|
2006
|
|
|
Euskaldunen belaunaldi berriek aurrekoek baino lehenago ikasten dute gaztelera; gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa euskara hutsean ematen zuten. Honek, dudarik gabe,
|
badu
bere eragina adin talde bakoitzak erakusten duen hizkuntz portaeran.
|
|
2007
|
|
|
Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko urteetan. Gaur, komunikazioa da ardatza eta hori da garrantzitsuena, baina gainera, hizkuntza osotasunean hartuta, ikasleak
|
badu
bere interesguneen arabera, beharren arabera eta norberaren ahalmenen arabera jokatzeko eta erabiltzeko aukera. Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu.
|
|
|
Bestetik, Nafarroako AEK Euskal Herriko AEK da finean eta balio horrek ere
|
badu
bere zeresana gainerakoen aurrean. Izan ere historia soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 65
|
|
|
Gauzak horrela, eginbeharreko horiek egitera bideratutako ikas prozesua egitea besterik ez dago. Ariketa bakoitzak
|
badu
bere estrategia, eta gaur egun euskaltegi askotan teknika horiek lantzen ematen dituzte ikasleek orduak eta orduak.
|
|
|
2006ko datuek erakusten dute, Lapurdi, Baxe Nafarroa eta Zuberoako biztanleriaren %4, 6ak euskara erabiltzen duela, adin taldeen arabera ezberdintasunak egon arren. Izan ere, haurren %4, 8ak Axularren hizkuntza baliatzen
|
badu
bere eguneroko bizian, soilik gazteen %3, 6ak kalean erabiltzen du. Proportzioa zertxobait handiagoa da helduen tartean (%4) eta, batez ere adinduen mailan (%7, 6).
|
|
2010
|
|
|
Eleaniztasuna desiragarria bada ere, hori lortzeko oraindik gutxi egiten da gurean ere. Bestalde, eskolak helburu hori izan arren, gizarte osoak ez
|
badu
bere egiten helburu hori, eleaniztasuna arazo bihurtzeko arriskua bada.
|
|
|
Jakina da arrazoizkoena agian hizkuntza nagusia erabiltzea izango zela. errazagoa izango zitzaigun denoi, denok erdaraz hitz egingo bagenu. baina orduan ez ginateke geu izango, geu izan nahi dugu ordea eta ez beste zerbait. gutxiengotua den hizkuntza batek esplikatu beharra izaten du bere izanaren zergatia, zergatik den azaldu behar du, arrazoitu. baina hizkuntza nagusi baten kasuan ez da sekula galdera hori egiten: ...dio hizkuntza hori erabiltzen jarraitzea. ez du erabiltzen hizkuntza gehiengoak hitz egiten duen hizkuntza delako, berezkoa duen hizkuntza —edo berezko egin duena— gorde nahi duelako baizik. hizkuntza gutxituari edo hil zorian dagoenari, balio gutxiago aitortu ohi zaio gizartean eta bizirik mantentzeak pena merezi ote duen ere galdetzen da. batzuen aldetik ukatu nahi den arren, euskarak
|
badu
bere errealitatea ordea. gu bagara, euskaraz bizi gera eta hala bizitzen jarraitu nahi dugu. garelako izaten jarraitu nahi dugu, bada errealitate bat eta hori gorde nahi dugu. gure zergatia ez da arrazoian oinarritzen, motibazioan baizik, borondatezkoa da, baina badu errealitatea. euskararen berreskurapenarekin euskararen errealitate hori sendotu nahi dugu bere biziraupenari eutsi ahal izateko....
|
|
|
...n, euskara abertzaletasunari lotzen baizaio gehienbat. ondoren agertzen dira euskal hiztunak eta euskal herritarrak. baita ere, badute zer esana euskararen eztabaidan agintari edo politikariak eta herritarrengandik hurbilen dauden erakundeak, hau da, udalak. alderdi politikoei dagokionez, batasuna da euskararen eztabaidan aurrena agertzen zaiguna, ibarretxe lehendakariarekin batera, eta upn ek ere
|
badu
bere presentzia.
|
|
|
Artean, XVII. mendearen atarian, gaztelaniaz idatz zitezkeen halako idazlanek susmopean ageri zaizkigu Inkisizioko komisarien kritiketan. biblia zale eta herri hizkuntza zaleek bazuten tarteren bat lanerako: ...rdodoxoz lagunduta. arau horrek bereziki balio izan zuen espainian eta gaztelaniaz. testuinguru horretan ulertu behar dira ondoren hona dakargun autorea (pedro Malon etxaide), beronen obra (La conversion de Magdalena, 1588) eta gaztelaniaren erabilpen teologiko pastoralari buruz erakutsi zuen jarrera aurrerakoia. euskal munduarekiko arrotza dirudien Manifestu honek orrialde hauetan hemen agertzeko
|
badu
bere arrazoirik. Mendeak zehar euskaldungoak hainbat aukera historiko galdu ditu hizkuntza idatzita emateko, eta eremu idatzian kultura eskolatuari bidea urratzeko. erdi aroan egon zen halako balizko abagunerik, eta aro Modernoan are sarriago. une historiko galdu horiek beti piztu didate gure iragan horri buruzko galdera:
|
|
2011
|
|
|
• urteotan erabileran nabarmenen gora egin duen adin taldea helduena izan da (4 puntu igo da). Honek
|
badu
bere garrantzia nerabeei buruz gorago esan duguna kontuan hartzen badugu. Alegia, nerabeek ereduenganako duten imitazio indarra handia dela esan dugu eta adin horietan ematen den identitate eraikuntzan nagusiak eredu bilakatzen direla.
|
|
|
A eta B letren ordez k eta B letrak erabiltzeak
|
badu
bere motiboa: nemoteknia aldetik errazagoa da.
|
|
|
euskal herrian euskaraz. Auzo herri beregain bakoitzak hizkuntza bakarrarekin aski baldin
|
badu
bere espazio demoterritorial eta soziofuntzional osoan, zergatik ez dugu guk gauza bera egin behar etxean, hala egitekotan, berriz, zertarako (denboraz eta espazio fisikoz) gero eta urrutiago gelditzen ari zaigun diglosiaren bila hasi, elebakartasun gardena hain erakargarri dugularik etxeondoan?" ez du inork hitzez hitz, dakidalarik, aurreko pasarte horretan esandakorik idatzi bere kritika oharretan.
|
|
2012
|
|
|
— Eskolak
|
badu
bere egitekoa horren guztiaren aurrean. Erakunde garrantzitsua da.
|
|
2013
|
|
|
Hirugarren ideia, eta azkena, ikastetxe bakoitzaren hizkuntza ezaugarrien eta baldintzen eraginarena da. Konkretuki, irakasleek beren arteko harremanetan euskaraz gehiago edo gutxiago egiteak
|
badu
bere pisua: aldagai hori argi nabarmendu da aldagai anitzeko analisietan, ikasleen erabilera azaltzeko garaian.
|
|
|
Gure ustez, kalean euskaldunak trinkotuagoa gaudela pentsatzeak
|
badu
bere zentzua; enpresetan ez bezala, kalean elkarrizketarako solaskideak neurri handi batean guk aukeratzen ditugu, eta aukeraketa horretan hizkuntza gaitasunak ere eragiten duela uste dugu. Enpresan, aldiz, lanpostuak markatzen ditu lan harreman gehienak eta horrek asko zailtzen du euskaldunen trinkotzea.
|
|
2014
|
|
|
Lan arloan berean ere balio kateen inguruko ‘kutsadurarik’ ez da bilatu enpresen artean, nahiz eskualde mailako bilguneak egon. Eta honek
|
badu
bere garrantzia, izan ere sozio ekonomian ezagutzaren transmisioa eta sorkuntza balio kateen baitan gertatzen baita neurri handi batean. Hori dela-eta du toki garapenaren ikuspegitik halako garrantzia eskualde bateko balio katea zein den ezagutzeak.
|
|
|
Elkarrizketa berean ere tartekatzen ditugu bi hizkuntzak, batzuetan apropos agian, eta beste askotan, aldiz, ohartu ere egin gabe. Ez gara horren arraroak horregatik, beste leku batzuetan ere gertatzen dira horrelakoak, eta horrek
|
badu
bere izena: kode alternantzia.
|
|
2015
|
|
|
69). Aitzitik, euskararen erabileran hutsetik hasten denarentzat ezer gutxi erabiltzera pasatzeak
|
badu
bere garrantzia; horretarako erdaldunen munduan ere ikusgaitasuna lortu behar du euskarak, erdaldun horiek elebakarrak edo euren burua erdalduntzat duten elebidunak izan.
|
|
2017
|
|
|
BAT Soziolinguistika Aldizkariak
|
badu
bere helburuen artean Euskal Herrian izan ohi diren hausnarketa saioetan parte hartzea eta haien berri zuzena ematea. Gero eta ugariagoak dira egungo euskararen egoera sozialaz hitz egiteko abian jartzen diren ekimenak partekatzeko eta, etorkizun hurbilean, lehentasunezko lan ildoak definitzeko bilguneak, ikastaroak, topaketak edo bestelako eztabaida saioak.
|
|
|
Orain arte transmisio hitza bere adiera ohikoenean erabili da ikerketan, atera egin delako, baina orain ikusitakoak erakusten du goitik behetiko transmisioa ez dela derrigorra hitanoaren erabilerarako gazteen artean. Ikusi dugu hitanoak dituen ezaugarriengatik hau zerbaitek definitzen
|
badu
bere horizontalitatea dela, berdinen artean hitz egiten dela hain zuzen. Eskoriatzako kasuan ikusi da lagun batek beste bati hitanoan hitz egiten badio honek erantzun ahal diola hitanoz baita ere eta esan bezala erein daiteke hitanoan hitz egiteko ohitura hau txikia bada ere.
|
|
|
2.5 mudak eremu pribatuan atal hau eskainiko diegu lagunei, bikoteari eta seme alabei. hirurak dira harreman mota oso desberdinak, eta, aldi berean, oso desberdinak dira orain arte jorratutako eremuen aldean. lagunekiko eta bikotekidearekiko dinamika linguistikoak, kasurik gehienetan, aurretik ikusi ditugun dinamiketatik eratortzen dira, funtsean, ikastetxeetan eta lanean sortzen baitira harreman horiek. baina, ikusi dugunez, muda linguistikoak normalean gertatzen dira ezagun berrietan oinarrituta, eta ez (gehienetan) aurrez ezagutzen diren pertsonekin erabiltzen den ohiko hizkuntza aldatuz. horrek zera esan nahi du: norbaitek beste hizkuntza bat sartzen
|
badu
bere bizitza sozialean, hizkuntza horrek espazioak partekatuko ditu jatorrizko hizkuntzarekin, eta ez du ordeztuko. Muda linguistikoak gauzatu dituena, hortaz, ibili ohi da ingurune sozial batean zeinak, hein batean, islatzen duen linguistikoki iragana eta orainaldia aldi berean. lagunen arteko hizkuntza, horrenbestez, alda daiteke, baina ez da hain ohikoa bat bateko aldaketak izatea, zenbait pertsonak unibertsitatean edo lanean bizitzen dituztenen modukoak.
|
|
|
%13, 7 ziren euskaraz aritzen zirenak 2006 urtean eta 2016an, berriz, %12, 6 egia da gipuzkoako datua nabarmen positiboagoa dela eta populazioaren ia heren batek erabiltzen duela euskara, hala ere, hemen ere puntu eta erdiko aldea izan da azken bost urtekoan, %32, 6 ziren 2011ko kale neurketan euskaraz aritzen zirenak eta %31, 1 dira 2016an erabili dutenak (Soziolinguistika klusterra, 2017). huheziko datuak aztertzerakoan, kontuan hartu behar da ingurune euskalduna dela eta bertan ikasle oro dela elebiduna; horrek badu eraginik noski, elebidunen proportzioa erabileraren menpeko aldagaia dela argitu baitute hainbat ikerketek (isasi eta iriarte, 1988). euskararen sustapena oinarri izan du fakultateak irakasle eskola sortu zenetik. hortaz gain, arestian aipatu da gizartea euskalduntzeko eskolan jarri duela fokua 1982.urteko legeak. Fakultatean etorkizuneko maisu maistrak hezitzen diren heinean, testuinguru honek euskararen ezagutzan, erabileran eta kulturaren transmisioan
|
badu
bere ardura. gauzak horrela, egia da bertako datuak Soziolinguistika klusterrak 2016ko euskal herriko kale neurketan lortutakoak baino positiboagoak direla, baina, testuingurua zein den kontuan hartuz gero eta 2009tik izandako bilakaerari erreparatuta, bidea guztiz beherakorra izan da eta beherakada gizartean izandakoa baino askoz ere bortitzagoa izan dela aztertu da.
|
|
2018
|
|
|
Diskurtso kontra hegemonikoak. Horrenbestez, euskaltzaletasunak
|
badu
bere zoru diskurtsibo kontra hegemonikoa. Joan den mendeko 50.ekoen amaieran zizelkatua da, ordea, eta, ondorioz, nekez egokitzen zaio egungo subjektibitate postmodernoari.
|
|
|
Barrura begira bertso munduak ere
|
badu
bere burua euskaldun zaharren mundutzat, eta hizkuntzaren gune sinbolikoaren muin muinean kokatzen du bere burua. Bertsolari gisa legitimitatea nahi duenari, beraz, euskaldun zahar passinga eskatzen dio kanonak.
|
|
|
Generoak
|
badu
beraz zerikusirik hizkuntza baten edota bestearen erabileran. Baita kasu honetan, genero rolek hitanoaren erabileran ere.
|
|
2019
|
|
|
Lan ildo honek baina,
|
badu
bere ifrentzua: herrietako eskoletako irakasle eta gurasoen edo beste elkarte eta erakundeetako partaideen formazioa eleaniztasunaren inguruan, etorri berrien hizkuntzekiko errespetuan trebatzeko eta hizkuntzok erabil ditzaten eta etxeetan mantendu eta transmititu ditzaten lortzeko.
|
|
2021
|
|
|
Ezin gira 5 urtean behin argazki soziolinguistiko orokor bat itxarotera mugatu. Arrue ikerketa batek
|
badu
bere tokia gurean ere. Aldahitz programaren baitan garatutako metodoak erabilgarriak izan daitezke gure enpresa eta administrazioetan.
|
|
|
Esan dugu, jada, Pulunpa DBH lehen mailako ikasleekin lantzen dela. Maila horretan kokatzeak ere
|
badu
bere garrantzia: kontuan hartu behar da ikasleak, etapaz aldatzean, helduagoekin jartzen direla harremanetan, eta adin horretan jasotzen dituzten erreferentzietan erdaraz direnak gailendu egiten direla.
|