|
2002
|
|
|
Baso espezieen populazioek, berriz, 262 espezietan% 15eko murrizketa izan dute. Hala ere, espezie tropikalen populazioak% 25 murriztu dira
|
azken
hiru hamarkadetan, eta baso epelak, berriz, hazkunde marjinala izan dute. Gaur egun, Iberoamerikako, Afrikako eta Asiako hegoaldeko baso tropikalak ekosistemen degradazio larria jasaten ari dira.
|
|
|
Erakunde horrek eta Baleak eta Izurdeak Kontserbatzeko Elkarteak egindako kalkulu batzuen arabera, hegoaldeko hemisferioan ugalduko diren baleen populazioa 1.200.000 ale ingurukoa da, eta balea grisa, balea urdina eta balea frankoa dira arrisku handieneko espezieak. Zetazeo horien populazioak zenbateraino murriztu diren erakusteko, nahikoa da esatea 290.000 kaxalote inguru geratzen direla,
|
azken
hiru hamarkadetan arpoien erruz hil diren ia 162.000 kopuruak baino zertxobait gehiago. Baina ozeanoetan oraindik bizirik dauden baleek arrisku gehiagori egin behar diete aurre.
|
|
2003
|
|
|
Marbellako (Malaga) Digestio Patologiaren Espainiako Elkarteko Kongresu Nazionaleko adituek emandako zifrek hori bermatzen dute. Alkoholismo kronikoagatiko zirrosi kasuak %80tik %50era jaitsi dira
|
azken
hiru hamarkadetan, hepatitis kronikoak eragiten duenaren antzeko portzentajea. Espainiako populazioaren %1, 5 birus honek kutsatzen du.
|
|
2004
|
|
|
Staudten doktore tesian, tenperatura minimoen igoera nabarmentzen da. Penintsulako bi mesetak Espainiako lekurik adierazgarriena balira bezala hartuta, minimoak gradu bat inguru igo dira XX. mendeko lehen 30 urteetatik
|
azken
hiru hamarkadetara, bereziki Ebroko eta Guadalquivirko haranetan. Mediterraneoko eta Kantauriko kostaldeetan, berotzea txikiagoa da.
|
|
2005
|
|
|
Iaz 10,8 milioi bisitari baino gehiago izan zituen, 3,5 milioi barne, eta gurutzaontzietan ibili ziren, 4.138 milioi dolarreko dibisak utzita. Gainera, ekologistek salatu dute Cancún inguruko biztanleria urteko %18 hazi dela
|
azken
hiru hamarkadetan, eta 1,1 milioi biztanle izatera iritsi dela. Bestalde, hotel enpresaburuek eta turismo sustatzaileek diotenez, beren jarduerak oparotasuna eta lanak eraman ditu Yucatan penintsulara eta Karibeko uharteetara.
|
|
2006
|
|
|
Errenta txikienak dituzten familien energia gastua altena halako bi hazi da
|
azken
hiru hamarkadetan, azterketa baten arabera.
|
|
2007
|
|
|
Bakea eraikitzerakoan, 2006 urtean berriro islatu da genero arloan nazioartean hartutako konpromiso formalak eraldatzeko duela hamarkada batzuetatik hona planteatutako erronkarekiko erabateko axolagabekeria. Azken urteotako joerak adierazten du beharrezkoa dela
|
azken
hiru hamarkadetan garatu den genero ikuspegitik bakea eraikitzeari buruzko tresna juridikoen esparru sofistikatua suspertzea eta ezartzea. Hala ere, urtemugaz apaindu gabeko urte bateko nazioarteko agendan genero dimentsioak izan duen profil apalak, 2005ekoarekin alderatuta (Beijing+ 10), adierazten du, arlo formalean ere, gobernuek ez dutela genero ikuspegia bere gain hartzen, eta gai hori ez dela hain garrantzitsua.
|
|
|
Soldatek 13 puntu baino gehiago egin dute behera Espainiako BPGan
|
azken
hiru hamarkadetan
|
|
2008
|
|
|
Alde horretatik, Mörnerren taldeak berak azterketa bat egin zuen Maldivetan, leku arriskutsuaren adibide gisa aipatua. Azterketa horrek frogatzen zuen uharteen inguruko itsasoaren maila ez zela handitu,
|
azken
hiru hamarkadetan jaitsi baizik. Antzeko jarrera du, adibidez, Chris de Freitas, Auckland Unibertsitateko klimatologoa, Zeelanda Berrian, gogoratzean itsasoen maila jaitsi egiten dela Ozeano Bareko leku batzuetan.
|
|
|
Antzeko jarrera du, adibidez, Chris de Freitas, Auckland Unibertsitateko klimatologoa, Zeelanda Berrian, gogoratzean itsasoen maila jaitsi egiten dela Ozeano Bareko leku batzuetan. Maldivetako itsasoaren maila ez zen igoko,
|
azken
hiru hamarkadetan behera egingo baitzuen. Bestalde, Jay Zwally NASAko klimatologoak ere gehiegizkotzat jotzen ditu IPCCren aurreikuspenak.
|
|
|
Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Nagusiko (CSIC) biologo eta matematika talde batek simulazio matematiko batzuk egin ditu. Simulazio horiek Mediterraneoko ipar mendebaldeko ekosistemaren
|
azken
hiru hamarkadetako bilakaera azaltzeko eta etorkizuneko iragarpenak egiteko oinarriak finkatzeko balio izan dute. Eredu hori, Kataluniako kostaldeko datuetatik abiatuta egin bada ere, Mediterraneoko beste eskualde batzuetan aplika daiteke, azaldu zuten CSICek.
|
|
2009
|
|
|
Lainoa, lainoa eta lanbroa gutxitu egin dira Europan
|
azken
hiru hamarkadetan, eta horrek %10 eta %20 bitarteko beroketa globala eragingo zuen, Nature Geoscience aldizkarian berriki argitaratu den azterlan baten arabera. Haren autoreek, Energia Atomikoaren Frantziako Batzordeko (CEA sigla frantsesetan) Robert Vautard buru duten ikertzaile talde batek, uste dute gertaera horrek azal lezakeela aldi horretan Europa 0,5 gradu gehiago berotu izana hamarkadaz hamarkada, klima aldaketaren ereduek baino.
|
|
|
Sakonera txikiko akuiferoetatik ureztatzeko ura ponpatzeak urtean milioi bat kilo artseniko gehitzen dizkie Bangladesheko laborantza lurrei, batez ere arroz soroetan. Hori ez da kasu bakan bat,
|
azken
hiru hamarkadetan Asia osoan zehar sakonera gutxiko milioika putzu zulatu baitira lurpeko akuifero kutsatuetatik ura ponpatzeko. Akuifero horiek, gero, edateko edo ureztatzeko erabiltzen dira, batez ere arroz soroetan, asiar guztien dietan kontsumo handia duen oinarrizko elikagaia baita.
|
|
|
Horrek esan nahi du ikastetxeek Espainiako beste autonomia erkidego batzuetako pazienteak hartzeko beharrezko baldintzak betetzen dituztela. Antzinako teknika XX. mendearen bigarren erdian brakiterapia gutxiago erabili bazen ere, batez ere erradiazioarekiko esposizioari lotutako arazoengatik,
|
azken
hiru hamarkadetan teknika horrekiko interesa berritu egin da. Erradioisotopo artifizialen aurkikuntzak eta urruneko karga geroratuko teknikek murriztu egin dituzte esposizio arriskuak, eta irudi modalitate berriek posizionamenduaren doitasun handiagoa lortu dute.
|
|
2010
|
|
|
CSICeko biologo eta matematika talde batek simulazio matematiko batzuk sortu ditu. Simulazio horien bidez, Mediterraneoko itsasoaren degradazioa egiaztatu da
|
azken
hiru hamarkadetan, gehiegizko arrantzaren ondorioz, eta etorkizuneko iragarpenetarako oinarriak ezarri dira. Aplikazio matematiko berde gehiago Lurrikarak iragartzeko sistemak matematikan oinarritu daitezke.
|
|
2011
|
|
|
Horregatik, gainerako gailu elektriko txiki eta handiekin gertatzen den bezala (hirukoiztu egin da horien kontsumoa
|
azken
hiru hamarkadetan), aholku batzuei jarraitu behar diete kontsumitzaileek: eraginkorrenak hautatu, stand by egoera saihestu eta itzalita eduki, erabili behar ez direnean.
|
|
|
Klima aldaketak Europako heriotza tasan ere izango ditu ondorioak, eta, ondorioz, 2080tik aurrera heriotza gehiago gertatuko dira udako hilabeteetan neguan baino. Horren ondorioz, XXI. mendearen
|
azken
hiru hamarkadetan 230.000 heriotza gehiago izango dira berotze globalaren ondorioz. Hala erakusten du Kataluniako Klima Zientzien Institutuak (IC3) egindako azterlan batek, biztanleriari buruzko datuak eta berotze globaleko aurreikusitako joerak gurutzatu baititu.
|
|
|
Hala ere, LOE onartu eta handik bost urtera, artikulu honen zehaztapenean egindako aurrerapenak oso txikiak izan dira. Hala adierazten du Anita Irtengunek, Espainiako Dislexia Federazioko (FEDIS) egungo lehendakariak, 2006 urtean bertan eratu baitzen, gure herrialdea Alemania, Erresuma Batua edo Estatu Batuak bezalako beste herrialde batzuekin parekatzeko araudia garatzea lortzeko helburu komunarekin,
|
azken
hiru hamarkadetan ikasteko berariazko zailtasunak onartu baitira. Jarduketa autonomikoak Anita Irtengunek adierazten du zenbait komunitatek hezkuntza beharren arretarekin lotutako zenbait dekretu onartu dituztela, baina “ez dira gehiago joan”, zehazten du, “ez dute araudi batean zehaztu nola eta zer hezkuntza arreta jaso behar duten ikasteko zailtasun espezifikoak dituzten ikasleek”.
|
|
2012
|
|
|
“Baina azken urteotan, herrialdeko Energia eta Ur Ministerioak lehentasuna eman dio baliabide hidrikoak sustatzeari garapen nazionaleko estrategian”. “Ureztatze sistemak hondatuz joan ziren
|
azken
hiru hamarkadetan, ez bakarrik inbertsio faltagatik, baita biztanleak landa eremuak uzten joan zirelako ere, eta ez zen inor geratu sistemak mantentzeko edo bertako ezagutzak belaunaldi gazteenari transmititzeko. Ondorioz, landa eremuetan nekazariek ez dute lortzen beren lurrak lantzeko behar adina ur lortzea.
|
|
2016
|
|
|
«Urtero tenperatura markak hausten ari dira, eta berotze globala dagoeneko gertaera bat da. Adibidez,
|
azken
hiru hamarkadetako bakoitza aurreko guztiak baino beroagoa izan da 1850etik, eta XXI. mendeko lehen hamarkada denetan beroena. Jakina, batez besteko globalak dira, aldi hotzagoak eta beroagoak izan daitezke, baina batez besteko tenperaturak handitu egin dira».
|
|
|
Espainian kostako ekosistema bat aurkitzea ia ezinezkoa da. Hala adierazten du
|
azken
hiru hamarkadetan bere aldaketa azkarra eta kezkagarria erakusten duen txosten batek, garapen eredu jasanezin batekin, oraindik gehiegi ustiatu gabeko zenbait arlotan oraindik ere ugaltzen ari dena. Artikulu honek Espainiako kostalde artifizialenak adierazten ditu, Espainiako kostaldea abiadura handian artifizialtzen dena eta Espainiako kostalderako etorkizun iraunkorra lortzeko modua.
|
|
2019
|
|
|
Azaroaren 20an izan zen. Elkarrizketa honetan, CDNk
|
azken
hiru hamarkadetan izan dituen lorpenen eta erronken errepasoa egin du Pedernerak, eta gure herrialdeko Batzordea gehien kezkatzen duena. Halaber, garrantzitsua da enpresa sare trebatua izatea, haurren eta nerabeen eskubideen defentsan eta sustapenean eginkizun garrantzitsua duela sinetsita dagoena.
|
|
|
Kontsumitzaileak eskubidea du jaten ari dena osasungarria den ala ez jakiteko, eta ez gara aurrera egiten ari elikagai industriako lobbyen erruz. Herritar guztientzat, “koipe gutxiko” esloganak nutrizio osasungarrirako orientazio gisa funtzionatu du
|
azken
hiru hamarkadetan. Gomendatzen al du kontsumitzaileek, erosketak egiten dituztenean, “koipe gutxiko” produktuak aukeratzea?
|
|
2021
|
|
|
Aire garbiak oinarrizko giza eskubidea eta gizarte osasuntsu eta produktiboetarako ezinbesteko baldintza izan behar du. Hala ere,
|
azken
hiru hamarkadetan airearen kalitatea hobetu den arren, milioika pertsona garaiz aurretik hiltzen ari dira, eta horrek, askotan, biztanle zaurgarri eta marjinatuenei eragiten die” esan zuen OMEk Europarako duen eskualdeko zuzendariak, Hans Kluge doktoreak. Airearen kutsadura eta arnas arazoak dituzten pertsonak Bereziki kezkagarria da arnas aparatuko gaixoen kutsadura atmosferikoa; esaterako, biriketako gaixotasun buxatzaile kronikoa (BGBK) dutenena.
|
|
|
Kluge, OMEk Europarako duen eskualdeko zuzendaria, “aire garbiak oinarrizko giza eskubidea izan luke, eta gizarteak osasuntsu eta emankorrak izateko beharrezko baldintza. Hala ere,
|
azken
hiru hamarkadetan airearen kalitatea hobetu den arren, milioika pertsona garaiz aurretik hiltzen ari dira, eta horrek askotan eragiten die herritar zaurgarri eta baztertuenei”. Nola babestu airearen kutsaduratik?
|
|
2022
|
|
|
Rafael Matesanz da transplanteena Rafael Nadal tenisean. Nefrologo hau erretiratuta dago, organoak eman eta transplantatzeko sistema asmatu zuen
|
azken
hiru hamarkadetan Espainiari arlo horretako munduko lidergoa eman diola. Herrialde askok kopiatu dute Transplanteen Erakunde Nazionalaren (ONT) eredua, jendearen berezko elkartasuna eraginkortasunez bideratzen duena.
|