|
2000
|
|
|
Baina gaizki erraiten
|
ari natzaizu
, zeren eta Antonio Ibarbia gipuzkoarrak ez baitzuen artean fedea galtzen, haren hitzak lekuko:
|
|
|
" Ene bigarren amorioa mendozatarren etxeko zaldizaina eta palaferneroa izan zen; nik ez dakit zinezkoa edo despit hutsezkoa izan zen amorio hura —zeren bainekien ezen amorio hark amari min emanen ziola, eta ni aldi hartan amaren kontra bainengoen, bekoz beko—, baina kontua da ezen harekin amorostu nintzela, burua galdu arte. Burua galdu arte erran dizut eta ongi erraiten
|
ari natzaizu
, zeren jakizu ezen egun batean ama sutan jarri zitzaidala eta erran zidala etxe hartan berak manatzen zuela eta berak deliberatuko zuela norekin ezkonduko nintzen ni eta norekin ezkonduko ziren bertze bi ahizpak, eta nik ihardetsi niola ezen, orduan, mendozatarren zaldizainarekin ihes eginen nuela. Eta, uste nuenean belarrondoko bat emanen zidala, zeren lehendanik ere bere onetik kanpoan baitzebilen ama historia harekin, zaldizain hura hutsaren hurrengoa zelakoan osoriotar batentzat, aitzitik, ihardetsi zidan:
|
|
|
Bertze anitz apez ez bezala. Apez horietaz
|
ari natzaizu
, bai, jaun André, bekatariei galderak baizik egiten ez dizkieten horietaz, partikularzki noiz eta haien bekatuak seigarren manamenduaren kontrakoak baitira, halako moldez, non baitirudi ezen gozatu egiten direla bekatuen aditzeaz eta haien xehetasunez, halako atsegin berezia eta bereberea hartuko balute bezala. Don Frantziskok, aldiz, ez zuen batere laket, eta klar aitortzen zuen ezen aitorlekua zela bere penitentzia.
|
|
|
Eta, irriz hasten zitzaiola, aitak ihardetsi zion: " Irriz
|
ari natzaizu
, baina haserre beharko nuke, Graziana. Izan ere, anaia mesprezatzen eta gutxiesten ari zara, zeren eta Joanikot ero samarra izan daiteke, baina baita gizon noblea eta bihotz onekoa ere, eta bere mailako emazteki batekin ezkonduko da, nehoiz ezkontzen bada... zeren hori bertze kontu bat da!
|
|
|
—eta, isilune baten ondotik, erran zuen—: Baina gordinegi mintzatzen
|
ari natzaizu
, beharbada...
|
|
|
Irriz sumatzen zaitut, jaun André, eta irriz
|
ari natzaizu
ni ere mementu honetan, baina irri guti nuen nik orduan. Izan ere, kontzientziako kontuetan ezin kontzientziatsuagoa nintzen, hertsia, neure eginik ezdeusenen ere etsaminatzerat eta hautemaiterat emana, eta herstura hark bulkatzen ninduen bekatu ez zena ere bekatutzat hartzerat, eta hala ibiltzen nintzen eskrupuluen ur nahasietan erdi itorik.
|
|
|
Baina nik gehien igurikitzen nuena, zeren, bai aita Bartolomek jauregian, eta bai jesuitek Iruñako kolejioan, bertzerik ez baitzidaten irakatsi, ez zenuen aipatu ere egin. Eklesiastikoan ez ezik Erran Zaharretan eta Salmoetan ere azaltzen denaz
|
ari natzaizu
: Initium sapientiae timor Domini, baina ez, ez zirudien ezen Jainkoaren beldurra zela jakintasunaren haste eta printzipio, sostengu eta lehen-harri.
|
|
|
Gizona eta piztia bat-batean solasean...? Hori ez duk zientzia, horiek ipuinak dituk, mutila!" Baina nik hura ikusi nuen, eta ikusi bezala eta ikusiaren arabera kontatzen
|
ari natzaizu
, jaun André... Hotzean pentsaturik, ordea, bertze arrazoin bat ere bila daiteke, zeren, nola tigrea jan berria izan baitzitekeen, ase egon baitzitekeen mementu hartan, halako moldez, non, jateko beharrik ezean, ez baitzitzaigun gainerat oldartu.
|
|
2001
|
|
|
Hogei urteko istorioez
|
ari natzaizu
irakurle. Hain zuzen halako hauteskunde kanpainako biltzar publiko baten ondotik behin, Joanes harrapatu nuen, bere bi adiskiderekin etsia eta haserre.
|
|
2002
|
|
|
Euklion. . Zer
|
ari natzaizu
entzuten?
|
|
|
–Nik ere bai, Julen. Benetan
|
ari natzaizu
.
|
|
|
Barne lubaki honetatik
|
ari natzaizu
,
|
|
|
horregatik
|
ari natzaizu
muga-lerroz honainditik
|
|
2003
|
|
|
Telefonoz beharbada zuzenagoa izango litzateke, baina zuzenegia, igual, oraingoz behintzat. Horregatik
|
ari natzaizu
idazten, eskutitzaren bidea, gutunaren aukera gozoagoa izan litekeelako, lasaiagoa, atseginagoa.
|
|
|
Beno, barkatu, Kattin. Berriro ere presa sartzen
|
ari natzaizu
. Eta zuk ez duzu presarik behar orain.
|
|
|
-Klaro, ikuspuntu horretatik begiratuz gero, egia da zure planteamendua akatsgabea dela. Argi dago gizon zuhur eta justua zarela, duina eta ausarta, baina ni mesede izugarri bat eskatzen
|
ari natzaizu
, solidarioa, kristaua, lagun-hurko baten alde...
|
|
2004
|
|
|
Hitz bitan, seduziturik naukazu. Jode, Aitor, dena esaten
|
ari natzaizu
, eta zuk ez didazu deus ere esaten.
|
|
2005
|
|
|
–Badakit, Kontxi. Baina serio
|
ari natzaizu
. Sumendi baten indarra duzu, bon, eta gure eztabaidetan eta mahai-inguruetan zu bezalako sumendiak behar ditugu:
|
|
|
–Horixe esaten
|
ari natzaizu
, bada, Kontxi! Izan ere, iturginak medikuak adina irabazten badu, non geratzen zaigu klasearteko borroka?
|
|
|
Horixe erakutsi zenidan beti, maistra; argi esan zenizkidan gauzak beti, eta berdin beste haurrei. Bada, orain zer pentsatzen dudan esaten
|
ari natzaizu
argi eta garbi: Julio kabroi hutsa izan zen, zutaz aprobetxatu zen; eta, putakume halakoak, haurrak torturatzen zituen, gainera.
|
|
2006
|
|
|
IHESdunak kezkatzen dituena ez da beraien heriotza, baizik eta beren semeak zeinekin geldituko diren, hiltzea ez da arazo. Eta hogeita hamar, berrogei urteko jendeaz
|
ari natzaizu
hizketan, ez hemen bezala laurogeikoaz. Heriotza ez da lehen munduko munstroa baino.
|
|
2007
|
|
|
–Diario de Navarrarekin
|
ari natzaizu
haize ematen, Elisabeth, esan zion, egunkaria aurre-aurrean jarriaz?. Iristen al zaizu Pirinioetako gailurren brixaxka?
|
|
2008
|
|
|
Eroapen izugarria behar dela iruditzen zait hain apetatsua den gauza baten zain bizitzeko. Baina luzamendutan
|
ari natzaizu
. Doluminak ematera etorriko zinen, esan zuen eta bostekoa luzatu zidan berriro.
|
|
2009
|
|
|
ahotsak entzuten dituela esaten du, Kaifasena eta Pilatosena, baita Napoleonena eta Esparterorena ere, bakean uzten ez dutenak, eta izugarria da; hiltzaile baten ernamuina du, eta, ikusten dudan bakoitzean, gaizkiaren eta erredimitu gabeko sufrimenduaren irudia datorkit; Jainko on baten existentziaren aurkako argudiorik biribilena da, nik uste: Jainkoaren ukoa; beste aldetik, baina, bizitzaren beste muturrean, gauza harrigarriekin topatzen naiz; zure arreba hori, adibidez (Maria Bibianaz
|
ari natzaizu
), santa bat da, santuen santutasunean nekez sinets badezaket ere. Ikusi beharko zenuke nola zaindu duen Ada, baita beste gaixo batzuk ere:
|
|
|
zuk ere ezagutuko zenuen, beharbada. Eta galdu esaten dizudanean, erabat galdu zuela esaten
|
ari natzaizu
, burua ere galdu baitzuen Adak: horregatik egon zen urtebetez eroetxe batean, bere egun eta gau guztiekin.
|
|
|
–Goizeko zazpiak dira, eta idazten
|
ari natzaizu
, zu lotan zauden bitartean, ziur baietz, zeure gelan goxo-goxo; edo gelatik kanpo ote zaude, koruan, adibidez, edo kafetegian nirekin zigarreta bat erretzen?, ametsen hegaletan. Hala bada, bejondeizula, baina ez utzi sartzen detektibeari gero?!
|
|
|
–Jertseen tximeletez
|
ari natzaizu
––amak.
|
|
|
Fantasmaria, graziaz betea, Jauna da zurekin? anaiatxo maite kuttun Benjamin, mirari bat eskatzen
|
ari natzaizu
, eta ezin didazu huts egin! Handik bizpahiru egunera anaia sendategirako bidean ikusi zuenean, ordea, ai eta ai, Gabino gaixoa, ai gaixo errukarri hori!?, hain garaitua eta hain hondamendiak jota sentitu zen Domingo, non halaxe esan baitzien anai-arrebei:
|
|
|
XX. mendearen hasierako hausturaz
|
ari natzaizu
, irakurle laztana: karlistak euskal abertzale eta espainiar abertzale bilakatu ziren, iskanbila handian, orduko egunkarietan ederki irakurtzen ahal denez toki bateko edo bertze bateko eliteak, kazikeek, elizak, nagusiek, orokorrean dirudunek 1936an jende xumeak hartuko zuen norabidearen, patuaren erabakitzeko.
|
|
|
Ez. Galdetzen
|
ari natzaizu
ea ez zaizun roletik kanpora egoera lantzeko modu desegokia iruditzen parekidetasunaren ikuspegitik.
|
|
|
" Goizeko zazpiak dira, eta idazten
|
ari natzaizu
, zu lotan zauden bitartean, ziur baietz, zeure gelan goxo-goxo; edo gelatik kanpo ote zaude –koruan, adibidez, edo kafetegian nirekin zigarreta bat erretzen–, ametsen hegaletan. Hala bada, bejondeizula, baina ez utzi sartzen detektibeari gero...!
|
|
|
ahotsak entzuten dituela esaten du, Kaifasena eta Pilatosena, baita Napoleonena eta Esparterorena ere, bakean uzten ez dutenak, eta izugarria da; hiltzaile baten ernamuina du, eta, ikusten dudan bakoitzean, gaizkiaren eta erredimitu gabeko sufrimenduaren irudia datorkit; Jainko on baten existentziaren aurkako argudiorik biribilena da, nik uste: Jainkoaren ukoa; beste aldetik, baina, bizitzaren beste muturrean, gauza harrigarriekin topatzen naiz; zure arreba hori, adibidez (Maria Bibianaz
|
ari natzaizu
), santa bat da, santuen santutasunean nekez sinets badezaket ere. Ikusi beharko zenuke nola zaindu duen Ada, baita beste gaixo batzuk ere:
|
|
|
–Jertseen tximeletez
|
ari natzaizu
... –amak.
|
|
|
–Txantxetan
|
ari natzaizu
, emakumea! –Txarok, barre txikiak eginez– Ongi da.
|
|
|
Kontua da zuen tropek anaia hil ziotela Tasio Loidi tenienteari... eta zure alaba horrek, Txaro Goirik, nire arreba galdu zuela, Ada Maria Orbe... zuk ere ezagutuko zenuen, beharbada. Eta galdu esaten dizudanean, erabat galdu zuela esaten
|
ari natzaizu
, burua ere galdu baitzuen Adak: horregatik egon zen urtebetez eroetxe batean, bere egun eta gau guztiekin.
|
|
|
zer, izan ere, norbaitek analisietan hanka sartu izan balu...?; hala, bada, Domingo azken esperantzari eusten saiatzen zen bitartean, inoiz baino debozio handiagoarekin ekin zion errezatzeari: Fantasmaria, graziaz betea, Jauna da zurekin... anaiatxo maite kuttun Benjamin, mirari bat eskatzen
|
ari natzaizu
, eta ezin didazu huts egin! Handik bizpahiru egunera anaia sendategirako bidean ikusi zuenean, ordea –ai eta ai, Gabino gaixoa, ai gaixo errukarri hori! –, hain garaitua eta hain hondamendiak jota sentitu zen Domingo, non halaxe esan baitzien anai-arrebei:
|
|
|
Barkatu, Clara. Jainkoaren aurrean ariko banintz bezala
|
ari natzaizu
hizketan. Ezer ez zait beldurgarriagoa egiten pobrezia baino.
|
|
|
Baina ez da hori kontua, doktore. Argi eta garbi
|
ari natzaizu
azaltzen zein den egoera. Nire senar gizajoak dagoeneko ezin ditu negozioak bere kabuz gobernatu.
|
|
|
Orain gelditzen zaidan diru apurra heredatzeko esperantzarik ez duenez, ez dut berriro ikusiko, ezta hilzorian egongo naizenean ere. Barkatu jauna, aspertzen eta tristatzen
|
ari natzaizu
. Suak ondo hartu du...
|
|
|
Barkatu. Ez naiz ongi ari, aspertu egiten zaitut, zure denbora lapurtzen
|
ari natzaizu
...
|
|
|
– Aukera bat eskaintzen
|
ari natzaizu
, ulertzen duzu. Arauak zintzo betetzen badituzu, epaileari zure zigorra leuntzeko eska niezaioke.
|
|
2010
|
|
|
Nik behintzat oroitzapen ezin hobeak ditut Mendi eta Sasirenak, Moncayo eta Palafoxenak: etxean eduki genituèn txakurrekiko harremanez
|
ari natzaizu
, jakina, Moncayok eta Palafoxek, bestelakoan, heriotza ezin gaiztoagoa izan baitzuten, gerratean gure etxea zelatatu zuèn komando komunistako kide batek. Nikolai zerri putakumeak, zehatzago esanda, garbitu ez zituen, bada, biak ala biak!
|
|
|
Gordin mintzatzen
|
ari natzaizu
, badakit, baina ez errealitatea baino gordinago. Eta, hala ere, ongi ulertzen diot poetari erabakia, azken bolada honetan, Gil de Biedma da interesatzen zaidan poeta bakarretakoa:
|
|
|
Horra haurtzaroan bizi izandako gertaera xume batek, arrebak pixa egiten ikusi nitueneko hartaz
|
ari natzaizu
berriro, zer soka luzea ekarri zidan:
|
|
|
Uda partean izan zen, noiz eta osaba-izebak, osaba Ismael eta izeba Bittoriz
|
ari natzaizu
–eta lehengusu-lehengusinak bisitan etorri baitzitzaizkigun; bada, uda parte hartako bazkaloste batean, lehengusu-lehengusinak umegorriak ziren oraindik, eta gu jada koskortuak?
|
|
|
gaur egungo teoria askok eta askok arrazen sailkatzera jotzen dute, baina erne. Onartzen dut zientzia hemen Europan Afrikan baino gehiago garatu dela, hori ere egia da, eta horrek zerbait esan nahiko du adimenaren garapenaren ikuspegitik, ez nago horren aurka; ni, ordea, substratu irrazional horretaz mintzatzen
|
ari natzaizu
, seme elbarri bati lotutako arazo existentzialen aurrean aita edo ama edo elbarria bera mirariaren atera jotzera bultzatzen duena, horretan gero eta sinetsiago bainago arraza guztiak berdin samarrak garela:
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: ...en da, bestea ez; aldea, begiek ikusitakoaren ikuspuntutik, izugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait; beste hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten
|
ari natzaizu
, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez dudala Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit, zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura?, esaten ari natzaizuna deterministek-eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, baina, ez naiz libertatea ez gizakiaren balizko erruduntasunaren kontzeptua ukatzen ari,... gizartea antolatzeko, eta hor hasten baita beste historia bat:
|
|
|
Eta zigortuak hamar erregelakada jaso eta jasan behar zituen, esku bakoitzean bost. Eta haiek ez ziren haizearen laztanak gero?!?; banuen, bai, beste esperientzia bat, sendategian bizi izan nuena, euskaraz hitz egiteak euskaldun-erdaldunengan sortzen zituèn arazoak mintzagai. Adolfo eta Lorenzoren artekoaz
|
ari natzaizu
, baina orri batzuk lehenago mintzatu natzaizu horretaz, eta ez naiz errepikatzen hasiko?; gero ere izan nituen beste testigantza asko, Salbatore Mitxelenarena azpimarragarriena, maisu erdarazaleak egin ziòn kalteaz mintzatzen zenean ikustekoa baitzen nola bihurtzen zituen eskuak ukabil, lepoko zainak handi-handi eginda. Bernardino maisuaren eta Martinicoren artekoak, ordea, muga guztiak hausten zituen?
|
|
|
Badakit gordinegi ari naizela, oraintxe esan dizut, Damaso; baina errotik kendu nahi nuke neure min hau, eta horregatik
|
ari natzaizu
horrela; Benjamin Mariak bai baitaki, hura inon bada, esperantza horrek bizi nazala!?, zenbat maite dudan eta noraino naizen damu, berari irritxo bat bera ere ez eskaintzeagatik; badaki nire irrika irrikatsuen berri, eta badaki, hortaz, zein den nire ametsa: osatu gabeko haragi puska hura ikustea, neure besoekin besarkatzeko eta neure ahoko muxuekin muxuka jateko, ferekaz fereka eta laztanez laztan?
|
|
|
Bada, bai eta ez. Beldur naiz, baina, baiezko eta ezezko horiek, zin egin nizun barne hustuketa honetan ahalik eta zintzoen ariko nintzaizula eta, zailtasunak zailtasun (egiak ere bere ñabardurak baititu, egiazko egiarik biribilena ere ez hain biribil bihurtzen dutenak), halaxe
|
ari natzaizu
–anaiarekin izan nituèn barne arazoek, zeloak, inbidiak eta abar?
|
|
|
Homo mensura, esaten zuten erromatarrek, Protagorasek esana aintzakotzat harturik. Hezurrak ditugu, eta hezurrak giharrei eusteko gai dira, baita gorputzaren zamari ere, eta ni, une honetan, antzeko egitura batez
|
ari natzaizu
, kontzeptuak arimaren alorrera aldatuta, hori bai, nahiz eta ariman sinesten ez dudan, zuk bezala ez, Gabino, susmoa dut: Demokritoren teoria atomista neure egin nuenetik, nola, bada?!
|
|
|
Oraintxe esan dizut ez nekiela zergatik bururatu zitzaidan hura, baina gezurretan
|
ari natzaizu
, beharbada, aspaldikoa bainuen psikologiarako joeratxoa, aitaren herrian ikusi nuèn ero baten irudiarekin piztu, baserri bateko amona bat zen, egun epeletan etxe aurrean egon ohi zena, begiak zerumugan galduta, eta, amaren gaixoaldian, baita Adarenean ere, areagotu egin zitzaidana, biek ala biek galdu omen zuten burua, bai, baina zer zen zehatz-mehatz burua galtzea??, zaletasun hura gero ezin garatu izan banuen ere?
|
|
|
Egun batean, baina, alferrik nenbilela iruditu zitzaidan: sagarra usteltzen igarri nuèn egunean izan zen; Helenak sagar-dantza dantzatu ondoren eman zidàn sagarraz
|
ari natzaizu
, jakina, hura gorde egin bainuen, ongi gorde ere, objektu sakratu bat balitz bezala, nik bakarrik nekièn lekuan; Jainkosa batek sagar bat oparitu zidan, eta nik opari hura toki sekretu batean gordeko nuen, garai bateko zaldunek Grial Santua bezala; bazuen nire ikasmahaiak kaxoi bat, sagarrarentzako ezkutaleku bikaina izan zitekeena, Domingo ere han ibiliko ez balitz noiznahi, arkatz baten bila e... –Izan dadila sagar hau, Jauna, ez denboraren mendeko, baizik eta betiko, Helenari diodan maitasuna bezala?; sinetsi ere, sinetsi nuen, halako batean, neure otoitzaren fruituetan, hain egiten nion asmo onez otoitz Aita Jainkoari eta hain iruditzen zitzaidan ezinezkoa aita on bat nire asmo onen aurka azaltzea?; horregatik, sagarra usteltzen igarri nuenean, sekulako nahigabea izan nuen, ni neu ere, bat-batean, barrutik usteltzen hasi banintz bezala; burua altxatu gabe egon nintzen ordu batzuetan, eta gaua ere ez nuen ongi igaro; izan ere, zer ari zitzaidan Guztiahalduna esaten?; nire maitasuna eder hasi zela, baina gero usteltzera egingo zuela?; harik eta pentsatzen hasi nintzen arte aita on batek beste arrazoi bat behar zuela, nik une hartan ezin ulertu nuena eta biharamuneko lehen orduan aurkitu nuena, esnatu bezain laster?
|
|
|
Zin dagizut, kontu hau zuri aitortzea jauzi hirukoitza begiak estalita eta sarerik gabe egiteak baino gehiago izutu izan nau beti. Oraintxe heriotzaren zain nagoen honetan ere, damuak eta derrigorrak eraginda, dardar eta negar batean
|
ari natzaizu
idazten. Paper hau ez dakit hamargarrena ala hamabigarrena den.
|
|
|
Egun batean, baina, alferrik nenbilela iruditu zitzaidan: sagarra usteltzen igarri nuèn egunean izan zen; Helenak sagar-dantza dantzatu ondoren eman zidàn sagarraz
|
ari natzaizu
, jakina, hura gorde egin bainuen, ongi gorde ere, objektu sakratu bat balitz bezala, nik bakarrik nekièn lekuan; Jainkosa batek sagar bat oparitu zidan, eta nik opari hura toki sekretu batean gordeko nuen, garai bateko zaldunek Grial Santua bezala; bazuen nire ikasmahaiak kaxoi bat, sagarrarentzako ezkutaleku bikaina izan zitekeena, Domingo ere han ibiliko ez balitz noiznahi, arkatz baten bila e... " Izan dadila sagar hau, Jauna, ez denboraren mendeko, baizik eta betiko, Helenari diodan maitasuna bezala"; sinetsi ere, sinetsi nuen, halako batean, neure otoitzaren fruituetan, hain egiten nion asmo onez otoitz Aita Jainkoari eta hain iruditzen zitzaidan ezinezkoa aita on bat nire asmo onen aurka azaltzea...; horregatik, sagarra usteltzen igarri nuenean, sekulako nahigabea izan nuen, ni neu ere, bat-batean, barrutik usteltzen hasi banintz bezala; burua altxatu gabe egon nintzen ordu batzuetan, eta gaua ere ez nuen ongi igaro; izan ere, zer ari zitzaidan Guztiahalduna esaten?; nire maitasuna eder hasi zela, baina gero usteltzera egingo zuela?; harik eta pentsatzen hasi nintzen arte aita on batek beste arrazoi bat behar zuela, nik une hartan ezin ulertu nuena eta biharamuneko lehen orduan aurkitu nuena, esnatu bezain laster...
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: ...en da, bestea ez; aldea, begiek ikusitakoaren ikuspuntutik, izugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait; beste hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten
|
ari natzaizu
, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez dudala Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit —zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura—, esaten ari natzaizuna deterministek-eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, baina, ez naiz libertatea ez gizakiaren balizko erruduntasunaren kontzeptua uk... izan ere, edifizio bat erortzen da eta bestea ez, eta hori da kontua... eraikinak azpian harrapatzen bazaitu, zer esanik ez.
|
|
|
gaur egungo teoria askok eta askok arrazen sailkatzera jotzen dute, baina erne. Onartzen dut zientzia hemen Europan Afrikan baino gehiago garatu dela, hori ere egia da, eta horrek zerbait esan nahiko du adimenaren garapenaren ikuspegitik, ez nago horren aurka; ni, ordea, substratu irrazional horretaz mintzatzen
|
ari natzaizu
, seme elbarri bati lotutako arazo existentzialen aurrean aita edo ama edo elbarria bera mirariaren atera jotzera bultzatzen duena... horretan gero eta sinetsiago bainago arraza guztiak berdin samarrak garela: hemen apaizak direnak han tribuetako txamanak dira; paralitiko beltza zuhaitz baten aurrean belaunikatuko da eta paralitiko zuria Lourdesko Ama Birjinaren aurrean.
|
|
|
Badakit gordinegi ari naizela, oraintxe esan dizut, Damaso; baina errotik kendu nahi nuke neure min hau, eta horregatik
|
ari natzaizu
horrela; Benjamin Mariak bai baitaki, hura inon bada —esperantza horrek bizi nazala! —, zenbat maite dudan eta noraino naizen damu, berari irritxo bat bera ere ez eskaintzeagatik; badaki nire irrika irrikatsuen berri, eta badaki, hortaz, zein den nire ametsa: osatu gabeko haragi puska hura ikustea, neure besoekin besarkatzeko eta neure ahoko muxuekin muxuka jateko, ferekaz fereka eta laztanez laztan... nahiz eta duda geratzen zaidan berriro atzera egingo ez ote nukeen —begirada soil batek gure asmorik goitiarrenak lurpera ditzake—, ez dut uste; Benjamin Mariak badaki bere izena duen Kristo txiki handi biluzi bat dudala bihotzean, nire fedearen oinarri dena, apaingarriak eta soberakinak kentzen direnean gorputz biluzi bat geratzen baitzaigu, maitasuna eskatzen diguna, eta maitasuna baizik ematen ez duena... harik eta gorputz biluzia bera ere maitegune bihurtzen den arte, non bizitzak bere ipar galdua aurkitzen duen.
|
|
|
Oraintxe esan dizut ez nekiela zergatik bururatu zitzaidan hura, baina gezurretan
|
ari natzaizu
, beharbada, aspaldikoa bainuen psikologiarako joeratxoa, aitaren herrian ikusi nuèn ero baten irudiarekin piztu —baserri bateko amona bat zen, egun epeletan etxe aurrean egon ohi zena, begiak zerumugan galduta— eta, amaren gaixoaldian, baita Adarenean ere, areagotu egin zitzaidana —biek ala biek galdu omen zuten burua, bai, baina zer zen zehatz-mehatz burua galtzea? —, zaleta...
|
|
|
Gordin mintzatzen
|
ari natzaizu
, badakit, baina ez errealitatea baino gordinago. Eta, hala ere, ongi ulertzen diot poetari erabakia —azken bolada honetan, Gil de Biedma da interesatzen zaidan poeta bakarretakoa:
|
|
|
Nik behintzat oroitzapen ezin hobeak ditut Mendi eta Sasirenak, Moncayo eta Palafoxenak: etxean eduki genituèn txakurrekiko harremanez
|
ari natzaizu
, jakina, Moncayok eta Palafoxek, bestelakoan, heriotza ezin gaiztoagoa izan baitzuten, gerratean gure etxea zelatatu zuèn komando komunistako kide batek —Nikolai zerri putakumeak, zehatzago esanda— garbitu ez zituen, bada, biak ala biak!
|
|
|
Homo mensura, esaten zuten erromatarrek, Protagorasek esana aintzakotzat harturik. Hezurrak ditugu, eta hezurrak giharrei eusteko gai dira, baita gorputzaren zamari ere, eta ni, une honetan, antzeko egitura batez
|
ari natzaizu
, kontzeptuak arimaren alorrera aldatuta, hori bai, nahiz eta ariman sinesten ez dudan, zuk bezala ez, Gabino, susmoa dut: Demokritoren teoria atomista neure egin nuenetik, nola, bada...!
|
|
|
Horra haurtzaroan bizi izandako gertaera xume batek —arrebak pixa egiten ikusi nitueneko hartaz
|
ari natzaizu
berriro— zer soka luzea ekarri zidan: zuk, ordea, bost bat urte izango zenituen orduan, eta ez zara aita kalonjearen zaplada hartaz gogoratuko, ausaz...
|
|
|
Eskatu dit ez dadila inor bera ikustera etorri. Gero lo gelditu zait eta horregatik
|
ari natzaizu
orain, momentuan, deitzen.
|
|
|
Aizu, betiko galdu al dira giza legean oinarrituriko hartu-eman finantziero haiek? Gure lurralde honetan-kanpoan baino garbiagonegozioetarako nagusi izaten zen giza legeaz
|
ari natzaizu
, seguru nagoelako aldrebeskeria ugari pairatu behar izan dituzuela azken aldian.
|
|
|
Berdin da, erakusten
|
ari natzaizu
Herri batek hizkuntzan bertan —haren moldagarritasunean— eduki dezakeela aurrera egiteko aukera zein kontrakoa.
|
|
2011
|
|
|
Zuk ezer esaterik ez, eta ni zuri dena kontatzen. Ez didazu entzun ere egiten, ezin didazu ezer erantzun, ez konplizitatezko keinu barkaberaren bat egin, ez beste ezer, eta ni, hala ere, hemen
|
ari natzaizu
orriok irakurri eta orriok irakurri.
|
|
|
Halaxe bihurtzen
|
ari natzaizu
, zure mundualdiko itzalaren biltzaile eta zure itzal. Dagoeneko nigandik oso urruti dagoen gorputza zara, baina zure itzalak hemen segitzen du, etxe honetako hormen artean eta nire oroimenean.
|
|
|
Jakin beharko zenuke honezkero. Gertatu zaizkidan istorioak zanpa-zanpa kontatzen
|
ari natzaizu
. Halako batean aski dela esango duzu eta jaitsiko gara.
|
|
|
...de guztiek iraganaren penara garamatzatenean, berzabaltzen dizkidazun zauriek kita dezatela lotsaz estalitako orrietan suz idatzirik dagoen zorra, zatoz neregana hain ustekabean egunsentia leihoan denean... ordu oroz hurbiltzen natzaizu bilatzen zaitut eta deitzen oihuz izendatzen zaituzten penaren hitz umezurtzekin, zu hor zaudelako nonbait gure bizitzaren azkena izan zen mendigailur haietan, han
|
ari natzaizu
bakar-otoitzean orain neguaren oihartzunek elurren mintzo isilez erantzun diezadaten izpiritu babeskor zarela bizitzaren norabidea galde genuenontzat.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, erabiltzaileak webgunera jo eta tokiko informazioa nahiko du, baina prezio berean zerbait gehiago ematen badiozu hobe. Adibidez, munduko albiste garrantzitsuenak ere ematen badizkizut zerbitzu gehigarria
|
ari natzaizu
eskaintzen. Bestela zera gertatuko zaio irakurleari:
|
|
|
–Benetan
|
ari natzaizu
, Jon, erran zuen?. Ez dakit Sandraren aurreko harremanen berri izan zenuen.
|
|
|
–Ez, ez dut inor ezagutu. Neuri buruz
|
ari natzaizu
, nik nahi dudanari buruz.
|
|
|
»Harrokeria dirudi, bene-benetan
|
ari natzaizu
ordea?, baina gogoetan hasi nintzen zeinen gauza handia zen modu horretan hiltzea, eta zorakeria zela nire bizitza bezalako huskeriaz arduratzea, Goikoaren ahalmenen erakusgarri hain zoragarria ikusteko aukera izanik. Uste dut lotsaz gorritu ere egin nintzela ideia hori bururatu zitzaidanean.
|
|
|
»Espero nuen huraxe izan zen emaitza. Istorio hau neroni
|
ari natzaizu
kontatzen, ikusten duzu handik ihes egin nuela, eta nola ere badakizu. Aldez aurretik asmatuko duzu beraz esan behar dizudan guztia, eta, hortaz, labur amaituko dut nire istorioa.
|
|
|
Komunikazioaren truke elkarreragilea Nia Igorlea Zerbait esaten
|
ari natzaizu
Mezua, edukia eta harremana Zuri Hartzailea Egoera batean Testuingurua Erantzun/ iritzi bat sortzen du:
|
|
|
Emazteak botika garesti batzuk behar ditu, horra esana, dirutxo hori eskatzea da gutun honen motiboa, nik ez baitut diru hori biltzeko modurik. Aratz-aratz
|
ari natzaizu
, tolesik gabe, badakizu ez zaidala nahastea gustatzen kontu familiarrak eta adiskidetasunezko harremanak. Motibo asko dituzu nire eskabideari susmo txarra hartzeko, baina emaztearena kontatu badizut, da ez dudalako gaizki ulerturik nahi.
|
|
|
kaiola herdoilduari buruz
|
ari natzaizu
.
|
|
2013
|
|
|
arrastorik ere ez harenik haurtzaroaz geroztik) Los Angeles-eko praileek agindutako debereak egitera (orduan etxeko lanik ez baitzegoen, badakizu)? Tira, ez zaitut neure oroimenaren meandroetan katramilatu nahi; nire testigantzaren sinesgarritasuna aintzakotzat har dezazun
|
ari natzaizu
, besterik ez. Hamaika mila bider ikusia naizela, alegia, neure bizi guztian barrena, eta gaztetxoa ere ez nauzu, ez pentsa?, Lasala plazako lehoia.
|
|
|
Zer diot, baliteke zeure alaba izatea eta. Lo andereñoaz
|
ari natzaizu
.
|
|
|
«Danboreneak, eskuz, hauxe idatzi zuen: . Entzun, Segundo Mareyren bahiketaz hitz egiten
|
ari natzaizu
. Bahituta dago ETA militarrarekin duen harremanagatik, terroristak ezkutatzeagatik eta zerga iraultzailea kobratzen laguntzeagatik.
|
|
|
J.I.: Ohartzen bazara, Joseba,
|
ari natzaizu
galdera nahasi samarrak egiten, eta hori da galdera asko nire uztakoak direlako, baina tarteka Eliseo Diego idazleari kuestionario ospetsu hartan egindakoak ere botatzen dizkizut. Hara hemen horietako bat:
|
|
|
Kritikarik ere ez da gurean egin (edo ez dut aurkitu), beraz; hedabideetan irakurritakoak eta neure moduko beste baztertzaileek esandako txakurkeriak izan ditut aurrekari liburua irakurtzen hasteko unean. Agian horregatik lauzpabost lerro idazten
|
ari natzaizu
hementxe.
|
|
|
Hizketan
|
ari natzaizu
.
|
|
|
Ez ikusiarena egiten
|
ari natzaizu
arreta jarri behar dudalako.
|
|
|
Katuarekin itotzen
|
ari natzaizu
.
|
|
|
Bere isatsa hartu dut. Katuaren isatsarekin itotzen
|
ari natzaizu
.
|
|
|
Itotzen
|
ari natzaizu
,
|
|
|
Alabara unibertsitatera joan zen eta Ene, bizitza osoa kontatzen
|
ari natzaizu
. Geldituko naiz?
|
|
|
Begira
|
ari natzaizu
, neskato.
|
|
2014
|
|
|
–Laguntzen
|
ari natzaizu
.
|
|
|
Udak badu bere azkena, azkena ezin esan dudan une honetatik, irratiko pianoa bidaide dut baina ez dit ematen bizitzaren fuga. Hizketan
|
ari natzaizu
bakardade lagungarri honetatik badakizulako ez dakidala zutaz ezer.
|
|
|
Mehatxuka
|
ari natzaizu
, kabroia?
|
|
|
Salbatzen
|
ari natzaizu
! Zure laguna izaten ari naiz!
|
|
|
Ni zuka
|
ari natzaizu
, zuk ere egidazu zuka.
|
|
|
-Galdezka
|
ari natzaizu
.
|
|
|
Esaten
|
ari natzaizu
, berak hil zuen.
|
|
|
Mugi, mugi, babesten
|
ari natzaizu
!
|
|
2015
|
|
|
Claireren sukaldetikr idazten
|
ari natzaizu
, zu logelan
|
|
|
Sylvie: Ez, ez, serio
|
ari natzaizu
. Horregatik behar dut orain harri hauek bezain bihozgabea izan.
|