|
2004
|
|
|
Zer jakingo dugu guk, ez jakiteagatik, Enduranceri ez badiogu abizenik ere eman. Munduko herri
|
askotan
izena ez zaio jartzen jaio berriari hitz horrek esan nahi duenaren arabera, edo egun horretan halako santu baten gogorapena egokitzen delako, ez, hitzak entzuten duenaren belarrietan soinu polita, edo gozoa, edo sendoa, ume horrentzako soinu egokia iruditu eta. Enduranceren amarentzat soinu polita izango zuen hitz horrek, baina inoiz gertatutakoaren berri balu, eta emandako izenaren esangura jakin, minkorra den iskirioa geratuko da emakume eder, harro eta duin honen oroitzapenarekin bat eginik.
|
|
|
Badakit Espainiako iritzi publikoaren gehiengoak ez dituela gauzak horrela ikusten. Bortxatzailea, hiltzailea, lapurra edo droga trafikatzailea defenditzen dituen abokatua oso ohoragarritzat daukate,
|
askotan
izen handiko katedratikoak dira, eta inork ez dizu esango gaizkilearekin identifikatzen denik. Aldiz, motibazio politikoko akusatu bat defenditzen duen abokatua automatikoki delitu horren konplizetzat jotzen dute, baita akusatua errugabe ateratzen bada ere.
|
|
2008
|
|
|
Gainera, abiadura handian agertzen dira espezie berriak; eta,
|
askotan
izenik eman gabe eta deskribatu ere egin gabe erabiltzen dira filogenietan espezie horiek. Hori ez zaie batere gustatzen klasikoei.
|
|
2009
|
|
|
Unitate eratorriak korapilatu samarrak direnez,
|
askotan
izen bakarra ematen zaie, eta horretarako, nazioarteko biltzarretan bildurik, zientzialariek adostu egiten dute unitate horiei garrantzi berezia izandako zientzialari baten izena ematea.
|
|
2010
|
|
|
Azkeneko bisitan, ederra bota zidan Ernestok: . Ama, hilarri bakoitzak bere izena du,
|
askotan
izen bat baino gehiago ere bai, eta amonarenean zergatik ez da izenik ez ezer azaltzen??, amonatzat baitzuten Xabierrek eta Ernestok izeba Ernestina, hau bizi izan zen artean. –Izebak hala nahi izan zuen eta??.
|
|
|
Azkeneko bisitan, ederra bota zidan Ernestok: " Ama, hilarri bakoitzak bere izena du,
|
askotan
izen bat baino gehiago ere bai, eta amonarenean zergatik ez da izenik ez ezer azaltzen?", amonatzat baitzuten Xabierrek eta Ernestok izeba Ernestina, hau bizi izan zen artean. " Izebak hala nahi izan zuen eta...".
|
|
2011
|
|
|
bandoan. Honek ordea ezer gutxi esan zezakeen grebaren inguruan, kontuan hartzekoa baita sententzietan agertzen diren akusatuen bizitzen deskribapenak ez direla kasu guztietan salbuespen batzuetan bezain aberatsak eta
|
askotan
izen batera eta filiazioaren aipamenera mugatzen direla, eta bestetik ikusi behar baita 501 prozesatu horiek bando errepublikarreko alderdi politiko guztiek osatzen dituztela eta 1934ko grebarako deia sozialistek bakarrik egin zutela, gerora anarkistak, Asturiasko kasu ezagunean bezala, edota euren alderdi edo sindikatuen aginduei jarraitu ez zieten euskal nacionalista batzuk elkartu bazitzaizkie...
|
|
|
Mitsubishi ren PajeroMontero «» izenarekin saldu zen espainiar merkatuan, Toyota ren MR frantziar merkatuan ez zen oso eufonikoa... Hala ere,
|
askotan
izen barregarriak edo itsusiak ere zabaltzen dira, itxura batean arazo barik: free tanga izan da espainiar merkatuan slip babes baten izena, nahiz eta espainieraz fritanga guztiz desegokia izan higiene produktu batentzat.
|
|
|
Lehenengoa, enpresa horiek ez dute izengintzaren merkatu osoa euren eskuetan. Arlo honetan ere «aholkularitza adituak» nagusitasuna lortuko bide du, baina gaurkoz
|
askotan
izena asmatu edo hautatzen duena enpresa, zerbitzu edo produktuaren jabea bera da, eta era «amateur» edo «natural» batean ezartzen du izen hura. Euskararen kasuan begi bistakoa da hori.
|
|
2015
|
|
|
Gaur egungo artelan asko teknologia digitalen bidez produzitzen dira; tinta injekzioa, elektrografia eta tinten sublimazioa dira gehien bat erabiltzen direnak, baina badira hainbat etahainbat gehiago ere eta denak, modu baten edo bestean garatu egin dira beste teknologienezaugarriak jasoz, erabiltzen dituzten tinten konposaketan, erabil dezaketen euskarrietan etab., horregatik orden kronologiko bat zehaztea oso zaila da. Bestalde, teknologia ezberdinen definizioargiak bilatzeko zailtasun handiak daude, inprimatze prozesuak modu anitzetan sailkatzen etaizendatzen baitira (Giclee, C print, Lambda print, tinta pigmentatua, IRIS, inprimatze digitala...),
|
askotan
izen komertzialak erabiliz eta beste askotan aipatu ere ez direlako egiten.
|
|
|
4. Izenen aldaketa ez dator bakarrik, jakina, mugimendu zabalago baten barruan jarri behar dugu. Araban, EUSTATen datuen arabera, 1981ean 9.886 euskaldun bizi ziren, 20 urte geroago, 74.624, eta 1983an ereduko ikasleak 1.393 ziren, 2010ean, berriz, 21.466 Badakit kasu
|
askotan
izenen aldaketaren pare paratu ahal ditugula sailkapen horiek, alegia, aski azalekoak direla. Baina nola ukatu aldaketa eta haren aldeko ahalegina eta eragina?
|
|
2017
|
|
|
Gerran eta buruzagi politikoen hilketen atzean nortzuk zeuden argitzea
|
askotan
izen eta abizen berberak errepikatzen dira, hori da azken akordioen arabera sortuko den egiaren batzordeak izango duen zereginetako bat.
|
|
2018
|
|
|
Guardia Zibilak torturatu duela frogatu dute epaitegiek; Guardia Zibilak itxi zituen Egin eta Egunkaria; Guardia Zibilak sarekadatan eraman ditu herritarrak, asko epaiketaren ostean aske geratzeko, hori bai, kartzelan denboralditxoa pasa eta gero; Guardia Zibila da herri batzuetan egunean hiru kontrol jartzen dituena eta bertakoak isunez zigortzen dituena; toki
|
askotan
izenez deitzen dituena herritarrak, nor diren badakiela argi gera bedi; euskaraz ez hitz egiteko agintzen dizuna; arma eskutan edozein gauza galde diezazukeena...
|
|
2019
|
|
|
Ez. Zeharkaldi
|
askotan
izena emanda nago, eta agian, Azkoitiko Duatloi Herrikoian ere parte hartuko dut. Batez ere, proba herrikoiak interesatzen zaizkit, parte hartzea lehenesten dutenak.
|
|
2020
|
|
|
Adineko gizon bat igo zen, Fidel baino nahiko zaharragoa, eskailerak igotzen lagundu behar izan zioten, baina bertan zegoen. Haren aurpegia inork ez zuen ezagutzen, beharbada urte ugari igaro zirelako sonatua izan zen garaitik, baina baita italodisco estiloko artistak sekula ez zituelako inork euren aurpegiengatik ezagutu, ezta kasu
|
askotan
izenagatik ere. Abestiak ezagutzen zituen jendeak, ez artistak, gehienak arrakasta edo arrakasta antzeko zerbait bat bakarra izaten zutelako, eta horrek ez zuen laguntzen haien izenak eta hazpegiak gogoan gordetzera.
|
|
2021
|
|
|
Arana). Adibideetan ikus dezakegunez,
|
askotan
izen balioan erabiltzen dira tiar atzizkiaz sorturiko adjektiboak.
|
|
|
11.6a Hizkuntzalaritzaren historian, adjektiboei oso berandu egokitu zitzaien kategoria beregaina, besteetatik bereizia. Tradizio
|
askotan
izenenekin edota aditzekin batera sailkatzen zituzten. Izan ere, adjektiboek izenekin ezaugarri batzuk partekatzen dituzte, bai morfologikoak, bai sintaktikoak.
|
|
|
Baina ez dira egiazko aditz elkartutzat hartzen, aditz esapidetzat baizik. Izan ere, osagai batez baino gehiagoz eratuak daude,
|
askotan
izena dute lehen osagai (horrek hurbiltzen ditu aditz elkartuetara); ezkerreko osagaiaren jokabidea edo izaera, ostera, aditz elkartuetakoa ez bezalakoa da. Hemen labur aipatuko ditugu egitura horiek guztiak, baina aditzaren aurkezpen kapituluan aztertuko ditugu aditz predikatu konplexuei eta aditz modalei eskainitako ataletan (§ 23.2.1.3, § 23.4).
|
|
|
Bi adibide horietan erdal deportividad eta territorialidad ordezkatzeko modua aurkitu dugu; euskaraz berez erreferentzia izenondorik ez dugunez, deportivo eta territorial izenondoak mailegatu beste erremediorik ez genuke deportibotasun eta territorialtasun esanez (hala egin dugu ekonomikotasunekin, esaterako). Baina erdal erreferentzia adjektibodun sintagmak
|
askotan
izen elkartuen bidez ematen ditugu, problema laboral= lan arazo eta abar (§ 7.2.2.2a), eta hemen ere deportivo adjektiboari dagokion euskal kirol eta territorialidad en oinarriko izenaren pareko den lurralde izenak hartu ditugu, eta, izen elkartuekiko mimetismoz jokatuz, gazt. (i) dad atzizkiaren kide den tasun erantsi. Izenlaguna ere izan daiteke erreferentzia adjektiboaren ordaina, tasun atzizkiaren oinarria:
|
|
|
2 Gogoan izan behar da euskaraz
|
askotan
izen nahiz adjektibo balioa izan dezaketela eratorri horietako batek baino gehiagok. Eta berdin esan daiteke alargun, arrotz, etsai eta beste hainbat lexemari buruz ere.
|
|
|
Genitibozko izenlaguna kenduz gero ere, gramatikala da
|
askotan
izen sintagma, baina aldatua edo murriztua geratzen da interpretazioa, erreferentzia testuingurutik berreskuratu ezean: Zapatak berriak dira; Aitak ez luke horrelakorik egingo; Lanak aipatu nahi ditugu.
|
|
|
norbait, ni, zuek...) sintagma behar bezala osatua egoteko izenaz gainera beste elementuren batzuk ere behar ditugu. Baina izen sintagmaren ardatza izena bada ere,
|
askotan
izen hori, ezaguna delako, edo jakintzat ematen delako, edo lehenago aipatua delako edo hitz egiteko momentuan seinalatu egiten dugulako, ezaba daiteke. Eta horrela, honako adibideetan erakusten den bezala, ezkerreko egituratik eskuinekora pasa gaitezke arazorik gabe:
|
|
|
Gertakariaren onuraduna —pertsona edo gauza— seinalatzen dute
|
askotan
izenarekin eginiko sintagma hauek: Lagunarentzat erosi dut liburu hau; Etxerako erosi dut margo polit hau; gertakari izenarekin eginak direnean, berriz, gertakariaren gauzatzea seinalatzen dute eskuarki helburu bezala:
|
|
|
Hori da, hain zuzen, adjektiboaren zeregina. Baina
|
askotan
izen sintagma batean adjektiboak egin behar lukeen papera aposizioan doala esan ohi dugun izen batek, edo beste izen sintagma batek egiten du. Adibidez:
|
|
|
Beste hitzetan esateko: adjektiboek
|
askotan
izenaren kualitate bat adierazten badute ere, horrek ez du esan nahi izenaren kualitatea adierazten duten hitz guztiak adjektibo direnik.
|
|
|
80ko hamarkadaren hasieran, testigantzetan oinarritutako lehen liburuak argitaratzen hasi zirenean eta herri
|
askotan
izen abizenen zerrendak agertzen hasi zirenean, osaba Gerardo galderak egiten aritu omen zen herriko hainbat etxetan, bere aitaren benetako esku hartzea zein izan zen argitu nahian. Ekarri zuen informazioa lasaigarria izan zen etxekoentzat, hala esan zidan amak:
|
|
2022
|
|
|
Bakarrean zein izenez lagunduta, anitz zenbatzaile zehaztugabea da;
|
askotan
izen zenbakarriaz dator, beste batzuetan izen zenbakaitzaz. Kokapenari begira, izenaren aurrean ageri da gehienetan (anitz lore), baina ondoan ere jar li teke (esker anitz).
|
|
|
EHHE k izen ekin lotu du(' izena jartzen zuena'?), eta Bähr ek ahizpa rekin, iz zatiari erreparaturik, jatorriz' amaren aldekoa' zatekeelakoan. Izan ere, kultura
|
askotan
izen ezberdinak hartzen dituzte amaren eta aitaren aldekoek, edota odoleko osaba izebek eta ezkontzaz bilakatutakoek. Honek erakusten digu honelako hitzetan kultura eta hizkuntza elkarrekin landu behar direla, batak bestea argitzekotan:
|
|
2023
|
|
|
" Izan ere, kultura
|
askotan
izen ezberdinak hartzen dituzte amaren eta aitaren aldekoek, edota odoleko osaba izebek eta ezkontzaz bilakatutakoek. Honek erakusten digu honelako hitzetan kultura eta hizkuntza elkarrekin landu behar direla, batak bestea argitzekotan:
|