|
2000
|
|
|
Nolakoak izan behar genuen jakinarazteko, oraindik, gure garaian, santuen bizitzak bazuen indar pixka bat.
|
Zer
esanik ez gure aurreagokoenetan. Orain, berriz, filologo eta oso eliztar ez diren zenbaiten artean ez dela, badirudi, santuen bizitzak (eta berriro diot, heriotzak...) zer erakutsi handiegirik ez digula ematen.
|
|
|
Gure iritzi adoleszente murritzean, zerbait adierazteko hitz egin behar zen.
|
Zer
esanik ez bazegoen, horrelako berriketak denbora alferrik galtzea besterik ez ziren.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, hori ez da ezagutza teoriko edo intelektual soila, bizipenezkoabaizik, eta honek esan nahi duena da, bizitzan jasaten diren bezalaxe, amodioa, gorrotoa, bekaizkeria, atsegintasuna, poza eta tristurak direla talde egoeran.
|
|
|
Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz.
|
Zer
esanik ez, horimingarri gertatzen zaie, teorian egoerarekin konforme egon ez arren praktikan egoerahorretan eroso bizi direnei, nola edo hala sisteman integraturik daudenei. Eta horrekekarri du bazterketa ofiziala; baina, aldi berean, horrek sortu du askorengan berelanagatiko eta ibilbide osoagatiko estimua.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, horrez gain, Txillardegiren beste hainbat euskarazko lan azter ditzakegu, ekimen positibo eta esnatzaileak, guztien begien bistan daudenak. Nork ezdaki arlo askotan bide urratzaile izan dela, hala nola nobelagintzan, gramatika gaietan, fonetikan, euskararen ahoskeraren problematikan, intonazioaren garrantziaren azterketan, linguistika eta matematikaren arteko erlazioan, soziolinguistikan (zenbat informazio ez ote digun eman, herri gutxiengotuen arazo linguistikoez, diglosiaz etaabarrez)...
|
|
|
Bihotzeko taupadak ere horrenarabera joak izaten dira betiko.
|
Zer
esanik ez, burumuineko egitura.
|
|
|
|
Zer
esanik ez informazioan diren langileez. Euskaldunak daudeneko zerbitzuak edosailak identifikatu.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, talde nortasunak (nortasun etnikoaren zentzuan) ez du zertan (ez behintzat nahitaez) nazio ideiarekin lotuta egon, nazioa Estatu moduan antolatuta dagoen edo antolatu nahi duen populazio taldea izan daitekeen aldetik. Baina badakigu kultur ezberdintasunak identitate/ nortasun ezberdintasuna ziurtatzen duen bezala, kultur uniformizazioak populazioaren homogeneizatzea sorrarazten duela.
|
|
|
nazio zer den esateko momentuan eta, ondorioz, nazionalismoa definitzerakoan, nazioaren teorien artean dagoen ezadostasunaren aurrean.
|
Zer
esanik ez, mundua ulertzeko era guztiz ezberdinak, ideologia kontrajarriak, gurutzatzen dira bidean; eta analisien abiapuntuak eta premisak baldintzaturik aurkituko ditugu, zeren, guztiz logikoa denez, egoera honek baldintzatutako analisiak aurrez aurre jartzen baititu.
|
|
|
bihurtuz95, Guizot en hitzak erabiliz.
|
Zer
esanik ez, irakaslea Estatuaren begirada zorrotzaren pean eduki behar zen eta, ondorioz, ezarriko zen Estatuaren ikuskaritza mekanismo honen ardatz nagusienetariko bat suertatuko zen: –subreptice?
|
|
|
Estatu Nazio espainiarraren nortasun elementua dela esango genuke, eta espainiarrak (omen) diren horien talde identitatearen errepresentazio bilakatzen dela.
|
Zer
esanik ez, aurrez aurre dugun apustua Estatu espainiarraren mugen legitimitatea indartzearena da; Frantziaren kasuan gertatzen zen bezala, hemen Espainia bat eta zatiezinaren irudi, naturala, gorpuztu nahi zela esatera iritsiko ginateke.
|
|
|
Estatuko irakaskuntza sistema sortzeko nahiari egin zitzaion kritika.
|
Zer
esanik ez, horrek irakaskuntza Elizaren eskuetan uztea ekarri zuen, baina, hala eta guztiz, liberalek hasitako hezkuntza sistema nazionala sortzeko prozesuaren sugarra, ez zen itzali, nahiz etenak izan eta abiadura aldakorrekoa izan.
|
|
|
Oinarrizko maila hau herritar guztiek nahitanahiez egin behar izango zutela kontuan izanik, gaztelaniaren posizioa guztiz nagusia zela esatea begien bistakoa da.
|
Zer
esanik ez, gaztelaniaren garrantzia, modernizazio prozesuaren barruan eta Estatu Nazio espainiarraren eraikitzearen testuinguruan irakurri behar da; Gellner en271 ereduari jarraituz, eta eredu hori Estatu espainiarrari egokituz, liberalek duten gizarte modernoa eraikitzeko nahiak gizarte hori alfabetatzea hizkuntza batean eta eskolaren bidez kultura homogeneoa bultzatzea eskatzen dituela esango g... gaztelania.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, hizkuntza homogeneizazioaz hitz egiten dugunean, hizkuntzaren erabilpen osoaz ari gara, ahozko erabilpenera mugatu gabe. Aipaturiko alfabetatzeak begien bistako helburua zuen, eta horrela zehazten zen legean:
|
|
|
/ zenburuak berak dioenez, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan natorkizue.
|
Zer
esanik ez, honi buruz lehen ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki etorriko zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
|
euskal gaiei buruz idatzitako eta argitaratzen zen guzti guztia biltzea.
|
Zer
esanik ez dago asmo honetan oinarritutako bibliografia honek bere garaian izugarrizko laguntza suposatu zuela (eta oraindik suposatzen duela) ikerlarientzat eta beste edozein interesaturentzat. Beraz, lan honi jarraipena ematea luke.
|
|
|
Orobat, magistratuek eta juriskontsultoek ebatzi behar dituzten gaien bilakaerari so egiten bazaio.
|
Zer
esanik ez, gertaeren nondik norakoak eta gizarte harremanak sarritan aldatzen dituzten inguruabarrei jaramonik eginez gero. Azkenean ere, ikusgarri suertatzen da arestiko hori, grina eta interes guztien aldeko eta kontrakarreko bolada jarraituak begi bistan badira.
|
|
|
|
Zer
esan ez dakidala geratu naiz. Antxonen historia entzuteko prest nengoela uste nuen hasieran.
|
|
2001
|
|
|
Beste adibide bat, berdintasunaren alde daudela, baina, salbuespenak salbuespen, alderdiko emakumeak bigarren mailan jarraitzea.
|
Zer
esanik ez, kanporako demokrazia eta barrurako burdinazko disziplina ezartzen denean.
|
|
|
Demokrazia hereditarioaren kontzeptu bitxia espainolistena!
|
Zer
esanik ez Trebiñoren afera luzeari erreparatuz gero. Edo Iparraldeko departamenduarena, non Parisek hautetsien eta herritarren gehiengo baten iritziaren aurrean entzungor jarraitzen duen.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, arrakasta izugarria dute Violeta Denouren Teo pertsonaiaren abenturek.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, ez eduki etxean su armarik kargatuta, ez segurua jarririk, ez beste inola ere.
|
|
|
Erabiliko dituen irizpideak erabakitzeko, azalpenez gain argudioak ere erabilibeharko ditu ikasleak, eta baita aholkulariak ere.
|
Zer
esanik ez, argudioek ikasleakulertzeko modukoak izan dute. Horretarako ustetik frogetarako jauzia eginbeharko da.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, leihotxo monolitikoak harrizko eraikuntzetan barneraturikegongo ziren. Horrelako egiturek ez dute iraun gaur egun arte, desagertu direlakoedota eraldaketa sakonak jasan dituztelako (garai bakoitzeko orientazio estetiko zeinfuntzionalen ondorioz).
|
|
|
|
Zer
esanik ez, erromatarrei buruzko ikerketa lanek Erdi Arokoek bainoosasun hobea izan dute. Euskal Herrian erromatar arkeologiaren hastapenak XVIII.mendearen bukaeran egin ziren, testuinguru intelektual zehatz batean.
|
|
|
Filosofo greziarrak ongiaren errepresentaziora mugatunahi zuen poesia.
|
Zer
esanik ez, Vayne eta Barthes ez dira imoralitatearen errepresentazioaren beldur; agian imoralitatearen kontzeptua bera ere arrotza zaie, bainaerrepresentazio errealistaren konbentzigarritasunak oraindik izutzen bide ditu.Bestela zergatik xahutu hainbeste indar, errealismoak proposatzen dizkigunerrepresentazioak errealitatearekin irakurleak ez dituela nahasi behar esaten?... Ez aldaki irakurlerik inozoenak ere ipuinak ipuin direla?
|
|
|
B. Atxaga (Gizona bere bakardadeanez geroztik, nahiz eta Behi euskaldun baten memoriakekin ere elementu errealista batzuk agertu asteasuarrarenprosagintzan), J. L. Zabala (Galdu arterekin), Itxaro Borda (Amaia Ezpeldoidetektibesaren abenturei hasiera eman dienetik), Xabier Mendiguren (Berriro igonauzurekin), eta abar.
|
Zer
esanik ez, ez dakiguna da, zein neurritan nagusitu duenerrealismoa idazle handiek bere aldeko apustua egiteak, eta zein neurritan, alderantziz, errealismoari esker egin diren nagusiago idazleak. Gauza ohargarri bezainesanguratsua:
|
|
|
Hortaz, herrialdeen arteko elkartasuna eta kooperazioa sistema monetarioa sendatzeko oinarrizko tresna gisa ikusi dira maiz, eta, testuinguru horretan, politika monetario nazionalaren eta politika fiskal nazionalaren arteko bateragarritasuna nazioarteko ekonomia zientziaren helburu nagusi gisa ikusi ohi da.
|
Zer
esanik ez, ezin da espero soberakina duten herrialdeen eta defizita duten herrialdeen obligazio egokitzapenak simetrikoak izatea, horien egoerak erabat ezberdinak eta askotan kontrakoak izanik. Horrela, erremedioen multzoa kontu handiarekin jarri behar da praktikan, herrialde bakoitzaren behar edo premia partikularrak kontuan hartuz.
|
|
|
Beraz, kontua ez da giltza monetak ondasunen eta zerbitzuen edo bonuen erosketen bidez edo opari soilen bitartez munduko likidezia handiagotzen duen ala ez.
|
Zer
esanik ez, EEBBek onura gehiago aterako luke aktibo errealen erosketatik; baina gainerako munduak berdin sufrituko luke, nahiz eta dolarrak EEBBek dohainik emanak izan. Izan ere, kanpoko dolar gordailuak aktibo errealekin identifikatuak dira, eta transakzio errealen azken ordainketa modura transferituak diren bezain laster, horiek herrialde esportatzailearen balantze orriaren aktiboaren aldean sartzeak etxeko diruaren sormen inflaziogilea inplikatzen du, edozein direlarik hasierako amerikar ordainketaren zioak.
|
|
|
Interesek inportazioek daukaten efektu berbera daukate.
|
Zer
esanik ez, A-ko zorpeko egoiliarrek beren bankuetatik 10 dolar aterako ez balituzte, A ren erreserbak 10 dolarretan handituko lirateke.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, teknika horren bidez eskuraturiko loreen usainak finenak dira, purutasun handienekoak. Usainez aseturiko gantz horiek pomadak deitzen dira, eta batzuetan kosmetikan zuzenean erabiltzen dira; edo alkohol absolutuarekin tratatzen dira absolutuak lortzeko.
|
|
|
Azken liburu horren inguruan sortutako mintegiak, hitzaldiak eta ikastaroak autorearentzako oinarri egokiak izan dira.
|
Zer
esanik ez, Udako Euskal Unibertsitateko hainbat ikaslerekin urteetan zehar gauzaturiko mintegi zientifikoak horrelakoetan bapore presioak eta kimika organikoa landu direlarik ere hartu behar dira kontuan. Eta azkenez, bibliografiaren usaina ere aitortu behar da, zeren edozein arterekiko zaletasuna ekinez garatzen baita; hau da, heziketa prozesu luze baten ondorioz sortzen da.
|
|
|
Usain gozoko likidoak ontziratu direnetik hona, perfumegileen erronka nagusienetako bat perfumeen sailkapen egokia prestatzea izan da, alegia, elkarrekin dituzten antzekotasunak edota desberdintasunak nola azaldu ahal diren asmatzea.
|
Zer
esanik ez, honetan ere frantsesak izan dira aitzindariak, eta gaur egun haiei esker ditugu perfumeen sailkapenak.
|
|
|
Aurrean duen margolanari arretaz begiratuz.
|
Zer
esan ez dakiela.
|
|
2002
|
|
|
Egia da kazeta, irrati eta telebistan toki zabala eskaini zaiola saioei buruzko iritzia emateari.
|
Zer
esanik ez, zurito arteko solasaldietan. Alta, askatasunean, eta beraz sakontasunean, ez dut uste koraleraino iritsi garenik.
|
|
|
Uztarketa hori hemen beranduago gertatu zen eta ahulago sortu zen.
|
Zer
esanik ez 1978tik aurrerako egoeran, sindikatuak indartzen hasten direnean, Comisiones eta abar.
|
|
|
Mendira joateko ere, sekulako arazoak zeuden Pirinio inguruan ibiltzeko.
|
Zer
esanik ez sindikalismoaren aldarrikapenetan.
|
|
|
Zentzu horretan, adibidez, errepide sarea aztertzeko orduan, ezinahantz dezakegu Euskal Herrian historikoki, eta gaur egun ere, zer nolako garrantzia izan duten portuek; ezta XIX. mendean trenbidea sartzeak izan zuena etahorrek herrialdearen industrializazioari eman zion bultzada ere.
|
Zer
esanik ez, gauregun aireportuek duten funtsezko garrantzia, beste herriekiko eta hiriekiko konexiohandi gisa, zeren munduko toki urrunetara gerturatzen baikaituzte.
|
|
|
baldintzatzen du bakoitzaren bilakaera euskararidagokionez.
|
Zer
esanik ez, osasun arloaren euskalduntze prozesuari estuki lotutaageri dira medikuntza eta erizaintza ikasketak, eta horietako euskararenplangintzaren atzerapenak (EAEn) eta atzerakadak (Nafarroan) baldintzatzen dutegure hizkuntzaren normalizazioa. Etorkizuneko egoeran erabateko garrantzia duenbeste aldagai bat ere bada.
|
|
|
Orobat, 2000/ 01 ikasturtean euskararekin nolabaiteko lotura akademikoa zuten ikasle matrikulatuen kopuma euskaldunguztien kopuruaren zazpiren batera ere ez zen iristen.
|
Zer
esanik ez, euskarari eginzaion imzurra ez da ikasle euskaldunen utzikeriarengatik gertatu, edota haiek euskarazko irakasgaiak aukeratzen ez dituztelako. Jakina, egoera kezkagarri hori ez dairakasle euskaldunen erruarengatik gertatu, edota haiek euskarazko ikasgaiak eskaini ez dituztelako.
|
|
|
Gainera, Ekonomiak erakargarritasun berezia izan du Soziologia, Politika etaHistoria ikasten dutenen artean, eta Ekonomiaren metodoak, neurri batez behintzat, zabaldu egin dira aipatutako arlo horien artean.
|
Zer
esanik ez, abstrakzioak beharrezkoak ditugu zer edo zer ulertu dugula esateko, eta nahitaezkoak ditugu zientziaegiteko. Gertatu dena, ordea, Ronald Coase eta beste hainbat ekonomialari ospetsuk esan duten bezala, hauxe da, alegia, Ekonomia bere ikasketarako objektu gabegeratu dela.
|
|
|
Edozein modutan, aipatutako proposamen hori jorratu beharreko arloa delauste dugu; baina horretarako, presionatu egin dira, unibertsitateko errektoreaz gain, Eusko Legebiltzarra eta Gasteizko Gobernua kudeatzen duten alderdipolitikoak, hitzez defenditzen omen dutena, irakaskuntza sistema propioa, praktikan ere defendi dezaten.
|
Zer
esanik ez, irakaskuntza sistema propioa sortzenhasteko bultzada etor daiteke bertatik, eta horretarako unibertsitate publikoakberak onartu eta aurkeztutako proposamena horretarako lehen pausoa izan daiteke.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, hierarkiaren piramidearen goi aldean erabakigune guztiakEspainiar Estatuaren menpe egonik, Euskal Herrirako Unibertsitate nazionalasortzeko ekimen guztiak jaio aurretik hildako proiektuak dira, bai unibertsitatepublikoetan zein pribatuetan, nahiz eta gobernuarekiko autonomiarik eza are nabarmenagoa den unibertsitate publikoen kasuan. Azken batean, funtzionarizazioaren zama gobernu espainiarraren kontrol erabatekoaren arazoarekin baitagolotuta, beti ere aldiko gobemuaren interesen menpeko politika bideratzeko.
|
|
|
Aurreko ereduaren akatsak eta Euskal Herriari dagokionez jartzen dituen oztopoakkontuan izanik, bistakoa da Euskal Herriaren zerbitzurako eraiki nahi den EuskalUnibertsitatearen sistema propioaren funtsetako bat irakasle egitura propioa izanbehar dela.
|
Zer
esanik ez, hori ez da oinarri bakarra, zeren, horrekin batera, osoardura handiz finkatu baitira euskal curriculumaren definizioa eta osaketa, finantzaketa bideak, autonomia unibertsitarioarekin batera legebiltzarretikofinantzaketaren kontrolerako bideak eta abar. Dena den, gure komunikazioarenhelburua irakasle egituraren inguruko hausnarketa egitea denez, ez gara besteoinarriez arduratuko, eta zuzen zuzenean aipatuko ditugu guk azpimarratu nahiditugun puntuak.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, irakasle propioek euskalduntasun praktikoa izan behar dutelaneko ekimenetan. Euskararen jakite hutsa gaindituz, lehen hizkuntza modura lanean euskaraz jardungo duten irakasleak dute izan, baiirakaskuntzan zein ikerkuntzan.
|
|
|
Gaur egun ikusten dugun nekazari paisaiak bilakaera luzea izandu, batez ere azken 300 urteotan.
|
Zer
esanik ez,, jabetza, kontzeptuak erebai.
|
|
|
|
Zer
esanik ez dago, aipaturiko hutsune historiografikoak nabarmenki baldintzatzen duela Sabinoren heriotzaren (1903) ondorengo garairi buruzko ezagupena.Hemen, besteak beste, nik neuk egindako ikerketei buruz mintzatu nuke, XX. mendearen aurreneko hogei urteek nire ikerkuntzen zutabe garrantzitsua osotudute eta. Hori oso gustukoa ez dudanez gero, labur eta aseptiko izaten saiatuko naiz.Hona hemen, modu telegrafiko batez, garai horretako abertzaletasunaz historiografiak azaleratu dituen zenbait gai:
|
|
|
Ikastoletako historiari buruzko lan hauek monografikoak izan ohi dira, ikastola bakoitzarenXXV. urteurrena betetzean prestatu izan dira eta ikastolarekin zerikusia izan duten pertsonek eginakizan ohi dira.
|
Zer
esanik ez, diren ikastolak baino gutxiago egin dira, baina sorta polita direlaukatzerik ez dago. Orain arte eginikoak ondoko herrietakoak izan dira, argitarapen urtea atxikidiogularik:
|
|
|
Zentzu horretan, eta mentalitateenhistoriaren interesgunetik abiatuta, ezin ditugu ahaztu Euskal Herrian tradizio zientifiko luzea duen etnografiaren ekarpen garrantzitsuak, bereziki Etniker taldeakegindako lana, zeinean jaiotza, bataioa, puerperioa, lehen haurtzaroa, gaztaroa, ezkontza eta ezkontzatik kanpo sortutako umeei buruzko adiera, ohitura eta errituak azaltzen diren (Etniker Taldea, 1998).
|
Zer
esanik ez, hor harrobi garrantzitsuaaurki dezake haurtzaroa iker objektutzat hartzen duen edonork.
|
|
|
–Aurerapen teknikoa izango ote den berak sortutako arazoak konponduko dituena?, edo, kutsadura eramangarri bat errespetatuko ote duen?, edo, egitura sozialak eraldatzen dituen arriskua ote den?.
|
Zer
esanik ez, hausnarketa horiek ezinegon handiagoa pizten dutela oinarritzat muturreko adibiderik erabiliz gero. Esaterako, leherketa atomikoa, bat batean ezeztatuz planteatu diren hiru aukeretako zenbait.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, gizarte antolakuntza berri eta berezia ekarri zuen hizkuntzak. Gizakiak elkarrekin, elkarren arteko komunikazio beharra handiagotu zen; komunikazio konplexuaren beharrak markatu zuen hizkuntzaren jaiotza.
|
|
|
biderketak, kenketak, kalkulua... eskurago dugu erdaraz, zer egingo diogu!
|
Zer
esan ez, gaztetan erdara bakarrik ikasi izan dutenekin! Nahiz gero euskara ongi ikasi, ez dut dudarik haiei ere guri bezalatsu gertatzen zaiela.
|
|
2003
|
|
|
Horretarako usu erabiltzen dituzten adibide historikoak dira gutxienekoak, ia erabat faltsuak baitira hausnarketa historiko minimoaren arabera.
|
Zer
esanik ez Normandiako hilerrien argazkiari «Europagatik hil ziren» goiburua ipintzen diotenean. Lafayetteren estatuari «hau gabe, AEBrik ez zen izango» plaka ezartzea bezain barregarria da.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, titularretan azaldutako beste berri horrek. Espainiako errege erreginek berriro Espainira joateko gonbitea egin omen diote.
|
|
|
Eztabaidetan zaila da hitz bakoitzaren zentzua zehaztea, adibidez, nik ardura esaten badut, beste batek errua ulertu dezake, gertatu zait, benetan, biak ondoan jarri ditugulako, nahastu egin ditugulako hitzok eta esanahiok beste zeregin ustez handiagoen mesederako.
|
Zer
esanik ez hitzak direnean askatasuna, herria, demokrazia...
|
|
|
Argudioak segundoetan kontatu dituzte, eta, erlojuari begira egoteagatik, pelikula bat galdu dute.
|
Zer
esanik ez, ikusi baino lehen hitz egiten hasi direnek. Bestalde, hitz egiten baino gehiago, kritikatzen jardun dutela esan dezakegu, ez baitu inork ezer positiborik aipatu, iritzi guztiak negatiboak izan baitira.
|
|
|
|
Zer
esanik ez dago, Unaxek ezin zorionekoagoa zeritzon bere buruari. Horrelako panpina azala azalaren kontra edukitzea, lizunkeriaren beldur ez zena, are gehiago, egiten zuena egiten zuela, lizunkeria izpirik gabe burutzen zuena, gorputz ezin gozo eta freskoagoa, azalik leun eta labanena, eztirik zoragarrienaren jabe, kate guztiak beraren gainean (zein azpian) askatzen zituena..., ez zen, ez egunero topatzen.
|
|
|
Izan ere, Klimaren Modelo Globalak deritzanak (GCM, Global ClimateModels) orain hainbat urte hasi ziren erabiltzen, baina horiek duten lan eskalazabalegia da, hartzen duten lurralde zabalaren sare laukia oso handia izanda (500 x500 km, sarri askotan).
|
Zer
esanik ez, zabalera horrekin modelook ezin dute ibai arro txikietan (5000 km2 baino txikiagoak, kasuan) aurreikuspenak egiteko moduko informazio egokirik eman; eskala kontua. Hori horrela, beste teknika batzukgaratu behar izan dira behealde horretan erabiltzeko aproposagoak.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, Euskaltzaindia aurretik ibili dela beti Udako Euskal Unibertsitatearen arazoetan, Euskaltzaindikoak ziren sortzaileak, euskal akademiak babestu zuen haste hastetik,(...)
|
|
|
Kolapsotik inoizko hurbilen.
|
Zer
esanik ez moral estukoak eta heziketa inharmonikokoak.
|
|
|
Era berean, norbere buruari egiten zaizkion minen artean (arruntena horditzea izaten da, eta sermoi monografiko ugari eskaintzen zaizkio), ez dira bekatu azoteak, zilizioak, lizifrinak eta baraualdiak, xede espiritualak bultzatzen baditu behintzat.
|
Zer
esanik ez, norbere burua hiltzea bekatu mortala da eta, berez, ez litzateke bere buruaz beste egin duen pertsona lur santuan ehortzi behar (dena den, oro har heriotzaren arrazoiaren inguruan zalantzari eusten zitzaion, eta besteekin batera lurperatzen zen). Abortua da bosgarren aginduaren kontrako beste bekatu ohikoa, aurrerago ikusiko duguna.
|
|
|
Baina baldintza horiek betez gero, Larramendiren ustez, jardun egokia da dantza herriak behar duen dibertsio eta astialdirako.
|
Zer
esanik ez, Sebastian Mendiburu, Larramendiren ordenakidea, ez dator bat oniritzi horrekin.
|
|
|
hau da, dantzatzen den bitartean heriotzan edo beste onbidezko gauzetan pentsatzea, apaltasunez, duintasunez eta asmo zintzoz dantzatzea, eta hori ere gutxi, eta gutxitan.
|
Zer
esanik ez, ez dira oso erraz bete daitezkeen baldintzak âdioâ, eta, beraz, hobe dan  tzara ez joatea eta kitto. Gainera, igandetako dantzaldiak ez dira, noski, noizbehinkakoak, eta itxuraz zintzo dantzatzen bada ere," encienden la sed allà en el baile, y la apagan donde pueden" (1791: 87).
|
|
|
âneskamea, esaterakoâ, eta bekatariak erraz bota baldin  badezake etxetik, horixe da jarriko dion penitentzia.
|
Zer
esanik ez, dantza, festa eta neska mutilen arteko bilera guztietatik urrun gordetzea da penitentziarik usuenetakoa. Fededun asko kexu izaten da halako penitentzien aurrean, eta orduan aitorleak zera erantzuten die:
|
|
|
|
Zer
esanik ez: ohitura kristau zintzoen usteltzea euskararen usteltzearekin batera dator, Maisu Juan pertsonaia estereotipatuak hezur haragitzen duen bezalaxe.
|
|
|
Hortik dator Berpizkundeko literaturaren ezaugarri den nekazari edo artzainen arteko amodioaren laudorioa.
|
Zer
esanik ez, nekazarien halako bizimodu idilikoa kantatu zutenak ez ziren laborariak izan (ez XVI. mendean, ez inoiz ere); gogoratu, bestela, harako frai Antonio de Guevara hura, Menosprecio de la corte y alabanza de la aldea (1539) tratatua idatzi zuena, apezpiku izatera iritsi eta jauregian bizi izan zena.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, baserritarrak Naturatik eta Jainkoarengandik hurbilen dauden gizakiak direla esateak," esentzien zaindari" tzat erretratatzeak, bidea egitea da indar kontserbatzaileek erabil ditzaten. Eta hain zuzen ere baserriaren eta baserritarren laudorioa ezin hobeki etorri zitzaien karlistei, fueristei nahiz lehenengo nazionalistei, eta gogotik ustiatu zuten tradizioaren gordailuen idealizazio hori, berehalaxe ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Era berean, erdarara jo zuten foru defendatzaileek nahiz zientzialari eta ilustratuek, askok euskaraz ederki asko jakin arren.
|
Zer
esanik ez, euskararen apologistak hizkuntzaren gutxiesleei zuzentzen zitzaizkien, eta foruen defendatzaileak zein gizon ilustratuak, berriz, gobernatzeko aukera zuen gutxiengoari, hau da, gaztelaniaz aise irakurtzeko gai zen elite alfabetatuari. Euskaraz besterik ez zekien gehiengoari zuzentzea estamentu bati baino ez zitzaion interesatu:
|
|
|
Horrela, maiorazkoa oinetxearekin gera  tzen zen; eta bigarren anaia, berriz, herriko erretore edo bikario bilakatzen zen.
|
Zer
esanik ez, herriko seme izate horrek abantailazko tokian kokatzen zituen abadeak oligarkia eta herriko jendearen artean bitartekaritza lana egiteko.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, misiolariaren karismak, oratoriarako gaitasunak eta prestakuntza teologiko eta apostolikoak berebiziko garrantzia izango dute urak astintzeko orduan. Ahotsa ere ez dute makala behar (moldatu eta egokitu egiten dute, gainera, entzuleengan nahi duten efektua eragiteko):
|
|
|
horrek eramango zuen XVIII. mendeko despotismo foralera, erakunde guztiak familia gutxi batzuen esku zeuden sistema oligarkikora, alegia.
|
Zer
esanik ez, monopolioak behe klaseekiko hamaika gehiegikeria ekarri zituen. Sarri askotan gertatzen zen zereal komertzioaren udal kontrola, esaterako.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, euskararen aurkari —aurrejuzku politikoengatik etsai beligerante— direnen posizioak sendotu egiten ditu. Eta ugaritu aurkari aktiboen multzoa.
|
|
|
Ohikoa izaten jarraitzen du alderdi zein sindikatu horietako batzuen egoitzetara deitu eta telefono hartzaileak gazteleraz hitz egitera behartzea, baita ikastola batzuetan ere.
|
Zer
esanik ez lan hizkuntzari buruz, herri mugimendu abertzaleetan, hainbat ikastoletan, Euskara Zerbitzuko funtzionario askoren artean gaztelania da lan hizkuntza, edo euska ñol kontzientza zuritzailea batzuetan, aurrerakoi itxura negargarrikoa gehienetan.
|
|
|
Joño, niri ere esplikazio borobilak asko gustatzen zaizkit.
|
Zer
esanik ez esplikazio horiexek berberak baldin badira The New York Times ek edo The Washington Post ek munduaren etorkizuna esplikatzeko erabiltzen dituztenak. Labadoraren motor estropeatua konpontzeagatik ia 300 euro ordaindu ditut, baina labadoraren motorrarenfabrikatzailea Rolls Royce etxearen filial bat da, eta badakizu Rolls Roycek hegazkinentzako motorrak ere egiten dituela, eta sektore aeronautikoa lur jota dabil Irailaren11z geroztik, beraz horregatik atera zait hain garestia etxeko labadoraren motorra konpontzea.
|
|
|
Nola geratu bertan pare bat minutuz halako liburu edo ez dakit nongo diskoari begira?
|
Zer
esanik ez, gainera, euria egiten badu. Logistika arazoak, Gerediagakoek egoitza berriari esker konpondu nahi dituzten logistika arazoak, zama astuna dira azokarentzat.
|
|
2004
|
|
|
Baita bizitzak berak ere.
|
Zer
esanik ez heriotzak. Kanpora edo barrura begiratu behar al dut?
|
|
|
Adibidez, saltzaileek beren web orrietan produktuak hainbat angelutik ikustea behar dute.
|
Zer
esanik ez museo birtualetan edo bideojokoetan.
|
|
|
Horiek nahi ditu batik bat kitzikatu, txortan egin arazi.
|
Zer
esanik ez dago, bide batez senarrak, senargaiak eta aitak beldurrez airean jarri nahi ditu ere. Berari dagokionez, aitortzen du deus apartekorik ez duela liburuan egiten, egia kontatu, besterik ez.
|
|
|
Stablishment en aldeko komunikabideetan hutsunea edo mespretxuzko iritziak izan dira bi jarrera nagusiak; alabaina, sindikatuek Londreseko alkatearen »Livingston, Blair-en aurkaria Alderdi Laboristan» aldetik jarrera oso abegikorra izan da.
|
Zer
esanik ez, foroaren eta manifestazioaren antolakuntzan ibilitako boluntarioen aldetikoa.
|
|
|
kezkagarri ez ezik, arbuiagarri ere bada Euskal Herriko hezkuntza sisteman erdal elebakartasunaren aldeko hautua egin duen jokamolde linguistikoaren eta kulturalaren aldeko begirunea jendaurrean goraki aldarrikatzen dabilenaren jarrera.
|
Zer
esanik ez, berriz, horretan dabilen horrek, daukan ardura eta erantzukizuna edukita. Nork esan behar zigun honetara iritsi behar genuenik!
|
|
|
Halere, guk dakigunez, erabileran gehien eragiten dutenetako faktorea hizkuntzaren eta hiztunaren arteko talde identifikazioa izaten da.
|
Zer
esanik ez dago, berriz, identifikazio maila hori sendo samarra izango bada, ikasketa akademikoaz haratago dauden baldintzak aldekoak izan behar dituztela bihar etziko belaunaldiek. Horrenbestez, eskolan bigarren hizkuntza gisa ikasten den mintzairak ez du berez identitate izaririk garatzeko aukera sendorik eskaintzen ikaslearen kultura nortasunean.
|
|
|
Horrenbestez, eskolan bigarren hizkuntza gisa ikasten den mintzairak ez du berez identitate izaririk garatzeko aukera sendorik eskaintzen ikaslearen kultura nortasunean.
|
Zer
esanik ez, hizkuntza hori egoera diglosikoan egonda.
|
|
|
Edozein artezaiekErrenazimentuari buruzko liburu zientifiko eta ordenatua topatuko du hurrengoorrialdeetan.
|
Zer
esanik ez unibertsitatean Errenazimentuari buruzko irakasgaia irakasten dugunontzat lan tresna ezinbestekoa eta euskal ikasleentzat inoiz izan duenhutsunerik handiena betetzcko laguntza, bai edukien aidetik, baina baita bibliografiaren aukeraketa zaindua duelako, ikaslea gai zehatz batzuetara ondo bideratzeko.
|
|
|
Bere burua saldu zuen, herria saldu zuen.
|
Zer
esan ez dakidala, argiago hitz egiten hasi da eta gertaturikoa zehatz mehatz azaldu dit. Noizbehinka nekeak hitza eteten zion.
|
|
|
Asko gustatu zitzaizkion bere barkilloak.
|
Zer
esanik ez bere nata.
|
|
|
Hori lehenengo, ze gero salto egin behar da tropelera, eta gutxik irauten dute kilometro bat tropelean.
|
Zer
esanik ez, gutxiagok lortzen dute mendatearen tontorrera heltzea. Apur horien artean, bat baino ez da heldu helmugara ziklismoaren historia osoan:
|
|
2005
|
|
|
Diru-laguntzak lortzea zaila da, zinerako diru gutxi dagoelako eta Euskal Herrian are gutxiago.
|
Zer
esanik ez euskarazko ekoizpenetarako».
|
|
|
|
Zer
esanik ez, instituzioen hizkuntz politikak aldatzeko gure eragina hutsa ez, baina hutsaren hurrengoa izan da. Arlo politikoan gehiena asmatzeko daukagu.
|
|
|
Saiakera eta dibulgazioa, dagoeneko zerua irabazia duen hainbat argitaletxeren eginkizun bilakatu da.
|
Zer
esanik ez antzerkia eta poesia ere.
|
|
|
Bilboko Areatzan egiten den hiruzpalau orduko erromeria da" 1700 eta 1800 artean egiten zen bezala", eta aurten maiatzetik abendura arte egiten ari dira, hileroko lehengo larunbatean.
|
Zer
esanik ez, erromeria aukera ederra da elkartearen euskal dantza ikastaroetan parte hartzen dutenek ikasitakoa praktikatzeko. Ikastarook azarotik maiatza arte irauten dute, eta 35 lagun inguru ibili ohi dira horietan.
|
|
|
Bizkai 1964an sortu zen Bilbon," tradiziozko kultura ikertu, gorde, sustatu eta zabaltzeko asmoz", elkarteko arduradunen berbetan.
|
Zer
esanik ez, euskal kulturan dihardute gehienbat, eta horren barruan dantza eta musikan. 1976an jende aurreko emanaldiak egiteari utzi eta Euskal Dantza Folklorikoen Eskola sortu zuten.
|
|
|
Egin beharrekoa argituta errazagoa da nork egin behar duen ulertzea.
|
Zer
esanik ez, lehenengo funtzioa bete ahal izateko, aktore desberdinentzat fidagarri edo konfiantzazko diren nazioarteko aktoreetaz ari naiz. Batzuen kasuan erakundeak izango dira, beste batzuen kasuan pertsona konkretuak edo alderdi politikoak.
|
|
|
Beste alde batetik, Pott Bandako idazleengan ohikoa denez, komunikabide eta ikus entzunezkoen eragina ere nabarmena da, musika eta zinearena batez ere.
|
Zer
esanik ez dago Sarrionandiak zinearekin izan duen harremanak eragina izan duena bere lanetan, bai testuartekotasunari dagokionez," Gaueko enkontrua" n film baten zatiak tartekatzen dira, bai ipuinen teknika mailari dagokionez. Batzuetan ipuinak pareka daitezke filmen koadro muntaketarekin, non kameraren mugimenduak eta planoen zehaztasunak antzemangarriak diren," Estazioko begiradak" ipuinean gertatzen den lez.
|
|
|
b) Badakigu juntagailua kenduta, lokailuaren bidezko alborakuntza ego kia lor daitekeela.
|
Zer
esanik ez, lokailua kenduta ere, juntagailuak bere per paus mailako funtzioari eusten dio eta adierazpidea ona da.
|
|
|
Jakina, kasu horretan taxonak espezieak dira, baina multzo zabalagoak izan daitezke ere, maila desberdineko irizpide taxonomikoen arabera ezarritakoak, hala nola, Mammalia, Vertebrata, Annelida, Gastropoda, Hymenoptera...
|
Zer
esanik ez, maila eta izaera askotako irizpideak erabiliz hainbat eta hainbat taxon sortuko dira, eta izendatu egingo dira elkarrengandik erraz bereizteko. Nomenklatura deritzon diziplina subsidiarioaren laguntza edukiko dugu taxon bakoitzari izen bat esleitzeko.
|
|
|
Aristoteles eta Plinioren garaian (K.a. IV. mendean eta I. mendean, hurrenez hurren), 500 bat animali espezie ezagutzen ziren, baina XVI. mendetik aurrera espezie katalogoa zabaldu egin zen espedizio zoologiko eta fauna fosilen araketaren bidez.
|
Zer
esanik ez, nomenklatura arazoa areagotu egin zen izugarriro, batez ere XVIII. mendean. Mende horretako katalogoa hain handia zenez ezin maneiatuzkoa bilakatu zen.
|
|
|
Espezie sesilak ez dira lekuz aldatzen eta substratuan tinko finkatuta bizi dira, adibidez, animalia mikroiragazleak; ostera, espezie mugikorrak espazio jakin batean desplazatu egiten dira, esate baterako, animalia harrapariak.
|
Zer
esanik ez, simetria erradiatua guztiz abantailos edo adaptatiboa da lehenengo kasuan, animaliak alde guztietatik neurri berean egiten baitio aurre inguruneari. Izan ere, izaki horietan egitura elikatzaileak eta errezeptore sentsorialak gutxi aski berdinki banatuta daude gorputzean zehar, halako moldez non, hurbileko ingurunea osotasunean kontrola baitaiteke aldi berean.
|
|
|
Adibidez, oxigenazio metodo modura efektiboa izateko, difusioz oxigenoak ez ditu zeharkatu behar 1 mm-ko baino gehiagoko lodierak.
|
Zer
esanik ez, mugak daude hemen ere: animalia batek ezin du bere bolumena nahi beste handitu, zelula gehienek kanpoarekiko ukipena mantendu behar baitute.
|
|
|
Fisioa oso arrunta da phylum primitiboenetan (porifero, knidario, platihelminte, nemertino, anelido eta ekinodermatuetan) eta ez da ezaguna molusku, artropodo eta kordatuen artean.
|
Zer
esanik ez, fisioa gertatu eta gero, erregenerazioa behar da aleak osotzeko.
|
|
|
Belaunaldi batek, polipoak, marmokak sortuko ditu asexualki, eta marmokak, polipoak sexualki.
|
Zer
esanik ez, oinarrizko patroi honen gainean hainbat eta hainbat salbuespen garatu dira, knidarioen bizi zikloen eraniztasuna asko zabalduz.
|