|
2002
|
|
|
Zientziak eta erlijioak berriro ere elkar adiskidetu behar dute, zibilizazio musulmanaren urrezko aroan bezala. Esparru
|
askotan
emakumearen berdintasuna defendatzera ere iritsi zen Abduh.
|
|
2005
|
|
|
Besteak beste, aipatzekoa da iragarki sexistaz inguratuta bizi garela (Juaristi, 1997). Hau da, usteztertu egiten dira hizkuntza sexistaren bidez. Alegia, hijo, niño, chico... salmentak handitzeko helburuarekin, iragarki
|
askotan
emakumeak baz
|
|
2008
|
|
|
Eta emakumearen askapena. Gizonen faltan, familia
|
askotan
emakumeak etxetik kanpo lan egiten hasi ziren. Askatasun ekonomikoak bizimodua ere aldarazi zien.
|
|
2009
|
|
|
Enpresek haien gaitasuna eta dedikazio profesionala murriztu daitezkeela aurreikusten dute. Gainera, ikerketaren arabera,
|
askotan
emakumeen autoritatea ez da aitortzen. Horren ondorioz, emakumeak berak ez du mailaz igotzeko motibaziorik, eta enpresak ez du haiek mailaz igotzea gehiegi baloratzen.
|
|
2010
|
|
|
Kanpoko munduak zuk nahi duzuna egiten uzten ez badizu, zeuk eta zeuk bakarrik lortu behar duzu. Izan ere,
|
askotan
emakumeek ez dute euren burua ikusten erantzukizun eta botere karguak hartzen.
|
|
2011
|
|
|
Estimazio gutxirekin bai behintzat. Paradoxa gero tradizionalki ukatu zaizkion eremu asko eta
|
askotan
emakumea lekua egiten aritzea, eta sukaldaritzan bere berezko lekua gal araztea. Baina ez da hori gal arazi dioten gauza bakarra etxeko sukaldean jatekoa prestatzen ziharduen gure ama, amona eta izeba hari.
|
|
|
Gizonek eta emakumeek begirada desberdinak al ditugu ba? Begirada pertsonalitatearen araberakoa dela ihardetsi dit, baina gizonek gizonekin egin duten moduan, emakumeek
|
askotan
emakumeengan jarriko dutela begirada, hobeto ezagutzen dituztelako. –Berdintasunaren alorrean mundua oraindik demokratikoa ez denez, ezin da gehiago zehaztu, bai nik eta bai zuk estereotipo asko ditugu jasoak begiradari buruz, zein modutan azaldu behar duten zineman emakumeek eta gizonek.
|
|
2013
|
|
|
“Hasieran, batzar
|
askotan
emakume bakarra nintzen; hori aldatzen dabil”
|
|
|
Hasieran, batez ere, batzar
|
askotan
emakume bakarra izaten nintzen. Abeltzainen elkarteagaz, arrantzaleekin...
|
|
|
Alde hori handiagoa da ikasketa batzuetan: emakumeek besteen zaintza eta irudiarekin lotura duten ikasketak egiten dituzte gehien, baina orain arte gizonekin lotu izan diren ikasketa
|
askotan
emakumeen presentzia oso murritza da. Autoen mantentze lanetan, esaterako, ikasleen %2 inguru baino ez da emakumea.
|
|
2014
|
|
|
Musika eta emakumeak gaia aipagai izatean, askotan ahotsa izaten damintzagaia, ahots moldea, ahots tinbrea, ahotsaren nortasuna. Hurrengo gogoetahauetan ere ohartuko gara orain arteko ekarpen
|
askotan
emakume kantarien ahotsezhitz egin izan dela31.
|
|
|
Irudia: The Hidden Collection Emakumearen gorputza haurdunaldiaren ondoren Gure egungo kulturan irudiari ematen zaion garrantziak presioak sortzen ditu,
|
askotan
emakumeengan kontzentratzen direnak. Batzuetan, «gorputz perfektuak» baino ez dira agertzen, hau da, komunikabideek hedatutako zenbait neurri eta ezaugarri betetzen dituztenak.
|
|
|
Lana soberan dugu baina enplegu duina falta zaigu. Erregimen orokorretik kanpoko eremu
|
askotan
emakumeak dira nagusi: etxeko lanak, baserritarrak, sexu langileak… Sektore feminizatuetan dira lanik prekarioenak.
|
|
|
Baina, natural gisa agertzen den unetik, legitimaturik dagoen neurrian, nahi bezala aritu daiteke. Biolentzia sinbolikoaren bitartez, printzipio maskulinoaren arabera neurtzen da dena azkenik,
|
askotan
emakumeek beraiek ere amaitzen dutelarik oinarri maskulinoa defendatzen eta sostengatzen. Menperatuak amaitzen ohi du askotan diskurtso hegemonikoa onartzen eta berea egiten.
|
|
2015
|
|
|
Horri lotuta, batzuetan bertsolariari topikoa ez den pertsonaiarik ez zaiola bururatzen dio Lujanbiok, eta bururatuz gero ere kosta egiten zaio hori publikoari deskribatzea. Uxue Alberdik dioenez,
|
askotan
emakumeen paperak problematizatu egiten dira eta haserretik, aldarrikapenetik edo biktimitatetik kantatzera behartuta daude.
|
|
2016
|
|
|
" Erri
|
askotan
emakumeak gizonak ainbat eskubide ditu; ogibide guziak irikita dauzka, ta gizonarekin batean jauritzen ditu erriak".
|
|
2017
|
|
|
Baina, gerora ere, gaur egunera arte?, estatua ez da alferrik saiatu emakumeei erreprodukzioaren gaineko kontrola kentzen, eta zer haurrek, noiz, non eta zenbatek jaio behar zuten zehazteko erabakimena edukitzen. Beraz, beren gogoaren kontra umeak izatera behartu dira
|
askotan
emakumeak, eta, beren gorputza, beren, lana, eta, areago, beren haurrak besterendu zaizkie, beste edozein langileri baino indar handiagoz (Martin 1987: 19).
|
|
|
Oroitzapen mordo haren artetik, Natik bazihoala esan zionean nolako negarrak bota zituen etorri zitzaion burura: berak bazekien amodioaren pausoak hondamenditik hurbil daramala
|
askotan
emakumea, baina nola esan ezer ihesi dabilen mutila maite duen alaba bakarrari. Nola agindu, estazio tristeetako hotzen ordez, maite ez duen senarrarekin esposatzeko?
|
|
|
Horiek dira lan merkatutik aldentzen direnak, etxea eta seme alabak zaintzen lan egiteko, jakinik egun erdiko lanpostuetara baino ezin direla iritsi soldata onartezinekin. Gainera, enpresek kasu
|
askotan
emakumeak zigortzen dituzte (ama izateagatik edo izan nahi dutelako) txanda, jardunaldi, kategoria edo hautaketa prozesuetan aldaketak eginez. Genero aldea ulertzeko zifrak Irudia:
|
|
2018
|
|
|
nazien masa hilketetatik bizirik atera ziren juduen biloba izanda, kontzentrazio esparruak eta gerra hura ezagutu gabea, eskolan ikasi zuen zer izan zen judutarren esterminioa. Basakerien irudiak,
|
askotan
emakume biluziak protagonista zituztenak, klasean ikusarazi zizkieten sarritan besteak beste, Bergen Belseneko kontzentrazio esparruko hobi komun batean pilatutako milaka gorpuak edo Letonian naziek masiboki fusilatu aurretik biluzarazi zituzten emakumeak erakusten zitzaizkien ikasleei, judutarrek jasandakoaren berri emateko. " Holokaustoaren memoria pornografia bihurtu zuten, mundu guztiak arreta jartzen zuen gauza grafikoetan eta izugarrikerietan", esplikatu zuen Libskerrek.
|
|
|
Gure erosteko gaitasunak nabarmen egin du behera. Gehienok 700 euro baino gutxiago jasotzen ditugu, eta kasu
|
askotan
emakumeak eta alargunak gara. Pentsioek izoztuta jarraitzen dute gastuek gora egiten duten bitartean.
|
|
2019
|
|
|
Taldeetako parte hartzean esanguratsua da emakumeen presentzia. " Esperientzia
|
askotan
emakumeek betetzen dituzte ardura handien duten karguak, soldatapeko pertsona gehienak emakumeak dira eta batzordeetan ere ugariagoa da emakumeen presentzia", diote txostenean.
|
|
|
Eta, egiaz, gizona transzendentzia gisa mamitzen da, proiektu gisa, baita emana zaion zerbaiten moduan hautematen baldin badu ere bere burua, pasibo moduan, euriaren eta eguzkiaren gorabeheren mendeko; orduan ere, espiritua eta borondatea berresten dira gizonarengan, bizitzaren nahasmenduaren eta kontingentziaren kontra. Modu
|
askotan
emakumeak hezurmamitzen duen arbaso totemikoa, izan animalia edo izan arbola, printzipio maskulino bat da, argiago nahiz lausoago; emakumeak haragizko existentzia iraunarazten du, baina elikatzaile hutsa da, ez sortzailea; ez du sortzen inolako alorretan; tribuaren biziari eusten dio haurrak eta ogia emanez, ez besterik; immanentziara kondenatua dago; gizartearen alderdi estatikoa baino ez dagoki... Gizona, berriz, funtzio batzuk beretuz doa, gizartea naturari eta giza kolektibitate guztiari zabaltzen dietenak; gerra, ehiza, arrantza baino ez dira gizonaren lanak izateko behar bezain duinak; gizonak kanpoko harrapakinak atzematen ditu, eta tribura ekartzen; gerra, ehiza, arrantza, denak dira existentziaren nolabaiteko hedadura, nork bere buruaz harago mundurantz jotzeko bidea; gizasemea da transzendentzia hezurmamitzen duen bakarra.
|
|
|
jakina, arriskuan sentitzen da bere zakilean, zikiratuko duten beldurrez, baina beldur hori aiseago menderatzen da ezen ez neskatoak bere, barrenak? direla-eta sentitzen duen izu lausoa,
|
askotan
emakume bizitza guztian iraungo duena. Arrangura handia sentitzen du barrenean gertatzen zaion guztiarengatik; hasieratik, bera ilunagoa da baita bere begietan ere, eta biziaren misterio uherra sakonago barneratzen zaio gizasemeari baino.
|
|
|
–Mingarria da pentsatzea, idatzi du Micheletek? ezen gizona baino bakarrago egon ohi dela
|
askotan
emakumea, bikotean baino ezin bizi den izaki erlatibo hori. Gizonak nonahi aurkitzen du konpainia, nonahi sortzen ditu harreman berriak.
|
|
|
Termino zehazturik eman ez zaionez, plazerak infinitura jotzen du: nerbio edo bihotz nekeak edo asetasun psikikoak mugatzen ditu
|
askotan
emakumearen posibilitate erotikoak, eta ez asebetetze argi batek; emakumea gogobetetzen bada ere, akitzen bada ere, inoiz ez da guztiz askatzen:
|
|
|
Ez ahal da ezer gertatuko!?. Ezkontzan bertan,
|
askotan
emakumeak ez du haurrik nahi, ez dabil behar bezain ondo osasunez, edo zama astunegia litzateke bikote gaztearentzat. Ohaidearekin konfiantza erabatekorik ez badu, dela maitalea edo senarra, zuhurtziak geldiarazi egingo dio erotismoa.
|
|
|
Neska gazte gehienei, bizimodu lantsua ala kaskarina izan, aitaren etxetik atera gabe egon ala neurri batean ihes egiteko modua izan, gero eta eginkizun presazkoagoa zaie senar bat konkistatzea, edo, gutxienez, maitale serio bat. Kezka hori okerra baino okerragoa da
|
askotan
emakumeen adiskidantzarako. –Bihotzeko adixkideak?
|
|
|
Samurra, umila, etsi onekoa da emakume den aldetik, baina harroa eta menderagaitza, berriz, bere arrazaren, bere leinuaren izenean; halakoxeak dira Sygne de Coûfontaine adoretsua eta Tête d. Or eko printzesa, zeinak bizkarrean baitarama aita erailaren hilotza, eta ontzat jotzen baitu bizimodu bakarti basa baten miseria, gurutziltzatze baten nekeak, eta lagun egiten baitio Tête d. Or i hilzorian delarik, haren ondoan hil aurretik. Bakegile, bitartekari, halaxe aurkezten zaigu
|
askotan
emakumea: Ester, Mardokeoren aginduei otzana; Judit, apaizen esaneko; bere ahulezia, adore falta, lotsa gainditzeko gai da Kausaren leialtasunarengatik, berea baitu bere jaunena den heinean; halako indarra jartzen du bere abnegazioan, non tresnarik preziatuenetako bat bihurtzen baitzaio.
|
|
|
Neska gazteak askapena eta segurtasuna aurkitu nahi ditu, biak aldi berean, eta gizon baten besoetan ere aurki ditzake. Amodioaren suhartasuna igaro ondoren, neska gazteak amarenganako zuen sentimendu anbibalente bera izaten du
|
askotan
emakume zaharragoarenganako; haren nagusitasuna pairatzen du, eta hartatik libratu nahi du; bestea atxikitzen tematzen bazaio, haren, gatibua, izango da bolada batean; azkenean, ordea, ihes egingo dio, sesio bortitz batzuen ondoren edo lagun moduan; nerabezaroari amaiera eman dionez, heldu sentitzen da emakume normal baten bizimoduari ekiteko.
|
|
|
poztu zioten amodioetara. Gizonarekin desengainua harturik, emakumezko besoetan ibiliko da traizio egin zion maitalearen bila; Mari Alderrain, Colettek seinalatzen du nolako kontsolamendua ematen duten
|
askotan
emakumeen bizitzan boluptuositate gaitzetsiek: zenbaitek bizi guztia pasatzen dute elkar kontsolatzen.
|
|
|
Uste zabaldua da gizasemeak beren indibidualtasunean txertatu dituela indar espezifikoak; emakumeak, berriz, espeziearen esklaboa da. Pasibotasun huts gisa irudikatzen dute
|
askotan
emakumea: –Marie, etzan hemen; autobusa da gainean izan ez duen bakarra?; eskuragarri eta zabalik egonik, tresna bat da; emakumeak amore ematen dio, leun leun, durduzaren xarmari, eta liluraturik dago fruitu bati bezala heltzen dion gizasemearekin.
|
|
|
–Marie, etzan hemen; autobusa da gainean izan ez duen bakarra?; eskuragarri eta zabalik egonik, tresna bat da; emakumeak amore ematen dio, leun leun, durduzaren xarmari, eta liluraturik dago fruitu bati bezala heltzen dion gizasemearekin. Jarduera alienatu bati bezala begiratzen zaio
|
askotan
emakumeari: deabru bat du umetokian ostikoka, eta suge goseti bat baginaren barren barrenean, gizonaren haziaz enpo egiteko irrikaz.
|
|
|
Hala, %32.6en kezka nagusia daemakumeen kirolak ikustaraztea nahiko luketela. ...tsarekin amesten du, hori da, norbaitek lortzen badu munduko txapelketa batirabaztea, berak irekitzea berrien atala, eta ez Ronaldoren ile orrazkeraren aldaketa edo nolaailegatzen diren beraien kotxeetan entrenamendura. Kirolari horietako batzuk islatzen dute bestekezka bat (%12.75k) nahi du kirol informazioak soilik kirolaren inguruko informazioa ematea, eta ez kirolarien bizitzaren ingurukoa...,
|
askotan
emakumeei galdetzen diete mutilei galdetzenez dizkieten gauzak eta eremu pribatuarekin lotuta gainera. Gizonen kasuan hori ez da inoizgertatzen.
|
|
|
Errealitate flexible eta aldakor baten aurrean, merkantzien kalitateak, produktuaren desberdintasunak eta pertsonalizazioak lehenengo planora salto egiten dute (Alonso, 2009: 146); merkantzien produkzioaren aurrean, horien distribuzio, salmenta, zein zerbitzuen eskaintza ekonomia eta merkatuaren erdigunean kokatzen dira, lan horiek
|
askotan
emakumeen esku geratuz (Beroud, 2010).
|
|
|
“Emakumeen ikusgarritasuna gizonezkoen desiraren neurrira egina izan da” (Nead, 1998). Gizon publikoaren osagarri rola bete izan du
|
askotan
emakume publikoak; kontrastean lehenengoaren ezaugarriak bistaratzeko erabili izan da bigarrena. Sexualitatearen eta erotikaren eraikuntza patriarkala betikotzeko mekanismoa da umore sexista, eta bertsotan ere gizartean hartzen duen forma bera hartzen du:
|
|
2020
|
|
|
Horregatik, ezinbestekoa izango da kontziliazio politikak aldatzea eta, baimen parekoak emateaz gain, baimen transferiezinak lortzea. Hala ere, transferiezinak izateak arazoak ekar ditzake, familia
|
askotan
emakumeek gutxiago kobratzen dutelako eta gizonen soldata handiagoa den familietan gizonen baimenek etxeko diru sarrerak gutxitu ditzake; hortaz, kontziliazio politikak ezarritako neurriak derrigorrezkoak izan behar dira eremu pribatuan, hau da, enpresek ez lukete kontziliazio neurriak aldatzeko erabakimenik izan eta soldata berdina bermatu da baimena hartzen dutenentzat. Horrek esan nahi du lan sektore feminizatuak desagertu behar direla.
|
|
|
Erakunde publikoek (ikus III. Kapitulua) ez lukete zerbitzuen pribatizazioa eta azpikontratazioa onartu behar, horrek emakumeen lan karga handitzen duelako lan ordainduan eta ez ordainduan eta haien soldatak murrizten dituelako; hortaz, emakumeen kapital ekonomikoa eta sinbolikoa murrizten ditu eta biolentzia materiala eta sinbolikoa handitu. Bestetik, pribatizazioa eta azpikontratazioa egiten den sektore hauetako
|
askotan
emakumeak dira nagusi (erresidentziak, garbikuntza, eskoletako jantokiak, osasungintza,...) eta erakunde publikoek datu guzti hauek badituzte, ez da ezjakintasunetik egiten. Horregatik dira gure lurraldeetako erakunde publikoak patriarkatuaren birsortze mekanismoen parte, baina aukera dago birsortze horretatik ateratzeko eta kontrakoa egiteko, hau da, demokratizazio prozesuak abiatzea, hala nola, zerbitzuen pribatizazioa debekatuz azpikontratazioarekin batera.
|
|
|
Estatuak ez dituenean behar bezela bere gain hartu zaintza hauek,, garai berrietara? moldatzea esku pribatuetan, familien esku gelditu da eta familia askok etxeko eta zaintza horiek merkatuan kontratatu ditu, emakumeak (ze ia beti emakumeak izaten dira) kontratatu dituzte eta
|
askotan
emakume migranteak. Beraz, honekin zaintza kate globalak sortu eta garatu dira.
|
|
|
Erresistentziaren parte da estigma horri aurre egitea genero egokitasun eredu berriak eraikiz, eta, abiaburuan eredu hegemonikoaren araberako balioztatzea helburu izan arren, eraikuntza horren emaitza feminitate arau nagusitik aldentzen diren ereduak dira, hala nola emakume indartsu, erresistente eta beregaina. Nolanahi ere, ezarian eginiko ariketa da, eta
|
askotan
emakumeentzako ondorio emantzipatzaile urrikoa. Baina uste dut horren gaineko gogoeta eta praktika feministetan sakontzeak eredu askatzaileetarako bide oparoa zabal dezakeela.
|
|
2021
|
|
|
Edo dauzkagun joeretan, adibidez, emakumeei dagokienez, ariketa fisiko gutxiago egiten zuten gizonek baino. Hori ere agian kulturari lotuta dago, eta
|
askotan
emakumeek ariketa fisikoa egiteari uzten diote unibertsitatera joan baino lehen, eta gizonek jarraitu egiten dute. Hainbat arrazoi daude, eta aldagai asko.
|
|
2022
|
|
|
Bilboko Udalak ere lesbianen ikusgaitasuna zabaltzearen garrantzia azpimarratu du, eta sentsibilizaziorako kanpaina berriak eginen dituztela esan du. «Gaur egun, oraindik, leku
|
askotan
emakume askok ezin dute esan lesbianak direla», esan du Nekane Alonso Bilboko Berdintasun zinegotziak. Horrez gain, ikusgaitasuna bultzatzeko «ardura publikoa» adierazi du.
|
|
|
Zertarako balio du, Ruandan egin zen bezala, gatazkan dauden eremuetara laguntza humanitarioan militarrak bidaltzeak? Laguntza humanitarioa are zalantzazkoagoa, militar horiek eurek munduko leku
|
askotan
emakumeen giza eskubideak urratu dituztenean. Bake garaian gure inguruko emakume eta neskak bortxatzen dituztela ikusten badugu, zer espero daiteke indartsuenaren legea besterik ez dagoen eta gertatzen den guztia ezkutuan geratzen den gerra batean?
|
|
|
Argi dago bai, autoritarismoa matxismoarekin loturik datorkigula gehienetan, baina orduan autoritarismo hori gehiago zen gerontokraziaren erakusle eta matxismoaren kontzientziarik ez zen sumatu ere egiten. Hari honi lotuta ohartarazten ditut ipuin eta kontakizun
|
askotan
emakumea adoretsu eta ausart ageri dela.
|
|
2023
|
|
|
Emakumezko suhiltzaile gutxi gaude [Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, suhiltzaile eta salbamendu zerbitzuetan %3 baino ez dira emakumeak egun], baina
|
askotan
emakumeok ere ez dugu sinesten lan hori egin dezakegunik. Hori ez da horrela; ahal dugu.
|
|
|
Gizartean gizonek eta emakumeek duten estatus mailak azal ditzake gizonek eta emakumeek dituzten aldeak, umorea balioesten eta ekoizten dutenean. Kultura
|
askotan
emakumeek gizonek baino estatus baxuagoa dute gizartean. Eta historian zehar goi estatuseko pertsonek behe estatusekoen kontra erabili dute umorea (Beard, 2014).
|
|
|
Gizartean gizonek eta emakumeek duten estatus mailak azal ditzake gizonek eta emakumeek dituzten aldeak, umorea balioesten eta ekoizten dutenean. Kultura
|
askotan
emakumeek gizonek baino estatus baxuagoa dute gizartean. Eta historian zehar goi estatuseko pertsonek behe estatusekoen kontra erabili dute umorea.
|
|
|
[Barre egin dute biek]. Nola sentiarazten zintuen saio
|
askotan
emakume bakarra izateak, Estitxu?
|
|
|
Estitxu bertsotan hasi zenean,
|
askotan
emakume bakarra izaten zen oholtzan. Aner, zuk desoreka hori bizi izan duzu?
|
|
|
Noizbait pentsatu nuen emakume salbatzailea nintzela, jarrera bihozgabe eta enpatia gabeko horretatik aterako zintuena. Azkenean hori sinisten dugu
|
askotan
emakumeek, gure ardura dela maite dugun hori aldatzea, salbatzea, ezkutuko heroiak garela, isilean maite dugun pertsonaren eraldaketa lortuko dugunak. Berak edaten badu, gu izango gara edateari uztea lortuko duen maitasun hori; zakarra bada, gai izango gara haren oskolaren azpian ezkutatzen den barrualde sentikorra aurkitzeko...
|
|
|
Era berean, ez da inoiz aipatzen ezen inbasio militarrek, mugetako segurtasun neurri gero eta gogorragoek eta mundu mailako finantza krisiek eragin lazgarria dutela
|
askotan
emakume eta neskatoen ongizatean. Horren ordez, gerrarako aitzakia gisa baliatzen da maiz Mendebaldearen laguntza, baita haren kostu humanitario ikaragarria zuritzeko tresna gisa ere.
|
|
|
Ildo honetan, erabiltzen diren terminoak femeninoan erabiltzen direnean, izenak eduki semantiko diskriminatzailea duen (Davila, 2017) edo esanahi bikoitza duten hitz jokoak, mezu bikoitza edo asmo bikoitza erabiltzen den ebaluatu behar da (Orta, 2014). Bazterkeriarik baden analizatzean, berriz, ikus entzunezko baliabideak erabiltzen diren kasuetan, emakumeen ahotsak erabiltzen diren edo haien izenean hitz egiten den egiaztatzea komeni da, norenak diren erabiltzen diren ahotsak (gizonezkoak, emakumezkoak...) eta horiei ematen zaien tonalitatea eta intonazioa nolakoak diren (Global equality, 2018),
|
askotan
emakumeen esanak infantilizatu edo umeenen pare jarri izan baitira (Fernandez et al., 2014).
|