|
2001
|
|
|
badago iraun nahiaren aipamena eta testu horiek komunitate baten pertenentzian kokatzen dute, errotzen dute bidaiaria. Badago testuan joera irredentoa, eta joera milenarista,
|
azken
hitz hau Zumthor ek erabiltzen duen zentzuan ulertua:
|
|
2002
|
|
|
Narrazioaren une batean, pertsonaia horrek Cánovas del Castillo hil eta garrotez hiltzera kondenatu zuten Angiolillo anarkista italiarraren nortasuna hartzen du. " Germinal!" izan zen Angiolillok hil aurretik oihukatu zuen
|
azken
hitza, eta hitz horixe oihukatzea erabakitzen du eleberriko protagonistak exekutatuta hil baino lehen. Estrategia narratiboen aberastasunak (jauzi kronologiko etengabeak, fokalizatzaile anitzen txandakatzea, bizkaieraren erabilera narrazio nagusian...) bereizi egiten du Nik ere Germinal egin gura nuen aldarri genero historikotik eta gertakizun historiko baten birsortze literario bihurtzen du.
|
|
2003
|
|
|
Badakit, bai, zuek une honetan Hitza ta Aditza baino gurago dozuela txanpanaren bitsa (eta tuntunaren" saltsa" zaratatsua)... baina badakizue, esaera zaharra da," Apezak
|
azken
hitza bere". Nire berba hau zuhurra ta laburra izango al da, guztion onerako.
|
|
|
Pribilegioa eskertuko neuskio eta
|
azken
hitzak hasperen artean ito ziren, ulergaitz, bere esku baleuko...
|
|
|
Ba, sartu eta ez esan ezer. Irakasleok badakigu batzuetan egoerak neurtzen eta
|
azken
hitzak Patxiri begira azpimarratu zituen.
|
|
|
Bere
|
azken
hitzek izutu egin zuten: " Gero ez da munduan indarrik izango, hasitakoa ezelan be eteteko".
|
|
|
Beitu, niri ez jat gustetan ikasi behar dodana, beraz bardin deust hau zein bestea. Gainera, nik uste neban programaren bat prestauta eukiko zenduala eta
|
azken
hitzotan ñabardura ezkutua sartu zuen, ahotsa apur bat gozotuz. Ez zuen berenberegi egin, eta agian ohartu ere ez zen egin, subkontzientea lanean zebilela.
|
|
|
Badakizu, musukatzen nauen lehenengo gizona zara esan zion irribarretsu eta apur bat lotsak gorrituta, eta eskuak hor ipinten dozuzana bere bai tartetxo bat egin zuen
|
azken
hitzak esan aurretik, esan ahala are lotsaz gorrituago egiten zela..., eta autortu behar deutsut ako gustau jatala.
|
|
2005
|
|
|
Fikzio zantzuok badute zerikusia ibilitako lekuen zenbait topikorekin. ...z, Britainia Handiko etxe bateko mamu batekin egiten dugu topo; amaierako ustekabe ironikora garamatzan" Nubia" ipuinean, emakume tratulari arabiarrak agertzen zaizkigu;" Galata Torrea" ipuinak Istanbulen gertatzen den misteriozko enkontru anbiguoa du aipagai, eta" Nirvana" ipuin epistolarrean Ganges ibai sakratuaren ertzean hiltzera geratzen den bidaiari nekatu baten
|
azken
hitzak jasotzen dira. Horietan eta besteetan, hala ere, bidaian zehar egindako enkontruek osatzen dute kontakizuna, bidaiarekin batera bigarren ardatz nagusia.
|
|
|
San Markek (eta honek baizik ez zezakeen horrelakorik konda! Besteek ez dute aipatzen.) ezagut arazten dizkigun Jesusen
|
azken
hitzak, kurutze gainean, familia berekoak dira: " Ene Jainkoa, ene Jainkoa, zer gatik abandonatu nauzu?" (Mk 15,34).
|
|
|
eta eskaera otoitzak ez baitira otoitz bakarrak. Gauzak eztitzeko, zenbaitek diote salmo baten pasartea direla Jesusen
|
azken
hitzak. Hain zuzen pasarte hori du Jesusek hartu eta ez beste bat otoitz egiteko eta erraten duena erran nahi du.
|
|
|
Erabakiak haien gain, klerikalismoa gorenean zen garaietako moduan. Apezak
|
azken
hitza bere! Ez ote da gaur egun oraino Elizako dogma nagusietarik?
|
|
|
Hil zorian den baten
|
azken
hitzek badute pisu berezi bat. Hala azken apairuko mintzaldi luze hartako Jesusen hitzek.
|
|
2009
|
|
|
Irratiak eman zuen elur jauzien abisu, baina zuk ametsarekin horrenbeste konpromisu bazendun, ta holakotan egoskor bat dirudizu; aurrera segiko zendun, beti egin dezu berdintsu. Bizitzan ilusioa herioren paradisu; gero arte esaten ere ez didazu utzi, aizu; ta zuri
|
azken
hitz batzuk esan nahiean naukazu, karta bat egingo dizut, akaso jasoko dezu.
|
|
2017
|
|
|
Ikuspuntu postmodernistatik begiratuta, berehala identifika dezakegu narratzaileak bilaturiko hitz esentzial eta erabakior hori modernitatearen helbururik behinenarekin,
|
azken
hitza errealitatearen gaineko nagusigo kognitibo erabatekoaren metaforatzat hartuz. " Azken hitza" adierazle transzendentala litzateke, gainontzeko adierazle guztien esanahia argitu eta finkatzeko gaitasuna izango lukeena.
|
|
|
Narratzaileak, beraz, egia absolutua aurkitzeko ahalmena lotzen dio literaturari, modu horretan poetika modernistarekin bat eginez. Baina narratzaileak, finean, ez du
|
azken
hitzik topatzen, bere egitasmoa guztizko porrotean amaitzen delarik. Postmodernismoak azalpen erraza dauka porrot horretarako:
|
|
|
Postmodernismoak azalpen erraza dauka porrot horretarako: hitz esentzial eta erabakiorrik,
|
azken
hitzik existitzen ez denez, narratzailea hasiera hasieratik zegoen huts egitera kondenatuta. Azalpen berbera eman digu Atxagak ere, baina errazkeriari ihes eginez, muskerraren eta azken hitzaren hariak modu konplexu bezain zoli, eder eta iradokitzailean txirikordatu eta askaera bikaina
|
|
|
hitz esentzial eta erabakiorrik, azken hitzik existitzen ez denez, narratzailea hasiera hasieratik zegoen huts egitera kondenatuta. Azalpen berbera eman digu Atxagak ere, baina errazkeriari ihes eginez, muskerraren eta
|
azken
hitzaren hariak modu konplexu bezain zoli, eder eta iradokitzailean txirikordatu eta askaera bikaina
|
|
|
Narratzaileak bi egoera psikikoren arteko gainbehera jasan du, bere sen onean egotetik eromen erabatekoan erortzera, alegia. Aurrenean, arrazoia lagun, ezagutza absolutua hots,
|
azken
hitza eta errealitatearen gaineko nagusigoa zeuzkan helburu; atzenean, mitoak kutsatuta, sineskeria onetsita eta fantasia absurdoaren menpean dirau. Baina arestiko argudioari jarraiki, Atxagak ez dizkigu bi egoera horiek aurkeztu beren arteko mugari zurrun euts diezaiogun, mugaren berezko lauso eta iragankorraz ohar gaitezen baizik.
|
|
|
Are gehiago, ordurako muin muinean zeraman gaitza narratzaileak, bere ni poetikoaren euskarri, bizigarri eta bereizgarri nagusi gertatu zitzaion egitasmoan gorpuztuta, hain justu ere:
|
azken
hitza. Horra narratzailearen mitoa, fantasia, sineskeria.
|
|
|
Ez dugu zertan pentsatu muskerrak erotu zuela narratzailea. Azken hitza izan zen benetako erruduna,
|
azken
hitza lehenbiziko musker burmuin jalea.130
|
|
|
131 Gure irakurketan, beraz, muskerraren zein
|
azken
hitzaren istorioek lotura organikoa dute bai elkarrekin, bai" basoko" ipuinekin, errealitatea interpretazio baino ez delako ideiak guztiak ere egitura semantiko bakarrean biltzen dituelarik. Gabilondok, berriro ere, guztiz bestelako interpretazioa dakar.
|
|
|
Ezagutza transzendentea behin betiko galarazita zaion neurrian, kasu, literaturak ezinbestez hartu du luzamendutan ibiltze amaigabearen eitea, Azken hitzaren bila ko narratzaileak behin eta berriro adierazi lez.133 Errealitatea interpretatzera mugatuta dagoen heinean, bestalde, literaturak aditzera emandako errealitateak nahitaez izaera sortua, asmatua izango duela onartu da, izaera manipulatua, alegia. Horixe da, ziur aski, Atxagak atal osoari emandako egitura alfabetikoak oinarrian daukan arrazoi filosofikoa.134 Azkenik, zerrenda poetologiko ad hoc honi amaiera emanez,"
|
azken
hitza" atzematerik ez badago, hau da, erabat berria, guztiz singularra, inoiz ere entzun gabekoa litzatekeen hitza existitzen ez bada, esan litekeen orok, hein batean bederen, dagoeneko esana egon du, tradiziozkoa izan du, alegia. Bestela jarrita, ez da sekula modurik izango tradizio literarioa erabat gainditzeko.
|
|
|
Literatura, azken batean, esanahi sorkuntza baita, eta ondorioz, esanahi sorkuntza oro ahalbidetuaz batera baldintzatu ere egiten duen dyferentziaren indarrera makurtu beharra dauka, dyferentziak esanahian eragiten duen ezberdintzeeta geroratze mugimendu etengabera, alegia. Dyferentziak eragotzi egiten du erreferentea oso osorik eta barne diferentziarik gabe bere baitan hartuko lukeen adierazlea, Atxagak"
|
azken
hitza" deitu duena. Literaturak ez dauka" azken hitza" aurkitzerik, hori da bere ezina.
|
|
|
Dyferentziak eragotzi egiten du erreferentea oso osorik eta barne diferentziarik gabe bere baitan hartuko lukeen adierazlea, Atxagak" azken hitza" deitu duena. Literaturak ez dauka"
|
azken
hitza" aurkitzerik, hori da bere ezina. Baina, aldi berean, dyferentzia da gure errealitate irudikapenak etengabe berregituratzea ahalbidetzen diguna, oso, batu, purutzat geneukanaren baitan diferentziak aurkituz arrazionalaren baitan irrazionala, kasu edota ezberdin, bereizi, nahastezintzat geneuzkanen artean loturak ezarriz mitoa eta arrazoia, esaterako.
|
|
|
Obabakoak eko Azken hitzaren bila ko narratzaileak du hitz erabakior hori jada sekula aurkitu, baina hitz horren bila ibili izanaren garrantzia ere frogatu digu bilaketa horretan zebilen bitartean idatzi duenaren ederra gure esku utzita, Azken hitzaren bila bera, alegia. Hau da, Azken hitzaren bila ni poetiko ezinezko hori aurkitzeko promesa berritzeko gonbitetzat ikus daiteke, literatura egiten jarraitzeko gonbitea,
|
azken
hitzak helezin iraungo duela ahaztuta, eta gogoratuta, biak batera. Joxemari Iturralderen Izua hemen eko Kepa Zenika protagonistak ere ikasi du maitasun guztiz altruista ezinezkoa dela, maitasuna beti ere nartzisismo osagai saihetsezin batez kutsatuta baitago.
|
|
2018
|
|
|
Agur, ama; laster etorriko gara berriro izan ziren entzun zizkion
|
azken
hitzak.
|
|
2019
|
|
|
Ehorzlearen kasuan, errealismo linguistikoa eta espresibotasuna dira esaldi ezin matxistago honen justifikazio. Aldiz, emaztearen geziak(" bastará con que no me beses en la boca"," ¿ porqué no tienes cojones..." edota Kandiskyren tradizioko Aitorren
|
azken
hitzak" Tú lo que eres es una pija" (2003: 142) hizkuntzen elebitasun egoeraren lekuko bilakatzen dira. ezinak eta bere penak, bere konplexuak, bere beldurrak, hura bere frustrazioen biktima bilakatuz.
|