|
2010
|
|
|
Salaketen eta salatarien historiak aitzinera segitu du, ordea, eta Euskal Herrian bederen sistemak beharrezkoa izan du hori. Hor dugu, frankismoaren
|
azken
urteetan Lobo famatuaren kasua. Alemania nazian gertatu balitz, Lobo injustiziarekin eta zapaltzaileekin kolaboratu zuen paria bat izanen zen soilik, alboratu beharreko pertsonaia.
|
|
2011
|
|
|
zer gerta huraxe konta, informazioa, entretenimendua, harremana, konpinia, gertatua eta gertakizuna komunikazioa eskainiz, Iruñerriko euskaldunon komunitateari bizimodua atseginxeago egiteko laguntasuna. Duela ia 25 urtetik, FMko 91.4an, eta
|
azken
urteotan baita euskalerriairratia.com webgunean ere.
|
|
|
Hona hemen kanoikadetako bat: “Lopezek bere egin du ETAren eta bere mugimendu politikoaren
|
azken
urteotako goiburu nagusia, etxera”. Martxa honetan, Espainiako Auzitegi Nazionaleko auzipetuen aulkian eseraraziko dute.
|
|
2015
|
|
|
Bistakoa da, datuak ikusita, Nafarroako Gobernuak 2016an UPNren Gobernuak ezarri izan dituen aurrekontuen jarraipena egingo duela. Era honetan,
|
azken
urteetan ezarritako ajusteak ezartzen jarraituko du gastu muga honekin.
|
|
|
Politika sozialak, eta benetako aldaketa soziala, egin ahal izateko beharrezkoa da aurrekontuaren igoera garrantzitsua izatea (gogoratu behar dugu, adibidez, Nafarroako osasun publikoko eta hezkuntza publikoko gastua inguruko herrialdeetakoa baino askoz txikiagoa dela). 109 milioi eurotako gastuaren hazkundea ez da nahikoa zentzu horretan,
|
azken
urteetan eman diren murrizketak konpentsatzeko adina ere ez baita (osasuenan eta hezkuntzan Nafarroako Gobernuko aurrekontua 2015ean 2010ekoa baino 192,4 milioi euro txikiagoa izan da).
|
|
|
Izan ere, onartu zen azken erreforma fiskalak (PSNk bultzaturikoak) 100 milioi gutxiago biltzea suposatu zuen. Beraz, begi bistakoa da erreforma honekin ez dela
|
azken
urteetan izandako politika fiskalarekin hausten.
|
|
|
Eta hori oso lotuta dago hirigintzarekin. Finean, UPNk
|
azken
urteetan aurkeztu dituen egitasmo erraldoiek terrorearen galeria osatzen dute: Maristen proiektua, Salestarrak, AHTaren inguruan Etxabakoitzen egin nahi zuten proiektu erraldoia… Benetako basakeriak dira, eta ezinbestekoa da horiek guztiak gelditzea eta hirigintzaren norabidea aldatzea.
|
|
|
Auzo elkarteak, kultur taldeak, eragile sozialak… Talde asko kontra izan dituzte Maiak eta Barcinak
|
azken
urteetan. Nola irauli egoera hori?
|
|
|
Hori guztiori horrela, irratiari erronka berri hainbat iritsi zaizkio lizentziarekin batera. Lehenik eta behin, epe motzean, Iruñerri osora indarrez helarazi nahi du bere seinalea,
|
azken
urteotan horretarako arazo handiak eduki baititu. Epe ertainean, programazioa zabaldu nahi du, nahiz eta dagoeneko Iruñerrian tokiko programazio ordu gehien eskaintzen duen irratia den.
|
|
|
Nafarroako Gobernuari hainbat aldiz helarazi diote eskaera hori. Zentroan lan ugari egin dituzte
|
azken
urteotan. Baina egindako obrek ez dute arazoa konpondu, gurasoen hitzetan.
|
|
|
Edozein modutan, ez da zalantzarik
|
azken
urteetako hauteskunde bizi, interesgarri eta erabakigarrienetakoak izango direla.
|
|
|
Gobernukide eta proiektuaren sustatzaile izandako PSNk ere atzera egin du
|
azken
urteetan, eta" UPNren megalomaniaren adibide" gisa definitu du proiektua. Azpiegitura publikoa inbertsore pribatuei saltzea proposatu du PSNko ordezkari Juan Jose Lizarbek behin baino gehiagotan.
|
|
|
Zalaparta askoren ondoren, azkenean 2015eko urtarrilean akordioa izan zen PPren eta UPNren artean, eta Madrilgo Gobernuak erreklamazioa erretiratu zuen. UPNk gobernua galtzen badu eta PPk agintean jarraitzen badu, seguruenik erreklamazioa agertu egingo da berriz, eta berau Nafarroako Gobernuaren
|
azken
urteetako aurrekontuaren %40 da.
|
|
2016
|
|
|
Programaren helburua da harremanean jartzea unibertsitateko gazteak kultura eta testuinguru sozial ezberdinetako haurrekin, abiapuntutzat hartuta bien arteko harremana aukera egokia dela esperientzia berriak edukitzeko, trebetasunak jorratzeko eta pertsonen arteko harreman moduak lantzeko. Ikasleen eta adingabeen arteko elkarreraginak bultzatuko ditu ulermena eta aniztasunarekiko errespetua,
|
azken
urteetan sortutako testuinguru kulturaniztun berrian. Xedea da esperientziak onura ekartzea adingabeei, haien familiei, ikastetxeari, unibertsitateko ikasleei eta Unibertsitateari berari.
|
|
|
Duela bi aste Iruñeko Udalean euskarazko haur eskoletan aurrematrikula egin duten 140 haurren gurasoen eskaerak erregistratu genituen. Dakizuenez,
|
azken
urteetan Haur Eskolen inguruan egondako eskaintza desorekatu eta ulergaitzarengatik ehunka familia kaltetuak izan gara, soilik gure seme alabak euskaraz bizitzea nahi izateagatik. Egoera horren ondorioz hainbat familiak milaka kilometro egin behar izan ditugu euskaraz zeuden bi haur eskoletara gure haurrak eramaten.
|
|
|
Nafarroan benetako aldaketa eman zedin euskaratik eratorritako aldaketa izan behar zela aldarrikatu genuen orain dela urtebete eta hori berresten dugu orain ere. Hainbat gauza aldatu da
|
azken
urtean, hori hala da, baina oraindik ez gaude nahi eta behar dugun egoeran. Areago, erregimenari eta beren pribilegioei eutsi nahi diotenek euskararen eta euskaraz bizi nahi dugunon aurkako erasoari eutsi diote.
|
|
2017
|
|
|
Aipatzekoa da Udalaren finantza egoera nabarmen hobetu dela
|
azken
urteotan. 2010eko txostenak egoera zaila islatzen zuen:
|
|
|
Denda kateek lortu dute bereziki haztea eta hori saltoki txikien kalterako izan dela erakusten dute Nafarroako Estatistika Institutuak emandako datuek. Komertzioen negozioa %8, 8an hazi da eta hori da hain zuzen
|
azken
urteotako igoerarik handienetakoa.
|
|
|
Partaidetzako, Berdintasuneko eta Gizartea Ahalduntzeko Alorreko zinegotzi ordezkari Alberto Labargak eta Gazteriako teknikari Manolo Goñik aurkeztu dute, gaur goizean, Txankletak" 17 Udalak gazteen erosteko ahalmenari egokitutako programa eskaintzeko esfortzua egin duela nabarmendu dute,
|
azken
urteetan ahalmen hori murriztu baita. Horregatik, Gaztediaren Etxetik kanpo egingo diren jardueren prezioa 4 eta 5 euro artekoa izango da, eta Gaztediaren Etxean, egunero, doako programazioa eskaintzea aurreikusita dago, abuztuan zehar.
|
|
|
2016 urteko Lamien Urrezko Orrazia AET Administrazioan Euskaraz Taldearentzat izan da, Nafarroako euskaldunon hizkuntz eskubideen urraketak salatzeko eta euskararen erabilera gizartearen arlo guztietan zabaltzeko asmoz
|
azken
urteotan egindako akuilu lan nekaezinagatik.
|
|
|
Taldeak
|
azken
urteotan aurrera eraman dituen kanpaina eta ekintzen artean, honako hauek nabarmendu daitezke: Nafarroako sarbideetan ongietorria emateko dauden kartel guztiak jartzearen aldeko kanpaina, Euskal Telebistako kate guztiak (ETB1, ETB2 eta ETB3) Nafarroan ikusi ahal izateko kanpaina, Iruñeko zine aretoen arduradunekin bilerak euskarazko filmen proiekzio gehiago eskatzeko, Iruñerriko osasun zentroetan euskarazko arreta bermatzeko kanpaina, erakunde publikoen errotulu eta argitalpenak eskatzeko ekintzak, Osasun Txartelaren testua agertzeko kanpaina, …
|
|
|
Iaz, gogoratu du, gutxienez sei eraso izan ziren. Era berean esan du Iruñea ez dela halako erasoak izaten dituen hiria, baina, gauez egiten diren zerbitzuetan
|
azken
urteotan hazi egin direla.
|
|
2018
|
|
|
Dani Martirena Indart, Legasan jaioa, kazetaria ogibidez,
|
azken
urteotan Euskal Irrati Telebistako albistegietan erredaktore bezala lan egiten du.
|
|
|
" Alde Zaharrak bat egiten du gaztetxe baten beharraren aldarrikapenarekin, hala azaleratu delako behin baino gehiagotan auzoan", hala esan du Ander Perezek. " Gure egiten dugu Alde Zaharrerako gaztetxe baten aldarrikapena, eta auzoak halako bat behar duela uste dugu,
|
azken
urteetan auzoan egindako parte hartze prozesuetan eta auzokideen topaketan behar hori behin eta berriro azaleratu da". Elkarriizketarako deia egin diete bi aldeei:
|
|
|
Hegoak elkartearen festa giroetan esku hartzeko programa indartzen joan da
|
azken
urteotan, ekimen honekin eta Iruñerriko beste hainbat herrietan aspaldi ematen ari zaion jarraipenari esker, izan ere, Barañain, Burlata, Antsoain, Noian eta beste hainbat herritan urtero egiten da esku hartze hau. Zer esanik ez Nafarroako beste herrietan; Lizarra, Lesaka, Lakuntza, Altsasu, Mendavia, etab.en Gizarte Zerbitzuek eskatuta.
|
|
|
Ildo horretan,
|
azken
urteotan egindako ibilbidea argazki bidez erakutsi du; 2010ean Nafarroan euskaraz bizitzeko eskubidea lelopean egindako manifestazio handia; 2015ean Anaitasuna kiroldegian egindako ekitaldia. Urte horretan bertan, gobernu aldaketarekin, “leihoa zabaldu zitzaion euskararen normalizazioari Nafarroan eta hizki larriz idatzitako aldaketa aldarrikatu du Kontseiluak, Parlamentuan egindako agerraldiaren bitartez, Parlamentuko presidenteari legea idazteko luma oparituz…
|
|
|
2015etik hona gero eta gehiago", horixe nabarmendu du Aranburuk. Ondareari dagokionez, 2014an 850.000 euroko ondarea zutenek ordaintzen zuten gehien, eta hori, jaitsi da
|
azken
urteotan. Une hauetan, 550.000 euroan edo gehiagoan baloratutako ondarea dutenak dira gehien ordaintzen dutenak.
|
|
|
Osasun Publikoko eta Lan Arloko Institutuak egindako txostenean jasotzen da
|
azken
urtean gehien hazi diren gaixotasunak sexu harremanetan kutsatutakoak izan direla. 2017an 108 kasu izan ziren gonorrea infekzioarekin kutsatuta, 2016an baino %44, 5 gehiago; 53 sifili kasu ere atzeman zituzten, 2016an erdia izan ziren.
|
|
|
Eta badakigu zer diren Iruñeko Sanferminak. Nolako fama hartu duen
|
azken
urteetan Nafarroako hiriburuak jaietan. “Legerik gabeko hiria”.
|
|
2019
|
|
|
Etxebizitzak eta eraikinak birgaitzeko eta hiri ehuna berroneratzeko proiektuek,
|
azken
urteotan Nafarroak bereziki areagotu duen estrategiak, hirigintza trinko eta iraunkorraren barruan eta hiri ingurune finkatuak berreskuratzeko helburuarekin, urtean ia 60 milioi euroko inbertsioa mugiarazten dute Foru Komunitatean, eta Foru Gobernuak% 40tik gorako diru-laguntza ematen du.
|
|
2020
|
|
|
Lazkanok eta Elexpuruk gogoratu dutenez, gaur goizekoa UEMAk Nafarroako Parlamentuko batzordeetan
|
azken
urteotan egindako bosgarren lan saioa izan da, beti ere langile publikoen hizkuntza eskakizunen inguruko txostena aurkezteko, parlamentariei dagozkien azalpenak emateko eta eskaerak egiteko. Gaurko agerraldian, besteak beste, eremu euskaldunetako lanpostuetan eskakizun elebiduna ez duten lanpostuei eskakizun elebiduna jartzea eskatu dute berriro ere, herritarrek langile publikoekin euskaraz aritzeko duten eskubidea berariaz bermatu dadin eremu euskaldunetan.
|
|
|
Burlataren ekonomia adierazleak ona dira eta, gainera, hobera egin dute
|
azken
urtean. Horietatik, bi nabarmen daitezke:
|
|
|
Agenda. Bertan, aurreikusitako jardunaldi, tailer eta ekitaldiei (aldez aurretik izena emateko aukerarekin) eta Behatokiak
|
azken
urteetan egindakoei buruzko informazioa azaltzen da.
|
|
|
Gizarte zerbitzuko arloen arabera, aldeak daude Nafarroako iparra eta hego artean; esate baterako, ipar ekialdean pobrezia larria %8, 7koa da, Tuterako zonan %16koa(
|
azken
urtean hobetu den arren), eta batez bestekoa, berriz, %11, 4koa da Nafarroako Biztanleriaren Errentaren Estatistikaren arabera.
|
|
|
Zehazki, Etxabakoitz auzoak du tasarik altuena, pobrezia erlatiboari nahiz larriari dagokienean: %32, 6 eta %18, 3, hurrenez hurren, 2017an,
|
azken
urtean hiriburuko batez bestekoarekin alderatuta, egoera hobetu bada ere. Ermitagaña, aldiz, tasa gutxieneko auzoa da; 2017an Iruñeko pobrezia larriaren batez bestekoa baino 5,5 puntu gutxiagoko tasa izan zuen.
|
|
|
Adierazle horri dagokionean, Nafarroa 2018an (datu ekonomikoak 2017koak izan arren) pobrezia eta gizarte bazterketaren arrisku gutxieneko bigarren komunitatea izan zen, %12, 6rekin, eta Europako eskualdean, pobreziaren eta bazterketaren arrisku gutxieneko hamalaugarren eskualdea izatera iritsi zen; gainera, Espainia osokoaren erdiaren azpitik egon zen, %26, 1ekin. Tasa hori %13, 5etik %12, 6ra jaitsi da
|
azken
urtean.
|
|
|
Era berean, honela gehitu du: “parametro askotan
|
azken
urteetako hobekuntza Espainiako batez bestekoa baino handiagoa izan arren, arreta jartzen jarraitu behar da arazo larri batzuetan”. “Oraindik nabarmentzekoa da desberdintasun garrantzitsua dagoela eskualde barnean, zenbait biztanleria taldetan nahiz lurraldean, alde nabariak izanik iparraldetik hegoaldera.
|
|
|
Lurralde bateko desberdintasuna neurtzen duen Gini koefizientea, 2017an, 24,7an kokatu zen, estatuko 33,2aren aldean, eta egoera hobetu egin zen
|
azken
urtean, 2016ko 26,5etik 2017ko 24,7ra. Datu horiek Eskubide Sozialetako Departamentuko Errealitate Sozialaren Behatokiak urtero egiten duen Nafarroako pobreziari eta desberdintasunari buruzko III. txostenetik ondorioztatu dira.
|
|
|
Era berean, desberdintasuna aztertzeko erabiltzen den beste adierazle bat kontuan hartuta, hots, pertzentilen artean ratioen bitartez desberdintasuna neurtzen duen S80/ S20 kozientea, Nafarroa Espainiako komunitaterik berdintsuena da, 5,2ko batez bestekotik 3,9rekin. Adierazle hori nabarmen jaitsi da
|
azken
urtean, 4,4tik 3,9ra jaitsi baita.
|
|
2021
|
|
|
1.120 emakume eta 186 adingabe artatu dituzte
|
azken
urtean, eta horietatik 314 lehen aldiz hurbildu ziren baliabide horietara. Nafarroako Berdintasunerako Institutuak egindako urteko txostenetik eratorritako datu zenbait dira. Pandemia garaikoak dira, eta Covid izan du eraginik horietan:
|
|
|
Enpresa Iruñeko Astibiafamilia ezagunak kudeatzen du. Kudeaketa horrek gorabeherak izan ditu, baina LABetik (2 delegatu) zein ELAtik (1), langileen ordezkari gisa, salatu nahi dugu
|
azken
urteetako kudeaketa negargarria izan dela.
|
|
|
Pandemiapeko
|
azken
urtea iruditan bildu du albistari grafikoen elkarteak
|
|
|
Ekintza horiek eta planean jasotako beste batzuk garapen ekonomiko eta soziala bultzatzeko eta Pirinioetako zonaldeak
|
azken
urteetan pairatzen duen populazioaren atzerapen prozesua arintzeko egingo dira. Hala jakinarazi du gaur batzarrak, Pirinioetako Planak ezartzen duen gobernantza organo gorenak, eta Nafarroako Parlamentuko, Nafarroako Gobernuko, Pirinioetako Mahaiko (Pirinioetako Toki Erakundeen ordezkariek osatutako organoa) eta Cederna Garalur Tokiko Ekintza Taldeko ordezkariek osatzen dute.
|
|
2022
|
|
|
Josuneren heroina gaindosi baten ondorioz hiltzen denean, honek erabakiko du Ainhoarekin batera bidaia jarraitzea eta honela murgiltzen dira Libano, Afganistan eta Marseilla hiritik barrena. Gerra Hotzaren
|
azken
urteak dira eta biak ala biak narkotrafikoko sareek trama politikoekin elkartzen diren mundu ilunean barneratuko dira.
|
|
|
Foru Erkidegoan %3koa izanen da. Estatuan, %3, 5ekoa, urte amaierarako %8, 9ko inflazio metatua aurreikusten denean." Langile publikook gure erosteko ahalmenaren %20 galdu dugu
|
azken
urteotan, eta orain beste %6ko galerarekin zigortu nahi gaituzte", salatu du LABek.Sindikatu abertzalearen ustez," langile publikoentzako murrizketa bat da", eta ez dute onartuko. " Ez da soilik langile publikoen arazoa.
|
|
|
ELAk, bere aldetik, Nafarroako eta EAEko Gobernuei" langile publikoak zigortu" nahi izatea leporatu die, langile publikoentzako soldata igoera datorren urtean %3 eta %3, 5 artekoa izanen baita. ELAren arabera, igoera horrek %5etik gorako erosteko ahalmen galera ekarriko luke EAEko eta Nafarroako sektore publikoko milaka langilerentzat.Horri erantsiko litzaioke
|
azken
urteetan izandako %16ko galera (hainbat ekitalditan KPIaren azpiko soldata igoerak izan baitira), eta horrek erosteko ahalmenean %20 baino gehiagoko galera metatua utziko luke, sindikatuaren arabera. ELAk euskal alderdiei gogorarazi die euren botoekin eta erabakiekin murrizketa berri hori bermatuko duten ala ez, bai Madrilgo Kongresuan, bai Nafarroako eta Gasteizko parlamentuetan.ELAk bi erabaki hartzeko eskatu die euskal erakunde eta alderdiei:
|
|
|
Ahultasunak ere identifikatu dituzte. “Garrantzitsuena Peñen Federazioaren mobilizazioa galtzea da,
|
azken
urteetan bere masa sozialaren artean, Federazioa gelditutzat joz, eta covid aren krisiak areagotu egin du pertzepzio hori”, adierazi dute ohar bidez.
|
|
2023
|
|
|
Abenduaren 9an hasi zuten greba eta ekainera arte, eta batez ere, sanferminetatik aurrera, enpresaren akordio bat lortzeko aldeko jarrera ikusten hasi ziren. Uztailaren 13tik 14ra bitartean gauzatu zen hitz egiteko borondatea eta" 2009tik Nafarroako ehungintzaren merkatraitzaren hitzarmena berrikusi zen
|
azken
urtetik galdutako erosteko ahalmena berreskuratzea dakar", azaldu du ELAko ordezkariak.
|
|
|
Gaineratu dutenez, alokairuen prezioa" garestitu egin da
|
azken
urteetan, eta biztanleriaren diru sarrerak ez dira proportzionalki hazi". Ondorioz, milaka familia hileroko ordainketari aurre egin ezinean dabiltza eta horri “horniduren eta oinarrizko ondasunen gastuaren igoera esponentziala gehitu behar zaio” eta horrek etxebizitzarako eskubidea galtzea edo “bizi proiektuak are gehiago prekarizatzea dakar”, azpimarratu dute.
|