|
2007
|
|
|
•
|
Euskal
elebidunak (euskaraz erdaraz baino errazago hitz egiten dutenak) eta elebidun orekatuak (bi hizkuntzetan erraztasun berarekin hitz egiten dutenak) izatera heltzen diren guztiak euskara lehen hizkuntza –euskara edo euskara eta gaztelania– dutenak direla, hau da, euskara familia bidez jaso dutenak.
|
|
2008
|
|
|
•
|
Euskal
elebidunen kontsumoa are euskaldunagoa da (euskaraz gaztelaniaz baino hobeto hitz egiten dutenena). Horien artean, euskal elebidunek euskarazko telebistak ikusten dituzte telebista ikusten ematen duten denboraren %40, 5ean eta euskarazko egunkariak, egunkariak irakurtzen ematen duten denboraren %33, 0an.
|
|
|
•
|
Euskal
elebidun trebatuetan (hitz egin ez ezik, irakurri ere euskaraz hobeto egiten dutenen kasuan), euskarazko kontsumoa %32, 7ra iristen da telebistetan eta %40, 4ra egunkarietan. Logikoa den bezala, elebidun trebatuek euskarazko prentsa gehiago irakurtzen dute euskal elebidun arruntek baino.
|
|
2009
|
|
|
Trebetasunak hiztuna bultzatzen du erabilerara.
|
Euskal
elebidunek euskara erabiltzen dute, erdal elebidunek frantsesa erabiltzen duten heinean. Hemen daukagu gorago aurkitu dugun problema pedagogikoa:
|
|
2010
|
|
|
Errazago moldatzen dira, normalean, euskaraz edo gaztelaniaz.
|
Euskal
elebidunik (erdaraz baino euskaraz hobeto moldatzen denik) ez da falta gure artean, gorago esan denez. Ikasle elebidun gehienak beste era batekoak dira ordea:
|
|
2012
|
|
|
|
Euskal
elebiduna: euskaraz hobeto daki
|
|
2017
|
|
|
|
Euskal
elebiduna euskaraz erdaraz baino erosoago sentitzen da, ahozko jardunean gutxienez. Alderantziz gertatzen da, berriz, erdal elebidunen praktika linguistikoan:
|
|
|
Alderantziz gertatzen da, berriz, erdal elebidunen praktika linguistikoan: pentsamenduaren ezpalik sakonenak eta finenak erdaraz ateratzen ditu hiztun eredu horrek353
|
Euskal
elebidunaren pentsamendua euskaraz erdaraz baino modu zehatz eta biribilagoan aletu eta komunikatzen da354; erdal hiztunaren metabolismo linguistikoan, berriz, alderantziz gertatzen da.
|
|
|
|
Euskal
elebidunak erdaraz bizitzera behartuak eta ohituak daude, eta, gainera, praktika linguistiko hori naturaltzat jotzen dute gehienek, mentalitate etnikoa tarteko. Erdal elebidunaren kasuan ez dago antzeko jokamolderik:
|
|
|
hauek, hizkuntza hegemonikoaren hiztun direlako, euskaraz bizitzeko beharrik ez gogorik ez dute sentitzen eskuarki.
|
Euskal
elebidunen bizitza elebiduna edo erdarazkoa da bizitzaren hainbat esparru komunikatibo esanguratsutan; erdal elebidunen bizitza, berriz, erdara hutsekoa, praktikan erdal elebakarren gisara jokatzen dutelako355 Bi elebitasun hauen arteko aldeak, beraz, handiak eta sakonak dira: zehazki, hizkuntza hegemoniko batetik mintzaira etniko batera dagoen lubakiak bereizten ditu.
|
|
|
|
Euskal
elebidunon euskalduntasunak, euskal intelligentsiako kide batzuk salbu, gero eta kalitate eskasagoa dauka, EAEn botere autonomikotik inposatu zaigun erdal elebitasun sozial eta indibiduala dela medio. Hizkuntza minorizatuan hiztunak galtzen duen gaitasun komunikatiboa, hizkuntza hegemonikoan irabazten du.
|
|
|
354
|
Euskal
elebidunaren deskripzio argia iruditzen zaigu honakoa: beste orrialde batean ere erabili dugun aipua izan arren, betor berriro:
|
|
|
Benetako euskal elebidunaren deskribapen egokiagorik nekez aurkituko genuke inon.
|
Euskal
elebidunaren argazki zintzoa atera digu Eizagirrek, eta, zalantza izpirik gabe, argazki horretan ikusten dugun euskalduntasunak izan behar luke euskararen aldeko politika guztien oinarrizko gako: alegia, gaitasun komunikatiboa eta atxikimendua bat eginda.
|
|
|
–Ni neu sentitzen naiz, euskaraz hitz egiten dudalako? 325, diosku Txepetxek.
|
Euskal
elebidunen artean izan ezik, nekez sentituko da halako kidetasunik hiztunaren eta euskararen artean. Hizkuntza nagusia euskara duten euskaldunik sortzeko politika eraginkorrik ez dago oraingoz Eusko Jaurlaritzaren aldetik.
|
|
|
Diglosiaren arrastora itzulita, diogun, egungo egoera etnokulturalak euskaldun diglosikoak sortzen dituela gehienbat.
|
Euskal
elebidunen artean Basil Bernsteinen harako, elaborated code, hura ez da batere ohikoa.
|
|
2019
|
|
|
|
Euskal
elebiduna
|
|
2021
|
|
|
Emaitzek erakusten dute aztertutako hiru hizkuntza tipologietako ikasleek euskararen gaitasunarekiko autopertzepzio positiboa dutela, nahiz eta hizkuntza hautuetan ezberdintasunak dauden hiruretan.
|
Euskal
elebidunak dira euskaraz gaztelaniaz baino erosoago sentitzen diren bakarrak eta bizi diren gune soziolinguistikoak eta gertuko sarearen nolakotasunak baldintzatzen dute neurri handian egiten duten hizkuntza hautua. Euskal elebidunentzat hizkuntzak balio identitarioa duen bezala, gainerako ikasleentzat balio instrumentala du eta kasu gehienetan eskolako hizkuntzatzat daukate.
|
|
|
Euskal elebidunak dira euskaraz gaztelaniaz baino erosoago sentitzen diren bakarrak eta bizi diren gune soziolinguistikoak eta gertuko sarearen nolakotasunak baldintzatzen dute neurri handian egiten duten hizkuntza hautua.
|
Euskal
elebidunentzat hizkuntzak balio identitarioa duen bezala, gainerako ikasleentzat balio instrumentala du eta kasu gehienetan eskolako hizkuntzatzat daukate.
|
|
|
Arabako euskal hiztun gehienak erdal elebidunak dira(% 70,8); Bizkaian, erdia pasatxo dira(% 54,7); eta, Gipuzkoan, ez dira herenera iristen(% 29,8).
|
Euskal
elebidunei dagokienez, ordea, alderantziz gertatzen da. Gipuzkoan dago euskal elebidunen ehunekorik handiena(% 35,9) eta Araban txikiena(% 6,7) (Eusko Jaurlaritza, 2019).
|
|
|
Item horietako puntuazioen arabera, hiru hizkuntza profil definitu genituen, aurrez esan bezala, eta artikulu honetarako hizkuntzaren dimentsioan jarriko dugu arreta bereziki.
|
Euskal
elebiduna euskal dimentsioan engaiatua (hemendik aurrera EusEle laburduraz izendatuko dugu) multzoan sailkatu genituen euskaraz gaztelaniaz baino erosoago aritzen zirenak; guraso, lagun, Whatsapp-en eta ezezagunekin beti euskaraz aritzen zirenak; euskaldun izateko euskara jakitea beharrezko zela uste zutenak; beren burua euskal herritar soilik sentitzen zutenak, eta euskal kultura euskaraz eginik... Elebidun pasiboa euskal dimentsioan engaiatugabea (hemendik aurrera Ele Pa laburduraz izendatuko dugu) multzoan sailkatu genituen euskaraz gaztelaniaz bezain eroso sentitzen zirenak; guraso, lagun, Whatsapp-en eta ezezagunekin euskaraz gaztelaniaz bezainbat aritzen zirenak; euskaldun izateko euskara jakitea zertxobait beharrezkoa zela uste zutenak; beren burua euskal herritar adina espainiar sentitzen zutenak, eta euskal kultura euskaraz eginikoa zela baina baita gaztelaniaz eginikoa ere izan zitekeela esaten zutenak.
|
|
|
Multzo bakoitza hainbat azpikategoriatan antolatu dugu eta horietako bakoitzean ikasleen tipologia ezberdineko emaitzak jaso ditugu. Emaitzak aurkezteko,
|
Euskal
elebiduna euskal dimentsioan engaiatua (Eus Ele), Elebidun pasiboa euskal dimentsioan engaiatugabea (Ele Pa) eta Erdal elebiduna euskal dimentsioan engaiatugabea (Erd Ele) ordenari jarraituko diogu.
|
|
2023
|
|
|
Azken hamar urteetan 12 puntuz emendatu dira erdal elebidunak.
|
Euskal
elebidunen kopurua egonkorra da azken inkestatik (%20, 5) eta elebidun orekatuen kopurua apaltzen ari da (%33, 3).
|
|
|
Celine Mounole Hiriart Urruti UPPA Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitateko irakasle ikertzaileak adierazi du hiztunen gaitasunari begiratu behar zaiola.
|
Euskal
elebidunak, elebidun orekatuak eta erdal elebidunak banatu ditu inkesta soziolinguistikoak, euskaraz mintzatzeko duten erraztasunaren arabera. Ipar Euskal Herrian, euskal hiztunen kasik erdiak erdal elebidunak dira; hau da, hobeki moldatzen dira erdaraz, euskaraz baino.
|