|
2000
|
|
|
Frantziskok, hamalau urte baino gehiagoz, 1508tik 1522ra arte, Parisen egin zituen ikastaroak, eta ondoren Sorbonako Unibertsitatean irakasletzan.
|
Handik
itzultzean, lehenik Valladolid hiriko Unibertsitatean katedradun Humanitate gaian eta ondotik Salamancan.
|
|
|
Eta has bihartik pintatzen, ehiza eszenaren bat ahal baduk... iloba eta biok Pisarat goazen bitartean, Galileoren jaioterrirat.
|
Handik
itzultzean erranen diat gurekin etortzea merezi duan ala ez —eta, behakoa zorrozten zuela, erran zion—: Eta, baldin gurekin bahator, igurikitzen dudan bezala, ez ahantz ezen koadro bat zor didaala —eta, nola Pedrok ez baitzion ulertu, osaba Joanikotek oroitarazi zion nola Urbiaindik adio egin baino lehen present bat egin zion, koadro bat, txakur batena, zeinari Leonardo baitzeritzan, eta nola orduantxe Pedrok promes egin zion ezen Urbiainerat itzultzean bertze koadro bat eginen ziola:
|
|
|
Sukaldera joan, kanilapean eskuak garbitu zituen.
|
Handik
itzulian, aitatxi eskaileratik erori ez erori zegoen: antiojoak lurrean zituela, bisaia zuri zuri, kordoka ari zen.
|
|
2002
|
|
|
Bi urte, deus ikasi gabe.
|
Handik
itzuli zenean, ez zuen estudiatzen jarraitzeko kemenik izan, eta, ezagun batzuen laguntzari esker, delineatzaile gisa hasi zen gero bere bizitza osoan lantegi izango zuen bulegoan. Karrera bukatu ez bazuen ere, arkitektotzat jotzen zuen bere burua jendearen aurrean, eta, halakoetan, bost axola zitzaizkion amaren gaitzespeneko begiradak edo jendearen ageriko isekak.
|
|
2005
|
|
|
|
Handik
itzultzean herrialde honetan biziki salatua izan den musikarako prestakuntzarik eza nozitu al duzu?
|
|
2006
|
|
|
Parisen jasotako antzerki ikastaro batek argitu zion zalantza, ordea.
|
Handik
itzuli eta gutxira Antzerti eskolan ikastea erabaki zuen, duela hogeita bost urte. Euskal aktoreetan ezagunenetakoa bihurtu da ordutik, pertsonaia mordoa gorpuztu baitu dela antzerki, zine edo telebistan.
|
|
2008
|
|
|
Lurreko sua piztua utzi genuen eta herrira joan.
|
Handik
itzuli ginelarik sua itzalia zegoen, errekia eman behar zionak ez baitzion deusik ere eman. Eta orduan erran zuen nire aita zenak hori.
|
|
2009
|
|
|
Etorkizun hurbilean, Mexiko eta, agian, Txina, ditu zain.
|
Handik
itzuli berri da eta ikusitakoa ikaragarri gustatu zaio.
|
|
|
Ez da batere hotza, gainera.
|
Handik
itzultzean bizitakoa gogoraraziko zigun zerbait nahi genuen, eta horrela hasi ginen idazten. Ahaztuko ez genuen zerbait nahi genuen, dio Izak.
|
|
2010
|
|
|
Horrek ekarri zion, ekarri ere, irakaskuntzarako bidea, Jesusen Lagundiak zituen ikastegietan (Segovia, Avila, Valladolid), Erromara deitua izan arte (1580).
|
Handik
itzultzean, Alcalan jardun zuen teologia irakasle. 1593 urtean, Salamancan zen berriro, eta, 1597 urtean, errege Felipe Il.ak hala eskatuta, Coimbrako unibertsitatean aritu zen, De legibus gaia azaltzen, urte bitartean.
|
|
2011
|
|
|
Ibilian, Asunek ikusi zuen zelan gelditzen zen zaharra, zelan ateratzen zuen gerriko zorrotik zorroztarria, eta entzun zuen kodainak harriarekin egiten zuen intziria. ?
|
Handik
itzuliko naiz?, pentsatu zuen Asunek, Gaztainatzako zaharrarekin hitz egitea gustatzen zitzaion.
|
|
|
–Hura izan zuten azken abentura.
|
Handik
itzultzean Julenek burusoil horren itsasontzia erre zuen. Hitz egin nizun horretaz.
|
|
|
1979ra arte, erretiroa hartu arte irakaskintza lanari ekin zion Tübingengo unibertsitatean.
|
Handik
itzuli zenean dohan eskola batzuk ematen zituen Madrileko unibertsitatean. Baina bere ezagunek diotenez, hotz hartu zuen erakunde honek.
|
|
|
1275 urteko Gabonetan gertatutako heriotza batzuk zirela eta, Ibarguengoak erregeren gortera joan behar izan zuen, azalpenak ematera.
|
Handik
itzultzean, Zamudiora iritsi zen eta bertako jaunari azaldu zion Butroikoaren beldur zela eta, arren, bere etxerainoko bidean babesteko. Zamudiokoa aitzakiak jartzen hasi zen, batzuetan batekin eta besteetan bestearekin ibiltzen baitzen eta ez zuen etsaigorik sortu nahi ez Butroirenean ez Ibanguenenean.
|
|
|
Gero Gerra Zibilean ibili zen Euskal Herrian lehenik eta gero gan zen Bartzelonarat.
|
Handik
itzuli zen Frantzirat eta han sartu zuten Campo de Concentración batean. Ihes egin zuen eta etorri zen Donibanerat.
|
|
|
Maiz biltzen dira italiar jatetxe berean.
|
Handik
itzuli baino lehen burutu zuten hilketa ezinbestean.
|
|
|
–
|
Handik
itzulitakoan, hirugarren koadernoaren kopia bana emango dizuet –hitza eman zuen ehorzleak.
|
|
2012
|
|
|
Lan horrekin lortutako dirua ume horientzako eskola finantzatzeko erabili zuten. Gizarte gaiak lantzen
|
Handik
itzuli eta denbora batera, Ume Alaiak elkartearen deia jaso zuten (haur adoptatuen gurasoen elkartea). Arazo bat zeukaten ikastetxeetan etxerako lan modura umeei eginarazten zieten zuhaitz genealogikoarekin.
|
|
2013
|
|
|
hiru urtean, 2.500 kontzertu eskaini zituzten.
|
Handik
itzuli zirenean, baina, bertan behera utzi zuten taldea: musikarekin gozatzen zuten, baina familiari lehentasuna eman nahi izan zioten.
|
|
|
nola, bada, Afganistango gerran zintzo eta bipil portatu bazen, bihoztun eta adoretsu?
|
Handik
itzulita, berriz, familiako seme on bat bezala, etxeko girora moldatzen saiatu zen. Nork akusa zezakeen jokabide eskasaz?
|
|
|
|
Handik
itzulita, bere esperientziaren berri eman zion talde antimilitaristako kideari:
|
|
|
Joaten ez zen eztula jarri zitzaidan eta Andazarrateko sanatorioan egin behar izan nuen denboralditxo bat.
|
Handik
itzulitakoan, ahal nuen gehien atseden hartzeko eta ondo jateko esan zidaten, beraz, etxean egon beharra izan nuen, geldirik. Aldian behin, plazara joaten nintzen indizioa jartzera.
|
|
|
|
Handik
itzulita, bere esperientziaren berri eman zion talde antimilitaristako kideari:
|
|
|
nola, bada, Afganistango gerran zintzo eta bipil portatu bazen, bihoztun eta adoretsu?
|
Handik
itzulita, berriz, familiako seme on bat bezala, etxeko girora moldatzen saiatu zen. Nork akusa zezakeen jokabide eskasaz?
|
|
2014
|
|
|
Horregatik dago itxaropentsu, eta horregatik aipatzen du hamabosten belaunaldia.
|
Handik
itzultzean, denek azpimarratu dute eskola hark euren lanean izan duen eragina. «Astebete izan da, baina ez dut jakin ere egin nahi urtebeterako joanez gero zer izango zen hori», dio han egon den Gorka Antxiak.
|
|
2015
|
|
|
|
Handik
itzuli, eta disko berria grabatzeari ekin diote Bilbon, Silver Soundseko Martin Gebararen laguntzaz. The Cavernaries Mexiko DFko taldearekin elkarlanean sortutako diskoa izango da.
|
|
|
Urte batzuren buruan arrantza sasoiarendako ontzia hornidurez bete (janari idor, sagarno, jantzi, txalupak, balegantzarendako 250 pintako 900 kupel, gantzaren urtzeko labeak egiteko materialak..) bai eta Indianoekin trukatzeko produktuak...
|
Handik
itzultzean, Europa guziak argia egiteko erreko zuen gantzaren komertzioa segurtatu behar zen. Hots, industria horrek, arrantzaleei gain, milaka lurtarrei sektore askotan lana ematen zien, sareekonomiko batean parte hartuz.
|
|
2016
|
|
|
Bakartasunaren esperientzia gogorra egin zuen han, indio lurralde haietaraino artzain joaten ziren euskaldun gehienen gisara.
|
Handik
itzuli eta, 1934ko ekainaren 25ean ezkondu ziren gure aita amak, Domingarrenea etxaldera. Etxalde hau Meharroztegiko lepotik Urepele herrira jausten den mendi artekan kokaturik dagoen lehen etxaldea da, gaur egun oraino bizirik dagoena.
|
|
|
Hark erran zuen, beren haurrekin errespetua gordetzen ahal ez zuten gurasoak kondenatuak zirela.
|
Handik
itzultzean, amak erran zigun: " Hemendik goiti, haur maiteok, zuka ariko gara, euskaraz eta frantsesez".
|
|
|
Beste batzuk bai, bainan honek, sekulan.
|
Handik
itzuli eta berriz plantatu ginen eta hogeita lau urtetan ezkondu nintzen. Gerra bukatu zela jakin zenuen hartan, non zinen?
|
|
|
Kontatzen zuen oilategian arrautzak ebasten zituela eta gordinik jaten.
|
Handik
itzuli zen Alemanek gerla galdu zutenean eta Pariseko Val de Grace ospitalean artatu zuten. Xermen joan zen anaiaren bisitatzera, aldi bakarra, bere bizi osoan, Parisera joan zena, baita hain urrun bidaiatu zela.
|
|
2017
|
|
|
Jesuita izaki, Italian bizi izan zen luzaroan, Konpainia Espainiatik egotzita egon zen denboran, eta han idatzi zituen, italieraz, bere liburuetarik asko.
|
Handik
itzuli ondoren argitaratu zuen, espainieraz, bere obrarik ezagunena: Catdlogo de las lenguas de las naciones conocidas (Madrid).
|
|
|
Urtzi Errazkin eta Patricia Velez bozeramaileez gain, eri handi diren presoen senideek ere parte hartu dute bidaian.
|
Handik
itzultzean, agerraldia egin dute Donostian, bisita horren berri emateko. Bruselan iragan dituzten bi egunetan elkartasun keinu franko ukan dituztela nabarmendu dute Etxerateko kideek.
|
|
|
Oparien trukaketa ere, hangoek harri zizelkatu bat, Bidarraiko eskolaren sartzean ezarria izan dena, frantses korsikera hiztegia, diska bat, gasna, xingarra eta besterik ere, hemengoek beren joaldun jantziak eta ikurriñak bereziki han utzirik...
|
Handik
itzuli aitzin, Bastia bisitatu ere dute, portua eta zitadela besteak beste. Bainan gauza on guzien gisa, bidaia bukatu behar izan dute, ostegunean etxerateko bidea hartuz, gogoak oroitzapenez beterik.
|
|
2018
|
|
|
Frantziako armadan onartu zuten 1939an nahiz frantses paperak hogei urte berantago eskuratuko dituen.
|
Handik
itzultzean geldirik egon zen apur bat, ezin konprenituz nola paktu bat pasatu zuten Alemania naziak eta Sobietar Batasun komunistak. Paktu hori hautsi bezain laster hona Tchakarian erresistentzian sartu zela.
|
|
|
Lord Darlingtonek berak 1920ko urteen hondarrean egin zuen Berlinerako bidaia sail bateko aurrena, eta oroitzen naiz nolako zirrara eragin zion.
|
Handik
itzuliz geroztik, zinez kezkaturik egon zen egunetan, eta gogoan dut nola behin, bidaian zer moduz ibilia zen galdegin niolarik, zera erantzun zidan:
|
|
|
Hantxe gelditzen gara, bungalowaren begiratokian Siam mendiaren aurrean.
|
Handik
itzuli egiten gara gero. Zereginik batere ez du bertan, baina berriro itzultzen da leku hartara.
|
|
|
Erlatibizatzen ikasten da, eta gehiago baloratzen dituzu beste gauza batzuk.
|
Handik
itzultzean barrua ukituta izaten dut; ze gero egunerokoan sartzen gara, eta ahaztu egiten zaigu dena.
|
|
2020
|
|
|
Nola apaizen eta misiolarien jarrerak ere kolonizazioaren parte diren eta baita kolonialismoak nola jarraitzen duen gaur egun ere.
|
Handik
itzulitakoan, 92an, beste gauza garrantzitsu bat ikasi nuen: ni han oso ongi hartua izan nintzen toki guztietan eta hemen, aldiz, orduan iristen hasiak ziren etorkinak oso modu desberdinean hartzen genituela ikusi nuen.
|
|
|
Egun osoa egiten dut buru lanean, eserita, erredakzioan eta ez zehazki entretenimendu gaiak lantzen… Handik irten eta bertso eskolara joaten nintzen hasi nintzen garaian.
|
Handik
itzuli eta koadernoari beste tarte bat eskaintzen nion batzuetan; beraz, denbora guztian burua martxan izaten nuen… Hori da ikasi nuena: burua etengabe martxa horretan ez izaten”.
|
|
|
Horrela, herritarrek baimendua dute atzerrira bidaiatzea.
|
Handik
itzultzean, osasun ziurtagiri baten bidez frogatu dute ez daudela kutsatuta, edo, bestela, berrogeialdia egin dute. Hala ere, debekatuta daude oraindik ere hamar pertsonatik gorako bilerak egiteak, eta beharrezkoa izango dute distantzia fisikoa mantentzea.
|
|
|
Bizioa omen zen gizonezkoaren flakezia, eta desintoxikatzera eraman zuten Frantzia iparraldeko zentro ustez kategoriako batera.
|
Handik
itzuli eta bi astera, baina, etxera zealdoka sartu zen, ordu ttipitan. Josefina leihotik begira zegoen justu orduantxe; eta iruditu zitzaion arnoa baino zerbait gehiago ez ote zuen gizon aberats hark odolean.
|
|
|
Joan den egunean, amak gure auzoaren etxera igorri nau, barazki saskiaren eramatera (batzuetan, ahanzten du haren semea naizela eta esklabotzat hartzen nau...).
|
Handik
itzultzean, eihera zaharraren aitzinetik iragan naiz eta Mimi han sartzen ikusi dut. Mimik gutienez hogeita hamar urte ditu, baina bere buruan bost urte.
|
|
2021
|
|
|
Handik jaistean, bazkaldu, eta arratsaldean entrenamendu fisikoa izaten dugu.
|
Handik
itzultzean, dutxa bat hartu, afaldu eta ohera. Astean bost egunez entrenatzen gara.
|
|
|
Suizidioen prebentzioan aritu zara lanean... 2013an, nire espezialitatea egiten ari nintzenean, Madrilgo Jimenez Diaz Fundazioko suizidio arriskuen prebentzioaren kontsultategian ibili nintzen, nire tesiko zuzendaria izan zen Enrique Baca medikuaren lantaldean.
|
Handik
itzulita Lleidako nire nagusiari gaia proposatu nion eta baimena eman zidan. Betitik suizidioen prebentzioa hagitz gustukoa izan dut.
|
|
|
Ezker Abertzalea etsai gogorren indartzeaz jabetua zen, eta, aipatu dugunez, 55 Txelis, hasieran LAIAkoa eta gero ETA Erakundera sartua, Iparraldetik Parisera joana zen, eta han, Frantziako intelektual ezkertiarrekin zituen kontaktuei esker, babes sare bat eratu zuen ‘Erakundeko bigarren mailako’ ekintzaileentzat (Carmen Gurruchaga, El Mundo, 2001/09/23).
|
Handik
itzuli zen gero, Exekutibora. Jarrera militaristaren berme ikustea harrigarria gertatu zitzaigun gaztea ezagutu genuen batzuei. edozein ofentsibari aurre egiteko sendotasuna bazuela pentsatzen zuen.56 FrantzianChiraçGobernua: politika zorrotzagoaetaondorioakerrefuxiatuengan eta Iparraldeko abertzaleen artean
|
|
|
Jakin dezazuen ere Sarako lagunekin batera, bi aldiz Kotto Altzuguren beratar lagun minari bisitak egin genizkiola, Valdemoroko espetxera.
|
Handik
itzultzean Berako familiaren etxetik iragan ginen, amari nola pasatu zen kontatzeko topaketa, batez ere Kottok eman amodio mezuak pasa arazteko. Jakinen duzuenez, zoritxarrez, hurrengo urtean bere buruaz beste egin zuen.
|
|
2022
|
|
|
berak Adarra mendia ikusten zuen!
|
Handik
itzuli nintzen Adarra buruan nuela. Nire obran adar asko ere agertzen da, bai.
|
|
|
Ikasketak amaituta, soldadutzara joan zen, Alemaniara eta Austriara, okupazio indarrekin.
|
Handik
itzuli zenean ekin zion zinemagile ibilbideari, labur batzuk sortuta, enkarguz. Vincent van Goghen koadroei buruzko Van Gogh filma (1948) da aipagarriena:
|
|
|
“Jendeak ere hara joan behar luke zer dagoen ikustera”, zioen Orellak.
|
Handik
itzulita berriz hara joateko beharra sortzen dela dio, “ahal den bitartean joango gara”.
|
|
|
Zuberoan ere zutaz oroitu nintzan.
|
Handik
itzultzean bigarren gutuna nire zain zen. Zer loria eta pena!
|
|
|
Kontatu zizkidan Saharan bizi izan zituen abenturak, aski harrigarriak adin horretako neska gazte batentzat.
|
Handik
itzuli omen zen haurdun eta zorriz emokatua! Bordele ondotik heldu zen, baina amatxi Donibane Garaziko zuela zion.
|
|
2023
|
|
|
Handik egun gutira, bi zuberotar bat kurdua da, Antepera heldu ziren, ahal zuten heinean biztanle kurduak laguntzeko xedez.
|
Handik
itzultzean, gehiago lagundu nahiz, horietatik batek artista kolektibo bat sortu, arte obrak bildu eta saltzea pentsatu zuen, dirua igortzeko intentzioarekin. Erakusketa ekainaren 10ean estreinatuko dute, Muskildiko Xistera Zahar elkartean, eta erakusketaren azken egunean hilaren 18an, obrak salgai izanen dira.
|
|
|
Parisen egin zituen pintura ikasketak eta, 1955 eta 1964 urteen artean hango eta Euskal Herriko tendentziak nahasteagatik nabarmendu zen.
|
Handik
itzulitakoan ezarri zuen Lapurdi bizileku eta lantoki. Azken hamarkadetan, balio handiko hainbat margolan egin ditu, baita hamar bat film ere, gehienak pinturazkoak.
|
|
|
Probetxuzkoa litzateke Indietako landareak ereitea?
|
Handik
itzulitakoek mota guztietako haziak ekarri omen dituzte Espainiako gortera. Ilustrazioak ikusi ditut, zuhaixkenak eta loreenak.
|