|
2001
|
|
|
abentura horretan Euskal Herrian dudarik gabe horrekin [ETArekin] topo egiten dela.
|
Ezin
dut ulertu batzuek nola egiten dituzten abenturak horrekin topo egin gabe. Bizitza intimoan hori hor dago, traban edo ez, baina hor dago.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gida turistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz haratago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute.
|
Ezin
dugu ahaztu, euskararen egoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa eta euskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausi dezakegula. Horrela ulertu nahi genituzke, ikastolen hastapenak gogorarazten dizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak, edo nobelaren zenbait kapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
2002
|
|
|
|
Ezin
dut nik haritzondo horren aldorreraino igo, Basotx. Mika beltxuriak han izkutatu zuena bizardun batek hartu behar izango luke.
|
|
2003
|
|
|
Bainan zer da hau?...
|
Ezin
du sinestu ispilutik ikusten duana!... Rodriguez sartu da barrean!...
|
|
|
|
Ezin
dut sinestu!
|
|
|
|
Ezin
dut.
|
|
|
|
Ezin
dut, ezin dut.
|
|
|
|
Ezin
dut gehiago... Hau zoramena da...
|
|
|
|
Ezin
du sinistu hileetan ikusitako aurpegi bizia hain bizigabe egon daitekeenik. Basurtuko erietxerainoko bidea ez zen aurkitzen zaila izan, Bibioten buruan errepideetako jarraibideetan baino argiago irakurtzen baitzen, baina orain aurrean zeukan Ainhizeganako bidea aurkituko ote zuen ez zekien hain seguru.
|
|
|
Azken hiletan ikusi eta entzundakoak burutik iraultzen zituen, zurrunbilo hartatik guztiaren gakoak garbi eta distiratsu agertu behar balu bezala.
|
Ezin
zuen ezer ulertu, ez, baina bere ahotik irtendako hamaika ispilu haietan kontatzea merezi zuen zerbait ezkutatzen zen. Haatik, zerbaitek ziotson ez zuela sekula ere jakingo...
|
|
|
Ainhizek, artean erantzi gabe zuela, zorrotik atera zuen bere olerkia, hainbeste hileren ostean berriz irakurtzeko.
|
Ezin
zuen oroitu noiz idatzi zuen, orriaren goialdean zioen bezala, data barik zegoen eta.
|
|
2004
|
|
|
Baina honek sudur zuloetan sartzen dizkio hari esku ezkerreko behatzak, eta ahoan eskuiko ukabila.
|
Ezin
du arnasarik hartu Juanek, ta estu ta larri dago, ito aginean; indarka batean ari da baina, galdu ditu indarrak; nekatuta dago eta dardarazko keinuak egiten ditu; arpegia gorritu ta hazi egin zaio, begiak irten nahirik ditu, sudur zuloetatik odola dariola dago.
|
|
|
Mozorro hau ez da nirea.
|
Ezin
dut kendu burutik. Ni Enekoneko Pedro naiz, Don Trifon, Enekoneko Pedro.
|
|
2005
|
|
|
|
Ezin
dugu oharkabean pasa oraintsu arte ipuin mota honek ez duela merezi izango zuen arreta guztia jaso. Behintzat azken urteetara arte euskal kritikak ez dio behar bezala heldu.
|
|
2011
|
|
|
|
Ezin
ditut hemen jarri barik itxi aspaldiotan izan dodazan urtean behingo hiru esperientzia pozgarri. Izan be, urtean behin izaten dira Gogoeta Astea, Durangoko Liburu Azoka eta kintoak alkartzea.
|
|
2013
|
|
|
Sukaldera sartu, beste semeei zoritxarra azaldu eta mahaian eseri zen.
|
Ezin
zuen ulertu gertatu zena, ezin zuen sinetsi. Ondoan zeukan semeari papera eta boligrafoa har zitzala eskatu zion; berriro ere hitz errazez komunikatu ezin zuena bertsotan adierazi nahi zuen.
|
|
|
Halaber, barneko emozioa azalduz, fusilatutako Jose Ramon eta Antonio errugabeak omendu nahi zituen.
|
Ezin
zuen hitz arruntekin barneko samina azaldu, eta hitz errimadunak lotzen hasi zen:
|
|
|
Orobat, Amorebieta Etxanoko Udala eta Labayru Ikastegia aipatu behar ditut, haien laguntzarik gabe ez nukeen ikerlana bukatuko, eta bi erakunde horiekin batera Ines Gandarias, Andoni Agirrebeitia, Adolfo Arejita, Miren Ibarluzea eta Iñaki Sarriugarte, 2011ko deialdiko Santiago Onaindia bekaren epaimahaikideak.
|
Ezin
ditut ahaztu, bestalde, modu batean edo bestean lagundu didaten kideak: Jone Miren Hernandez, Mari Luz Esteban, Fernando Golvano, Santi Piquero eta Olatz Muñoz lankideak; eta Paco Etxeberria, Karlos eta Mikel Aizpuru, Idoia, Aitziber eta Xanti Zapirain adiskideak.
|
|
2017
|
|
|
Garen horri buruzko susmo bat izan dezakegu, ideia bat, baina susmo edo ideia hori ez dira sekula guri buruzko egia erabakiorra izango.
|
Ezin
dugu garen hori aditzera eman interpretazio bidez baizik. Garen hori interpretazioa da, ez besterik, halako moldez, non ez baitugu aukerarik garen horri buruz zeharo egiazkoak izateko.
|
|
|
Neuk ere halakoxetzat eta zinez ezinbestekotzat daukat postmodernismo antiesentzialista hori.
|
Ezin
dugu esentzien arabera mundua irudikatzen jarraitu, ez artea, ez amodioa, ez nazioa lan honetan zehar jorratu diren giza jarduera esparruak baino ez aipatzearren. Mitoari, aurreiritziari zein dogmatismoari eustera bultzatzen gaituen neurrian, esentzialismoa modu segurua da hantustea, mespretxua eta gatazka hauspotzeko.
|
|
2018
|
|
|
Gizonarekin ez zegoela, ez, arantzarik gabeko arrosarik bizitzan, xedatu zuen andreak. ogoratu zuen nola behinola baten, etxean bakarrik zegoen batean, telefonoak jo zuen, eta, hara non!, bestekaldean zegoen Consolación Vilches izeneko emakume batek ireki zizkiola begiak; berarekin pitin baten berbaz egon ondoren, zaldiagatik galde egin zionean, zer erantzun ez zekiela, zurtuta uzten zuela bera.
|
Ezin
zuen ulertu, nolatan itauntzen zuen zaldiagatik ezezagun hark. Baina geroxeago, bien arteko elkarrizketa aurrera zihoalarik, konturatu zen, zelan egiazko zaldi ugazaba emakume hura zen eta benetako oparia andre hark egin ziola Augustori.
|
|
|
Elba, badakizu lehendik zer pentsatzen dudan, eta ondoren hau?
|
Ezin
dut gehiago aguantatu. Neure onetik atera nauzu.
|
|
|
Bakardadean eta isiltasunean egoten zeharo kantsatuta zegoen Elba.
|
Ezin
zuen bihotzaren gehiegizko urratu hura jasan. Dardarti zituen eskuak eta ezpainak; gorputz osoa.
|
|
|
"
|
Ezin
dugu ezertxo ere egin", esan zuen altuan, norbaitekin berba egin nahian. Telefonoari begira gelditu zen, zer egin jakin ezta.
|
|
|
|
Ezin
dut sinetsi! Gehiagoko barik?
|
|
2021
|
|
|
Berri Txarrak, Skabidean, Gose, Izaro...
|
Ezin
dugu hori galtzen utzi; hori oso inportantea da. Buruz ikasiko dituzten eta gozatuko dituzten testuak izango direlako askorentzat bakarrak adin horretan.
|
|
|
astelehena" astearen hasiera", asteartea" astearen erdia", eta asteazkena" astearen amaiera".
|
Ezin
dugu zehaztu nola eta noiz geureganatu genituen forma horiek, baina jakin badakigu kristau aroaren aurretik zibilizazio desberdinak ez zirela beti bat etortzen asteko egunen kopurua ezartzerakoan: antza denez, asiriarrek eta babiloniarrek 5 egun bereizten zituzten, egiptoarren asteak 10 egun zituen, eta zelten artean ohikoak ziren 3 edo 9 eguneko banaketak; kasu guztietan, betiere, kontuan izanda egunei buruz dihardugunean ez gabiltzala beti zehatz eta simetrikoak diren denbora tarteez berbetan.
|