|
2010
|
|
|
Alemania, Austria, Frantzia, Errusia, Ingalaterra... eta abarreko nazionalismoen interesek sortutako
|
Lehen
Mundu Gerra urrun gelditzen zen euskaldunen gogotik. Hala ere, Iparraldekoek, frantziar estatuko hiritar izanik, zuzenki behar izan zuten guduetan parte hartu, gogorki pairatuz ondorioak.
|
|
2011
|
|
|
Iraganetik jasotako modu eta hizkera guztiak faltsuak iruditu zitzaizkien, edo bestela hutsal, burgeskeria huts. Gero
|
Lehen
Mundu Gerra etorri zen, ordura arteko krudelena, eta hari Gernika, Auschwitz, Hiroshima jarraitu zitzaizkion, eta pintoreak, idazleak, musikariak, isiltasunaren mugetaraino joan ziren Herio Piztia Likitsaren aurkako obrak asmatu nahian. Herri tradiziora jo zuten, umeen edo burutik egindakoen adierazpen moduetara, hizkuntza eta hizkera arruntak ukatzen zituen sorkuntzara.
|
|
|
:
|
Lehen
mundu gerra (10 miloi hildako).
|
|
2013
|
|
|
—Apaizen batek konbentzituko zituen esan nuen. Piarres Lafitteren antzerki lan bat neukan gogoan, Egiazko argia,
|
Lehen
Mundu Gerran Verdunera edo Salonikara ez joateagatik mendia zeharkatu eta Espainiara alde egin zutenen aurka idatzitako obra. Protagonistak fede krisi bat du, zeren emaztea hilzorian utzita abiatu behar izan baitu frontera, eta han, gasagatik, itsu geratu baita.
|
|
|
" Gerra askotako beteranoak daude Estatu Batuetan:
|
Lehen
Mundu Gerrakoak, Bigarren Mundu Gerrakoak, Koreako Gerrakoak, Vietnamgoak, Golkokoak eta Irakekoak".
|
|
2014
|
|
|
Hurrengo astean, kazetariek gaiari heldu eta gertatutakoaren informazioa zabaldu zutenean, Bovingtoneko poliziek zirkin egingo zuten istripua izandako motorista" Lawrence Arabiakoa" zela jakitean, The Uncrowned King," Koroatu Gabeko Erregea"; Turkiaren aurkako errebelamendu arabiarraren buruzagia
|
Lehen
Mundu Gerran; Seven Pillars of Wisdom liburuaren egilea eta Odisea ren itzultzailea; Bernard Shaw, E.M. Forster, Eric Kennington, Winston Churchill eta beste politikari zein artista askoren adiskidea; horrez gain, munduko pertsonaiarik ospetsuenetakoa, Lowell Thomas kazetariak hari buruzko" hitzaldi zinematografikoak" eman eta 4.000.000 ikusle erakarri zituenetik Britainia Handian eta E... " Pentsa!
|
|
|
Heriotza eskuzabala da bereganatzen dituenei ospea emateko orduan, eta Lawrencerena ere hazi egin zen bera hil ondorenean; baina lehendik ere,
|
Lehen
Mundu Gerraren bukaeraz gero, munstrotsua zen, gehiegizkoa, beldurra emateko modukoa ere bai baldin egia bada Homeroren liburuek diotena: jainko zaharrek herra hartzen diotela" haien pare ibiltzera ausartzen den hilkorrari", eta gupida gabe zigortzen dutela.
|
|
|
Aurkitu ere, aurkitu zuen Richard Aldingtonek, bere ustetan, zauria. ...ratak, etxeko institutrizarekin alde egin eta, dibortziatzeko modurik gabe, familia berri bat osatu zuelako" Lawrence" izenpean; huts galanta gizarte viktoriarrean, barkaezina Britainia handiko sukalde, sala eta logeletan, nahiz bikotea kristau puritanoa izan eta haien semeak nazio britainiarraren zerbitzari fidelak, bai Thomas Edward" Arabiakoa" bera, baita Will eta Frank ere,
|
Lehen
Mundu Gerran zenduak biak, bata hegazkin bataila batean eta bestea Frantziako trintxeretan.
|
|
|
Jakina da" erretratu heroiko sentimentalegiak" izugarri erakargarriak bihurtzen direla ia mundu guztiarentzat, areago antzinako gerlari edo militarrenak direnean; baina, hala eta guztiz ere, deigarria egiten da Lawrence Arabiakoaren irudiak hartu zuen dimentsioa
|
Lehen
Mundu Gerraren ondorenean. Beste galdera bat eragiten du fenomeno horrek:
|
|
|
Erantzuna da:
|
Lehen
Mundu Gerrako" Mendebaleko frontetik" etorri zen. Zehatzago:
|
|
|
Gerra hartatik itzuli zenean, Xamuiok ez zuen apenas hitz egiten.
|
Lehen
Mundu gerratik itzultzen ziren soldaduen antzera, izandako esperientziak mututu egin zuela pentsa daiteke. Horrorearengatik akaso, hitzen ahalmenik gabe, Walter Benjaminek azaltzen duen" esperientziaren pobrezia" jasan zuela.4
|
|
2015
|
|
|
Hegazkintzaren agerpenarekin batera airetik egindako bonbardaketak ere sortu ziren.
|
Lehen
Mundu Gerran datatu ohi da gerra teknika horren hasiera, baina jada 1913an ejertzito espainolak zenbait aireplano erabiliak zituen Arrifeko tribu matxinatuak metrailatzeko eta bonbardatzeko. Kontua da Forteak erabilgarritasun oro galdua zuela, bolborategi arrunt baten funtzioaz aparte.
|
|
|
Baina aspaldian buruan daramadan historiatxo bat kontatuko dizut. Diplomazialari baten memoriak irakurtzen ari naiz,
|
Lehen
Mundu Gerran Frantziako Atzerri ministroaren idazkaria izan zena. Liburu zaharra da.
|
|
|
" pertsonalitate humano ikaragarrizkoa", zeinak" irudimenaren baliabideak transmititu baitzizkigun, beste bertuteren artean".
|
Lehen
Mundu Gerrazko haren kontakizunek markatu zuten, bai eta errefusatu egin ziola Loiolaren portreta ere, Gaztelako armadurapean zegoelako.
|
|
2017
|
|
|
Hala eta guztiz ere, esperientzia pertsonalenetakoa izaten jarraituko duela uste du. Jakina, kanpotik ikusita ez da gauza bera milaka lagunek inguraturik hiltzea esate baterako
|
Lehen
Mundu Gerrako Europako fronteetan edo ospitale aseptikoeneko bakardadean zenbat aldiz saiatu den hango usaina irudikatzen, baina hiltzen denarentzat ez dago diferentziarik, oinazeak markatzen duena ez bada. Hain zuzen, hori da aldea XXI. mendean, hori da muga, oinazea, eta horregatik ez zuen hainbeste sufritu bere amaren arnasa gelditu zenean, bazekielako morfinari esker ez zela sufritzen ari.
|
|
2018
|
|
|
1877 eta 1910 urteen artean, 25.000 inguru zen bizilagunen kopurua.
|
Lehen
Mundu Gerraren ondotik, hiriaren hazkunde demografikoa oso nabarmena izan zen. XX. mendeko hirugarren hamarkadan 10.000 biztanle irabazi zituen, laugarrenean 20.000 inguru eta bosgarrenean bertze 10.000 Frankismoaren garaian hazkundea gero eta indartsuagoa izan zen:
|
|
|
Aberri, Euzkadi Azkatuta, Gudari, Zutik. ,. 261 Maurice Ravel musika konpositore lapurtarrak berak ere bazuen asmoa Zazpiak Bat izeneko obra bat sortzeko; ez zuen bukatu,
|
Lehen
Mundu Gerra hastearen ondorioz.262
|
|
|
Jarraian etorri zen
|
Lehen
Mundu Gerra. Horrek ez zituen gauzak erraztu.
|
|
|
• Azaroaren 11:
|
Lehen
Mundu Gerraren bukaera ospatzeko.
|
|
|
Gero datoz bi egun, konplikatuagoak diruditenak: maiatzaren 8a eta azaroaren 11 Europako herrialde askotan dira jai, Bigarren eta
|
Lehen
Mundu Gerraren bukaera ospatzea dutelako helburu. Maiatzekoak gainera, nazismoaren kontrako garaipena adierazten du.
|
|
|
Maiatzekoak gainera, nazismoaren kontrako garaipena adierazten du. Euskal Herri kontinentalak milaka lagun galdu zituen gerra haietan, gehienak
|
Lehen
Mundu Gerran. Haien omenezko eguna ere bada azaroaren 11 Nahi dena erranik ere, errealitatean, beste besta egun" nazional" bat da.
|
|
|
1914an Frantzia
|
Lehen
Mundu Gerran sartu zelarik, EEBBetan zeuden frants nazionalitatedunak —euskaldunak barne— biltzen hasi ziren soldadu bolondres joateko. Gerra abuztuan piztu zen eta, urrian Renoko Indart Hotelean hasi ziren Nevada, are Kalifornia osoko euskaldunak prestatzen Europara itzultzeko.
|
|
2020
|
|
|
|
Lehen
Mundu Gerran (1914) ama hil zitzaion, musikagileak inoiz ere gaindituko ez zuen kolpea. Halere, bere sormenari eutsi zion garai zail horietan ere, eta musikagintzan jarraitu zuen hil arte.
|
|
|
Irakasle bat imajinatzen dut, batxilergokoa, telefonoa hartu eta esaten: " Begira, datorren astean
|
Lehen
Mundu Gerra azaldu behar diet ikasleei, eta bidaliko al zenidake mesedez pizza bat horri buruzko materialarekin. Jarri mesedez film bat, dokumental pare bat, bost poema eta lekukotasun batzuk, fronteko soldaduen gutunak edo".
|
|
2021
|
|
|
Hori ez da berria. Bertrand Russell-en arabera,
|
Lehen
Mundu Gerraren ostean, eskola publikoek ulertu zuten ergelkeria hedatu behar zutela, gerran herriaren alde borrokatzeko ergela izan behar zelako.
|
|
|
Ausardia du zenbait jende irrigarri uzteko: aberats okituak, enpresaburu handiak, immigrazioko guardiak,
|
Lehen
Mundu Gerrako militar fazatiak edo Hitler bera ere. Aristofanesen kreaturak kasta berekoak dira:
|
|
|
Gerrarako nagitasun hilabete ezohiko horiek K.a. 235 urtean gertatu ziren, Gaio Atilioren eta Tito Manlioren kontsulaldian. ...k erabiltzea zen, eta, gudu guzti guztietan garaile ateratzen baziren ere, biktima ilara ikaragarria utzi zuten beren tropetan —besteenak ez aipatzearren— Mary Beardek dioenez, konkisten garaian urtero urtero gizon helduen% 10etik 25era bitartean legioetan egotekoa zen soldaduskan, industria aurreko beste edozein estaturena baino proportzio askoz handiagoa, eta, kalkulu altuenen arabera,
|
Lehen
Mundu Gerrako erreklutamendu indizearen pare. Hanibalen kontrako Cannaeko guduak arratsalde bakar bat iraun zuen, baina, nonbait, erromatarren heriotzen erritmoa izugarria izan zen:
|
|
2023
|
|
|
Isilik geratu zen, eta Egon Erwin Kisch ek
|
Lehen
Mundu Gerran izandako esperientziaz idatzi zuena kontatzeko baliatu nuen unea.
|
|
|
|
Lehen
Mundu Gerra 135
|