|
2008
|
|
|
Lanean erabili dugun itzulinguruak (§2.2) nahiko ondorio garbiak ematen
|
baditu
ere, aitortu beharrekoa da aposiziozko eta mendekotasunezko tandem elkarteen arteko muga ez dela erabat sendoa, zeren eta azken batean muga hori lehenengo osagai bikoitza hirugarren osagaiaren barruko kidetzat hartu ahal izateko aukerak baldintzaturik baitago. Aurreragoko lanetan izango dugu hau guztia hizkuntzaren maila desberdinetan ondo aztertzeko beta.
|
|
|
Gure arteko hainbatek hizkerak eta dialektoak modu pasibo batean ikusten
|
baditu
ere (pertsona zaharrak, inoiz herritik irten bakoak, guraso eta aitita amonak bertakoak
|
|
|
...hitz finkatu nahi baditu, ez dago zalantzarik kopuru horretara iritsi ahal izateko alor espezializa tuetan sartu egin duela, nahiz eta Euskaltzaindiak behin baino gehiagotan esan duen terminologia teknikoan ez dela sartuko (Bide batez, esan dezagun termi nologiarako erreferentzia gune bat behar dugula, Euskal herri osokoa eta ez adminis trazio baten menpekoa, eta ez kolorebakarra, arauak emango ez
|
baditu
ere, nolabaite ko onarpena emango duena, eta gune edo elkarte horrek adostasuna bilatuz lan egin luke, eta ez arauak ezarriz). Alor espezializatuetan sartu behar bada, modu sistematikoan lan egin behar delakoan gaude.
|
|
|
Iruñerriko lanbideen izenen berri ere (hau hagitz zentzu zabalean hartzen dugula) jakin dezakegu Lizarragaren izkribuen bitartez, zenbait gaztelaniak hortaratua ibiltzen
|
baditu
ere; hona hemen horietako batzuk: Alkate> eta ezi > negotzi; apez> (eta sazerdote), apezaita, apetxaun, erretore, prigore> eta priore; argin>(?
|
|
|
sufijo equivalente a ía> con que se forman nombres abstractos, de abundancia, cualidad, conjunto o lugar donde esta se hace o se vende una cosa? Alde handiak
|
baditu
ere zenbait aldetatik (batez ere ero> modukoetatik sortua delako erdal ería> hori) antzeko ezaugarriak ere nabarmenak dira oso. –Nombres de abundancia, cualidad, conjunto> o lugar?
|
|
2009
|
|
|
Gureinterpretazio logikarenesparruan, errandezakeguBruno k Houellebecq idazleareniraganairudikatzen duelaetaMichel ekegilearen handitasun ametsakgorpuztendituela. Bruno-k irudikatu Houellebecqda Extensionduchampdela lutteargitaratu aitzinfrantsesliteratur eremuko kokaleku altuetara iristen saiatzen dena.Denboraematen du Parisera «igo tzen».EskuizkribuliterarioakPhilippeSollers ibidaltzendizkio, ordukolite ratur sistemasinbolizatzenduelako, etaSollers eknahiko maitatu
|
baditu
ere
|
|
|
Zelanahaztuafalosteko ibilalditxuak, Urrikoarratsalde ilunetan, herri baketsu haretako bideetan? LasterhasikozanMikelZaratebertsotan, ohiebanumorezirikatzaileaz, Juan Marieresaltsa bereansartunahirik; eta hau, behinberotuezkero, bertsolari bikainaagertzenjakun: zorrotza, sakona, gozoa. Holangoaskatasun giroan, ezetariko trababarik botaten diran bertsoak, haizeakeroango
|
baditu
ere, ez etedirasarritanonenetarikoakizaten?
|
|
2010
|
|
|
Orain arte motibazio kanpaina guziak AEK k eraman
|
baditu
ere, argi da beste maila batera pasatu behar dela, kanpaina instituzionalak ere plangintzatuz, haurren hezkuntza edota euskarazko hedabideentzat egina izan den bezala. Komunikazio kanpaina hauek definitzerakoan dudarik ez da ikerketa honen emaitzak erreferentzia interesgarria izanen direla.
|
|
2012
|
|
|
Lekueta pertsona izenak oro har errespetatzen
|
baditu
ere, deigarriak gertatzen dira hainbat izenekin egiten dituen moldapenak; esanguratsuena, agian, istorioa hasten den herriarena da: jatorrizko bertsio ingelesean. Grand Pré?
|
|
|
Kontraesankorra gertatzen da, ordea, itzultzean hartutako askatasuna justifikatzeko edukiarekiko edota zentzuarekiko fideltasuna argudiatzea, gero beste hainbat kasutan (Tormes, ko itsu mutillaren azken kapitulua genuke adibiderik garbiena) eduki edo mami hori bera garrantzitsuagotzat jotzen duen beste irizpide baten alde sakrifikatzen duenean (irakurle euskaldunari zor dion errespetuaren alde, kasu honetan). Itzulpenen inguruan egindako hainbat iruzkinetan jatorrizkoarekiko fideltasuna edo zehaztasuna aipatu izan
|
baditu
ere, oro har argi geratu da Orixek xede testua, xede hizkuntza eta xede irakurlea dituela gogoan bere itzulpenak egitean. Jatorrizko testuaren arrotz kutsu oro ezabatzea beharrezkoa dela iruditzen zaio, itzulpenari euskaraz sortutako testu baten itxura eman arte.
|
|
|
Antzeko beste zenbait alderaketa eginda, konturatu gara Sarrionandiaren itzulpen asko ez direla irakurleari lehen begi kolpean iruditu dakizkiokeen bezain libreak, eta Sarrionandiak ez dituela jatorrizko testuak neurrigabeki birsortu edo desitxuratu ohi, bere hitzaurre eta gogoetetan itzulpenaren birsortze ahalmena eta itzultzailearen askatasuna hain ozen aldarrikatu izan
|
baditu
ere. Hala eta guztiz ere, itzulpena ardatz hartuta egin izan dituen birsorkuntza jokoek eta itzulpenaren eta sorkuntzaren arteko mugaren lausotasuna agerian jartzeko baliatu izan dituen bestelako amarru eta estrategiek itzulpenaren ulerkera postmoderno bat islatzen dutelakoan gaude.
|
|
|
Sarrionandiaren sasi itzulpenek bestelako jarraipenik ere izan dute beste idazle batengan: Patziku Perurenaren Trapuan pupua (2001) liburuan bada artikulu bat Sarrionandiaren Hezurrezko xirulak liburuko hainbat (sasi) itzulpen biltzen dituena, Sarrionandia eta bere liburua esplizituki aipatzen ez
|
baditu
ere: sumeriar taulak, antigoaleko egiptoar izkribuak, Stesikoro Himerakoa, Paulus Silentiarius, Gudröd Haaleg, Chrétien Troiakoa eta Francesco Malatesta aipatzen ditu, baita nahuatl mintzairatik hainbat poema euskaratu omen dituen Jose Ramon Negrete131 ere.
|
|
|
Garbi dago, bada, pertsuasio saioak arrakasta izan dezan, egoki uztartu dituela bai arrazoiari dagokion alderdia eta baita afektibitateari eta emozioei dagokiena ere. Eginkizun horretarako, eta argumentaziorako oro har, hizkuntzak hainbat baliabide edo bitarteko
|
baditu
ere, guk enuntzitu parentetikoena soilik izango dugu azterkizun. Atal honetan frogatzen saiatuko gara enuntziatu parentetikoak argudiatzeko eta arrazoibidean aurrera egiteko baliabide egokiak izan daitezkeela.
|
|
|
Mitxelenak garai hartan (idazle) gazteen artean zegoen Europa kritikatu eta gutxiesteko joerari, ordea, kritika egiten dio, baita horretarako Txillardegiren Peru Leartzeko liburuko pasarteren batzuk aitzakia hartu behar
|
baditu
ere:
|
|
|
–Horien madria nor den? ikusi duenak daki, eta ikusi duenak, ongi aditu
|
baditu
ere, ez du gehienetan gogo handirik izango besteri esateko. (ZIN:
|
|
|
Perpaus nagusiaren eta mendekoaren arteko mugan, nagusiki, marrak erabiltzen
|
baditu
ere, beste hainbatetan marra horiek parentesiekin txandakatzen ditu.
|
|
|
– : herri literatura batetik (bertsolariak, Zuberoako pastoralak eta), hor hemenka aipatzen
|
baditu
ere, eta egungo egunean (edo behintzat liburua osatu zuenean) bizi diren euskal idazleak. (LIB II:
|
|
|
Mitxelenak bere kritikak prestatzean goian aipatu ditugun bi irakurle motak159 gogoan
|
baditu
ere, egingo genuke Pérez Gaztelurekin bat eginez (1995b:
|
|
|
Bere lanak esaera zaharrez eta atsotitzez zirtatzen
|
baditu
ere, testu zaharrei zor dien errespetua ere oso nabarmena da: –Hori ez zaio harrigarri irudituko Mitxelenak euskara, berria nahiz zaharra, zenbateraino menderatzen zuen dakienari?.
|
|
|
MEIG sailean berrargitaratzean Altunak erdaratiko esamolde hauetako askoren euskal ordainak paratzen
|
baditu
ere, garbi dago Mitxelenak ez ziola norentzakoari laguntza hori eskaintzen. Eta horrek, esaldiak frantsesez, ingelesez edo latinez egoteak gaitasun linguistiko batzuk eskatzen dizkio irakurleari, nahiz eta liburuan zehar barreiaturik dauden batzuk ulertzeko hizkuntza horietan maila handia edukitzea ez den beharrezkoa.
|
|
|
Mitxelenak berak esan ohi zuenez,, zorrak aitortu eta aipatzea dagokio zordun onari, pagatuko ez
|
baditu
ere?. Noan bada, eskerrak emateaz gain, aipatu hutsarekin kitatuko ez ditudan zorrak aitortzera.
|
|
|
Esatariak buruan duen (edo dituen) balizko norentzako horiez gain, egon daitezke esatariak aurretik ikus ditzakeen beste hartzaile batzuk ere, edo berariaz zuzentzen ez zaizkionak. Esatariak bere zereginak zuzenean hartzaile honekin txandakatzen ez
|
baditu
ere, esataria ardura daiteke komunikazio horretan egon daitezkeen zeharkako norentzakoez ere (destinatarios indirectos).
|
|
2016
|
|
|
Matalas hiltzen dute, baina bere itzala betikotz geldituko da. Antzerki hau Euskal Herriko historian oinarritzen da, gertakariak zehazki jarraitzen ez
|
baditu
ere.
|
|
|
Beste pertsonaiekin ikuspuntu hau ez dela denengandik jarraitua azaltzen du Larzabalek eta euskaldunen ikuspuntu desberdinen lekukotasunak ematen ditu. Ez du testu dogmatikoa eskaintzen Larzabalek, testu honetan bere hautuak agertzen
|
baditu
ere.
|
|
2017
|
|
|
Ipar Euskal Herrian berriz, tai gabe apaltzen da euskara, eta premiazko neurriak baitezpadakoak dauzka hizkuntzaren heriotzaren lekuko ez baldin badugu izan nahi. Euskaltzaindiak lantzen duen normalizazioak hizkuntzak behar dituen tresnak ematen eta emanen baldin
|
baditu
ere, Ipar Euskal Herrian guziz beharrezko da hizkuntzaren normalizazioari buruzko gogoeta, eta Euskaltzaindia prest da bere laguntza eskaintzeko HELEPeko gizarte eragile eta erakundeekin.
|
|
|
Erakunde publiko bakoitzak ardurak bere gain hartu
|
baditu
ere, Euskal> > Elkargoak euskara indarberritzeko hizkuntza politika horren bultzatzaile nagusia izan du, euskararen eremuan lanean ari diren elkarte eta erakundeekin elkarlanean. Hala, bere eskumeneko alorretan eta gaietan ausart jokatu eta, orobat, beste erakundeak ber gauza egitera animatu ditu.
|
|
2020
|
|
|
Doinu didaktikoa baino askoz ere polemikoago badarabil Etxamendiren narratibak eta ez dago moralismoan. Kristau fedea eta euskal nortasuna –Etxamendiren kasuan, XX. mendeko bigarren erdialdeko euskal naziotasuna– lantzen
|
baditu
ere, Etxamendiren narratiba ez da patriarkalismora ez eta idealizazio hutsera lerratzen.
|
|
2021
|
|
|
Esanahiari dagokionez ere, horrelako irregulartasunak topatzen ditugu. Adibidez, (k) era atzizkiak gehienetan gertaeraeta ondorio izenak sortzen
|
baditu
ere (etorrera, igoera), batzuetan ‘modua’ adieraz dezake (idazkera, hizkera). Hiztunok daukagun euskararen hiztegiaren jakintzagatik dakigu [hiz+ kera] hitzak modua adierazten duela, eta, aldiz, [igo+ era] hitzak ez.
|
|
|
Haren mintzaldia entzun nuenean Demostenes baten aitzinean nintzela pentsatu nuen. Hitz horiek hiztunak, holakoetan, izen arrunt gisan erabiltzen
|
baditu
ere (Zenbat Axular uste duzue dagoela gela honetan?; Donjuanak agertu dira orain herri hartan), ez du kontzientzia galdu izen horien jatorriaz, eta badaki hasieran izen berezi bat dagoela hor5 Eta gainera, izen berezi horiek nolabaiteko ezaugarri berdinak dituzten izakien kategoria baten adiera eman nahian erabili dira. Beste batzuetan, gerta daiteke jatorrian izen berezia zena izen arrunt izatera pasatzea:
|
|
|
4.2.5a Berez ‘egile’ zentzurik izan ez arren, azpisail hau izan daiteke lekurik egokiena[+ gizakia] motako izenak sortzen dituen ko atzizkiarentzat. Azkuek eratorpen atzizki honen balio guztiak batera aztertzen
|
baditu
ere, mota desberdinetako izenak sortzen dituztenez (oinezko, lekuko/ oinetako, gerriko; belarrondoko, ipurdiko), bi ko bereiziko ditugu. Funtsean, berehala ikusiko dugunez, ko bakarra dugu, baina batzuetan izen bizidunak adierazten ditu eta beste batzuetan, ostera, bizigabeak, beste azpisail batean aztertuko ditugunak (§ 4.4.3.6).
|
|
|
Miren gero etorriko da. Bi egitura horietan Miren izen sintagma itxura berarekin ageri zaigu, bi funtzio sintaktiko desberdin
|
baditu
ere. Edozein euskaldunek berehala bereiziko lituzkeen umea dator/ umea dakar eta horien gisako bikoteetan, argi ikusten da hemen adierazi nahi dena.
|
|
|
Horiek guztiek tradizioa dute gure literaturan: honela Lazarragak erabiltzen du eta hedatua da gipuzkeraz edo bizkaieraz idazten dutenen artean; horrela adberbioak leku gehiago izan du Hegoaldean, eta gutxiago Lapurdin, Nafarroa Beherean edo Zuberoan; hala Lazarragak erabiltzen du eta, bizkaierazko tradizioan lekukotasun urriagoak
|
baditu
ere, oso hedatua izan da euskalki guztietan; hola (eta holan, bizkaieraz) ez da hain erabilia izan, baina Iparraldean Etxeberri Ziburukoak eta XVIII. mendeko idazleek erabiltzen dute, XIX. mendean bizkaierazko testuetan eta gipuzkoar bertsolariren batek ere, eta XX. mendean oro har hedatzen da. Hortik sortzen dira hola eta hola (berriz aipatu beharrik ez dagoen zerbait labur adierazteko edo), hala hola, hola hola, hala nola, nola hala eta abar (§ 15.4.4).
|
|
|
Eta gauza bera gertatzen da arras (nahiz XX. mendearen erdialdetik Hegoaldera hedatzen den), biziki, eta arrunt ekin ere (hau adjektiboa ere). Aise ere sail honetakoa da, beste erabilera batzuk
|
baditu
ere (§ 22.6.7b): Artobero jauna, kanpo horietan oso ardozaletu zen (Urruzuno); Neutralak guztiz gutxi izanik (Erkiaga); Gaur aditu gauza horiek orok nahasi naute arras (Barbier); Biziki erraz baita hamabortz urteko mutiko baten atakatzea (Etxebarne).
|
|
|
Aurkaritza adierazten dute horrelako perpausek: horrela, adibidean, ‘hitz berri gehiegi izateak’ txaloa ukatzea ekarriko lukeela pentsa daiteke, baina kasu honetan ez da hala gertatzen(" Hitz berri gehiegi
|
baditu
ere, ez diogu txaloa ukatu behar").
|
|
|
Kontuan izan behar da, edozein modutan, jokabide jakin bat duten predikatuek hura alda dezaketela, bere esanahia ñabartzen edo zehazten duen elementuren bat hartzen dutenean. Esaterako, jakin aditzak menderagailu biak hartzen
|
baditu
ere, ez daki asko predikatuak (e) la eskatzen duela dirudi: Ez daki asko apaiza ez baina organujole naizela!
|
|
|
Kontzesio perpausen lehenbiziko ikuspegi bat emateko, ekar ditzagun hona adibide batzuk: Nahiz bizkarreko mina duen, kirola egitera joan da; Argentinara joan da oporretara, han negu gorrian dauden arren; Mila aldiz gauza bera errepikatuagatik, berdin jarraitzen du umeak; Betebehar asko
|
baditu
ere, beti aurkitzen du tarteren bat lagunentzat; Negu gorria izanik ere, alkandora hutsean dabil Iñaki; Loteria egokituz gero ere, ez litzateke zoriontsu izango; Nahi ez nuelarik ere, lan horretan hasi nintzen.
|
|
|
39.1.3b Ekar ditzagun hona hasierako adibide sortako perpaus batzuk, eta ikus dezagun beste era batera nola antola daitezkeen: Nahiz bizkarreko mina duen, kirola egitera joan da; Betebehar asko
|
baditu
ere, beti aurkitzen du tarteren bat lagunentzat.
|
|
|
1.4d Euskarak, azkenik, atzizkiak ditu, ez aurrizkiak (edo, aurrizki batzuk baldin
|
baditu
ere, gutxiago dira, eta berriagoak, arruntean —nahiz ez denak— mailegu berrien analogiaz sortuak direnak). Nolanahi ere, bistan da gaztelaniak eta frantsesak aurrizkiak dituztela, batez ere, eta euskarak atzizkiak, batez ere.
|
|
2023
|
|
|
Ez da behin betiko matrikula, baina Hezkuntza Departamentuak datu horiek dituenez, adierazgarriak izan daitezke eredua nola egonkortu den ikusteko. Urtez urte gorabehera batzuk izan
|
baditu
ere, ez dira oso nabarmenak. Hona hemen grafikoa:
|