|
2002
|
|
|
Urretabizkaiak erabilitako teknika eta estrategia narratiboak ahozko tradiziotik hurbilekoak dira (errepikak, metaketak, errimak, kantuak, eta abar), guztiak haur hizkeraren erregistroaren erabileraz areagotuak, eta plastizitate handia ematen diote eleberriari.
|
Lehen
eleberri honetako prosa berri eta aproposak ez zuen jarraipenik izan autorearen ondoko lanean, 1987an, Saturno eleberriarekin [itz.: Saturno, Alfaguara, 1990], norabide poetiko berria eman baitzion bere ibilbideari.
|
|
|
Ukoreka (Txalaparta, 1994), Badena dena da (Txalaparta, 1995) eta Arian ari (Txalaparta, 1996) nobelek trilogia osatzen dute; bere XX. mendearen lehen erdiko Nafarroako herritar xumea eta egilearen pentsaera islatzen dira.
|
Lehen
eleberria, Ukoreka, narrazio bikaintzat hartu zuten euskal kritikariek, eta indar eta aberastasun handiko kontakizuna da. Eleberriak Beñaten bizitza kontatzen digu, narratzaile estradiegetiko heterodiegetiko orojakile baten ahotik:
|
|
2006
|
|
|
|
Lehen
eleberri honen ostean, izentxoa du Estebanek eta han hemenkazutabeak idazten hasten da, batez ere politikari buruzkoak.
|
|
2010
|
|
|
Hasieran Saizarbitoriaren narraziogintza osoari buruzko ikerketa egitea zen nire asmoa, baina lanean hasi nintzenean nahiko berehala konturatu nintzen eleberri haiek, aldez aurretik oso mamitsuak zirela nekien arren, uste baino askoz gauza gehiago zituztela beren barrunbeetan.
|
Lehen
eleberria sakonki aztertu ondoren nahiko garbi nabarmendu zitzaidan lehen etapa osatzen zuten aurreneko hiru eleberriez bakarrik egin nuela tesia, ibilbide erakargarri eta konplitua burutzen zutela ikusi nuelako, hasieran nik uste baino abentura literario biribilagoa. Bostehun foliotik gora atera ziren azkenean.
|
|
|
|
Lehen
eleberri hura 1990eko Azkue sarira aurkeztu nuen eta bigarren gelditu zen Aitor Aranaren Afrikako semearen ostean. Xabier Mendiguren Elizegik liburuaren berri jakin zuen eta telefonoz hots egin zidan, ea Elkar argitaletxean aterako nuen galdetzeko.
|
|
|
Azkenean gauzak argi dituen norbaiten emaitza da.
|
Lehen
eleberri zapuztu hura euskal egoera politikoa usteltze fase aurreratuan sartua zelarik idazten hasi zen, Gizona bere bakardadean eta Hamaika pauso irakurri ostean. Bi eleberri hauetan ETArekiko deslilura bizi zuten pertsonaiak ziren protagonista, ulertu zuenez, eta antzeko nobela eratzen saiatu zen, presaka, anakronizitatearen mamuari behingoz izkin egiteko asmoz.
|
|
2012
|
|
|
Guan Moye da txinatarraren benetako izena.
|
Lehen
eleberriaren ondoren jarri zuen Mo Yan ezizena (ez hitz egin, mandarinez). Kinieletan faboritoetako bat zen.
|
|
2013
|
|
|
Núñez Beteluk (2002, 169) ondo esaten du, Iparraldeak bizi duen egoera modu komikoan salatzen duela Bordak. Under the apparent frivolousness and comic nature of the cases Ezpeldoi tries to solve?.
|
Lehen
eleberrian, gasbidearen eraikuntza; bigarrenean, Asiatik ekarritako abarketen salmenta, Iparraldean eginiko ekoizpena bailitzan; hirugarrenean, Itoizko urtegiaren eraikuntzaren salaketa eta Bardearen erabilpen militarra. –Pinta esnea 1? 64 libera pagatzen zuten A kalitatekoa izanez gero.
|
|
|
Ezpeldoiren eraikuntza inguru femenino batekin antzematen da.
|
Lehen
eleberrian, Joana laguntzailea eta Erika lagun lesbiana azaltzen dira; bigarrenean, Gaxu laguntzaile eta erdi maitalea; hirugarrenean, Joana laguntzailea eta Zelda bikotekidea; Jalgi Hadi plazara eleberrian, Carmen bikotekide berria eta azkenik, Boga Bogan emazte polizia batenganako desira sentitzen du. Emakume guzti guzti horiek aferak konpontzen lagunduko diote Ezpeldoiri, baina, batez ere, bere identitate lesbiarra garatzen eta aurkitzen lagunduko diote.
|
|
|
Horrela, bi kritikariek aipatu dute Joseba Gabilondoren (2006) teoria indartuz, Amaia Ezpeldoiren nortasunaren garatze eta onarpena gertatzen dela eleberrietan zehar.
|
Lehen
eleberrietan Ezpeldoi arrotz sentitzen da jaioterrian, arrotz bere gorputzean. –Ixil hadi, estrañerrak baitiuk hemen.
|
|
|
|
Lehen
eleberrian (Bakean utzi arte) Jim mutil laguna une oro du buruan, baina begirada Joana bilatzen hasten da. Beraz, lehen eleberrian Ezpeldoi bisexual gisa aurkezten zaigu, beste hurrengo bi eleberrietan (Bizi nizano munduan eta Amodiozko pena baño), bere begiradak emakumeen gorputzak bilatzen eta desiratzen ditu.
|
|
2017
|
|
|
Gerra Hotz betean, egoerak hala eskatzen ziola pentsatu zuen.
|
Lehen
eleberria 1958an idatzi zuen, A Painter of Our Time, hungariar margolari deserriratu baten istorioa lehen pertsonan kontatzen duena. Hilabetez egon zen salgai, baina antikomunisten presioak tarteko, erretiratu egin zuen argitaletxeak.
|
|
2019
|
|
|
Lehen garaiari buruzko ikerlanen artean, arreta berezia eskaini zitzaien Saizarbitoriak eginiko ekarpen tematiko eta formalei.
|
Lehen
eleberrietan gai (abortua, indarkeria, errepresioa...) nahiz kezka existentzialista garaikideek islapen erakargarria izan zuten. Izan ere, hirurogeita hamarretako hamarkadan euskal literaturak hartu zuen joera esperimentalaren garrantziaren uberan, kritikoek bereziki azpimarratu zuten nobelagintza horretan estrategia narratibo berritzaileen erabilera, eta egileak Nouveau Roman joerako eleberriaren ekarpenak nahiz orokorrean narratiba modernistak garaturiko teknikak gure narratiban sustraitzean erakutsitako trebetasuna.
|