|
2000
|
|
|
2) Kanpo jardueraren bultzada eta garapen nabarmenak: 1910eko hamarkadaren bigarren erdian eta 1920ko hamarkadaren hasieran aurrerapauso handiak eman ziren kanpo jarduera mailan,
|
Lehen
Mundu Gerraren eta gerraren ondoko gertaeren eraginez. Buruzagi nazionalistak kanpora jotzeko beharraz jabetu ziren; horrek ahalegin teorikoak ekarri zituen berekin, eta ahalegin horiek zenbait ekimenetan islatu ziren.
|
|
2002
|
|
|
Ikusi dugunez,
|
Lehen
Mundu Gerraren ondoren Iranen Pahlavitarren dinastiak hartu zuen boterea, eta derrigorrezko mendebaldetzea ezarri zuten. 1953tik erregimena munduko diktadurarik latzenetakoa bihurtu zen.
|
|
|
Inperio zabala, baina erabat ahuldua, potentzia handien arteko mesfidantzei esker soilik irauten du zutik.
|
Lehen
Mundu Gerra pizten denean, Alemaniar eta Austrohungariar Inperioekin aliatzen da. Ekialde Hurbileko arabiar herrialdeek aspalditik jasaten zuten otomandar turkiarren menperaldia.
|
|
|
3 1971n, Lord Balfour britainiar Atzerri ministroak xede hori babestu zuen, baldin eta palestinar biztanleei kalterik ekartzen ez bazien. Deklarazio horrekin, Iparr amerikako komunitate judu itzaltsuak AEBek
|
Lehen
Mundu Gerran esku hartzeari babesa ematea lortu zuen Lord Balfourrek. Doktrina horrek Turkiar Inperioaren banaketa koloniala baldintzatu zuen:
|
|
2003
|
|
|
Prometeo izango da gero Marxen, etab., XIX. mende progresista ausart guztiaren heroia. Mary ShelleyrenP rometeoaz
|
Lehen
Mundu Gerraren ostean bakarrik oroitu gara. Eta nortzuk ditugu Cenci horiek?
|
|
|
Bestalde, Cromwellen Prefazioaz gero (1827), bera da Frantzian 1789ko iraultza literaturan egin nahi duten erromantiko gazteen zenakuluaren buruzagi. Iraultza mitikoaren ondoren, XIX. mendeko literatura frantsesa" iraultzaz" beterik dago (gero pintura egongo den bezala)
|
Lehen
Mundu Gerra arte, eta aitzinean Hugo doa banderari. Iraultza literarioa berak iraultza sozial eta politiko bezala ulertzen du, horien osagarria, Hernaniren bataila eta garaitiaz jardut erakoan geroago juzgatuko duenez (piska bat bere buruarenaldera, memoriak beti izaten diren eran).
|
|
2007
|
|
|
Atharratzeko talde horrek eginiko lan oparoen artean,
|
Lehen
Mundu Gerra zartatu aurretik —1910 eta 1912an, oker ez banago— antolatu zituen batzarrak aipatu beharrekoak dira, labur bada labur. Garai haietako kazetek —Eskualduna astekariak eta Ziberoko egunaria urtekariak esaterako— ziotenez, Zuberoako ehunka laborari bildu ziren Atharratzeko eskola katolikoaren gerizan, nekazaritzako gaiak sakon jorratzen zituzten hitzaldiak entzuteko.
|
|
|
Historian zehar5 gizatalde horietako batzuk estatu bihurtu dira, Manzinik XIX. mendean adierazi zuen printzipio nazionalistan oinarriturik (Wilson presidenteak
|
Lehen
Mundu Gerra eta gero aldarrikatu zuena): " nazio bakoitzari estatu bana dagokio".
|
|
|
Aro modernoan gizatalde horiek babesteko nazioartean egon zen lehen saioa Nazioen Sozietatearen baitan egindako Bitariko Itunak izan ziren,
|
Lehen
Mundu Gerra amaitu eta gero. Bitariko Itun horiek estatu irabazleen eta Versallesko 1919ko bake itunaren ondorioz sortutako nazionalitate berrien artean sinatu ziren.
|
|
2008
|
|
|
Gure nortasunaren eta lobulu frontalaren arteko harremanek zalantza gutxi uzten bazuten,
|
Lehen
Mundu Gerra ondoren guztiz ezabatu ziren. Milaka soldadu izan zen bala eta metrailaz zauritua garunean eta haien azterketa neuropsikologiko zehatzak egin ahal izan ziren ebaluazio tresna berriekin.
|
|
2010
|
|
|
• Duela 2 segundo
|
Lehen
Mundu Gerra lehertu zen.
|
|
2011
|
|
|
Zure aita
|
Lehen
Mundu Gerran ibilia zen. Kontatu zizkizun bere bizipen eta ibilerak?
|
|
2014
|
|
|
Mendeurrenak gertakari historikoak gogora ekartzeko baliatu ohi dira, eta hori da
|
Lehen
Mundu Gerrarekin() gertatzen ari dena. Ez, ordea, gisa berean, Euskal Herriko alde batean edo bestean.
|
|
|
Orain arte ‘gerra’ 36kora mugatzeak eta 14koari agertutako interes eta falta orokorrak agerian uzten du, funtsean, Hegoaldetik zein urrun ikusi izan den Iparraldea. Alta, Ipar Euskal Herriaren eta Hego Euskal Herriaren arteko zenbait desberdintasun sakon ongi ulertzeko ezagutu beharreko gertakari nagusietariko bat da
|
Lehen
Mundu Gerra. Ipar Euskal Herriko jendeak gehiago entzun du 36ko gerlaz, batetik, borrokak eta leherketak mendiaren eta ibai edo zubien bestaldean zeudelako (Hendaiatik garbi entzuten zituzten tiroak), bestetik, garai hartan errefuxiatu anitz joan zelako Ipar Euskal Herrira eta han eraiki zutelako familia, eta, azkenik, gerra haren ondorioz indarrean jarri zen diktadurak oihartzuna eta eragina izan zuelako, iraun zuen denbora guztian.
|
|
|
Nahiz eta Euskal Herri osoan aitzakiarik eta mendeurrenik gabe ere jakin behar litzatekeen
|
Lehen
Mundu Gerra zer izan zen eta zein ondorio izan zuen Euskal Herriarentzat, zenbaki borobil hau bihur dadila aukera gertakari hartaz gehiago jakin behar dela jabetzeko eta jakintza horren bila joateko.
|
|
|
Ipar Euskal Herriaren nortasun kontzientzian erabakigarria izan zen
|
Lehen
Mundu Gerra. Haatik, ez zen faktore bakarra
|
|
|
Ipar Euskal Herriaren nortasun kontzientzian erabakigarria izan zen
|
Lehen
Mundu Gerra. Ez zen faktore bakarra izan, ez lehena, ez azkena, bai, ordea, garrantzitsuena izan, ez lehena, ez azkena, bai, ordea, garrantzitsuena.
|
|
|
|
Lehen
Mundu Gerra ez zen izan Frantzia nazio gisa eraikitzeko gertakari bakarra, ez lehena eta ez azkena. Bai, ordea, nagusia.
|
|
|
|
Lehen
Mundu Gerran, gainera, Ipar Euskal Herriak gorriak pairatu zituen garaian, Hego Euskal Herrian negozioa egiteko aukera izan zuten, Bizkaian bereziki. Bizkaiko portuari loturik, hainbat enpresa ederki aberastu ziren, ontziolak oroz gainetik.
|
|
|
—. "
|
Lehen
Mundu Gerra ‘Eskualduna’ astekarian". [Doktorego tesia.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko herritarren nortasun kontzientzian erabakigarria izan zen
|
Lehen
Mundu Gerra, gerra izan baitzen frantses sentiarazteko prozesuan eragile garrantzitsuena, Eneko Bidegainen aburuz, eta horixe jasotzen du laugarren artikuluak. XIX. mendeko bigarren zatian, Frantzian bere lurraldearen baitako herritarren gehiengoak ez zekien frantsesik.
|
|
2016
|
|
|
Bertan, Leninen ezagutza militarra nabarmendu zuen.
|
Lehen
Mundu Gerran, 1915ean, Leninek Clausewitz en Vom Kriege" sutsuki ikasi" zuen. Eraldaketa politikorako tresna funtsezko gisa garatu zuen" gerra zibil sozialistaren" estrategia, Schmittek Partisanoaren teoria n azaltzen duena (Schmitt 2013:
|
|
2017
|
|
|
PEN International erakundea da adierazpen askatasunaren alde lanean diharduen erakunde zaharrenetarikoa munduan. 1921ean idazle talde batek sortu zuen Londresen,
|
Lehen
Mundu Gerraren basakeriek eraginda. Gerraren krudelkeria ikusita, idazleek aldarrikatu zuten hitza lehenetsi nahi
|
|
2020
|
|
|
Estatuaren beldurra mende t’erdi berantago errealitate bihurtu zen. xix. mendean zehar, bai eta ondotik ere, Frantziako armadari mugaldean egindako kontzientzia objekzio zein intsumisio kopurua haziz joan zen. Desertzioak goia jo zuen
|
Lehen
Mundu Gerran. Frantzia osoko soldadu mobilizatuen %17k baino gehiagok uko egin zion gerra egiteari (Ruquet 2014), hots, 15.000 soldadu baino gehiagok, intsumiso eta desertoreak batuz.
|
|
|
Francis Jaureguiberry soziologoak ohartarazten digunez, euskaldunen errealitate mentalean abstraktua gertatzen zen nazio frantsesaren ideia
|
Lehen
Mundu Gerran() modu zehatz eta iraunkorrean hezurmamitu zen (Jaureguiberry 2008: 221241).
|
|
|
Gero eta gehiago dira etorkizuna dagoeneko irudikatzen ez dutenak ohiko horren (hazkundearen) luzapen betiereko gisa. Gero eta nabarmenagoa da iraungitzen ari dela ekoizpenaren eta kontsumoaren Belle Epoque eroa (gogoratu azkenari
|
Lehen
Mundu Gerrak jarraitu ziola). Zerra hortz dinamikaren eraginez, egoera traumatiko eta postraumatikoen hurrenkera datorkigu (ikusi behar geopolitikaren plaka tektonikoak zein intentsitateko gatazketarantz mugitzen diren).
|
|
2021
|
|
|
Iraganetik jasotako modu eta hizkera guztiak faltsuak iruditu zitzaizkien, edo bestela hutsal, burgeskeria huts. Gero
|
Lehen
Mundu Gerra etorri zen, ordura arteko krudelena, eta hari Gernika, Auschwitz, Hiroshima jarraitu zitzaizkion, eta pintoreak, idazleak, musikariak, isiltasunaren mugetaraino joan ziren Herio Piztia Likitsaren aurkako obrak asmatu nahian. Herri tradiziora jo zuten, umeen edo burutik egindakoen adierazpen moduetara, hizkuntza eta hizkera arruntak ukatzen zituen sorkuntzara.
|
|
2022
|
|
|
Aurrekari horiek kontuan hartuta,
|
Lehen
Mundu Gerrak Europan utzitako egoera ekonomiko eskasak bidea erraztu zien mugimendu totalitaristei. Horiek ideologia gabeko masak etorkizun hobearen propagandarekin erakarri zituzten, askotan intelektualen laguntzaz.
|