|
2023
|
|
|
Erantzukizunaren norainokoari helduta, erantzuleak (bai solidarioak, bai eta subsidiarioak ere) borondatezko epealdiko tributu zor osoaren gainean du erantzukizuna, zehapenak bazter utzita.
|
Hori
gorabehera, erantzuleak subjektu pasiboaren zorra ez badu ordaindu eman zaion epean, orduan zehapenak, errekarguak eta interesak ezarriko zaizkio, baina erantzulearen jokabidea aintzat hartuta eta ez zordun nagusiarena. Azken finean, zehapenak pertsonalisimoak direla ezartzen duen printzipioa aplikatzen da (EKren 25 art.).
|
|
|
Hortaz, batasun printzipioaren ondorioz, foru sektore publiko osoaren aurrekontuak sartzen dira Aurrekontu Orokorretan.
|
Hori
gorabehera, historiari begiratuz gero, hainbat bide erabili ohi dira gastu kopuru handiak aurrekontuetatik at uzteko. Horren adibide ditugu, besteak beste, honako trikimailuak:
|
|
|
Duda mudarik gabe, ekonomia ahalbide, berdintasun, orokortasun, progresibitate, konfiskaezintasun edo legezkotasunaren printzipioak errespetatzen ez dituen tributu sistema ez litzateke justiziaren edo zuzentasunaren araberako sistema izango.
|
Hori
gorabehera, alderantzizkoa ere gerta daiteke, alegia, printzipio horiek guztiak errespetatzen dituen tributu sistema zuzena ez izatea. Pentsa dezagun, adibidez, tributu betebeharrarekin batera ezartzen diren prestazio erantsiak beteezinak direla, prestazio horiek kostu handia dakartela, edo tributu prozedurek proportziorik gabeko" zeharkako presio fiskala" dakartela.
|
|
|
Aurretiaz egindako sarrera bihar etziko tributu betebeharra da.
|
Hori
gorabehera, une honetan ikusi nahi dugu Administrazioaren eta sarrerok ordaindu behar dituenaren arteko lotura. Atxikipenak, konturako sarrerak edo zatikako ordainketak egiteko beharra benetako eta diruzko betebeharra da.
|
|
|
(c) RED Mekanismoa aplikatzen den bitartean, langile bakoitzak neurrietako bat bakarrik jasan du, hots, lanaldi murrizketa ala kontratu etetea, bi neurri horiek konbinatzeko aukerarik gabe.
|
Hori
gorabehera, posible da langile bakoitza ABEEEren eraginpean ala eraginpetik kanpo uztea edo lanaldia murrizteko ehunekoa aldaraztea, baldin eta neurri horiek justifikatzeko arrazoi gisa alegatutako inguruabarrak aldatzen badira. Baina, kasu horietan, aldez aurretik hori guztiori informatu behar zaio langileen lege ordezkaritzari eta komunikazioa egingo zaie gizarte prestazioen erakunde kudeatzaileari eta GSDNri, erakunde horiek ezarriko dituzten prozedura automatizatuen bidez.
|
|
|
(b) Langilea bere lanpostuan gertatutako teknika aldarazpenetara ez moldatzea, aldarazpen horiek zentzuzkoak direnean.
|
Hori
gorabehera, aurretiaz, enpresaburuak langileari ikastaroa eskaini dio, helburu izango duena langile hori moldatzea gauzatutako aldarazpenetara. Prestakuntzarako denbora benetan egindako lan gisa hartuko da, eta enpresaburuak langileari ordainduko dio jaso ohi duen alokairuaren erdia.
|
|
|
Haatik, ez da benetan lan egindako denbora gisa hartzen langilea lanpostutik kanpo egon arren enpresaburuaren esanetara dagoenean, alegia, prest dagoenean, gailu telematikoen bidez.
|
Hori
gorabehera, halakoetan, prest egotearen ondoriozko alokairu osagarria edo plusa ordaintzen da.
|
|
|
Lanbide talde jakin bateko eginkizunak gauzatzeko titulu ofizialen bat behar denean, ezinezkoa da talde hori eratxikitzea halako titulaziorik ez duenari [2000ko azaroaren 15eko (1527/ 2000 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
Hori
gorabehera, lanbide titulua ez da berez lanbide taldea definitzen duen osagaia; izan ere, litekeena da hitzarmen kolektiboan ezarritako beste osagai batzuk ere kontuan hartu behar izatea [2003ko uztailaren 18ko (2562/ 1992 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Kontuan hartu behar da, LELTBren 21.1 artikuluan ezarritakoaren aurka, abokatuen lan harreman berezietan esklusibotasuna dela arau orokorra, salbu eta lan kontratua lanaldi partzialekoa denean edo aurkakoa ituntzen denean.
|
Hori
gorabehera, konpentsazio ekonomiko egokia jasotzeko eskubidea izango du langileak, gehienetan, lan kontratuan zehaztuko dena.
|
|
|
Baina kontratuak iraupen mugagabea duenean, langileak kontratu bakarra izango du aldi baterako laneko enpresarekin, nahiz eta aldi baterako laneko enpresak ondoz ondo laga berau enpresa erabiltzaile desberdinei.
|
Hori
gorabehera, lagatze bakoitzarekin langileak jaso du" zerbitzu agindua" deritzona; bertan zehaztuko da zein enpresa erabiltzailerentzat emango dituen zerbitzuak, bai eta langileak lagatzeko kontratuaren karia, lan prestazioaren edukia, gauzatu beharreko lanpostuen lanbide arriskuak eta lan egiteko tokia eta ordutegia ere (ikusi 417/ 20155 Errege Dekretuaren 16.5 artikulua)....
|
|
|
Jurisprudentziak nabarmendu du LELTBren 41 artikuluak ez duela inolako erregelarik ezarri, aldarazpen bat funtsezkoa noiz den zehazteko.
|
Hori
gorabehera, jurisprudentziak ulertu du halako aldarazpena gauzatzen dela kasuan kasuko aldarazpenak lan harremanetako oinarrizko aldeak aldatu edota itxuraldatzen dituenean, jatorrizkoekiko nabarmen desberdinak izateraino. Aitzitik, jurisprudentziak ulertu du, garrantzirik gabeko aldaketak gauzatzen direnean, halakoak ez direla funtsezkoak eta enpresaburuaren zuzendaritza ahalmenaren edo ius variandi delakoaren agerpen direla [2007ko otsailaren 28ko (184/ 2005 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
|
Hori
gorabehera, langilearen" jarraikako falten" kasuan, hau da, denboran irauten duen jokabide irregular baten ondorioz falta ugari egiten direnean, denak ere helburu bera izanik, eta, beraz, arau hauste bera gauzatuz, 6 hilabeteko iraupen hori zenbatzen hasiko da falta guztietatik azkena egin zenetik [ikusi 1989ko abenduaren 19ko (1990/ 11710 EDJ) AGE, 4 Salakoa eta 2018ko irailaren 14ko (...
|
|
|
|
Hori
gorabehera, Llompart BENNASSARrekin bat etorriz, hurrengo irizpideak aintzat hartzea proposatzen da:
|
|
|
★ Batetik, enpresaburuak kontratua azken dezake atzera egite hutsarekin, hots, kontratua azkentzea justifika dezakeen inolako arrazoirik gabe.
|
Hori
gorabehera, langileari aurreabisua eman dio idatziz. Aurreabisu hori gutxienez 3 hilabetekoa izango da.
|
|
|
Horren ondorioz, halako klausulak alderdi negoziatzaileentzat dira bakarrik.
|
Hori
gorabehera, zeharka bada ere, klausula horien onuradun izan daitezke hitzarmenaren aplikazio esparrura bildutakoak. Edu horretan, betebehar izaerako edukira biltzen dira alderdi sinatzaileen arteko harremanak arautzen dituzten klausulak:
|
|
|
|
Hori
gorabehera, abokatu bulego batekin lan harreman arruntak izan ditzakete, betiere, beraien zerbitzuek lan zuzenbidearen ezaugarriak betetzen badituzte.
|
|
|
Gerra zibila eta gero agintzen jarri zen erregimen frankistak berarekin ekarri zuen, diktadura orotan gertatu ohi den bezala, estatuaren esku hartze handiagoa lan arloan ere.
|
Hori
gorabehera, argiro bereizi daitezkeen bi fase izan zituen erregimenak. Lehenengoaren ezaugarri izan ziren autoritarismo handiagoa eta nazioarteko isolamendua.
|
|
|
Gainera, maiatzaren 12ko 8/ 2017 Errege Lege dekretua, merkatu gaiak manipulatzeko portu zerbitzuak ematen dituzten langileen araubidea aldarazteari buruzkoa, 2014ko abenduaren 11ko EBAk C/ 13 Auzian emandako epaia betearazteko xedea duena, dela eta, printzipioz, langileak askatasunez kontrata daitezke merkatu gaiak manipulatzeko portu zerbitzuak emateari dagokionez, betiere, aldez aurretik, portuko langileen profesionaltasuna bermatze aldera, errege lege dekretu horren 3 artikuluko betekizunak gauzatzen badira, eta, horren ondorioz, merkatu gaiak manipulatzeko portu zerbitzuak emateko ez da beharrezkoa ondore horietarako lizentzien titular zein enpresa izan (enpresa zamaketariak) eta enpresa horiek parte hartzea portuko langileak lagatzea objektu sozialtzat duten enpresetan.
|
Hori
gorabehera, ABLEen edo enplegurako portu zentroen jarduna ahalbidetu da, baina enplegurako portu zentro horiek, 8/ 2017 Errege Lege dekretuaren arabera eratu direnek, lortu dute ekainaren 1eko 14/ 1994 Legearen, ABLEak arautzeari buruzkoren, 2 artikuluak, eta ABLEei aplikagarri zaien gainerako arautegiak, ezarritako baimena. Bestela esanda, enpresa zamaketariek ABLEetara nahiz ABLE gisa jardungo duten enplegurako portu zentroetara jo ahal izango dute, euren zerbitzuak emateko hala behar dituzten langileak lortzeko xedearekin, betiere, enpresa horietara jotzeko arrazoiak badira aldi baterako lan kontratuak egiteko legez ezarritakoak.
|
|
|
Aurreratu den bezala, arau kolektiboak dira lan zuzenbideko iturrien artean berezienak, antolamendu juridikoko osterantzeko adarretan parekorik ez izateagatik.
|
Hori
gorabehera, halakoen agerpen desberdinak daude. Horregatik, arauok modu bereizian aztertu behar dira.
|