|
2007
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,...
|
azken
batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
Ez dugu orain emango helduen euskalduntzearen bilakaeraren eta aukera metodologikoaren berri. Era batera edo bestera eta arrakasta gehiago edo gutxiagorekin, ahalegina egin da betidanik jarduera didaktikoa hobetzeko, azken ekarpenak integratzeko eta,
|
azken
baten, emaitzak hobetzen lagun dezaketen bideak bilatzeko. Hizkuntzaren normalizazioa jardun pedagogikoan integratzeko esperientzietan zentratuko gara.
|
|
|
Baliteke alferrikako galdera dela pentsatzea, baina nago gutariko askori ez litzaigukeela erraza egingo azalpen argia ematea. Zer esan nahi da
|
azken
batean. Curriculumetan hizkuntza zer den ondo definitzen saiatzen garen modura, geure hizkuntza nola egotea nahi dugun ere zehazten saiatu dugula.
|
|
|
Euskalgintzan daukagun funtzioa helduak euskara erabiltzeko trebatzearekin dago lotuta eta horren profesionalak gara
|
azken
baten, lanari beraz marko horretan eman behar diogu zentzua lehenengo eta behin, gogoz eta ilusioz bada hobeto, baina geure lanean integratzeko ahaleginarekin.
|
|
|
Gure bilakaera sozio-linguistikoaren diagnosi zehatza egin ahal izateko, era askotako datuak erabili behar ditugu eta faktore eta aldagai askori erreparatu. Baina, kale erabileraren neurketetatik lortutakoek kualitatiboki guztiz garrantzitsua den informazioa eskaintzen digute;
|
azken
batean, hizkuntza normalizazio prozesuaren arrakasta mailaren indizerik fidagarrienetako bat, hiztunek hizkuntzaz egiten duten erabilera baita, eta soziolinguistikaren teoria nagusi guztiak bat datoz esatean, hiztunen arteko harreman ohikoenak eta gertuenak direla hizkuntzaren bizi indarraren islarik garbiena.
|
|
|
Gure bilakaera soziolinguistikoaren diagnosi zehatza egin ahal izateko, era askotako datuak erabili behar ditugu eta faktore eta aldagai askori erreparatu. Baina, kaleerabileraren neurketetatik lortutakoek kualitatiboki guztiz garrantzitsua den informazioa eskaintzen digute;
|
azken
batean, hizkuntza normalizazioprozesuaren arrakastamailaren indizerik fidagarrienetako bat, hiztunek hizkuntzaz egiten duten erabilera baita, eta soziolinguistikaren teoria nagusi guztiak bat datoz esatean, hiztunen arteko harreman ohikoenak eta gertuenak direla hizkuntzaren biziindarraren islarik garbiena.
|
|
|
Datu hauek erakusten diguten errealitatea gordina da,
|
azken
batean erabileraren hobekuntza nabarmena Gipuzkoara mugatzen delako: 89ko %23tik %33ra.
|
|
|
Datu hauek erakusten diguten errealitatea gordina da,
|
azken
batean erabileraren hobekuntza nabarmena Gipuzkoara mugatzen delako: 89ko %23tik %33ra.
|
|
2008
|
|
|
Gaur egun, teknologia berriei esker (telefonia, irratia, telebista eta Internet, esaterako), asko zabaldu da hizketaren eta komunikazioaren erabilera eremua, hizketa bidezko komunikazioak gizakiaren psikologian duen nagusitasunaren erakusgarri. Gizakia, batez ere, idatziz komunikatzen da makinarekin, eta eragin truke hori ahalik eta erosoena izatea da,
|
azken
batean, hizketa teknologien helburu orokorra, gizakiaren eta makinaren arteko komunikazioa gizakion artekoaren ahalik eta antzekoena izateko bidean. Aurki, hizketa izango da, beste zenbait modalitate naturalek lagundurik, ordenagailuarekin komunikatzeko era nagusietariko bat (Huang, 2001), eta, hizketa bidezko interakzioak oraindik erabateko heldutasuna lortu ez badu ere, gero eta aplikazio gehiagok baliatzen dituzte hizketarekin lotutako teknologiak.
|
|
|
Mota honetako gaitasunen lanketa hizkuntza irakasleen esku uzten badugu, ezer gutxi lortuko dugu. Hori gerta ez dadin, haurrak idazten edo hitz egiten hasten diren momentutik irakasle edota guraso guztiok, ahal dugun neurrian, hizkuntza irakasle bihurtu genuke;
|
azken
batean, hizkuntza da alor guztietan ezinbestekoa den bitarteko tresna.
|
|
2009
|
|
|
P ados zegoen, azken finean eremu mistoan Nafarroako euskaldun kopuru handiena bizi da, bertan erakunde publikoen zerbitzu zentralak daude, Nafar guztientzako zerbitzuak, eta nola ez, ereduko datuen arabera, hurrengo urteetan eremu honetako euskaldun kopurua haziko da. Hala ere P-k, faltan botatzen zuen eremu ez euskalduneko euskaldunei buruzko aipamenen bat;
|
azken
batean eskubideak pertsonei dagozkie eta ez lurraldeei. Eta bera Pitillasen jaio zenez, oso ongi zekien bertako euskaldunen babes falta eta eremu horretako biztanleen jarrera euskarari zegokionean.
|
|
|
Lelo moduan dago errepikaturik hiru aldiz. Gizon horretxen deskripzioa da
|
azken
batez olerki osoa: nobelatik ateratako deskripzioa.
|
|
|
Bere burua ikusten du ispilaturik Gandiagak Leturia pertsonaia sortu duen Txillardegirengan. Bere buruaren deskripzioa egiten du
|
azken
batez Gandiagak olerki honetan: " Zeuk legez daukat/ arima gartsu bat"," Zeu legez nekatzen naz"," Zeuk legez, naikun biren,/ soka-tira daukat"," Zeuk legez esaten dot/ neure zori miña"...
|
|
|
Eta horretarako, eredugarri jo ditugun erakundeak aukeratu, beraiek lortutako arrakastaren gakoak aztertu, eta horien berri emateko dibulgaziozko argitalpenak idatzi ditugu. Hori dira,
|
azken
batean, kasu aurreratuak, alegia, erakunde jakin batzuen esperientzien gakoak, beste erakunde batzuentzat normalizazio bidea egiteko baliagarri gerta daitezkeenak.
|
|
|
Eta horretarako, eredugarri jo ditugun erakundeak aukeratu, beraiek lortutako arrakastaren gakoak aztertu, eta horien berri emateko dibulgaziozko argitalpenak idatzi ditugu. Hori dira,
|
azken
batean, kasu aurreratuak, alegia, erakunde jakin batzuen esperientzien gakoak, beste erakunde batzuentzat normalizazio bidea egiteko baliagarri gerta daitezkeenak.
|
|
|
Gure nahia dibulgazioa baita, alegia, euskara planak abiatu dituzten edo abiatzeko dauden erakundeek erraz jaso dezatela beste batzuen esperientzien berri, erraz uler ditzatela beste batzuen esperientzien ardatzak. Kasuek,
|
azken
batean, esperientzia eta hausnarketaren bidez ikasketa bultzatu nahi baitute.
|
|
|
Azkenik, sistema osoa doitu, txukundu eta osatu ostean, zuzendaritzari aurkeztu eta hark onartu egin zuen. Hala ere, zuzendaritzak HKS onartu bezain garrantzitsua iritzi genion berau langile guztiei behar bezala komunikatzeari,
|
azken
batean, planaren etxean langileak bizi behar dira, eta inportantea zen etxearen ezaugarriak eta planoak ondo azaltzea.
|
|
|
Merkatariak hautatzeko ez genuen irizpide zehatzik, herri osorako eskaintza egin eta hurbiltzen ziren horiei ahal zuten guztia egiteko eskatzen zitzaien, horretarako udalak itzulpena eta kartelak egiten zizkien. Orduko diskurtsoan,
|
azken
batean merkatariei euskararekiko militantzia izatea esaten genien; euskara galzorian zegoela eta euskaldunok salbatu behar genuela, euren lepo gainera botatzen genien saltokietako euskararen egoera kaskarraren ardura.
|
|
|
Orduko diskurtsoan,
|
azken
batean merkatariei euskararekiko militantzia izatea esaten genien; euskara galzorian zegoela eta euskaldunok salbatu behar genuela, euren lepo gainera botatzen genien saltokietako euskararen egoera kaskarraren ardura.
|
|
2010
|
|
|
Irudi edo argazki bilduma bat,
|
azken
batean, herri euskaldun bat zertsu den edo nola bizi den neurri batean bederen argitzen edo ilustratzen saiatzeko. Irudiak eta, horrekin batera, irudi horiek eragindako hausnarketak edo askatutako ideiak.
|
|
|
Bigarrenari dagokionez, alegia, forma berrien eta,
|
azken
batean, aldaketaren aurkako erresistentziari dagokionez, gure sentsazioa da ez dela jarrera edo sentimendu oso sakona edo oso gotortua, baina egon badagoela eta tarteka azaleratzen dela. Hizkera aldatzen ari dela antzematen da, nabaria da, baina horren aurrean egin beharrekoaz ez dago iriHaien seme alabek ongi ez dakitela iruditzen zaio guraso askori, eta horrek arazoak ekarriko dizkiela sentitzen dute.
|
|
|
Baina, betiere, erabilerari naturaltasun edo neutraltasun punttu bat kentzen dio. Horrek ez du hizkeraren kalitatearekin zerikusirik, beste zerbaitetaz ari gara, baina normalizazio ezaren isla argia da, normalizazioa horixe baita
|
azken
batean: hizkuntza natural erabiltzea, inolako kargarik gabe.
|
|
|
Garai batean, elebitasuna arazotzat hartzen zen, eta gaur, berriz, eleaniztasuna gauzarik arruntena eta desiragarriena bezala agertzen zaigu. Ideia hori herritar guztientzat onuragarritzat hartzen bada, hezkuntzaren helburu bihurtzen da, eta hori da,
|
azken
batean, Europako Kontseiluak 2001 urtetik aurrera eragin nahi duen bilakaera. Euskal Herrian heziketa elebidunarekin badugu eskarmentua, eta eskola hirueledun edo eleaniztun bihurtu nahi izatea zilegi bezain desiragarria da, beti ere, bertako hizkuntza ondarearen aurka —gurean euskararen aurka— egiten ez bada.
|
|
|
hizkuntzaren erabilerari eta, beraz, sasoiari begira, herritarraren hizkuntzarekiko atxikimendu librea eta hiztunaren leialtasuna dira, ororen gainetik faktore erabakigarrienak, elikatu bai, baina arautu, inola ere arautu ezin litezkeen faktoreak, hain zuzen ere. partida honetan, euskararekiko atxikimendua indartzea da hizkuntza pluraltasunaren balioan sinesten dugunoi bete betean dagokigun jokaldia. eta herritarren atxikimendua diogunean, herritar guztiena aipatu nahi dugu: elebidunena ez ezik baita gaur elebakar direnena ere, hauen erantzukizuna ere bada-eta, euskararen eta elkarbizitzaren dema. partida honetan,
|
azken
batean, hizkuntzen elkarbizitza dagoelako jokoan, hau da, elkarbizitza sozialaren zati handi bat, eta elkarbizitza horretan denok gara partaide, elebidunak bezala elebakarrak.z
|
|
2011
|
|
|
hizkuntzalaritzak hizkuntza guztiak gaitasun linguistiko berdinekoak direla esango digu (Moreno Cabrera, 2000, 2010) eta haien galera giza eraikuntza kultural garrantzitsuena galtzea dela (Crystal, 2000, adibidez). ...pontzen homogeneizazioaren bidetik, bat eta bakarra ezartzearen bidetik. gizataldeen garapena eta orekarako bitartekorik indartsuenetarikoak haien hizkuntza eta kulturen mantentze eta garatzea dela erakutsiko digute soziologia edota politikako ikerlariek (kymlicka, 1996). psikologiak, zer esanik ez. zientzia honek ondo erakusten du adimen nahiz afekzio mailan gizakiaren baliabiderik eraginkorrena,
|
azken
batean bere garapen osoa baldintzatzen duena hizkuntza dela; hizkuntzak egiten gaitu adimentsu eta gizakide; bestalde, psikolinguistikak garbi erakusten digu gaitasuna dugula bi, hiru eta hizkuntza gehiago ikasteko eta haiek erabiliz nortasun eta ezagutza mailarik hoberenak lortzeko. Joan den mende erdian, elebitasunak nolabaiteko eskizofrenia ekar zezakeela ere aitortzen zuenik bazen arren (ries et al. 1932), gaur pertsona eleanitza da prestakuntza aldetik eredugarrien agertzen dena.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, euskarari inolako funtziorik edo legitimitaterik aitortzen ez bazaio, nekez egongo da osasuntsu. Izan ere, hizkuntza bakoitzari bere" ikur" zehatza ezartzen zaio eta bere erabilera ikur horren araberako" gizarte araupean" gelditzen da, horrela, erabilera non, norekin, zein egoeratan... finkatzen delarik. hizkuntza baten erabilera da
|
azken
batean hizkuntza horren osasun egoeraren adierazgarri garrantzitsuenetako bat. hori neurtzeko Barakaldon euskaraz egiten den guneetako batzuk aukeratu (d ereduko
|
|
|
Jendartea osatzen dugun pertsona guztiak ez gara kultura kontsumitzaile aktiboak, bai ostera, pasiboak. euskaldunok kultura espainol, frantses eta anglosaxoiari buruzko edukiak gura barik jasotzen ditugu egunero. etenbako xurgatze inkonzientea da. erreferentziaz elikatzen gaituen heinean imaginarioa eraikitzen digu: diskurtsoa eraikitzen diguten eran janzkera, jakera, berbakera, ikuskera,
|
azken
batean, izakera bideratzen digute. eta hori guztiori espainolez, frantsesez edota ingelesez. Aldiz, iruditzen zaigu euskal kulturari buruzko informazioa bilatu egin behar dugula euskaldunok, bila joan behar dugula. esan berri dugu, euskalduna den oro, munduko herri guztietan gertatzen den legez, ez da kul2011ko Durangoko Azokaren bezperatan ozen aldarrikatu genuen:
|
|
|
zenbat euskara entzuten da kaleetan? Ikergaia xumea izanda ere, ordea, ezin ahaztu gaiaren garrantzia,
|
azken
batean egoera informaletan ditugun elkarrizketetako hizkuntza portaera gai erabat estrategikoa baita hizkuntzaren egoera zein den diagnostikatzerakoan.
|
|
|
Duela bost urteko txostenean haurren presentziaren araberako erabilera ere neurtzen hasi ziren. Gure ustez neurketa honek berebiziko garrantzia du,
|
azken
batean, adin tarte desberdinek hitzak zein hizkuntzatan trukatzen dituzten erakusten digun bildutako datu bakarretakoa baita.
|
|
|
Bestalde, uste dute euskara ez dela zama bat enpresentzat. Beraz,
|
azken
batean, eta gure ikerketarako, esaldi bakarrean laburtu daitezke ikerlan honen emaitza nagusiak: EAEko gazteen artean euskararen ezagutza zabala da (%70 ingurukoa) eta erabilera baxua (%18 ingurukoa), baina haien euskararekiko pertzepzioa eta aktitudeak positiboak edo oso positiboak dira.
|
|
|
(Bruner, 1983; Hunt eta Agnoli, 1991). Beste askok uste dute bi teoria mota nagusi horiek ez direla zuzenak, hizkuntzaren eta pentsamenduaren arteko dikotomia planteatzen dutelako
|
azken
batean, eta Whorfek ez zuelako asmo hori izan inondik ere (Cameron, 1999).
|
|
2013
|
|
|
Bitartean, artikulu honen neurriaren barruan aztertu ezin ditugun hainbat arrazoi tarteko, pentsa liteke ahultzen baino gehiago ez ote den indartzen ari" uzkurra" deiturikoa. Framing honen ezaugarrietarikoa da hizkuntza askatasuna aldarrikatzea, euskararen erabilera sustatzeko eta bermatzeko politika eraginkorrak, oro har, inposizioarekin lotzea, zilegitasuna edo justifikazio demokratikoa ukatuz azken 25 urteotan EAEn garatu izan den hizkuntza politikari (ez, ordea, Nafarroan edo Iparraldean burututakoei), eta,
|
azken
batean, aterpe emanez elebitasun zinikoari (elebitasunaren bandera zertarako eta praktikan elebakartasun soziala defendatzeko altxatzeari deitzen diot horrela) nahiz elebitasun ez berdinkide eta diskriminatzaileari (Hizkuntza Komunaren aldeko Agiriak defendatzen duenari). Laissez faire/ laissez passer luke goiburu framing uzkurrean oinarrituriko hizkuntza politikak.
|
|
|
Oro har, diote ikasleek idatzizko hizkuntza baino nahiago dutela ahozko hizkuntza azken honetako proposamenak dinamikoagoak eta ezberdinagoak direlako (erabiltzen dira, rol jokoak egiten dira, praktika gehiago daude, ez dago hainbeste fitxa, eta abar),
|
azken
baten, gelako dinamikak ere aldatu egiten direlako.
|
|
|
irakasleek aitortzen dute ikasleentzat motibagarri direla jarduerak; ikasleentzat interesgarri direla proposatutako gai eta jarduerak, eta horrek guztiak eragiten duela ikasleen motibazioan. Oro har, diote ikasleek idatzizko hizkuntza baino nahiago dutela ahozko hizkuntza azken honetako proposamenak dinamikoagoak eta ezberdinagoak direlako (ikus entzunezkoak erabiltzen dira, rol jokoak egiten dira, praktika gehiago daude, ez dago hainbeste fitxa, eta abar),
|
azken
baten, gelako dinamikak ere aldatu egiten direlako.
|
|
|
" Niri gustauko jatena baino gutxiaugo egitten da, ze
|
azken
baten danok dakigu. Komertziotan eta, zeuk egin ezkero, egitten dotzue, nahiz eta ondo ez jakin.
|
|
2014
|
|
|
Bertsolaritzaren jardunaren bidez azaleratzen den identitate kolektibo hau,
|
azken
batean norbanakoen identitate ere badena, JK trinkotzen duen beste elementu bat da.
|
|
|
Gaiak badu mamia, baita garrantzia ere, eta berebiziko garrantzia dauka gazteen ahotsa eta iritzia kontutan hartzeak, haiek baitira,
|
azken
batean, euskara erabiliko edo ez erabilikodutenak. (Anaut, 2007:
|
|
|
Kasu batzuetan, euskararen erabilera bermaturik dagoen talde, ekintza eta abarretan parte hartzeko aukera dute, baina beste hainbatetan, ez da gauza bera gertatzen. Honi, dena den, erabiltzaileen beraien hizkuntza erabilera gaineratu geniezaioke, euskaraz jarduteko aukera izan arren,
|
azken
batean, norberaren esku geratzen baita hautu hori egitea.
|
|
|
Herriko eragileekin elkarlanean segitzea da gure asmoa, herriari kultur produktu berritzaile eta erakargarriak eskaintzeko;
|
azken
batean, horixe baita herrigintza.
|
|
|
Herriko eragileekin elkarlanean segitzea da gure asmoa, herriari kultur produktu berritzaile eta erakargarriak eskaintzeko;
|
azken
batean, horixe baita herrigintza.
|
|
|
Iñigo Igartzabal – Kode alternantzia eta hizkuntza ohiturak Gabiriako bi belaunalditan eginiko bat eta L.H/ H.H eta psikopedagogia egindako
|
azken
bat. Esan bezala, denetik.
|
|
2015
|
|
|
Horretarako, gazteak gaitasun nahikoa izan dute, hizkuntza eurena dela eta euren errealitatera egokitzen dela sentitu eta euskara erakargarri dela ikusi, hauen errealitate eta erreferentzietara egokituz. Izan ere, euskara egokia eta une egokian erabiltzeko gai ez den hiztunak ez du komunikaziorik lortuko, ez da hizkuntza erabiliz gozatuko, eta
|
azken
batean, euskara bazterrean utzita beste hizkuntza batez baliatuko da. Bide horretan, ahozkotasunaren garrantzia nabarmena da eta ahozkotasuna lantzera begira eskolan jarri beharreko indarra ere gakoetako bat da.
|
|
|
Euskara egokia eta une egokian erabiltzeko gai ez den hiztunak ez du komunikaziorik lortuko, ez da hizkuntza erabiliz gozatuko, eta
|
azken
batean, euskara bazterrean utzita beste hizkuntza batez baliatuko da.
|
|
2016
|
|
|
Egileak,
|
azken
batean, ikuspegi ekosistemikoa planteatzen du: hizkuntzaren etorkizuna bermatu ahal izango da baldin eta ekosistema osasuntsu bat garatzen baldin bada, non egitura sozial, politiko, ekonomiko, urbanistiko eta kulturalaren garapen integrala eta iraunkorra ziurtatuko den.
|
|
|
321 Aldian aldiko mapa soziolinguistikoek azaltzen digutena ez da,
|
azken
batean, hizkuntza soziologia teorikoak arrazoiz azpimarratzen duen aniztasun handi horren oihartzun numeriko deklaratua baizik.
|
|
2017
|
|
|
Eta orduan, ez al da logikoa jakin nahi izatea nork egiten edo jasaten duen aldaketa hori, nola egiten edo kudeatzen duen, non, noiz eta zergatik? ...tikoak ikertzeak behartzen gaitu perspektiba aldatzera, eta, agian, herrialdea beste era batera ikustera. ikuspuntu diakronikoago bat hartu genuen erabilera linguistikoetan aldaketa biografikoak ere kontuan hartzeko, eta, horrez gainera, onartu genuen norbanakoei jartzen dizkiegun etiketak erlatiboagoak, gertagarriagoak, behin behinekoak eta, horrenbestez, dibertsoagoak eta sakabanatuagoak direla.
|
azken
batean, normalizazio proiektuak berekin zekarrena bazen katalanaren ezagutza eta erabilera orokortzea, ez al genbiltzan hitz egiten aldaketa prozesu bati buruz, eta orduan, ez al da logikoa jakin nahi izatea nork egiten edo jasaten duen aldaketa hori, nola egiten edo kudeatzen duen, non, noiz eta zergatik?
|
|
|
] alegia horrekin bai ikusten dut · bai ikusten dut bi mundu desberdinetan moduan · berez da izango banitu bezaez bizitza paraleloak ze hori txorrada bat da baina bai bi konpartimentu banitu bezala ez[? ...ez du egiten aurrera era esanguratsuan (%39). azkenik, umeekiko hizkuntzak ematen digu guztietatik daturik harrigarriena. izan ere, eremu horretan" katalana soilik" %47, 3 da eta %3, 2" katalan gehiago", beraz, erraz gainditzen ditu gainerako adierazleak. interesgarria da adieraztea seme alabena jo daitekeela, seguruenik, hizkuntza hautaketa egiteko harreman mota irekien gisa.
|
azken
batean, lehentasunik gabe jaiotzen dira, eta erabakia familia barnean negozia daiteke. hala, elkarrizketaturikoen %17, 6 dira jatorriz gaztelania hiztunak eta seme alabei katalanez hitz egitea erabaki dutenak, eta %4, 9 dira jatorriz elebidunak eta erabaki bera hartu dutenak; hau da, biztanleen %22, 5i eragiten die umeekin muda horrek. halaber, horri gehitu behar zaio %11, 2 hasten direla gaztela... kasu askotan haurrei katalanez hitz egiteko apustua ez da ulertu behar asimilazio prozesu klasiko bat bezala, ezpada elebitasunaren aldeko apustu gisa. gurasoen desioak azal dezake hori; izan ere, gurasoek nahi dute seme alabak eskolan ongi egokitu daitezen eta haiek bizi izan direnaren moduko testuinguru linguistikoki hibrido batean erosotasunez mugi daitezen. halaber, desioa dute ikaskuntza prozesu aberatsagoa izan dezaten, bat etorriz gaur egun eleaniztasunaren alde dagoen jarrera orokorrarekin:
|
|
|
...zioa prestatu edo berrindartzen dutenak. guraso erdaldun gisa definitu dugun kategoria honek ñabardura franko ditu. gure xede taldean badira hizkuntza gaitasun maila ezberdinak, bakarren bat aski ongi moldatzen da euskaraz eta batzuk euskararen ikasketa prozesuan murgilduta daude. hiztunaren eta hizkuntzaren arteko harreman konplexua da. hizkuntzaren jabekuntza prozesu bizi eta dinamikoa da, eta,
|
azken
batean, hizkuntza gaitasuna continuum afera da. honek" hiztun berriez" gogoeta egitera garamatza. hiztun talde horrek berebiziko garrantzia dauka eta izanen du aurrerantzean hizkuntzaren biziberritze prozesuan eta ikergai bezala arreta berezia eskatzen du (ortega et al., 2015).
|
|
|
" etxean bai itten dot dana erderaz, baino kalera urteten naizen momentuan, lagunekin es que dana itten dot euskaraz" (H4) ikaskideen artean, ez dago oso argi zein den gehiagotan erabiltzen duten hizkuntza. batek euskaraz egiten duela onartzen du, beste batek biak erabiltzen dituela eta
|
azken
batek esaten du ikasgelatik aterata batzuetan gaztelera erabiltzeko joera dela nagusi: euskaraz aritzen
|
|
|
" Es que
|
azken
baten da bakoitzakin eraikitzen dozu harremana ba igual hasten bazare berakin gazteleraz ba gero ya urteten jatzu igual gazteleraz hitz egitia berakin" (H5)
|
|
2018
|
|
|
Horrenbestez, uler dezakegu gaur eta hemen egungo diskurtso nagusiak zentzu komunak, hegemoniak, ideologia nagusiakgazteleraz edota frantsesez bizitzera garamatzala, geure burua gazteleraz edota frantsesez ardazten dugun pertsonak izatera, herritartasuna gazteleraz edo frantsesez gauzatzen dugunak. Hasierako atalean aipatzen duen ustez berez datorren horren zelaia da,
|
azken
batean, diskurtsoa; ustez berez datorren horretara katigatzeko tresna.
|
|
|
Are gehiago, baliokidetasun hori egiaztatu egin behar da ebidentzia enpirikoen bidez. Froga horiek berretsi egin behar dute proben emaitzetan oinarritutako erabakien eta inferentzien baliagarritasuna eta bidezkotasuna, bai azterketaren xede hizkuntza H1dutenentzat bai H2 dutenentzat (Messick, 1989). Ebidentziek bermatu behar dute,
|
azken
batean, ebaluazio prozesua bidezkoa dela.
|
|
2019
|
|
|
• herrietako zerbitzuetan euskarazko eskaintza bermatzea (gutxienez, ulermen mailan). amaitzeko erantsi nahiko nuke, arnasguneen inguruko ikuspegi hau hizkuntza politiketan txertatzea oso garrantzitsua dela, ez" erreserbak" antolatzeko, baizik eta euskararen irradiazio gune bilakarazteko eta beraien energia linguistikoa hizkuntza komunitate osora hedatzeko: euskaraz bizitzeko aukera eta espazioa eskainiz, biziberritze prozesuaren eredu aurreratua osatuz edo hizkuntzaren beraren erreferentzia bizia hedatuz.
|
azken
batean, arnasguneetan aplikatuko diren politikak, euskal herriko testuinguru soziolinguistikoan kokatu dira eta beste eremuetan garatuko direnekin uztartu, euskararen normalizazioprozesua bakarra izango baita, bere aniztasunean. •
|
|
|
Bestalde, hizkuntza sentiberatasun eskasa antzematen da elebakarren artean, zeinentzat, oro har, hizkuntzak ez du osasun arretan inolako garrantzirik. Bide batez, esan daiteke euskal herriak bizi duen egoerarekin parekotasunak daudela, non osakidetzaren euskara planek legeari jarraitzen dioten, osasun jardueraren paradigma eta irizpideekin lerrokatu gabe, eta administrazioa zatikatuta dagoen.
|
azken
batean, osakidetzako euskara planak ez dira baliagarriak Nafarroako erabiltzaileentzat, edota klinika pribatuetan. pernandoren egia bezain argia: euskararen erabilera normalizatzeko planak ez dira aplikagarriak euskararen lurralde osoan, eta ez dira heltzen euskaldun guztiengana. kanadara itzuliz, horren guztiaren ondorioz, arreta soziosanitarioa ez dago pazientearen hizkuntzan (frantsesez batik bat) bermaturik, eta hori horrela, profesionalen eta erabiltzaileen arteko hizkuntza mugak ohikoak dira.
|
|
|
Hizkuntzaparekotasunik gabeko arreta, hortaz, pertsonan ardazturiko arreta ereduarekin bat ez datorrela esan daiteke.
|
azken
batean, estandarrak horrela definitu daitezke: jarduera espezifiko batentzat egokituriko eta jarraitu beharreko irizpideak, maila goreneko kalitatea bermatzen lagun dezaketenak arlo jakin batean. kasu honetan, hizkuntzaren arloan arreta soziosanitarioak jarraitu beharreko irizpideak, edo beste era batera esanda, arreta soziosanitarioa zer nolakoa izan litzatekeen eremu elebidunetan. estandarrak, nahitaez, neurgarriak edo ebaluagarriak izan daitezkeen irizpide edo jarraibideak lirateke, erakundez kanpoko ebaluatzaile baten bitartez akreditazio ofiziala eskuratzea ahalbidetuko dutenak. estandarrak, ezinbestean, akordioz adosturikoak izan behar dira, ahal den heinean indarrean eta eskura dagoen ebidentzian oinarriturikoak, eta betiere nazioartean edo estatu mailan gaitasuna erakutsi duen eta berariazko baimen administratiboa aitortu zaion erakunde batek sorturikoak.
|
|
|
Aitor Montes – Arreta soziosanitarioa ele ofizialetan eskaintzeko estandarren aukera Euskal Herrian eskatu, akreditazio ofiziala eskuratze aldera. hizkuntzalariek ondo hauteman dutenez, hizkuntza komunitate bakoitzak zerbait ikas dezake beste batzuen egoerari erreparatuz, baina euskal herriak bere ezaugarri propioak dauzka. hori horrela, gure ingurunearen ezaugarri administratibo zein soziolinguistikoei egokituriko estandar batzuk sortzeko aukera egon daiteke, nazioarteko adituekin batera (kanadarrak eta galestarrak batik bat), kasu honetan aukera hori eskaintzen duen hSorekin. Beste era batera esanda, kanadako estandarrak gurera ekarri eta gure egoerara egokitu daitezke. estandar hauek nazioarteko elkarlana sustatzen lagun dezakete, kasu honetan hainbat ezaugarri partekatzen dituzten eremu elebidunen arteko sinergiak bilatuz, arretaren normalizaziorako tresna gisa.
|
azken
batean, kanada, euskal herria eta gales bi ele ofizial dituzten eremuak dira, non hizkuntzen arteko aldea handia den (elkarren artean ulertezinak izaterainokoan sarri), eta antzerako kultura dutena, azken batean mendebaldeko herrialde aurreratuen artean baitaude horiek guztiak. osakidetzarentzat, beraz, aukera bat eskaintzen dutela esan daiteke: bere giza baliabideak kontuan hartuta (kanadan edo galesen baino askoz profesional elebidun gehiago, alde handiz), hizkuntzaren gaian mundu mailako lidergoa lortzekoa. euskararen, eta hortaz, arretaren normalizazioak, nazioarteko prestigioa ekar baitiezaioke, bere izena eta irudi korporatiboa hobetuz. erreferentea izan daiteke, berrikuntzan zein ezarpenean aitzindari izateagatik nabarmenduko den erakundea. estandarrak helburu hori lortzeko egokiak izan daitezke, ebidentzian oinarrituriko irizpideak izanik, adostasunez onarturikoak, eskumena eta gaitasuna duen erakunde batek egindakoak, eta ororen gainetik hizkuntzaren gaia kalitatearen, segurtasunaren eta ekitatearen arloan kokatzen dutelarik. hau da, arlo klinikoa bete betean inplikatzen dute, hizkuntzaren auzia medikuntzaren paradigmetan eta erakundearen dimentsio formalean txertatuz. horrenbestez, balio gehigarria dutela esan daiteke:
|
|
|
Aitor Montes – Arreta soziosanitarioa ele ofizialetan eskaintzeko estandarren aukera Euskal Herrian eskatu, akreditazio ofiziala eskuratze aldera. hizkuntzalariek ondo hauteman dutenez, hizkuntza komunitate bakoitzak zerbait ikas dezake beste batzuen egoerari erreparatuz, baina euskal herriak bere ezaugarri propioak dauzka. hori horrela, gure ingurunearen ezaugarri administratibo zein soziolinguistikoei egokituriko estandar batzuk sortzeko aukera egon daiteke, nazioarteko adituekin batera (kanadarrak eta galestarrak batik bat), kasu honetan aukera hori eskaintzen duen hSorekin. ...tandar hauek nazioarteko elkarlana sustatzen lagun dezakete, kasu honetan hainbat ezaugarri partekatzen dituzten eremu elebidunen arteko sinergiak bilatuz, arretaren normalizaziorako tresna gisa. azken batean, kanada, euskal herria eta gales bi ele ofizial dituzten eremuak dira, non hizkuntzen arteko aldea handia den (elkarren artean ulertezinak izaterainokoan sarri), eta antzerako kultura dutena,
|
azken
batean mendebaldeko herrialde aurreratuen artean baitaude horiek guztiak. osakidetzarentzat, beraz, aukera bat eskaintzen dutela esan daiteke: bere giza baliabideak kontuan hartuta (kanadan edo galesen baino askoz profesional elebidun gehiago, alde handiz), hizkuntzaren gaian mundu mailako lidergoa lortzekoa. euskararen, eta hortaz, arretaren normalizazioak, nazioarteko prestigioa ekar baitiezaioke, bere izena eta irudi korporatiboa hobetuz. erreferentea izan daiteke, berrikuntzan zein ezarpenean aitzindari izateagatik nabarmenduko den erakundea. estandarrak helburu hori lortzeko egokiak izan daitezke, ebidentzian oinarrituriko irizpideak izanik, adostasunez onarturikoak, eskumena eta gaitasuna duen erakunde batek egindakoak, eta ororen gainetik hizkuntzaren gaia kalitatearen, segurtasunaren eta ekitatearen arloan kokatzen dutelarik. hau da, arlo klinikoa bete betean inplikatzen dute, hizkuntzaren auzia medikuntzaren paradigmetan eta erakundearen dimentsio formalean txertatuz. horrenbestez, balio gehigarria dutela esan daiteke:
|
|
|
Orain arte plangintzetako maila abstraktuetan mugitu gara; baina euskararen erabilera,
|
azken
batean, maila mikrosozialean gauzatzen da (etxean, kalean, aisian...). dudarik ez dago, hortaz:
|
|
|
Andresen eta Arakistainen erabaki ezak bereizgarri ezberdinak dituzte, ordea. huntzako kideak euskaraz abesteko garaian erabakirik hartu ez badu, hori bada egunerokotasunean hedatua daukan hizkuntza erabilerari jarraipena eman diolako, hein handi batean. hau da, euskaraz hitz egiten du eremu denetan, eta euskaraz kantatzea ez zuen pentsatu ere egin, dioenez. euskaraz abesteko erabakia naturaltasunez egindakoa dela dio, eta hori horrela baldin bada, bere eremua erabat euskalduna delako da. Bere egunerokotasunaren jarraipen gisa hartzen duelako kantagintza,
|
azken
batean. horri deitzen dio naturaltasuna Arakistainek. hizkuntzek daukaten melodiari eusten dio, bestalde, Andresek. " kantu bakoitzak, melodia bakoitzak hizkuntza bat ala bestea eskatzen dit eta beti uzten diot libre ateratzen". dioenez, ez du inoiz erabaki zein hizkuntzatan kantatu:
|
|
|
...ak. euskara osasuntsu dagoen inguru batean bizi dira biak, eta era horretan abestea euren egunerokotasunaren jarraipen bat litzateke. hala dio Arakistainek naturaltasunez hartutako erabakia izan dela dioenean. etxezarretaren arabera, bestalde, en tol Sarmiento gazteleraz abesten hastea natural egindako hautua izan zen. era horretan kantatzen hastea" naturalagoa" izan zela iruditzen zaio,
|
azken
batean euren eguneroko
|
|
|
Alegia, euskal komunitate bateko kide sentitzen dira biak eta arrazoi horrek gidatuta egingo dute hautu hori. Motibazio sinboliko batek bideratu dituztela,
|
azken
batean.
|
|
|
Garai politizatua izan baitzen hamarkada hura, eta euskaraz kantatzeko erabakia askotan eremu horretatik egin zen. egun politikak belaunaldi berrietan duela hogei urte izan zuen pisua galdu duela dirudi, eta horrek hizkuntzaren erabilera arrazoitzerakoan eraginik izan ote duen aztertzea interesgarria izango litzateke. Baina hori beste ikerketa baterako lana da. edozein modutan, konpromisoaren galera hori agerikoa da. hainbeste, euskaraz kantatzeko erabakirik ez dutela hartu esan baitute elkarrizketatutako bi musikarik. euskararen normalizazioan aurrera pausuak eman direnaren lekuko izan daiteke hori,
|
azken
batean hizkuntza horretan kantatzen baitute batez ere. hala ere, aurreko belaunaldiarekin alderatuz gero, hautu horren inguruko kontzientzia galera bat badago. era berean, 1990eko hamarkadan garatutako konpromiso linguistiko hori eremu ez euskaldunetan mantentzen dela ere ikusi daiteke. Izan ere, etxezarretak euskaraz abesteko hartutako erabakiak aurreko belaunaldiko komunitate kontrakulturaleko taldeen ezaugarriak betetzen ditu:
|
|
|
rock eremuko musika egiten dute, euskaraz, eta abestietako letretan aldarrikapen politikoak egin izan dituzte. Zerikusia izan dezake horretan ere taldea testuinguru ez euskaldunekoa izateak,
|
azken
batean, halako eremuetan euskararen aldeko aldarrikapenek indar handiagoa hartzen baitute. edozein modutan, oro har, musikariek hizkuntza hautuarekiko duten kontzientzia aldatu dela agerian geratu da. dena den, oraindik ere euskaraz kantatzeko erabakia hartzen dute talde askok, baina konpromiso horren beherakadak hurrengo belaunaldiko musikarien hautuan zein eragin izango duen ikusi da. era berea... Badakite euskararen aldeko ekintza bat bezala egin zutela hizkuntza horretan abesteko erabakia, eta onartzen dute egindako lan hori. euren ekarpenak eurei bidea zabaldu baitie, eta euskaraz" natural" kantatzeko aukera eskaini die. era berean, jakitun ere badira ondorengo belaunaldien aurrean erreferentzialtasuna eduki dezaketela eta euskaraz kantatzen jarraitzeko katean katebegi bat gehiago direla. horretaz jakitun izan arren, hori ere ez da euskaraz kantatzera bideratzen dituen aldagai. euskarak euskal entzuleen belarrietara iristeko bidea zabaltzen diela ere onartu dute hiru abeslariek.
|
|
|
Badago Iktak hizkuntza gutxituentzat kaltegarriak izan daitezkeen ustea,
|
azken
batean, badaudelako Iktak hizkuntza gutxituen desagerpen prozesua azkarrarazi dezaketela adierazten duten datuak. Adibidez, unescoren" hacia las sociedades del conocimiento" txostenean, honako datu hauek nabarmendu zituzten (2005):
|
|
2021
|
|
|
Alde batetik, azpimarratu behar da babesgunea" egin egiten" dela, eta, beraz, landu daitekeela. Hala, ikerketaren hasieran" tentsioa"," isiltasuna",
|
azken
batez deserosotasuna eta insekuritatea egon ziren arren, denon artean apurka apurka espazio seguru egin dutela. Lehen batzarretan ikerlari trebatuagook jaso genituen behaketa
|
|
|
Behaketa egiteko bideo grabazioak erabili dira. Prestakuntza prozesuan leku nabarmena izan dute irakaslearen euskararekiko sentiberatasunak eta erabiltzeko motibazioak, funtsezko abiapuntu izan baitira proiektua ulertzeko, partaideen inplikazioa lortzeko eta,
|
azken
batean, erabilerari buruz gogoeta egiteko.
|
|
2023
|
|
|
Aurreko guztiek erantzun garrantzitsua ematen diete hizkuntzen joan etorria konponezina dela dioten egoera eta jarrera ezkorrenei, ikuspegi horren ondorioz ez baitute interesik azaltzen planetako hainbat lekutan hizkuntzak kontserbatzearen alde egiten ari diren ahalegin txikiak aztertu eta dokumentatzeko, eta horrekin ilundu edo,
|
azken
batean, –zeharka bada ere– bultzatu egiten dute hizkuntzen ordezkapena (Flores, Córdova, Cru 2020, 16)
|