta daude.
|
|
|
Kontrakortasun horretatik ateratzeko, frantziar legediak kontziliazio espazio bat eskaintzen
|
badu
ere, gaur egungo marko juridikoa aldatzea aldarrikatu izan du luzaz lurraldeko euskalgintzak.
|
|
|
Kontrakotasun horretatik ateratzeko, frantziar legediak kontziliazio espazio bat eskaintzen
|
badu
ere, gaur egungo marko juridikoa aldatzea aldarrikatu izan du luzaz lurraldeko euskalgintzak19 Aldarrikapen horien zimendu dira euskararen ofizialtasuna eta euskaldunen hizkuntza eskubideen aitorpena. Zorigaitzez, bi tresna horien garapenak blokeo juridiko bat ekarriko luke Frantziako legediaren testuinguruan (1.2).
|
|
|
Datu horietatik, hainbat ondorio atera daitezke. Lehenik eta behin, katalanak galera ikaragarria izan
|
badu
ere ohiko hizkuntza (9,9 puntu) eta identifikazio hizkuntza (8 puntu) gisa, oraindik handiagoak dira katalana erabili ohi duten biztanleria ehunekoak eta lehen hizkuntza gisa identifikatzen dutenak. Datu hori oso garrantzitsua da, adierazten digulako oraindik posible dela hizkuntza suspertzea.
|
|
|
" Aurreko faseak euskararen ezagutza sendotzea eta zabaltzea hartu zuen ardatz, ezagutza eta erabileraren artean harreman zuzen eta positiboa zegoela sinetsita, eta euskararen biziberritzea ezagutzak bermatuko zuela pentsatuta" (Goirigolzarri et al. 2017, 7). Ohartu gara, ordea, ezagutza mailak gora egin
|
badu
ere, horrek ez duela zuzenki erabileraren igoerarik ekarri. Hori dela eta, mezu ezberdinak plazaratzen ari dira azken urteotan hiztunen jokabideetan eragiteko eta, zehazki, euskararen erabilera handitzeko.
|
|
|
Hots, Europan Frantzia hizkuntza propioei buruzko kudeaketan salbuespen bat egoten da oraino. Iduriz, lege berri horrek laguntza handirik ez dio ekarriko hizkuntza horien biziberritzeari (Ipar Euskal Herrian adibidez), lurralde batzuetan indarrean diren hizkuntza politika ekintza zenbait bermatzen baldin baditu ere eta, ondorioz, besteetan indarrean jartzeko aukera ematen baldin
|
badu
ere.
|
|
2022
|
|
|
Aipatutako erabileraren gorakada horretan, izan ere, bada 2013tik sumatzen dugun fenomeno bat. Euskal Herrian euskaldun kopuruak gora egin
|
badu
ere, kale erabileraren ehunekoak beherantz doaz adin tarte guztietan, hurrengo grafikoan ikus daitekeen bezala:
|
|
|
Ez da gai berria lan honetan garatzen den hipotesia. Ikastetxeetan tradizionalki pisu handirik izan ez
|
badu
ere, aditu asko dira soziolinguistika eta hizkuntza ekologiaren lanketa gazteen hizkuntza jarrera eta ohituretan eragiteko eta euskararen erabilera sustatzeko ezinbestekotzat jotzen dutenak. Hala izanik, helburu nagusi bat izan dugu lan hau burutzerako orduan:
|
|
|
Larrinagak (2014) etnogenesi kontrakulturala artean gertatzen dela esaten
|
badu
ere, funtsean, 60ko hamarkadan hasten den euskararen biziberritze prozesuaren oinarria, gehiago edo gutxiago, goiko aipuan oinarritzen dela esan daiteke. Hein honetan, garai horretan eman zen hizkuntza eta kulturaren biziberritzea marko horretan gauzatu zela esatea ontzat ematen da.
|
|
|
K13 ren kasuan, irudietan ageri diren pertsonen aurka protestatzeko erabiltzen dira Ibarretxe eta Inclani dagozkien ikonoak –Juan Jose Ibarretxe orduko lehendakaria, eta Gabriel Maria Inclan orduko Osasun sailburua. Hala ere, eta salaketa oso pertsonala dela adierazten baldin
|
badu
ere testuak, bi pertsona horien ikonoak Eusko Jaurlaritzaren aurka egiteko erabiltzen dira.
|
|
|
Hizkuntza autoktonoak saihetsezin bihurtzen ari diren testuinguru honetan, ez dirudi nahikoa denik herritarren aniztasun linguistikoa salbuespenen bidez kudeatzea. AFNQL k goi mailako hezkuntzaren arloko 96 Lege Proiektuko xedapenetatik salbuesteko eskaera ofiziala egin
|
badu
ere, badirudi tokiko hizkuntzen onarpen ofiziala dela hezkuntzaren, osasunaren eta kultura industriaren arloetan aurrez aurre dauden arazoak benetan konpontzeko aukera. Quebeceko gizartearen errealitate sozial berezia, frankofonoena, nahiz kontinenteko elebidunena (Nadeau 2020), erronka handia da bai Quebeceko frantses hiztunentzat, bai Lehen Nazioetako hizkuntzentzat, baina zuhurtziaz eta baikortasunez eutsi behar zaio, nahitaez batera bizi baitira.
|
|
|
Kontuan hartzekoa da, bestalde, desberdintasun metodologiko nabarmenak daudela kale erabilera, etxeko erabilera, lehen hizkuntza eta euskara gaitasuna neurtzeko moduan. Ezagutza eta lehen hizkuntza, jasotzen diren moduan, aitortutako ezaugarri indibidualak dira; erabilerak, ordea, izaera kolektiboa du, esan bezala, eta etxeko erabilerari buruzko informazioa hiztunak berak ematen
|
badu
ere (datu aitortua), kale erabilera behaketa bidez jasotzen da (hizketan ari dena ohartu gabe).
|
|
|
Desberdintasun metodologiko nabarmenak daude: ezagutza eta lehen hizkuntza aitortutako ezaugarri indibidualak dira; erabilerak, ordea, izaera kolektiboa du, eta etxeko erabilerari buruzko informazioa hiztunak berak ematen
|
badu
ere (datu aitortua), kale erabilera behaketa bidez jasotzen da (hizketan ari dena ohartu gabe).
|
|
|
Euskararen biziberritzea gizarte mugimenduek hauspotu zuten bidea izan zen hasieran, baina une honetan gizarte mugimenduak baino, ardura edota erantzukizuna erakundeen gain utzi denaren sentipena dago. Horrek hainbat arlotan aurrera egitea ahalbidetu
|
badu
ere, baliteke gizartearen aldetik konpromisoa edota aktibazioa lausotu izana eta euskararen alderdi funtzionala indartu izana.
|