|
2001
|
|
|
Maizago jaten diren beste fruta batzuk dira, hainbesteko arreta jartzen ez zaienak, horrelako erreakzioak sortzen dituztenak, adibidez, sagarra edo udarea. Kontua da zenbait elikagaik substantzia histaminoliberatzaile ugari dituztela, eta
|
asko
janda intolerantzia sortzen dutela, ez erreakzio alergikoa. Arnas alergien eragina duela zenbait hamarkada baino handiagoa da, baina elikagaiekiko alergien kasuak, hori frogatzen duen ikerketa zientifikorik ez dagoen arren, joera berari jarraitzen diola dirudi.
|
|
|
Behar bezala elikatzeko, lehenik eta behin, arreta jarri behar zaie eguneroko dieta osatzen duten elikagaiei, eta haurdunaldiak irauten duen hilabeteetan behar handiagotuak dituztenak sartu behar dira, gorputzeko erreserbak handitzeko. Dietaren gomendio orokorrak – Kontuan izan “ondo jateak” ez duela esan nahi
|
asko
jatea edo jatea elikagai garestietan oinarrituta. – Elikagai guztiek leku bat dute dietan:
|
|
|
Zenbait azterketa epidemiologikok iradokitzen dutenez, fruta
|
asko
jateak, pomeloa eta barazkiak barne, bihotzeko gaixotasunak izateko arriskua murrizten du.
|
|
2002
|
|
|
Bi orduko ebakuntza horretan, ezpurutasunak “garbitzen” dira pazientearen odolaren bidez. Gaur egun, gaixotasun nefritikoen eragile nagusia II. motako diabetesa da, “helduaroko gaixotasuna eta zibilizazioarekin zerikusia duena:
|
asko
jaten da eta gutxi mugitzen gara, sedentarioak gara eta gehiegizko pisua sortzen du”, laburbiltzen du Pedro Aljamak, Kordobako Hospital Reina Sofía ospitaleko Nefrologia Zerbitzuko buruak, eta XXXII. Kongresu nazionalean parte hartu dute. Adituen iritziz, giltzurrun gaixotasunak prebenitzeko modurik onena presio arteriala kontrolatzea izango litzateke.
|
|
2003
|
|
|
Han daude elikatzeko lekurik gogokoenak, batez ere Piltun badian, uhartearen ipar ekialdean. Hilabete hauetan baleek
|
asko
jan behar dute, joan etorri luzeak egin ahal izateko gantz erreserbak pilatzeko. Sajalinen inguruko urak izotzez estaltzen hasten direnean, baleak hegoalderantz emigratzen dute.
|
|
2004
|
|
|
Ondo ezagutzen dugu zer gertatzen den, eta egoera lasai dago, elikadura toxikazioak beti egongo baitira. Gainera, kontuan hartu behar da Madrilen bost milioi biztanle iraunkor eta 20 milioi pasadizoko biztanle daudela, eta etxetik kanpo
|
asko
jaten dela. Haur asko haurtzaindegietara joaten dira… Zer bilakaera izan du azken urteotan intoxikazio kopuruak?
|
|
2006
|
|
|
eskuarki ogi
|
asko
jaten dutenek gatzik gabeko ogiaren kontsumora igarotzeko aukera aztertu lukete.
|
|
|
Prezio biziak kolesterol eta purina ugari dituen produktu honetatik
|
asko
jatea mugatzen du
|
|
|
Hala ere, adierazi zuen: “Espainiarrek badakite barazki eta arrain gutxi eta haragi
|
asko
jaten dutela; onartzen dute, beraz, akatsak dituztela elikaduran eta ez dutela ariketa fisikorik egiten”. Hiru otorduak Gosaltzeko, espainiarrek kafea hartzen dute batez ere emakumeak, edo esnea, azukrearekin edo sakarinarekin, eta ogi txigortuak, galletak edo opilak hartzen dituzte.
|
|
|
Kendra Bellek eta Rutgers University ko (New Jersey) kolaboratzaile taldeak frogatu dute zapore mikatzak hautemateaz arduratzen den fenotipoak lagundu egiten duela lehen haurtzaroan fruta eta barazkiak kontsumitzeko nolabaiteko gustua sumatzen den ala ez. Autoreek sinesgarritasun handia ematen diote aurkikuntza horri, «gizentasun mota
|
asko
jaten eta elikatzen ikasteko unean planteamendu dietetiko egokiak gaizki txertatzearen ondorio dira». Bide batez esanda, horrelako ikerketek pisu morala ematen diete guraso askori, uste baitzuten gauza zuzena egiten zutela, nahiz eta emaitzak seme alabekin ez etorri.
|
|
2008
|
|
|
Arrain
|
asko
jan, eta arrautzak, neurrian.
|
|
|
Baina ez da ohitura ona gozo
|
asko
jatea (edo azukrea duten jaki gehiegi hartzea).
|
|
|
Zenbait pertsonari harriak sortzen zaizkie giltzurrunetan, kaltzio oxalatozko harriak, eta horiei ez zaie komeni erremolatxa
|
asko
jatea.
|
|
|
Gainerako guztiek lasai
|
asko
jan behar dugu jaki hori, natural natural, baina haurrari eskaini gabe.
|
|
|
Gabonetan
|
asko
jateko ohitura izaten da, eta azukrea kenduta, behintzat, kaloria gutxixeago hartuko ditugu.
|
|
|
Bestalde, HDL kolesterola handitzeko, HDL apoAI proteinaren katabolismoa substantzien degradazio prozesua murrizten da, hori baita HDL proteina nagusia. Kolesterola ‘kaltegarria’ deritzonak odol hodien paretetan metatzeko joera du, eta handitu egiten da animalia jatorriko koipe
|
asko
jaten denean eta trans koipea hartzen denean, zeina ugaria baita industria opiletan. Kolesterola ‘onuragarria’ izenaz ezagutzen dena, odoletatik gibelera itzultzen da kolesterola, eta hor degradatu eta gorozkietatik kanporatzen da.
|
|
|
Jateko gogorik eza denboran luzatzen dena da, eta faltsua edo benetakoa izan daiteke. Haurrak gozoki
|
asko
jaten dituenean, egun osoan zukuak hartzen dituenean, esne ugari hartzen duenean, desorduan jaten duenean, jan aurretik gozokiak jaten dituenean eta barazkiak bezalako elikagai jakin batzuk onartzen ez dituenean susmatu behar dugu. Jokabide negatibo hori hasteko lehen pausoa da baztertutako elikagai bat gustukoagoa duen beste batekin ordezkatzea.
|
|
2009
|
|
|
Hala, lehenengo hilabeteetan benetan gaizki pasatzen duen emakumeak dieta perfektua zer izan daitekeen pentsatzen du menuen planean, eta ahalegin guztiak egin ditu gosea gainditzeko eta bere gorputzak uzten dionean modu osasungarrian jaten saiatzeko. Saiatu behar da ordu
|
asko
jan gabe ez pasatzen, gutxi jaten bada ere, urdaileko eta goragaleetako huts sentsazioa arintzeko terapia ona baita. Egoera berria ezagutzen den unetik aurrera, elikagaiak aukeratzean, gainera, elikaduraren ondoriozko toxiinfekzioak saihestuko dira, bereziki haurdunaldian gertatzen badira amarentzat eta fetuarentzat pronostiko txarrena dutenak.
|
|
|
Gainbabesa: akats orokorra Autore batzuek diote gurasoak gehiegi kezkatzen direla seme alabak gutxi jaten badu, baina ez diote garrantzi bera ematen
|
asko
jaten duenean. Gaizki bideratutako jokabide hori haurrak gehiago jatera bultzatzen dituzten gurasoekin identifikatzen da, ezer falta ez zaiela uste baitute.
|
|
2010
|
|
|
urtean egin zuen ikerketa baten arabera, Mediterraneoko dieta egin eta fruitu lehor
|
asko
jaten dituzten pertsonak gutxiago gizentzen dira jaten ez dituztenak baino.
|
|
|
Hainbat arrazoirengatik ager liteke nekea edo akidura, baina, nagusiki, honako faktore hauek eragiten dute: beroak, lo faltak,
|
asko
jateak eta ordu luzeetako bidean atsedenik ez hartzeak.
|
|
|
Barazki
|
asko
jan eta sabelaldea puztuta sumatzen denean, haizeen erruz izaten da askotan.
|
|
|
Landare kontsumoak ere onura apala ekarri zuen, baina emakumeentzat bakarrik. Alkohol gehien edan eta fruta eta barazki
|
asko
jaten zutenek arrisku txikiagoa zuten neurri batean, baina tabakismoak eta alkoholak eragindako minbizietan bakarrik. Ikertzaileek ohartarazi dute arriskutsua dela dietari edozein murrizketa egoztea, eta ondorioztatu dute elikagai horien minbizia babesten duen edozein efektu apala dela kasurik onenean.
|
|
|
7 Agur aldi baterako barazki flatulentoei. Zenbait garaitan edo landare
|
asko
jaten dituzten pertsona jakin batzuetan sabelaldea handituta dagoela sentitzea flatulentzia arazoen ondorio izan daiteke. Hauek dira barazkirik flatulentoenak:
|
|
2011
|
|
|
Ogiari lotuta dauden mitoei edo uste okerrei buruzko argibideak ematea lagungarria gerta daiteke jende askorentzat, jakin dezaten ogia ez dela ez dietaren etsaia eta ez osasunarena ere, eta berriz ere lasai
|
asko
jaten has daitezen.
|
|
|
Ikerketa zientifiko askok ohartarazten dutenez, proteinatan aberatsak diren elikagai
|
asko
jateak hezurretako kaltzio gabezia eragin dezake, eta, ondorioz, hezurrak kaltziogabetu eta handitu egin liteke osteoporosia izateko arriskua.
|
|
|
Hala dio Nottinghameko Unibertsitateko (Erresuma Batua) ikertzaileek egindako azterlan batek, eta emaitzak “Journal Evolución and Human Behaviour” aldizkarian argitaratu dira. “Jende gehienak uste du azalaren kolorea hobetzeko modurik onena eguzkia hartzea dela, baina gure ikerketak erakutsi du fruta eta barazki
|
asko
jatea eraginkorragoa dela, benetan”, azaldu zuen azterketa honetako buru Ian Stephenek, Nottinghameko Unibertsitateko Psikologia Fakultateko irakasleak. Stephen en taldea ohartu zen egunean fruta eta barazki gehien jaten zutenek kolore urrekorragoa zutela karoteno izeneko substantziei esker.
|
|
|
Hona hemen beste gomendio batzuk: pisu egokia izatea, 200 mg/ dl-ko kolesterol maila lortzea, arteria presioa 120/ 80 mmHg koa izatea eta odoleko azukre maila 100 mg/ dl-tik beherakoa izatea baraurik, ez erretzea, gatz gutxiago irenstea, fruta, barazki eta zereal
|
asko
jatea, eta jarduera fisiko neurritsua gutxienez 150 minututan egitea edo astean 75 minutuko jarduera indartsua egitea. Gizarte honek lupusa eta artritis erreumatoidea bezalako gaixotasunek, aldi berean, emakumeengan bihotz eritasunaren arriskua areagotzen duten patologiatzat hartzea nahi du.
|
|
|
Hasteko, komenigarria litzateke emaitzak lerro horretan bertan azterketa berriak eginez errepikatzea, ondorio horiek berresteko. Eta etorkizuneko ikerketek aurkikuntza horiek berresten badituzte, Oude Griep ikertzailea erabatekoa da, eta azpimarratzen du “beste kolore batzuetako frutek eta barazkiek beste gaixotasun kroniko batzuetatik babes dezaketenez, fruta eta barazki
|
asko
jatea garrantzitsua da”, eta funtsezkoa dieta osasuntsu eta babesgarri baten esparruan. Fruta zuri bat egunean Konpotak baliabide onak dira egun hotzetan, egunero fruta jateko ohitura ez galtzeko Sagarrak eta udareak gustuko dituzten frutak dira, eskuragarriak dira eta urte osoan eskura daitezke.
|
|
2012
|
|
|
Hori dela eta, aztertu egin behar da haragi
|
asko
jaten ote dugun (egunero eta ia egunero, eta ugari), haragiaren eratorriak (hestebeteak, hanburgerrak, saltxitxak, eta abar), latako jakiak hartzen ote ditugun, edo kontserbakoak, aurrez prestatuak...
|
|
|
Patata
|
asko
jaten badituge sare handiak komeni zaizkigu (5 edo 10 kilokoak, edo are handiagoak).
|
|
|
Hori dela eta, hauxe izan daiteke patata motarik egokiena patata
|
asko
jan ez eta luzaro samarrean gordeta edukitzen dutenentzat.
|
|
|
Zehazki, fruta eta berdura
|
asko
jaten badira, oliba olioa, arraina eta zerealak ere bai, gorputza egoki hidratatzen bada eta neurrian hartzen badira gantzak (haragi gorriak eta hestebeteak) eta gozoak, eta berdin gatza ere, horrek guztiak bizitza itxaropen luzeagoa ekarriko du, eta osasun hobekoa, gainera.
|
|
|
Bazkaltzera behartzeko balio dute, eta, mahaia sufrimenduarekin lotzen badute, une hori eta janaria gorroto dituzte. Haur bati presioa egiteko, elikagai jakin bat jan dezan, beste
|
asko
jan ditzake. Larritu egiten da, haur batek ez duelako adierazten gurasoen gehiegizko babesa, haur hezkuntzan aholkulari txarra baita.
|
|
|
Ez da ahaztu behar, halaber, gerta daitekeela haien babes efektua elikagai kopuru txikiaren ondorio izatea; izan ere, elikagai horiek gehiegi kontsumitzean, heriotza arriskua areagotzen dute, hala nola azukre libreak, gantz saturatuak, trans gantz azidoak eta sodioa. Izan ere, fruta eta barazki
|
asko
jaten direnean, denbora (eta leku) gutxiago dago opiletarako, hestebeteetarako, edari azukretsuetarako eta aurrez prestatutako jakietarako.
|
|
|
Espezialistek, berriz, idorreriaren inguruko zenbait mito alde batera uzten saiatzen dira, eta, berez, kaltegarriak izan daitezke. Berriro esan dute gezurra dela erretzeak idorreria saihesten duela eta, aldiz, jogurt
|
asko
jaten dituela. Nork jasaten du idorreria gehien?
|
|
2013
|
|
|
Haien esanetan, ez da egia erretzeak lagundu egiten duela idorreria saihesten, eta, aldiz, jogurt
|
asko
jateak idorreria eragiten duela.
|
|
|
Paradoxa horren azalpena, berriz, honako hau izan daiteke: arrautza
|
asko
jaten dituenak, normala denez, dieta osasungarriarentzat funtsezkoak diren elikagai ugari jateari uzten dio, landare jatorrikoei, hain zuzen ere.
|
|
|
Haragi produktu askoren ordezkoak egiten dira sojarekin, saltxitxak edo hanburgerrak, adibidez, eta
|
asko
jaten dute laktosarekiko intolerantzia dutenek ere.
|
|
|
Egia da gure herrialdean lehendik ere haragi
|
asko
jaten dela, baina ezin da esan hanburgerrak kaltegarriak direla.
|
|
|
Saihestu egin behar da? Arrain urdin
|
asko
jatea komeni da, edo alderantziz. Galdera horiek – eta galde erantzunak egiten ditugu guk uste genuena eta gure elikadurak eragiten genuena lurrera botatzen dituen aurkikuntzaren bat ezagutzen dugunean.
|
|
|
Arrazoibide klasikoa beti bera izan zen: «mantenugai horretan aberatsa bada,
|
asko
jateak ona izan behar du organo honentzat». Gaur egun, ordea, badakigu baieztapen mota horiek ebidentzia zientifikoa ematen duten azterketak eskatzen dituztela.
|
|
|
Txakur txakurren artean ere badaude salbuespenak. «Badira jabeak esaten dutenak beren txakurrek fruta eta barazki
|
asko
jaten dutela, nahiz eta izugarri gustatzen zaien», esan du Llamasek. Txakurraren arrazak eta jateko ohiturek, besteak beste, adierazten dute chihuahua bat ez dela murtxin bat bezalakoa.
|
|
2014
|
|
|
Saiatu egunero gutxienez bost fruta eta barazki (eta ez gehienez) jaten. Saihestu edari azukretsuak hartzea, fruta zukuak mugatzea eta opilak gutxitzea, azukre sinpleak eta gantz saturatuak
|
asko
jatearren. Gutxi prozesatutako landare jatorriko elikagaien kontsumoa lehenestea, zuntz dietetikoa hartzeko gomendioak betetzeko.
|
|
2015
|
|
|
Beste mantenugai batzuk ere baditu, adibidez kaltzioa, burdina edo B6 bitamina, baina kantitate txikietan (oliba asko eta
|
asko
jan behar lirateke mantenugai horien beharra asetzeko).
|
|
|
Bazkaritan eta afaritan
|
asko
jango ez bada, gozo bat jar dezakegu pertsona bakoitzeko, postrearen ondotik jateko (hau da, pare bat mantekado edo mazapan eguneko).
|
|
|
Elikadura ona egiteko, funtsezkoa da dieta orekatua egitea, elikagai nutritiboekin, elikagai osasungarriekin (fruitu lehorrak), gantz osasungarriekin eta ur askorekin, deshidratazio arriskua saihesteko. Jakina, ondo elikatzeak ez du esan nahi
|
asko
jatea. Izan ere, normala baino gehiago jatea erditzearen ondorengo depresioaren sintometako bat izan daiteke.
|
|
|
Funtsezkoa da lore jangarriak identifikatzen jakitea, kontsumitzeko arriskuak saihesteko. Nahiz eta
|
asko
jan eta sukaldean erabilera segurua izan, faktore batzuk hartu behar dira kontuan, landare basoekin gertatzen den bezala. Identifikatzea funtsezkoa da, batzuk toxikoak izan baitaitezke.
|
|
|
Ematen diren erantzunak lagungarri izan daitezke gure ohiturak dieta osasungarriaren eredu batera hurbiltzen diren edo ez ulertzeko. 1 Azukre
|
asko
jaten duzu. Adituen batzordeek gomendatzen dute edari azukredunak saihestea, gizentasuna sustatzeko duten zereginagatik.
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, osasun arloko profesionalen ustez, mendekotasunak ezaugarri jakin batzuk bete behar ditu, eta ez dirudi halakorik gertatzen denik txokolate
|
asko
jateko joera dutenengan.
|
|
|
Esan liteke, oro har, Mediterraneoko Dieta moldatua jarraitzen duela jendeak, eta txertatu egin dituela azken hamarkadetako joera batzuk, haragia eta haragi produktu
|
asko
jatekoa eta azukre ugariko elikagaiak ere bai.
|
|
2017
|
|
|
Bularreko Minbizia Ikertzeko Espainiako Taldeak ondorioztatu du dieta mediterraneoko elikagaien kontsumoak bularreko minbizia garatzeko arriskua %30 murriztu dezakeela. Dieta mediterraneoan,
|
asko
jaten dira barazkiak, lekaleak, frutak, arraina, patatak eta oliba olioa, eta zuku eta edari kalorikoen kontsumo baxua. Mendebaldeko dieta, aldiz, gantz asko hartzen du, haragi prozesatua, gozoak, edari kalorikoak eta zereal kontsumo baxua, eta bularreko minbiziaren arriskua areagotzen du.
|
|
|
Mediterraneoko dietako plater nagusietako bat da pasta, eta egokia da kaneloiak. Halaber, egun hauetan oso ohikoa den zopa goxo baten alde egin daiteke, koilarazko plater
|
asko
jateko. Eta zapore berri batekin haratago joateko, proposamen hau egiten du:
|
|
2018
|
|
|
Espainiako Estatuan patata
|
asko
jaten da, azal horikoak edo gorrikoak gehienbat, eta ez da oso ohikoa, adibidez, bestelako patata batzuk kontsumitzea.
|
|
|
pasta eta arroz zuri (edo fin) gehiegi jateak menopausia naturala aurreratu dezake emakumeengan; arrain urdin ugari jateak, berriz, atzeratu egin dezake. . Jane Cade nutrizionistak dioenez, «Menopausia urte batzuk aurreratu da pasta eta arroz findu
|
asko
jaten duten emakumeengan, baita gantz saturatu askoko aperitibo batzuk ere». Begia:
|
|
|
erlazio bat dago dietaren eta hilekoa desagertzen den adinaren artean. . Jane Cade nutrizionistak dioenez, «menopausia urte batzuk aurreratu da pasta eta arroz findu
|
asko
jaten duten emakumeengan, baita gantz saturatu ugari dituzten aperitibo batzuk ere». Bitartean, beste elikagai batzuek atzeratu egin dezakete.
|
|
2020
|
|
|
Badirudi eredu dietetiko bat hartu behar dela, non proteinak, B taldeko bitaminak eta burdina batez ere oilaskoarenak, arrainenak, untxienak edo lekaleenak diren. Nutrizio arloko jarraibide horiek gorabehera, haragia
|
asko
jaten da oraindik. Espainia da Europako elikagai horren kontsumitzailerik handiena —Iruñeko eta Donostiako hiriak buru dituela— eta munduko hamabigarrena, pertsonako 46,19 kilo hartzen baititu urtean, ‘Espainiako Elikagaien Kontsumoaren Txostena’ berrienaren arabera.
|
|
|
❗ Era berean, kaltegarria da dieta hiperproteikoa, karbohidratoen kalterako proteina asko hartzea agintzen duena eta kirola egiten dutenen artean oso hedatua dagoena. “Dieta horietan, oso ohikoa da herritarrek haragi
|
asko
jatea (gorriak eta prozesatuak barne), eta horrek areagotu egingo du patologia kronikoak izateko arriskua, hala nola kolon eta ondesteko minbizia eta 2 motako diabetesa”, zehaztu du Julio Basultok. “Dieta horien arrisku garrantzitsuenetako bat giltzurrun kalteak jasatea da”.
|
|
2021
|
|
|
Soja
|
asko
jatea txarra da osasunerako. Uste izatekoa da soja kantitate handiak kontsumitzea kaltegarria izan daitekeela osasunarentzat, isoflabona asko dituelako, estrogenoen antzeko egitura duten konposatuak, batez ere emakumezkoak diren sexu hormonak.
|
|
2022
|
|
|
Hala ere, aldaketa horrek progresiboa izan behar du. Pertsona batek produktu ultraprozesatu
|
asko
jaten baditu edo egunean bi litro freskagarri edaten baditu, ez dio utziko egun batetik bestera. Baina uda une egokia izan daiteke inor ez toxikatzeko.
|
|
|
Ustekabea larria da, gaixoa txikiagoa nahiko ohikoa da 1 motako diabetea denean, batik bat haur eta nerabeetan diagnostikatutako azpimota bat. Guraso asko joaten dira espezialistarengana bere semea edo alaba etengabe nekatuta eta suminkor samar dagoela sumatzen dutelako, urdaileko minaz kexatzen delako, oka batzuk dituelako, poliuria duelako (pixa egiteko beharra maiz) eta,
|
asko
jan eta edan arren, pisua galdu duelako. Zerbait ondo ez doala uste duten arren, diagnostikoa benetakoa da shocka. Hemendik aurrera, intsulina injekzioen mende egongo da haurra, glukosa metabolizatzen duen hormonaren mende, eta pankreak ez du modu naturalean jariatzen.
|
|
2023
|
|
|
populazio talde oso handi baten datuak hartzen dira eta egiaztatu nahi ditugun aldagaiak aztertzen dira. Adibidez, haragi gorri
|
asko
jaten duten pertsonen osasun egoera aztertzen da, gutxiago irensten edo hartzen ez dutenen aldean. Beste faktore askok ere eragina izan dezakete osasun egoeran, hala nola ariketa fisikoa egitean, alkohol kontsumoan edo tabakismoan; beraz, horiek ere kontuan hartzen dira.
|
|
|
Arraza adimentsua eta prestua da, eta bizkortasunean eta obedientzian ere entrenatu daiteke. f37d️ Bullmastif elikadura Bullmastiffari
|
asko
jatea gustatzen zaio. Horrek, ariketa fisiko gogorraren oso lagun ez izateaz gain, gizentasuna eragiten die.
|