|
2010
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara, 24 ordu Euskaraz emanaldia antolatu eta egin zen arrakasta handiz.
|
|
|
Philippe Petainek ere jaso zuen medaila bat 1926ko otsailean Toledon, diktadorea bertan zela, Alfonso Xlllren eskuetatik, eskuin tradizionalista eta filofaxista espainolaren eskerrak erakusteko.590
|
Handik
urte batzuetara Francisco Francok, Espainiako Caudillo bihurturik, Frantziako enbaxadore hartuko du Petain Madrilen. Baina ez gara aurreratuko.
|
|
|
|
Handik
urte batera karabana eskerga berriz heldu zen Mosul era, esklabo beltzek berriz zamatu zituzten gameluak bi mila oin oihalez, eta, itzuli bidaian abiatzeko puntuan, Mustafa-ren seme Sahid ere juntatu zitzaion karabanari.
|
|
2011
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara, Joseba Zulaika Renora etorri zen liburutegiko ikerketa zuzentzera, Itziar bere jaioterrian ETAk izan zuen sorrerari eta rolari buruzko landa lanaren emaitzak osatzeko asmoz. Lagun min bihurtu ginen eta tesia editatu eta gure Basque Book Series bilduman liburu gisa argitaratzeko berridazketan lagundu nion.
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara, Emilioren gonbidatu izan nintzen beste behin, eta Estatu Batuetatik iritsi berria nintzen arrats hartan. Nire izaera amerikarra —hegaldiondoak joa— oheratzera nindoanean, Alberto eta Xabier sartu ziren eta jakinarazi ziguten gose greba bati ekin behar ziotela biharamunean apezpikuaren egoitzaren atarian, erregimenaren eta elizbarrutiaren arteko elkar hartzea ez zela bukatu salatzeko.
|
|
2013
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara aitortu zuenez, aurreko gauean, ametsetan, bere alaba dotore dotore jantzita ikusi zuen, eta horregatik onartu zuen erretorearen proposamena halako ziurtasunez.
|
|
|
Eibar da!".
|
Handik
urte batzuetara, aurreneko aldiz Eibarrera joan zenean, anaia harrituta gelditu zen benetako herria ikustean, hain trinkoa eta hain obreroa, eta bere buruko irudia amaren kontatzeko moduari zor zitzaiola ohartu zen. Halako pozarekin kontatzen zituen amak bere gaztetako kontuak, non hiri ideal batean gertatuak ziruditen.
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara Indalecio Ojanguren argazkilariaren katalogoa aurkitu nuenean, Maria Angela kalearen gerra garaiko irudi bat ikusi nuen. Kalea bera garbi, baina bi aldeetako etxe guztiak txikituta.
|
|
|
|
Handik
urte askora, bere bizitzako azken urteetan, antzeko arazo baten aurrean gertatu zen Lasuen, eta ardura berberaz erantzun zuen. 1797an, Diego de Borica gobernadorearen arrebak ohar bat bidali zuen Gasteiztik, Lasuenen arreba Clara premia larrian zegoela-eta harentzako laguntza eskatzeko.
|
|
|
Gainera, Kaliforniako lehenengo misio gunea ezarri zen.
|
Handik
urte gutxira, hantxe, San Bruno egondako tokian, fundatu zuen Aita Juan Maria de Salvatierrak Loretoko misioa, Baja eta Alta Californiako misio guztien burua eta ama izango zena. Izan ere, zibilek Kalifornia abandonatzea erabaki bazuten ere, San Brunon utzitako katekumenoen oroitzapenak lehenbailehen hara itzultzera bultzatu zituen jesuitak.
|
|
|
|
Handik
urte askora, Aita Juan de Ugarte San Gregorio Kolegioko errektore zela, Mexiko Hirian, Zavalarekin gertatu zen Oculmako etxaldetik pasatu zen batean, eta haren beraren ahotik entzun zuen gertatutakoa. Aita Salvatierrak jakin, eta eskutitz batean kontatu zuen 1716ko urriaren 10eko data daraman gutun batean, gertaeretatik hogeita hamar urte baino gehiago pasatu eta gero.
|
|
|
|
Handik
urte gutxira," euskararen unibertsoa" izeneko mugimenduaren inguruan talde zabal bat euskalgintzaren estrategiez ari ginela, denen arteko erakunde artikulatzaile bat sortzeko ideia garatu zen, eta une batean txosten bat egitea tokatu zitzaidalarik ‘Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua’ izena papereratu zen. Guatemalako maiak, gonbidatuta gure erakundeak bisitatzen dituztenean, txundituta geratzen dira euskalgintzako erakundeen gaitasunaz.
|
|
2014
|
|
|
Uste dut haurtzaro osoan ez nuela beste erlijioko inor ezagutu, ezta nabarmenean erlijioaren kontra zegoenik ere.
|
Handik
urte batzuetara jakin nuen goiko pisuko anarkista ez zela mezetara joaten, baina haurtzaroan ez zigun sekula inork horrelakorik adierazi.
|
|
|
Etxean eramaten zituen mantalak, adibidez, berak eginak ziren, beti neurri eta forma berarekin, guztia milimetratua, beti zuri beltz eta gris.
|
Handik
urte batzuetara, etxeko mantalak eginak erosi genituenean, esaten zuen besoak motzegia zituztela eta berak hotza sumatzen zuela ukalondotik gorako hamar zentimetro horietan.
|
|
|
|
Handik
urte askotara Manzanas hil zutenean, etorri zitzaidan gelara eta esan zidan etxean paper konprometituren bat banuen, eta edozer gauza zen konprometigarria sasoi hartan, garbitu egin behar nuela berehala, seguru aski polizia bere bila etorriko zelako. Gizagaixoari sei hilabetetako bizitza gelditzen zitzaion, orduan hori jakiterik ez bazegoen ere.
|
|
|
Marmolariak atseginak ziren, uzten ziguten marmol pusketak hartzen.
|
Handik
urte batzuetara, ama eta biok aitaren hilarria enkargatzera joan ginenean, arduradunak esan zigun," ah, el hijo del karrogile". Horixe zen gure aita gizon harentzat, karrogilearen semea.
|
|
|
Gainerako lehengusuen etorkizuna, gurea bezalaxe, ofizio bat ikastea zen, gero kalean lan egin ahal izateko.
|
Handik
urte batzuetara hil zen sekula mutil sendoa izan ez zen Pablito, eta azkenean baserria hutsik gelditu zen, gainerako anaia guztiak eta Manolita bera kaletar bihurtu zirelako.
|
|
|
|
Handik
urte gutxira, ilunabar batean amarekin izeba Mariaren etxetik gurera gindoazela, ikusi genuen prozesio bat ari zela irteten katedraletik. Amak esan zigun eskuan zuzi piztuak zeramatzaten gizonak errezatzen ari zirela, komunistak jende zintzoa hiltzen ari zirelako.
|
|
2015
|
|
|
" Idiota zelako —erantzun zidan erretoreak buruarekin etsipen keinua eginez— Gaztetan anaiarekin haserretu, oinordetza zela eta, eta etxetik bota zian.
|
Handik
urte batzuetara, anaia hura, Venezuelara joanda zegoena, hil egin huen. Hortxe hasi huen dena.
|
|
|
|
Handik
urte askotara, igande goiz batean pinu haien artean arreba eta biok aita zenaren errautsak haizatzen ari ginelarik, loalditxo hartan aitaren itxitako begiak oroitu nituen; haren zurrunga arina burua enborrean bermatua. Lurrean, pinu orratzen gainean, nire liburu lodia oroitu nuen.
|
|
|
Karadzicek amorru bereziaz bonbardatzea agindu omen zuen Sarajevoko editore baten etxea, berorrek poetaren argitalpenen kritika kaltegarririk egina baitzuen.
|
Handik
urte batzuetara, editorearen etxea bonbardatu, esanez bezala alde okerrean jarri zinen. Idatzia dut nonbait:
|
|
|
Errukigabetasuna eta ardoa.
|
Handik
urte banaka batzuetara, goitizen hura zeraman gazteak etxetik dakusadan ibaiak bezain supituki bigarren izen hura utzi zuen atzean, antzinekora itzultzeko. Baztan eta Bidasoa.
|
|
|
Bizkaiko Erregionalekoak izandako kide bakarren batzuk ere izan ziren Leioan, Primi Abad tartean.
|
Handik
urte pare batera EAJren baitan izandako gatazkan ere tarteko izango zen Juantxu Beitia.
|
|
|
Duela hamabost urteko lehen truke hartan Idurre izan zen ikasle antolatzaile motorretako bat, eta bere mutila zen Ander.
|
Handik
urte gutxira atxilotu zituzten biak, eta Idurre hurrengo egunetan atera bazen ere, urte batzuk barruan egin zituen Anderrek. Hiru umeren guraso dira orain.
|
|
|
Gerora BBV bankuari saldu zitzaion BIM eta ondoren horrek Banco Espiritu Santori.
|
Handik
urte batzuetara, Ribok kontrolatutako enpresa horietako batean, Vilarrassa Sicran, Valentziako epaitegi batek Ribori eta BIMeko beste bi buruzagiri langileen Gizarte Segurantzako kuotak bidegabeki bereganatzea leporatu zien. Onik atera zen.
|
|
|
|
Handik
urte anitzetara, Lezkano zenaren gorpu aztarnak eta haren paperak ediren zituztenek jakin zuten ezen, Jururu hartako indioak karibe izugarriak zirela, taino anitz erho eta besteak ohilduz, beraien lurretan ostatu harturik zeudenak; alta, taino haienak ziren espainolek suntsitu zituzten eidol eta tenpluak.
|
|
2016
|
|
|
Lan eskasa zukeen, nonbait, halako toki txairo baino txiroan, eta 1596 urtean Orreagara jo zuen, bi urte beranduxeago bertaniko anaidegoan profesioa eginez.
|
Handik
urte gutxira, hau da, 1609 urtean hain zuzen ere, lic. subprior bezala agertzen zaigu agirietan. Bederatzi urte beranduago, Felipe III.a erregeari Orreagako prioretza edo La Olivako abade titulua eskatu zion; alabaina bere eskakizunak oso adituak ez omen ziren izan, hala iduri nonbait, eta 1625 urtean betetzen zuen kargu berean zendu zen.
|
|
2017
|
|
|
Han ezagutu zituen Soto la Marinatik bizirik irten ziren Minaren soldadu apurrak.
|
Handik
urte gutxira, Espainiako morrontzatik Mexiko askatu ondoren, Bustamantek berak17 bizi izandako iraultzari buruzko historia idatzi zuen eskutitzen bidez 1821etik 1832ra bitartean. Bustamantek bere Cuadro Historico an jaso zituen Xabier Minari buruz herriak kantatzen zituen bertso batzuen hasiera:
|
|
|
Including a Narrative of the Expedition of GeneralXavier Mina.
|
Handik
urte betera Londresen berrargitaratu zuten liburua, eta 1821eko edizio horretan lehenbizikoz txertatu zuten Xabier Minaren erretratu famatua, ezpata zorrotik ateratzeko zorian erakusten duena. Ingalaterran erbesteratua zegoela, Jose Joaquin de Mora liberalak 1824an gaztelaniazko bertsio hankamotza egin zuen, berak zioenez, espainolei mingarriak izan ahal zitzaizkien pasarteak kendu baitzituen.
|
|
|
|
Handik
urte gutxira, gazte hura berekin eramateko beste aukera bat ageri zitzaion Herioari. Espainiako erregearengandik ihes egin ondoren, hura bezalako beste gazte batzuekin preso zegoela Donapaleun, Fernando erregeak hiltzaile aldra bat bidali zuen haren bila, hilik edo bizirik Espainia aldera eramateko.
|
|
|
Eskaintza bakarra Migel Lardizabal Indietarako ministroak Xabier Minari egin zion, Ameriketara bidali nahi izan baitzuen insurjenteen kontra borrokatzera.
|
Handik
urte gutxira, Mina Ameriketara abiatuko zen, baina insurjenteen aldeko borroka egitera.
|
|
|
Konstituzio horretan Mexiko independentea eratzeko oinarriak ezarri ziren, zeinetan nazio mexikarrak errepublika itxura hartzen baitzuen eta esklabismoa erabat gaitzesten baitzen.
|
Handik
urte gutxira Xabier Mina Mexikora joango zen haren independentziaren alde borrokatzera.
|
|
|
25. Alexandre Moline de Saint Yon Frantziako kapitain bat izan zen Penintsulako gerratean, Soult mariskalaren aginduetara.
|
Handik
urte batzuetara, 1840an, esperientzia horretan oinarrituta, Xabier Minari eta Frantzisko Espozi buruz liburu bat idatzi zuen (Les deux Mina). Orduan, zaharra zen eta landa mariskalaren kargua zeukan.
|
|
|
Alcañizeko eta Belchiteko batailetan frai Servando Teresa de Mier apaiz mexikar independentistak ere parte hartu zuen eta, Alcañizeko garaipenaren ostean, Blake jeneralari bertso batzuk eskaini zizkion.
|
Handik
urte batzuetara frai Servandok eta Minak berriro elkar aurkituko zuten Ingalaterran eta elkarrekin abiatuko ziren Mexiko askatzera.
|
|
|
Murat mariskalaren krudelkeriak eskola ekarri zuen.
|
Handik
urte gutxira, 1811n, Xabier Mina Vincennesen preso zegoela, Reille konde Nafarroako gobernadoreak antzeko bando bat argitaratu zuen Espozen gerrillariak izutzeko asmoz. Eta Espozek era berean erantzun zion, bere oroitzapenetan idatzi bezala:
|
|
|
|
Handik
urte betera, gastu handiegiak zirela Goizuetak bakarrik bere bizkar hartzeko, eta Leitzakoei eskatu zien laguntza(): " Que en laproxima reunion de Leiza expongan el regidor stndico Juan Navarro y el mismo empleado de telefonica Martin Arocena:
|
|
2018
|
|
|
Horrela, Iruñeko VI. Aste Sozialean (1912) finkatutako sentiberatasun horrek akuilaturik, 1915ean Sindikatu Katoliko Libreak sortu ziren, eta izenak berak dioen bezala, langile elkarte kristau horizontalak ziren, betiere aldarrikapenean oinarriturikoak.
|
Handik
urte gutxira, hiriburuko sindikatu libre horietako kideak beste elkarteetakoak bezainbeste ziren, hau da, erresistentziako elkarteetakoak eta La Conciliacion erakundekoak bezainbeste, eta ia ez zen langilerik aldatu elkarte horietatik sindikatu berrira (S. Carrasco, 1986, 53).
|
|
|
Euskaldunen exilioak ez du ia etenik izan XX. mende osoan. Bigarren Mundu Gerra bukatu ondoko urteetan ere izan ziren errefuxiatuak kontuan hartuz, ez ziren hamar urte baino anitzez gehiago iragan ETAko lehenbiziko kideak (Txillardegi, Julen Madariaga, Federico Krutwig...) Lapurdira joaten hasi bitartean, 1961ean.306
|
Handik
urte gutxira, 1969an, Telesforo Monzonek eta Piarres Larzabalek Anai Artea elkartea sortu zuten Donibane Lohizunen, iheslari belaunaldi berriari harrera egiteko. Urte berean, Euskal Herri kontinentaleko 96 apaizek errepresio frankistaren kontrako adierazpen bat argitaratu zuten, errepresio hura pairatzen zuten euskaldunen alde eginez.
|
|
|
Bazuen curriculum bat gaitza, Zeruko Argia edo Egan bezalako aldizkarietan idazten edota liburuak argitaratzen.
|
Handik
urte gutira, ETB Iruñerrian ikus zitekeen Aralarren bere babesean izkutuan jarria zuten antenari esker, gobernadorearen isunak eta guardien mehatxuak pairatzea erakarri ziona. Ez zegoen unerik hoberenean, lau hilabete eskas lehenago santutegiko esmaltez osaturiko erretablo famatua baitzuen eramana Erik Belgikarra arte ebasleak; afaltzerakoan, aferaz galdegin geniolarik, malkoak ageri zitzaizkion begitartean.
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara, lanean hasi eta sos zenbait bildurik, gure etxeko hobiko gurutze itsusian ageri zen Casa Jamar hark min ematen zuen eta hilarri berria egin zezan galdegin nion Zerrajerori, irudi klasikoa zuen hilarri borobila. Erran gabe doa, Xamarrena behar zuen idatzirik.
|
|
2019
|
|
|
Berari hasieran, hamalau urterekin aitak Valdesalcen bakarrik utzi zuen garaian, jasanezina zitzaion eginbehar hura.
|
Handik
urte pare batera, ordea, Basiliok bezalaxe erabiltzen zuen kutxiloa.
|
|
|
|
Handik
urte gutxira, bizitzak ostera ere Florinak eta biok elkar ikusteko parada eskaini zigunean, Madrilen oraingo honetan, nik aitortu egin nion Alonsorekin izan nuen flirt igarokorra, hori entzuteak Florinari jada ez zionean batere axola. Eta jada batere axola ez zuenez, Florinak Mexikon Alonsorekin, nik baino denbora luzeagoan, izan zuen erromantze haren xehetasunak kontatu zizkidan.
|
|
|
Horrek erakusten du, Aresoarte generikoak, bazuela garai hartan, gaur ez bezalako hedadura eta eragina, leitzarren oroimen geografikoan.
|
Handik
urte betera, hara zer jaso zuen Patziku Arribillaga eskribauak, 1727ko ekainaren 22 an (NAH, 16277/ 1 kaxa, 70 sorta): " Arrendacion de la borda de la casa de Rementanea sita en elpuesto de Aresoarte por Miguely Martin de Eguzquiza padre e hijo a Joseph Antonio de Apezechea y su muger para ocho años de San Miguel a San Miguel con la condizion de roturar dos rovos de trigo siguiendo a lo que se halla roturado, y cada un año plantar una carga de fresnos en la circunferencia de la dicha Borda" eta baldin karobia egiten hasiko balira, jabeak berak lagunduko liekela" con quatro juntas de bueyes" beharrezko material guzien karreto lanetan.
|
|
|
" Miguel Azpiroz y Catalina de Inchauspe: la casa llamada Charticorena afrontada con Tuterenea,
|
Handik
urtetara, hona 1713ko garagarrilaren 20an, P Arribillaga eskribau leitzarrak idatzi zuen ezkontratua (NAH, 16270/ 3,24): "... dentro de la borda o caseria llamada de Codoban otorgaron contrato matrimonialpor una parte Domingo de Azpiroz, hijo legitimo de Miguel de Azpiroz y Ma Ana Sagastibelza de Areso, y por otra Maria de Garaicoechea, hija legitima de Cathalina de Insauspe viuda de Juan de Garaicoechea, vecinos del lugar de Lezeta en el Valle de Larraun, futuros esposos".
|
|
|
|
Handik
urteren burura, 1723an, Leitzako alkate Miguel de Elduayen y Recalde jaunak, 1694ko auzi sonatu haren kopia eskatu zion Lekunberriko alkate Joan de Artola jaunari, Leitzan bertako Francisco de Arribillaga eskribauaren bidez, eta baita Argaña lankide zaharraren artxibotik atera ere honek 1723ko urriaren 9an: " y saque copia de dicha escritura[...] quepaso por testimonio de Miguel Argaña escribano realya difunto, cuios registros paran en poder de otro MigueldeArgaña su hijo,[.] y mande proveer de compulsatoria".
|
|
|
|
Handik
urteetara, penintsulara itzulita, hau idatziko zuen Maria Zambranok:
|
|
2020
|
|
|
Etxeberria, Larreta, Zubeldia, Sagastume, eta nik esanahirik ez zuena eta euskal kutsurik ere ez zuena.
|
Handik
urte askora, umetako liburu bat begiratzen ari nintzela —nire lehen euskarazko liburua, izeba Julik oparitutako Juan San Martinen Zirikadak—, hasierako orrian Koldo Arrijostes sinadura topatu nuen. Bai, orduan gogoratu nintzen bolada batean, bederatzi hamar urte nituela, horrela sinatzen nuela.
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara, 2003an Gasteizko Letren Fakultatean Euskal Filologia ikasten ari nintzela, Henrike Knorr zena izan nuen irakasle Onomastika ikasgaian, eta, gaiarekin lotura zuenez, nire abizenaren historia kontatu nion. Interes handia jarri zuen, eta esan zidan, ikertzen jarraitu nahi banuen, Trebiñu herriko artxibategian bazela errolda zahar baten eskuizkribua.
|
|
|
Ondoren, alde egin behar izan zuen berak ere, eta bandidu bihurtu zen" Jose Navarro" izenpean.
|
Handik
urte batzuetara, bere jokaeraren arrazoiak azaltzean, ez zuen gona gorri motz motzik aipatu, baizik eta Gitanillak erabilitako hizkuntza. Heriotza zigorra jaso aurreko unean, halaxe aitortu zion alboan zuen lagunari:
|
|
|
Bietan gazte gazte ageri zen.
|
Handik
urte gutxira sindikatuko aldizkariko gizon bat joan zen behin meategiko ahora, taldeari argazki batzuk atera nahian. Berak ezetz, ez zela feriako tximinoa argazkietan aurpegia ikatzez belztua eta irribarretsu ateratzeko.
|
|
|
|
Handik
urtetara, saiakerak idazten hasi eta bere lehenengoetako gaia izan zen kanibalena. Montaigneren saio hori oso pertsonala eta paradoxikoa da, bere beste gogoeta batzuk bezala.
|
|
2021
|
|
|
Egongelako mahaitxoan liburu bat, Sobre la television, Pierre Bourdieurena.
|
Handik
urte batzuetara, Berria ko telebista kritikari gisa hasi nintzenean, liburu horixe erostea izan zen egin nuen lehenbiziko gauza.
|
|
|
|
Handik
urte batzuetara, nik neronek ere eskola eman beharraren bertigoari aurre egin behar izan diodanean, ohartu naiz gure ikasleak estimatu behar ditugula maite dugun hori biluzik eskaintzeko; nerabe talde bati gure grinen, pentsamenduen eta bihotzera ailegatzen zaizkigun bertsoen berri emateko arriskua hartzeko, ongi jakinik irri eta trufa egin dezaketela edo ageriko axolagabekeriaz edo hoztasunez er...
|
|
|
" betiko, sekula betiko".
|
Handik
urte batzuetara, Justiniano enperadorea indar militarraz baliatu zen Isisen apezek babesleku zuten tenplua ixteko eta errebeldeak preso hartzeko. Egiptok bere aspaldiko jainkoak ehortzi zituen, nahiz eta haiekin milaka urte bizi izan.
|
|
2022
|
|
|
|
Handik
urte askotara berriz topo egin zutenean, kaskagorriak ez zion kontatu non edo zertan ibili zen hain luzaroan eta berak ez zion ezer galdetu. Hori behintzat ikasia zuen, kontatu nahi duenak kontatuko du, edozein aitzakia edo zirrikitu baliatuko du horretarako eta kontatu nahi ez duenarentzat alferrikakoak dira galderak.
|
|
2023
|
|
|
Andresote cl zen bakarra izan.
|
Handik
urte gutxitara, XVIII. mendearen erdialdean, Juan Francisco de Leon merkatari eta aguazila Konpainiari oldartu zitzaion. Monopolioaren babesean Konpainiak Leoni uzten ez zionez holandarrekin libreki merkatuan aritzea, kontrabandoari ekiteaz gain, iraultza bat antolatu zuen Konpainiaren kontra.
|
|
|
|
Handik
urte gutxitara, taberna bat zabaldu genuen AEK kook Ermuan. Dagoen leku inguruan Infreñukoa baserria egona zela-eta, Infreñu jarri genion izena.
|