|
2000
|
|
|
Hala ere, Iruñean bildu ginenoi, beste euskaltzale askori bezalaxe,
|
azken
urte hauetan euskara Euskal Herriko egoeraren gainetik balego moduan, hizkuntza neutroa balitz bezala, jarduteko joerak, kezka sortzen digu.
|
|
|
Nafarroan berriz, eta maila orokorrean aztertuta, justu, aurkako politika egin dela esan dezakegu, azalera txikiko guneak babestu ziren lehendabizi eta
|
azken
urte hauetan, azalera handiko natur parkeak bultzatu dira administraziotik. Zailtasun eta istilu ugari izan da gainera eremu hauek legez babesteko garaian, administrazioa eta bertako biztanleen artean.
|
|
|
Autoa aparkatu eta biribilunetik eskuinean aurkituko duzuen Gandia Bidetik abiatu behar duzue. Duela gutxi arte, inguru honetan Bizkaiko baserri tipikoek eta bere landazabalek osatzen duten nekazaritza paisajea nagusi bazen ere,
|
azken
urte hauetan, asteburu eta oporraldietarako etxetxo eta txaletez bete da, paisajea nabarmen degradatu delarik.
|
|
|
Beste ertzan, ordea, Plentziako abanikoa edo Isuskiza izenez ezagunak diren meandroa eta ibai lurmena zabaltzen dira, egitura geologiko hauen sorrera eta bilakaera ulertu eta aztertzeko gaur egun aurki dezakezuen adibiderik argienetakoa izanik. Inguru honek ere,
|
azken
urte hauetan urbanizazio itzela ezagutu duen arren, uretatik hurbilen dauden aldeetan egitura naturala eta berezko landarediaren ordezkaritza oparoa azaltzen duten padura eremu zabalak mantendu dira. Bestaldetik, aipagarria da, inguru honetan aintzinako untziraleku bitxi bat ongi kontserbaturik dagoela.
|
|
|
Hala ere, ETAk su etena martxan jarri zuen. Hori izan da
|
azken
urte hauetan ETAk egin duen ekimen politiko nagusiena eta sendoena, herriak gehien baloratu eta estimatu duena.
|
|
|
Soldaduzka amaitzear dagoenean, politiko gehienak eskaera herrikoi honen aldera pasa dira. Baina ez da ahantzi behar,
|
azken
urte hauetan milaka intsumituk sufritutako bortizkeriaren errudunak zeintzuk diren. Bada, gerrarako 2,5 bilioi pezetaren aurrekontua onartzen duten, NATOren basakeriak apoiatzen dituzten, arma fabrikak diru publikoaz subentzionatzen dituzten, eta Alcalako presondegi militarrean intsumisoak bahiturik dituzten politikoak.
|
|
|
" Dakarren deskribapen soziologikoak mende ondar huntan gure alderdian egiten den literaturan oihartzun haundia badu. E. Etxamendi eta D. Landart, besteak beste, eremu hortan ari zaizkigu
|
azken
urte hauetan." (Maiatz 22)
|
|
|
Kulturaren bi izariak? atalean, zabalago azaltzendu kulturaren kontzeptua, horren baitan hizkuntzak zer garrantzia duen azpimarratuz.Ni orokorrean arituko naiz euskal kultura aipatuz, ez euskarari soilik dagokionean, baizik norbanakoak edo Herri batek naturaren gainean biltzen duen guztia adierazteko.Guztiz bat nator Txillardegik garai hartan adierazitakoekin, baina hizkuntza, gizakiaeta kultura kontzeptuetan
|
azken
urte hauetan produkzio handia egin du gizarteak, ezbeti norabide berean, eta uste dut, euskaldunok argiago ikus dezakegula gurean gauregun zein den onena.
|
|
2001
|
|
|
\ Aipatzekoa da ere,
|
azken
urte hauetan ekosistema heze hauek ezagutu duten suntsipen sistematikoak, sarraski horretaz libratu diren Txingudi bezalakoei askoz ere balio eta garrantzi handiagoa ematen diela, biodibertsitatearen kontserbaziorako nahitaezko inguruak bilakatu direlarik.
|
|
|
Hasieran tontoarena egiten nuen eta beste alde batera begiratzen nuen ezer esan gabe, eztabaida antzuetan sartzeko gogorik ez bainuen, baina orain erantzuteko gogoa izaten dut eta erantzun egokia bilatzen jardun dut
|
azken
urte hauetan.
|
|
|
Gehien gehientsuenak frantziar, piriniar edo suediar haritzez eginik daude eskuarki,
|
azken
urte hauetan merkatuak bestelako zur eta kolore batzuei ere ateak zabaldu dizkien arren: pagoa, gerezia, lizarra, astigarra, arkazia edo gaztaina sartu berriak dira horretan.
|
|
|
Aurki,
|
azken
urte hauetan herriak izan duen hazkunde ikaragarriaz hitz egiten hasi dira. Nola lehen soroak baino ez zeuden lekuan hamar urte eskasetan etxeak eta etxeak eraiki dituzten.
|
|
|
Gudu deskribapenek berek zaharkituak dirudite, baita Stendhalek 1839anarg itaratutako La Chart reuse de Parm e ko Waterlookoarekinkonparatuta ere. Baina agian konparaketa hauek ez dira zuzenak, eta Txillardegiren nobela
|
azken
urte hauetan salmentaarrakasta itzela izan duten kiosko motako nobela historiko ugarien artean kokatu genuke. Agian.
|
|
2002
|
|
|
Esaten denez, hamaikaren bat hilabete iraungo omen du eta 2002ko otsaila apirila inguruan hobekuntzak nabarmenduko omen dira. Begi bistakoa denez,
|
azken
urte hauetako inbertsio erraldoien ondorioz ekoizpen ahalmena areagotu egin da, eta orain, inbertsio apalagoen bidez, ahalmen hori murrizten den bitartean, ekonomia ez da hasiko suspertzen
|
|
|
Euskal talde aeronautiko berriak, zeinek Bilbon jarri baitu egoitza soziala, negozioaren %20 kalkulatu du produkzio militarreko jardueretan eta %80 produkzio zibilekoetan. Gogoan izan behar da,
|
azken
urte hauetan behera egin duela jarduera aeronautiko zibilak, eta, aitzitik, gora egin duela helburu militarreko jarduera aeroespazialak, batik bat munduko gobernu guztien defentsako planei esker, baina, bereziki, Ipar Amerikako gobernuaren defentsako egitasmoengatik.
|
|
|
Kontuak horrela,
|
azken
urte hauetan garapeneko 50 erakunde ari dira egiten Europa guztian, egoera salatzeko kanpaina bat: erakunde sindikalak, sozialak eta kontsumitzaileenak dira antolatzaile.
|
|
|
(...) Gure
|
azken
urte hauetako ideien eta iritzien gerra hortan, neurriz kanpoko agresio, gogorkeria eta itsumen asko izan da; beste egoera lasaiago eta politiko aldetik zabal demokratikoago batetan(...) egin behar zen eztabaida asko, astekari, aldizkari, panfleto eta ahoz ahoko espresio bide kriptiko hoien bidez eraman izan ohi da aurrera, egiaren, argitasunaren eta gizalegearen kaltetan....
|
|
|
Gauza jakina da
|
azken
urte hauetan politikak pozik egoteko aitzakia gutxi eskaini digula. Eta zerbait eskaintzekotan, haserre eta etsiturik egoteko motibo ugari eman digu, horiek bai soberan.
|
|
|
J. Graciak (2000: 239) modu oso egokian adierazi du Espainiako prosan
|
azken
urte hauetan gailentzen joan den norabide tematiko estilistikoa:
|
|
|
Alegia, bizitza literarioak euskal gizartean zuen lekua ez zen inondik ere aztertzen. Nire ustez, eskasia horiek (dela monografiei dagokiena, dela literaturaren historiei dagokiena)
|
azken
urte hauetan nolabait konponduz joan dira. Azken hamarkada honetan argitaratu diren zenbait literatur historia begiratu besterik ez dago irizpideak guztiz aldatu direla ikusteko.
|
|
|
Horretaz gain, 1999an4, 1.523 liburu argitaratu zirela ikus dezakegu, eta, Unescoren sailkapenari jarraituz,% 13,1 literatur liburua zen,% 23 haur eta gazte literatura eta% 33,8 irakaskuntza liburua. Guztiz aipagarria da literatur liburuen ehunekoa jaitsiz joan dela
|
azken
urte hauetan eta inguruko hizkuntzetako liburugintzan duen ehunekora berdindu duela. Alabaina, aldatu ez dena narratibak duen gailentasuna izan da.
|
|
|
NUPen ikasten duten euskaldunak Irakasletzako euskal lerroan edo irakasgai soltegutxi batzuetan daude matrikulatuta. Unibertsitateak, ofizialki inongo planifikaziorik finkatu ez duen arren, irakasle euskaldunen ahaleginei esker, zenbait irakasgaieuskaraz eskaini dira
|
azken
urte hauetan. Matrikula pixkanaka pixkanaka bainabeti gora zihoan arren, joan den ikasturtean (2000/ 01) tendentzia hori eten egin zenarrazoi exogenoak zirela medio.
|
|
|
Hiri arkeologiari dagozkion azken argitalpenetan beste ideia bat ere islatzenda:
|
azken
urte hauetan hiri arkeologia krisialdi etapa jasotzen ari da nolabait, baiItalian, bai Ingalaterran; eta krisialdi horren arrazoi bat da, indusketetatik ateratako datu kopuru ikusgarria garaiz argitaratzearen ezina. Horixe da, halaber, gehien kritikatu den ezaugarri negatiboa4.
|
|
|
hau da, ikerketaren nondik norakoeiburuzkoa11, historia lanen zabalkundeari buruzkoa eta irakaskuntzaren munduanbizi zen/ den giroari buruzkoa12 Bertako historiografiaren kalitatea ezagutzen dugunok harriduraz irakurri genituen Riquer rek esandakoak: ...e zientzietatik bakartuta zegoela, txokokerian erortzeko arriskuan, konparazio gutxi egiten zuela, ikerketa eremu nagusia bertakoa zela, atzerrikoberrikuntza metodologiko eta teorikoen onarpena berandu eman zela eta azalekoazela, ikerketaren eta zabalkunde lanen arteko urrunketa zegoela, eskuliburu zaharkituak erabiltzen zirela, ikerketek norabide garbirik ez zutela, eta abar13 Badirudi, dena den,
|
azken
urte hauetan, balorazio baikorragoa egiten ari direla Kataluniakohistorialariak, eta une honetako kritikak leunagoak direla, garai bateko eztabaidagarratzen emaitzen urritasuna ikusi ondoren14.
|
|
|
Bost dira,
|
azken
urte hauetan, Berrezarkuntzari buruzkoak izanik, arretaberezia merezi duten lan historiografikoak. Lehena, 1996an argitaratutako Itsasmemoria aldizkariaren lehen zenbakia da:
|
|
|
Gizartea, politika eta ekonomia elkartuz
|
azken
urte hauetan garapen nabarmena izan duen beste arlo bat hirien historiarena dugu, bereziki hiriburuen kasuan.Gasteizek Rivera-ren (1992) eta Imizcoz en (1997) lanak jaso ditu, eta DonostiakArtola k zuzendutako historia (2000). Iruñeak Ugarte-ren (1998) eta Larraza renlanak (1997) ditu, nahiz eta ez eduki zuzenean helburutzat hiriaren historia egitea.Bilbok aipamen berezia merezi du.
|
|
|
Alfabetatze prozesuei buruzko historiografia zenbait fruitu interesgarri eskaintzen ari da,
|
azken
urte hauetan erdal eta euskal alfabetatze prozesu ezberdineidagozkienak. Arlo horretan oso ikuspegi berriekin lan egiten ari da, alfabetatzearenfenomenoa muga estuegietatik atera, eta kultura, ideologia eta euskararen erabilerak osaturiko parametroen barruan kokatzeko ahalegina eginez, XIX. mendearenerdialdetik gaur egunera arteko epeari dagokionez.
|
|
|
Haurtzaroari buruz jarduteko garaian, arlo hori nahiko berria dela esan beharda, eta
|
azken
urte hauetan zenbait lan, hauetako asko emakumeek egindakoak, egiten ari direla horren inguruan. Berrikuntza sozialaren gaia jorratzean zenbaitlanek ez dituzte ahanzten haurtzaroari eta emakumeei zuzendutako asistentzia bideak, eta giza talde horien inguruko diskurtsoa eta trataerak.
|
|
|
Hau ez da soilik literaturan gertatzen: mugimendu orokorragoa da, beste diziplina eta medio batzuetan ere eragina izan duena; gogoan hartu, besteak beste, telebistaren munduan
|
azken
urte hauetan gertatutako aldaketak (reality show delakoen hazkundea, Anaia Nagusia eta antzeko fenomenoak), edo zineman gauzaturikoak (Dogma mugimendua, The Blair Witch Project bezalako filmak...). Literatura arloan, gugandik hurbil, hortxe dugu Javier Cercasen Soldados de Salamina nobelaren arrakastaren kasua, edo Paul Austerrek argitaratutako azken lana (I Thought My Father Was God), hiritar anonimoek bidalitako testuen aukeraketa bat, non bilduman sartzeko baldintza bakarra benetako istorioak izatea baitzen; nobela historikoaren salmenten eta produkzioaren gorakada, eta baita dibulgazioko historia liburuena ere, errealitate gose honekin lotuta daude, hein batean behintzat.
|
|
|
Baina, hala eta guztiz ere, kontsumokoa dei daitekeen literatura horren hazkundea eztabaidaezina izan da
|
azken
urte hauetan; lehendik dator, noski (gogoan hartu Xabier Gereñoren lanak, edo 110 streeteko geltokia, Iñaki Zabaletarena); baina 90eko hamarkadan izan du hazkunderik begi bistakoena: esaterako, Joxean Sagastizabalen Kutsidazu bidea, Ixabelen, eta Jon Arretxeren edo Jasone Osororen ipuin liburu eta nobelen arrakastaz ari naiz.
|
|
|
Liburu honetan saiatu naiz azaltzen
|
azken
urte hauetan prozesu horrek zer nolako kezkak sortarazi dizkidan, eta baita eman dizkidan pozak ere, nire irakurle ikuspuntutik alegia.
|
|
|
Baina, batez ere, azken urteotan unibertsitate desberdinetan egindako lana metatzean dago giltzarria. Apurka apurka
|
azken
urte hauetan unibertsitario euskaldunen kopurua emendatuz joan da. Dagoenekoz, unibertsitateko irakasle euskaldunak mila baino gehiago gara.
|
|
|
El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza). Jaki n en zenbaki monografiko honetarako, 1998ko testua egokitu eta osatu digu egileak,
|
azken
urte hauetako gertakariak ere jasotzearren.
|
|
|
El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza). Jaki n en zenbaki monografiko honetarako, 1998ko testua egokitu eta osatu digu egileak,
|
azken
urte hauetako gertakariak ere jasotzearren.
|
|
2003
|
|
|
Hala ere,
|
azken
urte hauetan nekazaritza eta industriatik, bi arloetatik, bizi da Butroeko bailara. Ikusiko dugunez, errotagintzak ere garrantzi handia izan zuen bailara hauetan.
|
|
|
Mesede egingo lieke etxebizitzaren bat lortu nahi dutenei, zeren eskaintza handiagoa eta prezio merkeagoak izango bailituzkete. Ordea, etxebizitza
|
azken
urte hauetan edo burbuilaren garaian eskuratu dutenei urriagotu egingo litzaieke ondarea, gutxitu egingo bailitzaieke eraikinaren balioa eta, aldi berean, berdin berdin pagatu bailukete hipoteka osoa »hau da, inolako balio aldaketarik gertatu ez balitz bezala» Horrelakoen etxebizitzek askoz balio txikiagoa izango lukete leherketaren ondoren, eta, hain zuzen ere, burbuila immobiliarioak azken bo... Bosturteko aldi horretan etxebizitzak edo eraikinak espekulatzeko erosi dituztenetara igarota, hots, denbora baten buruan garestiago saltzeko asmoz eskuratu dituztenetara pasatuta »ez dira gutxi, gainera», litekeena da haien ondareak erositako prezioa ere ez egitea merkatuan, eta, bestalde, eskaintza handiagoa tarteko, saltzeko zailtasunak izatea.
|
|
|
Eta egun, 550 kide ditu eta beste 40 boluntarioren lanari esker egiten du lan. Zinemaz haratago, beste hainbat alorretako kultur eskaintza burutu du
|
azken
urte hauetan. Guztira, 40 bat ikusgarri antolatzen ditu urtero.
|
|
|
Harrezkero elikaduraren historiari buruzko bibliografia asko hazi da Europan eta asko iritsi zaigu gaztelaniara itzulita guregana; jakina, hori guztia ez da ageri gure lanean. 2Eta horrela da oraindik, kontuan izan betiere, lan hau 1996ko otsailean aurkeztu genuen?, nahiz eta,
|
azken
urte hauetan,. Historia Berria, deitu den korronte historiografikoa Espainiar estatuko unibertsitateetara eta, bide batez, Hego Euskal Herrietakoetara iristen ari den heinean, lantzen hasi den gaia izan elikaduradurarena ere.
|
|
|
Hitzarmenak, ordea, ordura arte Iparraldeko herrialdeek jarraituriko babes politikak nazioarteko merkatuetan sortutako kalteak zuzentzera bideratu beharrean (formalki esan bazen ere), EB eta AEBko interesenarabera egiten da, nekazaritza politika zalantzan jarri gabe, salbuespen garrantzitsuak ezarriz. Izan ere, arantzelak gutxitzeko onartutako erreferentziazko urteakegokiro aukeratuz (babes neurriak gorenean ziren 1986 urteak alegia) Iparraldekobabes maila gutxitu beharrean hedatu dela ondorioztatu da
|
azken
urte hauetan, etaHegoaldean emandako liberalizazioa sakonagoa izan da.
|
|
|
Hala ere, eta guk bizi dugun garaiotara itzuliz, azken hamarkada honetan Nafarroan agintea daukatenen eskutik euskarak jasaten duen eraso eta bazterkeria instituzionalaren aurrekari historikorik aurkitzea ez da lan erraza. Nafarroako lurraldean, gizartean eta eguneroko bizitzan euskararen eta euskal kulturaren kutsua duen agerpen oro desegituratu eta zokoratzeko asmoz, hainbat eta hainbat neurri politiko hartu dira
|
azken
urte hauetan.
|
|
|
Nola baloratzen duzu
|
azken
urte hauetan Nafarroako agintariak euskararen inguruko hizkuntz politikaren esparruan hartzen ari diren erabaki eta neurriak. Zein eragin (kalte) uste duzu izan ditzaketela epe labur, ertain eta luzera begira?
|
|
|
Hau guztia gizartean poliki poliki txertatuz joan da, ondorioz. Erriberan
|
azken
urte hauetan euskarak eman dituen pausoak motzak eta neketsuak izan dira. Nafarroako Erriberako lur sailak oso zabalak dira, herri batetik besterako distantzia fisikoa handiegia da euskarak lege eta eraso hauekin zubiak eraiki eta hedatu ahal izateko.
|
|
|
Legeak ezarritako mugak aise gainditu ditu euskarak eta, gaur egun, herri ekimenari esker, helduen euskalduntze alfabetatzea, ikastolak, euskara taldeak eta, oro har, euskararen aldeko dinamika errealitate pozgarriak dira Nafarroa osoan. Dereduek matrikulazio handia eskuratu dute
|
azken
urte hauetan eta milaka heldu aritu da euskaltegietan; ondorioz, belaunaldi berriak neurri handi batez euskaraz datoz eta euskaldunberrien lehen haur sortzen hasiak dira, horrek esan nahi duen guztiarekin. Gainera, kalitatezko zerbitzu eta produktu ugari sortzeko gaitasuna izan du Euskalgintzak eta mugimendu erakargarri bilakatu da jende askorentzat.
|
|
|
Asko aurreratu da minbizi kontuetan
|
azken
urte hauetan, dio Aldaba doktoreak. Egun batetik bestera agertzen dira tratamendu berriak.
|
|
2004
|
|
|
Argazki lan bakarra nirea izatea kasualitatea izan da,
|
azken
urte hauetan egin dudan lanaren erdia argazkia baita. Aukeratutako lana, argazki berezi samarra da, ez oso narratiboa.
|
|
|
Agindu dutena betetzen baino, sarritan, politikoek arazo handiagoak izaten dituzte egingo ez dutela esandako hori ez betetzen. Alde horretatik, Zapatero bere sarean harrapatu samar ikusten dut
|
azken
urte hauetan egingo ez dituela esandako gauza horiekin.
|
|
|
Prostatako minbiziarenari dagokionez,
|
azken
urte hauetan eta tratamenduei ester %70 luzatu da; areago, tumorea lokalizatuta dagoenean, garaiz detektatuz gero, hortik hamar urteko biziraupena %75 da.
|
|
|
Euskal Gaien Institutuko legelari hizkuntzalariek eta Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiko kideek egindako lan laudagarria aitortu nahi diet,
|
azken
urte hauetan, besteak beste, Prozedura Zibilaren Legeak izan dituen aldaketak txertatu baitituzte. Lan honek, gainera, aurrerantzean jarraipena izango du dagoeneko hasita dauden proiektuen bidez, bai Prozedura Kriminalaren Legeari, bai merkataritza legeriari dagozkionak.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, Portugalekin gogor jarri ziren bere aurrekontuetako defizit publikoa Barne Produktu Gordinaren %3tik gora zegoelako. Aldiz, Frantziak eta Alemaniak muga hori sarritan gainditu dute
|
azken
urte hauetan eta orain baldintzak bigunduko zaizkie, nahiz duela urte batzuk Alemania bera izan baldintza hauek gehien defendatzen zituen herrialdea. EBn ere agintea duenak honelako gauzak egiterik badu.
|
|
|
Bestalde, EIEk, Batzar Orokor batean bazkide batek hala eskatuta, eta Mallorcan GALEUSCAk burutapen hau izan zuelako nagusi, ekin dio
|
azken
urte hauetan, euskal liburugintza atzerriratzeko plangintza horri. EIEk, Galtzagorri eta PEN KLUBaren laguntzarekin hasiera hasieratik, Editoreen eta Itzultzaileen elkarteekin batera, uste du, sorkuntza indartzeko behar beharrezkoa dela urrats hau.
|
|
|
Irungo eta Hondarribiko alardeetan
|
azken
urte hauetan izan diren gertaerak aztertu eta gai honen inguruan gogoeta egitea eta auzia azaltzeko dauden faktore eta arrazoi sakonak ikertzea eta plazaratzea helburu dituen liburu hau hainbat egilek idatzitako artikuluez osatua dago. Gaia lantzeko hainbat ikuspegi hartu dituzte kontuan, hala nola antropologia, historia, soziologia, zuzenbidea eta komunikabideen tratamendua, adibidez.
|
|
|
Euskaraz gain mintzo zituen espainola, frantsesa, alemana, inglesa eta arabea. Teologia ikasten ari zen
|
azken
urte hauetan eta, gauza bitxia, denak dakizkiten kazetalari hoietan bihi batek ez digu horrelakorik salatu! Egia erran, haren ehorzketetan meza bat izan dela ere ez du erran Berria bere kazetak, dedikatu dizkion sei orrialdeetan.114 Futbol partida bat aipa lezakete baloia eta kirolariak badirela ere erran gabe!
|
|
|
Han apezpikuei baizik ez zaie eskatu ezkongabea izatea. Gaur egun oraino Ekialdeko eliza horietan, hala nola
|
azken
urte hauetan hoinbeste aipaldi daukan Iraken, apezetan badira bai ezkondu gabeak, bai ezkonduak. Libaneko apezetan %40 ezkondua da.187 Hauek ere apezak, besteak bezen apezak.
|
|
|
Bidasotar batek, eskualdetik at dagoenean eta nongoa den galdetzen zaionean, gehienetan badaki zein izango den bestearen erantzuna Irun edo Hondarribikoadela esan ostean. Izan ere,
|
azken
urte hauetan bi herri horiek ezagunak egin badira, zoritxarrez. Alardeen auziaren ondorioz izan da.
|
|
|
Artikulu honetan, 1996 urtetik aurrera sortu den gatazka ulertzekoezinbestekoak diren klabe batzuk ematen zaizkigu. Tranche ren bigarren artikuluanIrun zein Hondarribiko Alardeetan
|
azken
urte hauetan jazotako gorabeherak lantzen dira. Horren inguruan orain arte ez da ezer idatzita egon era sistematizatubatean; beraz, bertan azaltzen diren elementuak, horietako batzuk guztiz ezezagunak?
|
|
|
Hurrengo kapituluan Garikoitz Lekuonak
|
azken
urte hauetan Irungo zeinHondarribiko Alardeen inguruan kaleratu diren epaien azterketa egiten du. Nahizeta jurisprudentziako doktrinak dioen emakumeek Alardean soldadu gisa eskubidea dutela eta emakumeak herriko festa nagusitik kanpo uzteaktratu bera jasotzeko oinarrizko eskubidea urratzen duela, herri agintariek onartu etasustatu dute Alardeak pertsona partikularren talde bik kudeatutako ikuskizun bihurtzea, festaren pribatizazioa agituz.
|
|
|
Erlijiotasuna
|
azken
urte hauetan muturrera eraman da: emakume tradizionalista batekAlardea defendatzeko esanez Guadalupeko Amaren, bisioa?
|
|
|
baliatuz, diskriminazioaren alde egin da. Eta laissezpasser, laissez alardez honek helburu argi bat izan du
|
azken
urte hauetan: Alardeberdinzalearen alde egiten dutenen itotze prozesu bat aurrera eramatea; gizartepresioa zein finantziazio oztopoak baliatuz.
|
|
|
Jarreren despolitizazioa da bultzatu behar dena. Giroaren lasaitzeak bide egokia ireki dezake.Horrela izanik, politizazioa eta etiketen inguruko eztabaida dezente gutxituegin da
|
azken
urte hauetan; hala ere, egon badago.
|
|
|
Ikastetxeen zuzendaritza lanari eman zaion garrantzia handia izan da. Zoritxarrez, ikastetxeen zuzendaritza lana arazo dugu
|
azken
urte hauetan. Hau da, irakasleak ezdu zuzendaria izan nahi.
|
|
|
Gazte jende askok herritik alde egin behar izan du non bizi topatu ez duelako. Etxebizitzaren prezioen erokeriari, Getxoko Udalak
|
azken
urte hauetan ezarri nahi duen zerga eta tasa politika gehitu behar diogu. Hiri hondakin solidoak tratatzeko udalak ez du berezko alternatiba bat garatu azken hamarkadan zehar eta Bizkaiko Foru Aldundiak behartu duen aukera garestien eta kutsakorrenaren alde, errausketaren alde egin du itsu itsu.
|
|
|
Euskal kultur erakundeak hizkuntzaren aldeko ekintza andana bat bultzatu du
|
azken
urte hauetan, hala nola itzulpengintzan, edo leku publiko batzuetan (Baionako ospitalean, BAB2 komertzio zentroan, liburutegi mediateketan...).
|
|
2006
|
|
|
Prentsa idatzia krisi handia pasatzen ari da eta izugarri aldatu da
|
azken
urte hauetan. Begi bistan dira bi gauzak eta, segur aski, lotuak:
|
|
|
Massachusetts-eko Teknologia Institutuko (MIT) Paul D Sclavounos irakasleak hamarkada batzuk daramatza itsasoan petrolioa edo gasa ateratzeko kokatu beharreko egitura erraldoien diseinua lantzen eta gainera,
|
azken
urte hauetan, bere ikerketa esparrua haize errotetara zabaldu du. Plan hau aurkeztu berri du:
|
|
|
XABIER LETE. Erlijio gogoetaz diharduen aldizkari baterako elkarrizketarik ez didate inoiz eskatu, baina
|
azken
urte hauetako zenbait elkarrizketetan erlijioaz eta, batez ere, fedeaz mintzatu izan naiz. Eta ongi iruditzen zait, bidezkoa, horretaz galdetzea eta horretaz mintzatzea, ni sinistun bezala agertzen naizelako.
|
|
|
Aurreko artikuluan ikusi ahal izan dugu(" EAEko ikasle etorkinentzako Arreta Plana", 1 grafikoa) ikasle etorkinak zenbat diren eta bere eboluzioa
|
azken
urte hauetan zein izan den. Hamar urtetan 1.900 izatetik 13.599 izatera pasatu dira(, Eusko Jaurlaritza).
|
|
|
Etorkinen fenomenoari atxikitzen diogun" erronka" hitza dexente higatua dugun arren, ezinezkoa zaigu beste behin men egin gabe hastea gure ekarpena. Izan ere, euskalduntze prozesua baldin bada betidanik eskola publikoak hartu duen jomugarik handiena, sekulako lana eginez,
|
azken
urte hauetan, gure geletan kultur aniztasuna nabarmendu edo ikusgai egin den aro berri honetan, ikasle etorkinen hezkuntza benetako erronka bilakatu dela aitortu beharrean gaude. Besteak beste ikasle berrien etorrerak geletako antolamendu, metodologia, hizkuntzen trataera... kolokan jarri dizkigulako, zenbait hutsune agerian utziz eta krisi beldur ikarak eta mamuak sorraraziz.
|
|
|
EHUko Euskara Errektoreordetzak
|
azken
urte hauetan Testu orrazketa izeneko zerbitzu berria eraman du aurrera, euskarazko testugintzari laguntza emateko asmotan. Zerbitzu horretaz baliatu nintzen Gustuaren araua idazkiaren itzulpena prestatzen ari nintzela.
|
|
2007
|
|
|
Esparru horrek, era berean, lan harremanetarako eta babes sozialerako (LHEE) euskal esparrua garatu behar du.Euskal esparru sozioekonomikoa egituratzeko, Euskal Herriko erakundeek eta gizarte eragileek legegintza ahalmen eta eskumen ekonomiko, sozial eta laboral guztiak izan behar dituzte. Beraz, argi dago lan araudi propio bat egin behar dela,
|
azken
urte hauetan Espainiako eta Frantziako legediek langileen eskubideei eragindako kalteei heldu ahal izateko. Euskal Herriko eragile politiko, sindikal eta sozialek definitu behar dute araudi hori, sektore publikoan nahiz pribatuan.
|
|
|
Eta aparejutik bezala horietan ere bada perlatik. Orain artean udazkenero neure buruari egiten nion zein da hori horietan horiena galderarentzako urrezko erantzuna baldin banuen ere, ezkia,
|
azken
urte hauetan badu urre horrek uztarri laguna eta laster, orain baino maizago ikustera jarri ordurako, uztarri bakarrean puntako azalduko zaigunaren zainak jo nau aurtengo tuliparbola edo idi bihotzarbolaren, Liriodendron tulipifera, hori bizia ikusita.
|
|
|
Gehienetan lantegi bateko ikasleak dira edota lanbide berdina duten pertsonak. Lehenago ere hainbat esperientzia batzuk izan baziren ere, arlo hori iraunkortu da
|
azken
urte hauetan, euskararen presentzia jendarteko zenbait alorretan hedatu arau. Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak Herriko Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen hasi da herri administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen.
|
|
|
Eta horren froga ona fundazioei eskaintzen zaien tratu fiskal mesedegarria da (adibidez, Espainiaren kasuan, abenduaren 23ko 49/ 2002 Legean, irabazteko asmorik ez duten erakundeen araubide fiskalari eta mezenasgoaren pizgarri fiskalei buruzkoa). Horren eraginez,
|
azken
urte hauetan fundazioen kopuruak gora egin du nabarmen.
|
|
|
izango da. Eta xehekiago azalduko dugu, astronomoen arreta oso bereziki jarria baita Marten
|
azken
urte hauetan.
|
|
|
(Bidenabar:
|
azken
urte hauetan Les Lettres Modernes izenekoak, bi sortzaile gogoangarriak zikinduz, hartu duen, eboluzioaz?, isil nadin!)
|
|
|
gure irratiak zer dioen eta zer egiten duen, Interneten zeregiten dugun, telebistan, eta abar. Hori izan da
|
azken
urte hauetako bidea.
|
|
|
Nik uste dut
|
azken
urte hauetan fikzio handi batean bizi garela. Komunikabidebakoitzak bere nortasuna, bere sena defendatu nahi du, «zerbait ezberdinagara».
|
|
|
Prentsabulegoek, esan bezala, kazetariaren lana erraztu, informazioa era didaktikoan egituratu eta iturriak hurbilarazi dituzte baina baita informazioa baldintzatu ere. Niresusmoa da,
|
azken
urte hauetan, prentsa bulegoek kazetariaren lana egiten dutela.
|
|
|
Oso interesgarria iruditzen zait prentsa bulegoen inguruan hitz egin ahal izatekoparada hau izatea, hain zuzen ere,
|
azken
urte hauetan, prentsa bulegoak manipulazioaren eta presioaren sinonimo bilakatu direlako, eta ni, aldiz, ez nagoelakobaiezko horren alde. Ni, beraz, bien artean kokatuko naiz, prentsa bulegoekikoizaten dugun amodio eta gorrotozko harreman horretan.
|
|
|
atalean, zabalago azaltzen dukulturaren kontzeptua, horren baitan hizkuntzak zer garrantzi duen azpimarratuz.Hemen orokorrean arituko naiz euskal kulturaz, ez euskarari soilik dagokionez, baizik eta norbanakoak edo Herri batek naturaren gainean biltzen duen guztiaadierazteko. Guztiz bat nator Txillardegik garai hartan adierazitakoekin, bainahizkuntza, gizakia eta kultura kontzeptuetan
|
azken
urte hauetan produkzio handiaegin du gizarteak, ez beti norabide berean, eta uste dut euskaldunok argiago ikusdezakegula gurean gaur egun zer den nagusi.
|
|
|
Foucault-ek garatutako lanaren itzalean (Foucault, 1984, 1986, 1999), biopolitikaren inguruko gogoetak areagotu egin dira
|
azken
urte hauetan (Agamben, 1995, 1996, 1998; Haraway, 1991, 1996; Hardt eta Negri, 2000; Rabinow eta Rose, 2003). Dena den, gure helburua ez da testu horien aurkezpena.
|
|
|
Bestalde, jakin, badakigu, Lehen Hitzarmena 1841ean indarrean jarri zenetik, eragin handia izan duela Nafarroako ekonomian, batik bat,
|
azken
urte hauetan. Eragin honen zergatia, zalantzarik gabe, 1969ko Ekonomia Hitzarmenaren Ekarpen ekonomikoan edo Kupoan datza.
|
|
|
Kontuan izanez Sozietateen gaineko Zergak eragina izan dezakeela enpresariek hartzen dituzten erabakietan, inbertsioak EAEra erakartzeko helburuarekin, Foru Erakundeek zenbait araudi onartu dituzte
|
azken
urte hauetan, indarrean dagoen Ekonomia Itunak hori ahalbideratzen baitu. Arau hauen artean, 1990ko aldaketak indarrean sartu aurrekoak dira eta hauen artean, 1986ko Gipuzkoako Biltzar Nagusien 4/ 1986 Foru Araua dago.
|
|
|
Energia elektrikoa produzitzen duten sozietateen eragiketak Nafarroan egiten direla kontsideratuko da, energia hori ekoizteko zentroak lurralde honetan kokatuta daudenean. Eragiketa mota hauek honela definitzeak ondorio negatiboa izango du Nafarroako Ogasunarentzat, elektrizitatea inportatu egiten baitu kanpoko ekoizpen guneetatik, nahiz
|
azken
urte hauetan energia eolikoa asko garatu den Foru Lurralde honetan.
|
|
|
Euskal Herriko Mus Txapelketaren III. edizioa bada ere, Iparra Hegoa Kultur Astea duela 12 urte hasi zen. Hastapenean bi elkarteen arteko harremana zena,
|
azken
urte hauetan neurri handiagoa hartu du, eta honen inguruan biltzen dira Euskal Herriko hainbat herrietatik etorritako jendeak.
|
|
|
Jarrerei dagokienez, EAEko egoera soziolinguistikoa oso baikorra da momentu honetan. Dena den, plangintzaren aurkako iritzi gogorrak agertzen eta zabaltzen ari dira
|
azken
urte hauetan. Hainbat faktore direla medio (egoera soziolinguistikoa, egoera ekonomiko gero eta zailagoa, immigrazioa, e.a.) iritzi ezkor bat zabaltzeko arriskua dago (eta zabaltzen ari da):
|
|
|
Fondo hau argitalpen seriatuei dagozkien 9.000 tituluk osatzen dute, eta horietatik %33 oraingo tituluei dagozkie. Euskal kulturako aldizkari historikoak (Euskal Erria, Euskal Esnalea, RIEV, OPE...), hemeroteka historiko bat eta
|
azken
urte hauetan ugaldutako argitalpenak dira. Horien guztien artean, fanzine bilduma azpimarratuko dugu (500 baino gehiago).
|
|
|
Eskualde bakoitzak gutartean erakutsi du aurten edo
|
azken
urte hauetan zer gertatu den hizkuntza politikaren alorrean. Hizkuntza politika aipatzen da botere publikoak bere gain hartzen duelarik herri hizkuntzen zaintzea eta aitzinaraztea.
|
|
2008
|
|
|
Ekonomiko zein teknologikoki nolako errekurtsoak ditugun eta zertan garen kontsumistak eta dependienteak oso, energia alorrean adibidez. Egia esan,
|
azken
urte hauetan, Europako Batasuna izan da gure ispilu eta lider paradigmatikoa. Esaterako, Europako parametroak jarraituz, beste eskualde eta autonomiek baino interes gehiago jarri dugu gure ingurumen adierazleak ezagutzeko.
|
|
|
Seguru aski,
|
azken
urte hauetan, blogosferaren ikuspegi ezagunena da, blogak komunikabideetara heldu baitira. Geratzeko asmotan, gainera.
|
|
|
Hortxe ditugu
|
azken
urte hauetako adibideak, behi eroen gaitza eta ahoeria.
|
|
|
Gibel gantzatsuarekin lotura duten arrisku faktoreak kontrolatzeko botikak ere agertu dira merkatuan
|
azken
urte hauetan, baina ez dira eraginkorrak mundu guztiarentzat, eta, horregatik, gaixoari komeni zaion edo ez aztertzen dute lehenik.
|
|
|
Hiru dimentsioen sentsazioa eskaintzen duten filmek ez dute arrakasta handia izan, ez bada Futuroscopen eta horien antzeko parke tematiko batzuetan. Dena dela, merkatu hori ez dago baztertuta; Disney, adibidez, hiru dimentsioko filmen aldeko apustua ari da egiten
|
azken
urte hauetan. Teknika berriei esker, hemen da, berriz ere, hiru dimentsioko zinema.
|
|
|
Publizitateari zerbaitek zabaldu badio bidea
|
azken
urte hauetan, Internetek zabaldu dio, eta horretaz baliatu dira hainbat iragarle, publizitate entitate eta norbanako, iragarkiak samaldan eta merke hedatzeko. Eta, horretarako ere, produktuak sortu dituzte malware garatzailek.
|
|
|
–Une honekin egin dut amets
|
azken
urte hauetan. Orain gertatu da eta ez dela gertatu iruditzen zait.
|
|
|
Esan dugun bezala,
|
azken
urte hauetan iraultza izugarria gertatu da gizartean: teknologia berriak munduko txokorik txokoenera ere heldu dira, baita Administraziora ere, jakina.
|
|
|
Zalantzarik gabe euskal lexikoaren ikerketa zehatza erabat balio handikoa agert zen zaigu euskara erromantze arteko harremanak hobeto ezagutzeko. Kontuan hartu behar da, gainera,
|
azken
urte hauetan euskal hiztegigintza berak aurrerapen handia
|
|
|
Eredu batua sortu eta indartzen den neurrian, dialektoak hizkuntza nagusi hori du erreferente eta jarraibide, sateliteak bere planeta duen bezala. Eta konturatu ez baga ra ere, euskararen arloan
|
azken
urte hauetan euskalkien balioespenean, hierarkia bera mamitu da: lehenagoko berdintasun egoera hartatik menekotasun egoerara iragan gara.
|
|
|
Ez nuke ixildu nahi euskararen
|
azken
urte hauetako dialektizazio joera honetan bazterretan zabaldu den informazio faltsu eta kaltegarria: euskalkien aberastasunaren kontuaz ari naiz.
|
|
|
Beste hainbeste gertatzen da
|
azken
urte hauetan euskaraz idatziz argitaratu diren hainbat idazleren lanei dagokienean. Erabiltzen duten lexikoa batu eta hiztegietara ekarri beharra dago (entzuna dut UZEI zerbait egiten ari dela alor honetan).
|
|
|
Euskara hainbat esparrutan eta zenbait gaiez jarduteko (oso) gutxi erabilia izan da
|
azken
urte hauetara arte. Halaber, ezin ahantz genezake euskaraz dihardugunean, lehenago beste hizkuntza batean edo batzuetan jasotakoa itzultzen edo egokitzen ari garela, zuzenean ez bada zeharka.
|