|
2008
|
|
|
Egin dudan lan batzuk gaztelaniari dagokion garrantzia bilatzen eginik dira, baina arazo honek
|
badu
bere alderantzi, hau da, euskarak beste hizkuntzetatik hartu dituen hitzak zein bidetatik, zein denboratan, zein modutan eta abar, hizkuntzaren bihotzeraino ailegatu diren. Besteak beste:
|
|
|
Aspalditik dakigu latinetik hartutako erregek erregina> egin zuela femeninoa, latinean ERREGINA zelako hitza zein erromantze modura moldatu zuelako, eta hortik euskarak ahal izan du atzizkia: erregina, > (hemen malgukari bezala, birj. > bera ez da ezer euskeraz, ezin da segmentatu, baina eredu bezala
|
badu
bere funtzioa; erreginan, ordez, eranskaria dugu, ahal delako, ina> morfema bezala kendu), baita beste batzuk ez hain ezagunak ere: koinatu>/ > koinata> esate baterako.
|
|
|
Valentzian, bi hizkuntz artean, hau da, gaztelania eta katalanaren arte an izaten diren harremanak ezagutzeko aukera eskaintzen digu. Beraz, alde horreta tik gaur hitz egin behar dudanarentzat
|
badu
bere abantaila. Baina, bestaldetik Euskal Herritik kanpo bizitzea euskera hobetzeko, batez ere hizketa mailan, ez da hain ego kia izaten.
|
|
|
osotasun bat dela hizkuntza. Hasteko, hiztun bakoitzak badu hitz egiteko bere era berezia;
|
badu
bere idiolektoa. Hiztun bakoitzaren era berezi hori ere aldatu egiten da, gainera, egoeraren arabera.
|
|
|
behar. Bergarako hiztun batek, esate baterako, etxera> noia, > kantsauta> ago eta> esaten baldin
|
badu
bere eguneroko jardun arruntean, etxera> noa, > nekatuta> ago eta> esan dezake, lasai lasai, Euskara Batuan. Horrela hitz egiten badu, lasai eta eroso jardungo du, euskara zuzena egingo du, hizkuntzarekin jolas ere egin du, eta, gainera, Euskara Batua erabiliko du.
|
|
|
Testuak mintza jardunaren bide erakusle harturik aritu ohi gara hiztunak. Testuen moldatze moduen galbahetik pasarazi beharra dugularik gure jardunean, jokoan dauden testu legeak eta mugak ezagutzeak
|
badu
bere garrantzia gure ustez.
|
|
|
«Mintzairaz den bezainbatean, ez da egiazko legerik: kondatzaile bakoitxak
|
badu
bere euskara eta bere jeinua. Etxeko eta herriko hizkuntza baderabila, dakien neurrian ala mordoilo, aditzaileei kausitu nahiz.
|
|
|
Axular-ek, azkenez,
|
badu
bere psikologia juridikoa ere, haren aburuz, itunak egin behar baitira, lehendik haserre direnen artean, ez unean uneko horretan, ezpada aldi bat iragan ostean, kolera eta haserrea iraungi direnean.
|
|
|
8. Korupeko Salmoak?: atal honek
|
badu
bere historia Gandiagaren his torian. Alegia, fraileek koruan brebiarioa gazteleraz errezatzen zuten bitartean, Bitoriano Gandiaga koru azpira joan ohi zela bere otoitzak egitera, eta euskaraz egitera, noski.
|
|
|
Ikerketa labur honekin ezin dezakegu erran Egiategiren tropoek euskal sinesteez zerbait adierazten dutela, ezen hartza ehiza mitikoa bi bider du aipatzen, putreaz, saiaz ez du deusik erraten ez eta gau ainaraz. Akerra ez
|
badu
bere irudietan sartzen baliteke usainagatik edo berdin deabruaren biziduna delako.
|
|
|
hainbestetan aipatu den eus kal literaturaren berankortasunak arras salbuespen guti izan du 1545etik joan den mendearen hondar hamarkadak arte, haietarik bat, ene aburuz, Echepareren Linguae> Vasconum> > izanik. Izan ere, euskal literaturak argitalpenik izan
|
badu
bere garaiari zegokionik, erran nahi baitu euskal gizar tearen testuinguruan bere garaiko literaturaren fruitu izan denik, hura izan da. Oro har, berant eta destenorez ibili bada euskal literatura, salbuespen gisa agertzen zaigu alderdi horretarik Echepareren kopla liburua (baita, berdin, sorkuntza literaturatik kanpo, Leiçarragaren itzulpenak ere), ez, ene ustez, aipatu gibelamendu kroniko baten hasikin gisa.
|
|
2009
|
|
|
De facto ko egoerak aparte, gai horrek
|
badu
bere isla arautegietan.
|
|
|
konkurrentziak gorabehera, Euskaltzaindiak
|
badu
bere leku propioa euskararen munduan, hain justu ere, goi mailako ikerketa bideak eta horien aplikazioak uztartu eta gizarteratzea, euskararen normatibizazio eta normalizazioa bultzatu nahian.
|
|
|
2009an, Ikasketa Katalanen Institutuak 128 kide numerario eta 54 emeritu ditu. Sail bakoitzak bere zuzendaritza taldea du, baina Institutuak ere
|
badu
berea, presidenteak. Salvador Giner, 2005etik?, bi presidenteordek eta idazkari nagusiak osatua.
|
|
2010
|
|
|
Eskuartean dugun lan hau, tesi lan gisa sortua dugu. Eta horrek
|
badu
berea, tesi lanak ez baitira irakurtzeko errazak izaten. Baditu aldaketa eta zuzenketa txiki batzuk ere, batez ere epaimahaiko jaun andreen eta iritzi egokien ildotik eginak, baina, oro har, lehen bertsioa hura aurkezten da.
|
|
|
Edozein aipatzek, eta zuzenekoak ere bai noski, dakarren lehen manipulazioa genealogiarena eta sorkuntzarena da. Eta horrek
|
badu
bere konnotazioa. Ikus dezagun zein den A barrutiko aipuen harrobia:
|
|
|
Baina ez da egia diferentziarik ez dagoenik, edo diferentzia hori hutsaren hurrengoa denik. Soziolinguistikoki eragingarria den faktore horrek eskola munduan ere
|
badu
bere oihartzuna. Hori dela-eta,
|
|
|
Faktore batek baino gehiagok eragiten du eskola munduko eredu banaketan. Zonalde soziolinguistikoak
|
badu
bere eragina, ikusi dugunez, eta ez txikia. Baina faktore geografiko hori beste askorekin batera hartu behar da kontuan, egungo errealitatea xuxen deskribatzeko.
|
|
|
DEUGa (Diplôme d? études universitaires générales) orain ezabatu dena, lizentzia, masterra eta doktoregoa. Fakultate bakoitzak
|
badu
bere curriculuma berezia. AEKko fitxak ez du unibertsitate diplomaz galderik egiten edo iragan dituzten urteez; ikasleen ikasketa maila aski desberdin izan daiteke.
|
|
|
Nolazbait egoera soziolinguistikoa da aldatu dena, adibidez euskarari buruzko aldekotasuna. Eta horretan AEK erakundeak
|
badu
bere eragina, 1969az geroztik Ipar Euskal Herrian sortu duen dinamikari esker.
|
|
2012
|
|
|
Episteme modernoan jakintza erreal eta ziur bat bazegoela eta gizakiak arrazoiaren bidez jakintza hori beregana zezakeela sinesten bazen, episteme postmodernoan zalantzan jartzen da jakintza oro. Zalantza edo ziurgabetasun horrek, baina,
|
badu
bere alde ona: jakintza berri oro zalantzan jarriz, arazo berriak planteatzen dira etengabe, eta jakintza berriak aurkitzen edo sortzen dira.
|
|
|
Badago joko literarioa (ludikoa+ sinbolikoa). Sare literario horrek
|
badu
bere zergatia (Kortazar
|
|
|
Sarrionandiak berak sortutako poemei, haiku? izena emateak ere, gainera,
|
badu
bere garrantzia hizkuntzaren aldetik: Sarrionandiak euskaraz sortu dituen arren, irakurleari, haiku?
|
|
|
Etika auzia dugu. Irakurgai hori ez da sasikoa,
|
badu
bere jabea. Eta ezin alda daiteke jabearen baimenik gabe, zenbait huskeriatan, grafian, huts nabarietan?
|
|
|
– Irakurgai hori ez da sasikoa,
|
badu
bere jabea. Eta ezin alda daiteke jabearen baimenik gabe zenbait huskeriatan, grafian, huts nabarietan?
|
|
|
Adibideen maiztasunak erakusten digunez, ordea, gehien agertzen den aditza IZAN aditz kopulatiboa da, eta
|
badu
bere arrazoia: lehen esana dugu eta buruan daraman enuntziatu parentetikoari esker esatariak E1 enuntziatuan esan duenari buruz, bere iritzia, bere balorazioa gehitzen duela (modalizazio mailako informazioa), eta horretarako. IS NOR+ Izena/ Izenondoa
|
|
|
Corpusari erreparatuz, enuntziatu parentetiko gisa azalpenezko kausalak soilik agertzen zaizkigu, eta ez kausal beteak direlakoak. Eta horrek
|
badu
bere funtsa. Maiz esatariak azalpenezko kausalak darabiltza, esan duenaren justifikazio gisa ematen baitu azalpena.
|
|
|
–Etika auzia dugu. Irakurgai hori ez da sasikoa,
|
badu
bere jabea. Eta ezin alda daiteke jabearen baimenik gabe, zenbait huskeriatan, grafian, huts nabarietan?
|
|
|
Predikazio46 nagusi horretatik at kokatu arren, funtzio intzidentalak ere
|
badu
bere predikazio balioa, predikazio nagusiarekin erkatuz, bigarren mailakoa izango dena. Eta bigarren mailakoa izate hori ez dagokio soilik predikazio nagusitik at egote hutsagatik, baita beren bakarrean bere eskuko ez den informazio bat delako ere; informazio honek zentzua izan dezan, predikazio nagusiarekin harremanetan, erlazioan, aztertu da eta, gainera, harreman horretatik sortzen dira intzidentalak bere bereak dituen adiera, erlazionalak?
|
|
2013
|
|
|
Behin eta berriz esplikatu zien irakurleei gerlako garaipena eta soldaduen bizia beren eskuetan zela; gisa horretan, nahitara edo nahigabe, gerla egiten zutenen eta aitzindarien merezimendua txikitzen zuen, Jainkoarena eta giristinoena handituz. Bistan da, horrek
|
badu
bere irakurketa politikoa ere. Elizaren aldeko mezua zabaltzen ari zen, ororen buru, gerlaren bururapena giristinoen otoitzen esku zegoela hainbeste aldiz errepikatuz.
|
|
|
hemengo hil gehienak altchatu dituztela lagunek eta behar den errespetuarekin hil herri pollit batzuetan ehortzi. Hobiak han daude, han hemenka, lerro lerro bidearen bazterrean eta bakotchak
|
badu
bere gurutzea hilaren izenarekin. Gurutzea besoak zabaldurik han dago, gerlako karraska guzien gatik, hilaren zaintzeko bezala
|
|
|
Baina eredu profesionala ez zen hala hedatu Ipar Euskal Herriko euskarazko prentsara. Testuinguru hori zehazteak
|
badu
bere garrantzia, ikusteko nolakoak ziren Eskualduna astekariak irakur zitzakeen egunkariak eta beraz, bere inspirazio iturriak, eta ikusteko ea astekari horren politikarako joera orokorra zen ala ez. Astekari horrek iritzia emateko zuen joerak bazuen tradizio bat Frantzian, eta tradizio horren eragina sendi zitekeen astekari txiki horretan.
|
|
2017
|
|
|
Funtsean, horretarako sortu zuen Estatu frantsesak Gara pen Kontseilua, herritarrei hitza emateko, afera publikoetan parte har zezaten. Eus kalgintzak ere
|
badu
bere tokia egituraketa horretan, beraz.
|
|
2019
|
|
|
– Gaur egun, erakunderik txikienak ere
|
badu
bere plana. Okerrenean, dirulaguntza deialdiren batera aurkezteko ezinbesteko baldintza zelako egingo zuten; onenean, aitzakia hori aprobetxatuta, gutxieneko hausnarketa bat egina izango dute, gauzak zernolanorknoiz egitearen gainean.
|
|
|
Horretarako egin behar ditu lan batzuk, euskararen herrialde guztiak kontuan hartuta, nekez egin daitezkeenak beste leku batean. Konkurrentziak gorabehera, Euskaltzaindiak
|
badu
bere leku propioa euskararen munduan, hain justu ere, goi mailako ikerketa bideak eta horien aplikazioak uztartu eta gizarteratzea, euskararen normatibizazio eta normalizazioa bultzatu nahian. [?] Horrexegatik, egitasmoak bultzatu beharra dago, batzordeekin batera osa dezaten gure ahaleginen ardatza.
|
|
2021
|
|
|
inakusatibo aditz anitz, gehienak ez badira, kausatibo gisan ere erabiltzen ditugu (ikus § 23.2.1.2). Hala, nekatu naiz inakusatiboak
|
badu
bere parekoa kausatiboa dena: lan horrek nekatu nau.
|
|
|
Bilbao); gertatu zaigun egunon ezaugarri nabarmena da[...] Ezaugarri nabarmena eta, erabat, itxaropenez bete gaitzakeen ezaugarri osasungarria. Gehiegitan, izan ere, ibili izan gara elkarren berri ez genekiela[...] (Mitxelena); Erantzun honek, egia esan,
|
badu
bere pisua eta bertatik bertara begiratzea merezi du. Zer da, izan ere, hitzen bizia?
|
|
|
Haboro ere joan daiteke aditzarekin adberbio gisa: Orok
|
badu
bere tenorea eta ontsa obratutako lanak haboro (Oiz).
|
|
|
Forma berriagoa da, esan bezala. Pertsona bat baino gehiago aipatzen da, baina horien artean dago bigarren pertsona (hi, edo zu, zeren berori izenordainak
|
badu
bere plurala) ere, hots, hiztunaren aurrean dagoen entzulea. Plural hurbilean zuok ere erabiltzen da, batez ere bizkaieraz, hizkeran, nahiz literaturan badiren bizkaieraz kanpoko idazle zenbaiten adibideak ere.
|
|
|
Hemen ere badira salbuespenak: on ek
|
badu
bere konparazio forma arrunta, onago (Lizarragak, J. M. Zabalak, Aranbillagak, Orixek... erabiltzen dute), baina askoz ere gehiago erabiltzen da hobe aldaera, literaturan nola gaurko idazkietan ere. Ongi eta gaizki adberbioak ere mailaka ditzakegu, eta horrela sortzen dira hobeki (eta hobekiago, gutxiago erabilia) eta gaizkiago aldaerak. ago atzizkiaz baliaturik sortutako konparazio adjektiboa predikatu osagarrian denean, artikuluarekin nahiz gabe agertzen da:
|
|
|
Ez gara zerbait neutroa kontatzen ari (zer gertatu da gaur?), baizik galdera bereziago bati erantzuten (zer erosi du gazte horrek?). Bigarren hurrenkera horrek
|
badu
bere gainean lehenbizikoak ez duen informazio gehigarri bat. Lehenbizikoarena, SOV, hurrenkera ez markatua dela esaten dugu.
|
|
|
Ez gara zerbait neutroa kontatzen ari (zer gertatu da gaur?), baizik galdera bereziago bati erantzuten (zer erosi du gazte horrek?, nori ekarri dio aitak gona gorria?). Bigarren hurrenkera horrek
|
badu
bere gainean lehenbizikoak ez duen pisua.
|
|
2023
|
|
|
Jim Cummins irakasleak, Irlandan eta Kanadan eskuratutako esperientzian oinarrituta, adierazi zuen hizkuntzen artean transferentzia hori komunikazio gaitasun komunari esker gertatzen dela. Hots, hizkuntza bakoitzak
|
badu
bere kodea, bakoitzean diferentea dena, baina komunikazio gaitasuna ezagutzen ditugun hizkuntza guztiendako komuna da, eta horrexek dakar konpetenzia hori hizkuntzen artean transferitzea.
|
|
|
5. Curriculum hizkuntzez gain, ikasleek beste hizkuntza batzuk ezagutzen dituzte, eta horiek ere landu beharra dago. Immigrazioa erabat hazi da, eta horrek
|
badu
bere eragina eskolan ere. Ikasle berriek askotariko jatorriak dituzte, askotariko hizkuntzak eta kulturak, eta beraien egoera sozioekonomikoak ere askotarikoak dira.
|
|
|
Proiektu honek ere
|
badu
bere aurrekaria, hauteman zen behar bati erantzuna emateko sortu baitzen. Izan ere, eskola komunitatea bi ikasturtez aritu zen patioaren inguruko hausnarketa egiten.
|