|
2000
|
|
|
Bertzenaz,
|
badakizu
zein zen osabaren ametsa: libertatea.
|
|
|
Zeren eta, nola aldi batez zabaldu baitzen ezen sorgin zaharrari egiten zenizkion bisitetan bertze fabore batzuk ere eskaintzen zizkizula, orain bertze hainbertze zabaltzen ari baita, sorgin gazteari egiten dizkiozun bisiten alderakotzat. Ordea,
|
badakizu
zein izan zen gure tratua: Urbiaindik harat, itsas hegiko portu horietan, nahi duzuna, baina hemen ez, hemen ordena behar dugu, eta ordena iduriaren zaintzetik eta begiratzetik hasten da...
|
|
2001
|
|
|
Eta zertan aldatu behar den gure kontatzeko modua zinemak indarra hartu duen honetan. Adibidez, film bat hasi eta bost minutu pasa baino lehen istorioa jada kokatua dago, eta
|
badakizu
zein den istorioaren arazoa. Nobela klasikoetan berriz, pasa ditzakezu 40 orrialde deskribapenetan.
|
|
2004
|
|
|
–Hemen inguruko ezagunena
|
badakizu
zein den. Nik neuk ere ezagutzeko...
|
|
2006
|
|
|
Idazten al dizu oraindik? Ni ez nintzen ausartu galdetzera,
|
badakizu
zein lotsatia naizen.
|
|
|
|
badakizu
zeinen dibertigarriak diren gure trenak
|
|
2007
|
|
|
Badakizu. Eta
|
badakizu
zein bidetan eman behar duzun pausoa: esango diozu agur zeure ohean dagoenari, esango diozu agur dotoreziari.
|
|
|
Bestela zirrika eta gaiztakeria ari zitzaigun. Iparraldeko euskararen onerako ekiten zuela errepikatzen zigun, eta
|
badakizu
zein nolako errespetuan datxikagun Iparraldeko euskara guk, Lafitte kalonjearen seme izpiritualok. Eta tratua egin genuen iragan urteko Baionako besten laugarren gauean, Thiers karrikako Euskaltzaindiaren bulegoetan.
|
|
2008
|
|
|
Irunera edo Hendaiara esate baterako, behin baino gehiagotan jarritako adibidera etorrita. Eta Hendaiakoa etxearen prezio kontuengatik Hegoaldetik joandakoren bat ez baldin bada,
|
badakizu
zein nazio hizkuntzak zedarrituko dion bere bizitzaren mundua. Irungoari ere bai, badakigu zein hizkuntza izango den bere kulturaren zerumuga goitik behera hesituko duena.
|
|
|
(mehatxu) Bestela?
|
badakizu
zein izango den ondorioa, ezta?
|
|
2009
|
|
|
Horregatik ez gaituzte agurtzen batzuek herrira joaten garenean, eta horregatik erabaki genuen hirira bizitzera etortzea, beste gauza batzuen artean. Baina
|
badakizu
zein den jokabide zikin horren benetako izena. Inbidia!
|
|
|
Germanek ondoa jo du... Eta
|
badakizu
zein behar zuen ondoan?
|
|
|
Orduan, kaputxinoen buruak Iruñean zeuden eta han kokatu genuen astekaria, nahiz eta Donostian prestatu. Ez dakit nola gertatu zen, baina
|
badakizu
zein izan zen Zeruko Argiaren lehen kazetaria. Iñaki Gabilondo.
|
|
|
Erabil dezakezu ohiko programa bat eragiketa orokorrak egiteko, eta gainera Perl apur bat ikasi zeure behar zehatzei erantzuna emango dieten programak idazteko. Gure aholkua
|
badakizu
zein den: anima zaitez Perl lengoaia ikasten.
|
|
|
Hirugarren laurdeneko hasieran ere bai. Partida berdintzeko jaurtiketa erosoak izan genituen, baina ez genuen aukera baliatu, eta talde handi baten aurka aukerak baliatzen ez badituzu,
|
badakizu
zein den ondorioa.
|
|
|
Horregatik ez gaituzte agurtzen batzuek herrira joaten garenean, eta horregatik erabaki genuen hirira bizitzera etortzea, beste gauza batzuen artean. Baina
|
badakizu
zein den jokabide zikin horren benetako izena. Inbidia!
|
|
|
Martxoan Bordelera nindoan sindikatuaren eskualde bilkurara. Bagoi onean nintzen, baina nire tokian bi burgeskume iltzatu eta ez ziren handik kantitzen, nolabait larderia apurrekoa nintzela susmatzen zutelako, ez ederra, ez aberatsa, ez kementsua;
|
badakizu
zeinen garrantzitsuak diren ezaugarriok gure egunetan. Neskatila oldartu zitzaidan, ttottogian bermaturik, beste bidaiariak jakiletuz:
|
|
2010
|
|
|
Gaizki hezitako umea
|
badakizu
zein den?
|
|
|
gutxi batzuek jarriko dizute masail bat eta geroxeago bestea, gutxi dira zauri zornetsuak musukatzeko gai direnak, eta gutxik emango dute hurkoaren alde bizia. Eta, hala ere, horretarako gai direnak eta ez direnak gerra egitera behartzen badituzu, zeren hain ideal goitiarrak guztia merezi baitu,
|
badakizu
zein den arriskua: lehenengo aukeran, ihes egingo dizute, beren burua desertoretzat jota.
|
|
|
Barkatu haritik berriro aldendu banaiz?
|
badakizu
zeinen barrutik eta zeinen sutsuki bizi dudan gure Herriaren egoera, gure euskaltasunarena bereziki: hain dira gauzak horrelakoak, non, gaia tartekatzen denean, aurrera egin eta neurria galtzen baitut?
|
|
|
Zuk
|
badakizu
zeinen garrantzitsua zaidan arrazoiaren galbahea, munduari buruz, kanpokoari nahiz barrukoari buruz, dudan iritzia finkatzeko.
|
|
|
–Nino,, hasi zen hitz egiten Maria, negarrari atea itxi ezinik?. Zuk
|
badakizu
zein lagunak izan garen zure ama eta biok. Nire zati handi bat berarekin hil dela sentitzen dut.
|
|
|
PAULA. Germanen ezkontza pasatu arte itxaron nahi nuen nik, baina?
|
badakizu
zein burugogorra den zuen aita.
|
|
|
Ezin da geratu amarik gabe. Zuk
|
badakizu
zein gogorra izango litzatekeen beretzat ama kartzelan ikustea?
|
|
|
Baina besteari buruz?
|
badakizu
zein den nire erantzuna.
|
|
|
Eztut horri buruz hitz egin ere egin nahi! Eta
|
badakizu
zein ari den hemen familia izorratzen!
|
|
|
Oso denboraldi ona egiteko prest gaude. Kantabriako edo Galiziako taldeen maila
|
badakizu
zein den. Euskadin ezin dugu huts egin.
|
|
|
–Aterako naiz, bai, baina atera eta gero ere kili kolo egongo naiz; zuk
|
badakizu
zein den egoera, edozein momentutan atxilotzeko arriskua daukagu.
|
|
|
Barkatu haritik berriro aldendu banaiz...
|
badakizu
zeinen barrutik eta zeinen sutsuki bizi dudan gure Herriaren egoera, gure euskaltasunarena bereziki: hain dira gauzak horrelakoak, non, gaia tartekatzen denean, aurrera egin eta neurria galtzen baitut...
|
|
|
gutxi batzuek jarriko dizute masail bat eta geroxeago bestea, gutxi dira zauri zornetsuak musukatzeko gai direnak, eta gutxik emango dute hurkoaren alde bizia. Eta, hala ere, horretarako gai direnak eta ez direnak gerra egitera behartzen badituzu, zeren hain ideal goitiarrak guztia merezi baitu,
|
badakizu
zein den arriskua: lehenengo aukeran, ihes egingo dizute, beren burua desertoretzat jota.
|
|
|
Zuk
|
badakizu
zeinen garrantzitsua zaidan arrazoiaren galbahea, munduari buruz —kanpokoari nahiz barrukoari buruz— dudan iritzia finkatzeko. Jakin ere, badakizu, halaber, zeinen lagungarri gertatu izan zaidan jarrera hori, gutxieneko oreka bati eusteko... jarrera horrek eraman bainau, besteak beste, nire hainbat konplexu gainditzera.
|
|
|
Zuk ondo ezagutzen duzu jaian zegoen jende gehiena, gainera
|
badakizu
zein lan proiektu garrantzitsutan nabilen orain; zure ustez nola jokatu nuke aurrerantzean —Irantzu dela eta— kooperatibako jendearekin?
|
|
|
—Uzten ez badidazu salatu egingo zaitut, eta
|
badakizu
zein izango den horren ondorioa.
|
|
|
Horrek jarraitzeko oldarra eman zidan. " Eta
|
badakizu
zeinen zaila bihurtu den frantses idazle batentzat argitaletxe anglosaxoien katalogoetan sartzea. Ohartzen al zara umiliazioa dela gaurko editore frantsesek Frankfurteko liburu azokatik maletetan dakarten genero nagusia?
|
|
2011
|
|
|
PERU. Oso gustura bizi naiz hemen. Eta
|
badakizu
zein den horren arrazoia... ezta?
|
|
|
MALEN: Zeuk ikusi,
|
badakizu
zein den nire iritzia. Eta heldua zara.
|
|
2012
|
|
|
Ni abertzale guztiak batzearen aldekoa naiz. Denak batuz gero,
|
badakizu
zein erraz irabaziko genituzkeen hauteskunde oro eta zenbat sufrimendu aurreztuko genukeen. Baina ez, bakoitza berera.
|
|
|
Baina badakizu, azken aldia da. Hurrengo hilabetean ordaintzen ez badidazu beste pisukide bat bilatuko dut, eta
|
badakizu
zein erraza den hori Berlinen.
|
|
|
Betiere kontu handia zuen eransten, post scriptum gisa: «Honetaz ez hitz egin nire senarrari,
|
badakizu
zeinen burgoia den... Barkatu...
|
|
|
ALIZIA. Bueno, ba listo, bukatu da dena. Ulertzekoa da lur jota egotea, baina orain behintzat
|
badakizu
zein den bere erantzuna. Ahaztu zazu lehenbailehen?
|
|
|
Badakizu non,
|
badakizu
zein itzulingurutan, eta zergatik.
|
|
2013
|
|
|
Orain, haragia, txarkuteria eta batez ere" prekozinatuak". Jaki prestatua asko saltzen da,
|
badakizu
zein garaitan bizi garen. %200ean bizi gara eta janaria prestatzeko denborarik gabe dabil jendea.
|
|
|
Ez dago galderentzako lekurik, galderek ezin dute jazotakoa aldatu. Telefonoa eskegitzen duzunean
|
badakizu
zein den egia guztia. Eta, zer egiten duzu orduan?
|
|
|
–Ez naiz horregatik etorri. Laguntza eske etorri naiz eta
|
badakizu
zein gutxi gustatzen zaidan laguntza eskatzea, hori egia zen. Martinek ezagutzen zuen emakumeak ez zuen batere gustuko ezer eskatzea, eta aldarte txarrean hobe zen aurrean ez egotea.
|
|
|
–Zoragarria izan da, osaba, zinez. Zuk
|
badakizu
zein zen nire bigarren desioa: Al Qamar ekin hegan egitea.
|
|
|
Auzoko lagun taldea larunbat goizero biltzen zarete elkarrekin jarduera fisikoren bat egiteko asmoz. Zu saskibaloian aritzen zara gehienetan, eta
|
badakizu
zeinen zaila izaten den leku egokia topatzea. Izan ere, kirol horrekiko zaletasuna handia da eta inguruko kantxak lepo egoten dira beti.
|
|
|
Auzoko lagun taldea larunbat goizero biltzen zarete elkarrekin jarduera fisikoren bat egiteko. Zu saskibaloian aritzen zara gehienetan, eta
|
badakizu
zeinen zaila izaten den leku egokia topatzea. Izan ere, kirol horren zaletasun handia dago eta inguruko kantxak lepo egoten dira beti.
|
|
|
" Zoragarria izan da, osaba, zinez. Zuk
|
badakizu
zein zen nire bigarren desioa: Al Qamar ekin hegan egitea.
|
|
2014
|
|
|
Entseatu eta entseatu egitea. Izan ere, txapelketa honetan, esaterako,
|
badakizu
zein dantza mota egin behar duzun saio bakoitzean, baina, ez dakizu zehazki zein abesti jarriko dizuten. Erakustaldiek asko laguntzen digute entseatzeko ere.
|
|
|
Baina ezerezerako prest. Egoera ematen denean
|
badakizu
zein den protokoloa, ignizioa ez da inoiz heltzen ordea. Abentura faltak sortzen dizun aspergura simulakroekin disimulatzen jarraitzen duzu.
|
|
|
–Gaur
|
badakizu
zein egun den, ezta? –galdetu du mutilak.
|
|
|
Azkoitian gehien leitzen ziren errebistak
|
badakizu
zein ziren. Signal eta Adler.
|
|
|
Adibidez eta a ze adibidea, Hitler eta bere familia beste familia batzuetako gertukoekin Berlingo bunkerrean itxi zirenean eta denek euren buruaz beste egin zutenean, Jainkoen ilunabarra ko musika jarri zuten. Hori zen euren iruditeria; eta
|
badakizu
zein zen haien erreala, kontu handiz maskaratua, mito batekin besteak beste. Sedukzioaren eta mitoaren arriskua ezagututa, distantzia hartu behar da ezinbestean.
|
|
|
Michel,
|
badakizu
zein den abesti hori?
|
|
2015
|
|
|
Gero gerokoak! Oinarria baldin baduzu, hasi zaitezke dantzan musikariekin batera,
|
badakizu
zein den dantzaren egitura… Orain ere, esaterako, eta kuartel nagusia Gasteizen baldin badut ere, Madrilera joaten naiz bi hilabeterik behin, aste bateko ikastaro trinkoa egitera, gehiago ikasteko asmotan. Ikastaro horiek ikaragarri motibatzen naute.
|
|
|
Neu ere banaiz, neurekoia, esan nahi dut. Baina ez naiz ausartzen kanporatzen, eta
|
badakizu
zein den ondorioa. Pilulak.
|
|
|
–Ama,
|
badakizu
zein den bide motzena Aranburura joateko?
|
|
|
Espetxean ere badago arriskurik, noski, baina, Martutenen egindako eskarmentuari esker,
|
badakizu
zeinen garrantzitsua den barruko adiskideen babesa; nolako indarra ematen duen poliziaren edozein erasoren aurrean. Gogoan daukazu Andoni Arrizabalaga eta besteak komisariara aldatu zituzten hartan, gainerako presoek gose grebari bat batean nola ekin zenioten, eta nola ekarri behar izan zituzten berriro kartzelara.
|
|
|
hemen alderdi politiko desberdin dezente da, euskarazko egunkari bakarra alabaina. Eta joera eta obligazioa
|
badakizu
zein den, EAJkoek Deia erosi behar lukete, EHkoek Gara... eta gainerako guztientzat ere bada aski jaki Correo, DV, El País, Mundo, ABC, La Razón eta gainerakoetan. Alderdi politiko bakoitzak ba ote du, bestetan ohi den bezala, euskarazko egunkari ideologikoki propioa argitaratzeko aski kemen eta sos?
|
|
|
Alderdi politikoekin, berriz, bada, badakizu, mesfidantza puntu horrekin egiten genuen topo beti. Hor beti egon den susmoa
|
badakizu
zein den, lastozkoak ginela, pantaila hutsa ginela... Ze erakundeekin egiten genituen bilera horietara gizon zintzoak joaten ginen.
|
|
|
Beno,
|
badakizu
zein den nire izena.
|
|
|
Ez
|
badakizu
zein den, hartu bat eta egin plantak.
|
|
|
Baina
|
badakizu
zein hipokondriakoa den.
|
|
|
Beca,
|
badakizu
zein ona zaren?
|
|
2016
|
|
|
Era horretako neska batekin ezkonduta, seguru nago goiz edo berandu gaizki egongo zinela... Bai, ba, insistitu zuen, nire protesta hitz edo keinuren baten beldur, agian?,
|
badakizu
zein izan den beti nire iritzia horretaz. Jende desberdina da... ez dirudi judìm direnik ere...
|
|
|
–Bai, baina zuk zeuk ez
|
badakizu
zein den, jai daukagu, esaten dio zerbitzariak buruarekin ezetz eginez eta barra atzean dagoen baso bat hartuz?. Eta, zertarako behar duzu zuk Karmelo hori?
|
|
|
Zuk
|
badakizu
zein den, Finn.
|
|
|
Erotzat hartzen nauzu, baina orain
|
badakizu
zein zaila den, ezta?
|
|
2017
|
|
|
Ximeno,
|
badakizu
zein den nik egin nahi dudan lana. Beti eman dizut matraka galanta horrekin:
|
|
|
Haien buruzagiak egindako marrazkiaren arabera itsasontzi bat eraikitzeko teknika erakuts diezaiegun nahi dute eta gure legeen kontra doa hori,
|
badakizu
zein den zigorra Himilkon!
|
|
|
–Gure oroimen autobiografikoan, elementu semantikoak eta episodikoak ditugu. Hala, zuk
|
badakizu
zein den zure izena, baina ez zara oroitzen izen horrekin deitu zizuten lehen aldiaz. Hori jakitate bat da, semantikoa.
|
|
|
–Bai, Iñigok kontatu didanez, partidua baino lehen Joseba Imanolekin sartu da eta
|
badakizu
zein kabroia den Ipotxa, adierazi zion Iratik.
|
|
|
Ireki itxaropenaren leihoa, laztana;
|
badakizu
zein den, etorkizunera ematen duena. Zaila da eguzki bat aurkitzea infinituan, jada ez baikara gure urratsen jabe, nahiz eta gure oinetako behatzek beti elkarren ondoan egiten duten bidea, norabide berean.
|
|
|
–Ados! Saiatuko naiz esna egoten,
|
badakizu
zeinen erraz lokartzen naizen? –esan zion Beirek, hondartzako pasadizoa gogoraraziz.
|
|
|
–Beraz,
|
badakizu
zein den edozein abokaturen kezka nagusia: errudun bat salbatzea.
|
|
2018
|
|
|
borobila eginez esertzen gara denak eta hogei bat emozio idatzita dituzten fitxak eskura dituzte ikasleek. Saioa hasterako bakoitzak bat jartzen du aurrean (edo emozio bat baino gehiago, batzuetan) eta begirada batekin
|
badakizu
zein den taldeko giroa. Ikasle batek" antsietatea" hartu badu, bazter hartu eta berarekin hitz egin dezakezu.
|
|
|
Baina, bat batean, berba jarioak eten egiten ziren, bafleetatik zetorren doinu batek ahoak isildu eta aurpegiak alaitzen zituen, jendeak elkar seinalatzen zuen, konplizitate begiradekin, zuk ere
|
badakizu
zein abesti den hau ezta. David Bowie, Radiofutura, Rolling Stones.
|
|
|
Izan ere, bien arteko muga oso fina izaten da sarritan. Beti jokatu behar dugu legaltasun egitura batekin, bestela
|
badakizu
zein diren gure mugak. Baina zenbait desobedientzia ekintza ere egiten dira, etxeak okupatzea, esate baterako.
|
|
|
Jainkoa,
|
badakizu
zein zaila den.
|
|
2019
|
|
|
" Gure oroimen autobiografikoan, elementu semantikoak eta episodikoak ditugu. Hala, zuk
|
badakizu
zein den zure izena, baina ez zara oroitzen izen horrekin deitu zizuten lehen aldiaz. Hori jakitate bat da, semantikoa.
|
|
|
–Barkatu,
|
badakizu
zein gogorra eiten jatan zu?, hori, badakizu. Osterantzean ez nengoke nagoan egoeran, ezta?
|
|
|
–Beraz,
|
badakizu
zein izan den nire eginkizuna, baieztatu zuen emakumeak, eta Urkok baietz egin zuen buruarekin?. Eta gaizkileen artean nagoela jakinik ere, laguntza bila zatoz nigana?
|
|
2020
|
|
|
" Eta guk lortu behar dugun saria
|
badakizu
zein den?
|
|
|
Herri jabetza pozoia da esaten du hark, hondamendia! Eta,
|
badakizu
zein suharki hitz egiten duen; normala da beraientzat: kapitala dute... ez dira enplegatuak.
|
|
|
Ez
|
badakizu
zein den iraungitze dataren eta lehentasunezko kontsumoaren arteko aldea, edo ez badakizu zer den UHT, pasteurizazioa eta esterilizazioa, esaiozu begi bat glosario erraz honi
|
|
|
Marmeladak frutarekin eta azukrearekin egiten dira, baina
|
badakizu
zein diren proportzioak. Osagai horien eta beste batzuen kantitateak azalduko dizkizugu
|
|
|
–Baina
|
badakizu
zein den baldintza. Besterik ez dizut eskatuko, tratua beteko duzuela ziurtatu nahi dut.
|
|
|
Ana Ramonez maiteminduta dago, poeta eta gizon handia delako. Zeuk ere buruz dakizkizu haren poemak eta
|
badakizu
zein ederrak diren. Ez duzu aitortu nahi, baina hala da...
|
|
|
Orain bada denda bitxi bat,
|
badakizu
zein; sartzen zara eta dena dauka kutxetatik atera gabe, pertxetan ere bularretakoak eta kuleroak plastikoen barruan dingiliz, argirik ez. Eskatzen diozuna eskatzen diozula, laster aterako dizu.
|
|
|
Desio bat banu,
|
badakizu
zein izango zen?
|
|
2021
|
|
|
–Eta
|
badakizu
zein den belarritako pisutsuak eramatearen sentsazioa. Belarrietatik tira egiten dizutela beherantz?
|
|
|
–Ez adarrik jo,
|
badakizu
zein den nire gaztetako ezizena. Badakizu anai arrebarik dudan edo ez.
|
|
|
–Izeba,
|
badakizu
zein den nire lana. Afera hau ikertzen ari naiz eta garrantzizkoa da, oso garrantzizkoa da.
|
|
|
Ez du nahi,
|
badakizu
zein egoskorra den.
|
|
|
Aita,
|
badakizu
zein den aire egokiturik onena?
|
|
|
" Neuri
|
badakizu
zeinek eman ostan hola kolpea eta bukatu nauela guztiz ETAren kontra. Badaukazu seme bat maite dozula baina trastakeriak hasten dirala egiten eta zuk:
|
|
|
Baldin
|
badakizu
zein sailekin hitz egin nahi duzun Beti gauza bera da.
|
|
|
Orduan
|
badakizu
zein lotsagarria izan den berarentzat.
|
|
2022
|
|
|
–Beno, ba hori: Itziar eta zu bikotea zinetela esaten hasi ziren, eta
|
badakizu
zeinen ahozabalak eta ergelak diren adin horretako mutilak, batez ere taldean biltzen direnean. Apustu bat aipatzen hasi ziren.
|
|
|
Ez, demontre, uste dut Hynes hori baino zerbait gehiago dela... Baina bada hor aitoren semetxo bat, begi okerra;
|
badakizu
zein abertzalerengatik ari naizen, ez?
|