|
2005
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, kontsumitzaile eta erabiltzaile gisa ditugun oinarrizko eskubideak Eusko Legebiltzarrean onartutako abenduaren 22ko 6/ 2003 Legean jaso dira; hau da, Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen estatutuan (EHAA). Estatu espainiarreko beste Estatutuek bezala, honek ere kontsumitzaileen eskubideen babeserako, defentsarako eta sustapenerako oinarria izan nahi du (Ikus eranskina).
|
|
|
a)
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko administrazioak eta Estatuko Administrazioa, eta baita horien mende dauden edo horietako erakunde administrazioa osatzen duten zuzenbide pribatu edo publikoko entitateak ere.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren lurralde eremuko establezimenduetan, errotuluak, oharrak eta, oro har, jendeari zuzendutako jakinarazpenak euskaraz eta gaztelaniaz emango dira.
|
|
|
Aurreko paragrafoan adierazitako betebeharrez gain, indarreko legeriak establezimendu komertzial handi gisa kalifikatzen diren establezimenduek, baita jendeari ondasun eta produktuak eskaintzen dizkioten eta, hala ez diren arren, erakunde handi gisa kalifikatzen diren establezimenduek ere, 38 artikuluko 2 paragrafoan, d) idatz zatian, jasotako betebeharra ere bete dute. Erregelamenduz finkatuko dira erakunde handi kontsideratzeko betekizunak, alegia, negozio bolumenari, langile kopuruari eta/ edo
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan duten presentziari dagozkienak.
|
|
|
Kapitulu honetan berariazko araubiderik eskatu ezean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren lurralde eremuan ondasun eta zerbitzuen inguruan kontsumitzaile eta erabiltzaileei banatzen zaien informazioa, etiketa, ontzi eta jarraibide inprimakietakoa barne, euskaraz nahiz gaztelaniaz eman ahal izango da, betiere osasuna eta segurtasuna babesteko asmoz aplikatzen den legeriak ezar dezakeenari kalterik egin gabe.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren eremuan araututako jatorri deitura edo kalitate deitura duten euskal ondasunek eta artisau produktuek dituzten etiketetan jartzen diren nahitaezko datuak eta borondatezko informazio gehigarriak euskaraz agertuko dira, gutxienez. Betebehar hau arian arian nola ezarri, erregelamendu bidez finkatuko da.
|
|
|
Egun, euskara ofizialkidea den lurraldeetan(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Foru Komunitatean), Autonomi Estatutuak (1979) eta Foruaren Hobetzeak (1982) ezarri dute, hurrenez hurren, hizkuntzen ofizialkidetasuna, baita testuok garatzeko eman den hizkuntza legeriak ere. Euskal Autonomia Erkidegoaren kasuan, Euskeraren Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legeak, azaroaren 24ko 10/ 1982 Legeak, hauxe xedatu du, 7 artikuluan:
|
|
|
Egun, euskara ofizialkidea den lurraldeetan (Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Foru Komunitatean), Autonomi Estatutuak (1979) eta Foruaren Hobetzeak (1982) ezarri dute, hurrenez hurren, hizkuntzen ofizialkidetasuna, baita testuok garatzeko eman den hizkuntza legeriak ere.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren kasuan, Euskeraren Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legeak, azaroaren 24ko 10/ 1982 Legeak, hauxe xedatu du, 7 artikuluan: autonomia elkartearen menpeko ez diren herri erroldetegietan (Jabetza Erregistroaren kasua), Eusko Jaurlaritzak, gaitasunaren jabe diren ihardutze sailekin elkar hartuz, euskeraren erabilpena arauzkotzea sustatuko du.
|
|
2006
|
|
|
Arean ere, hitzarmen horrekin erdietsi nahi den helburua biribiltzeko gakoa dugu aurrean, lan honek helburu horren garapenari ekiten baitio etenik gabe. Aldi berean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialkide gisa euskara garatu eta aberasteko konpromisoa hartu du Eusko Jaurlaritzak, Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren bidez, eta lan honek konpromiso hori gauzatu, berriztatu eta esanbidez adierazi nahi du, ezbairik gabe. Konkurtso legeriaren argitaraldi elebidunak, bada, helburu horri eutsi nahi dio bete betean, egun zuzenbideak euskaraz bizi duen errealitatea ondu, zabaldu eta hobetzen duen adierazpide berriaren bitartez.
|
|
|
Beste aldetik ere, ez dira baztertu behar gai hauetan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak eta Nafarroako Foru Komunitateak dituzten eskumenak.
|
|
2007
|
|
|
Ulertuko da lege honetan ezarritako zerga arauak indarrean daudela, foruetako zerga araubideen ekonomia itunari eta ekonomia hitzarmenari kalterik egin gabe,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko lurralde historikoetan eta Nafarroako Foru Komunitatean, hurrenez hurren.
|
|
|
Horrela ere, ondasun higiezinen erabilerak arautzen dituzten lege testu behinenak baturik daude liburuki batera. Horiek ere laster osatuko dira Hipoteka Lege eta erregelamenduaren aldetik, bi hizkuntza ofizialetan, hots, euskaraz eta gaztelaniaz, ondasun higiezinen gaineko zuzenbide espainiarraren ikuspegi zabala,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan zein Nafarroako Foru Komunitatean aplikagarri dena, eskaintzeko.
|
|
|
Hala ere, gaur egun, nazionalitateen eta erregioen arteko bereizketa horrek garrantzia galdu du. Izatez, Konstituzioaren 148.2 artikuluan ezarritako trantsizio aldia igaro denez, erdietsi zitekeen autonomiaren gorengo maila berdin berdina da nazionalitateentzat zein erregioentzat (foru erkidegoen berezitasunak alde batera utzita, hau da,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako Foru Erkidegoa, eta uharte eraketatik eratorritako berezitasunak).
|
|
|
Doktrinaren gehiengoak ezetz uste du, aukera hori ez baita bildu gaur egun indarrean dauden Autonomia Estatutuetara (horietako batzuetan hasieran ezarrita egon zen, baina onetsi aurreko parlamentu eztabaidetan kendu egin zen).
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren kasuan salbuespen bat dago, eta salbuespen egoera bat dela bide: autonomia erkidegoak 1983ko abuztuan jasandako uholde ikaragarriak.
|
|
|
Horren eraginez, euskal agintariek berehala erreakzionatu behar izan zuten.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko 1979ko Autonomia Estatutuan ez zen ezarri Eusko Jaurlaritzak lege dekretuak emateko aukera zuenik, baina egoera oso berezia zenez, Eusko Legebiltzarrak 17/ 1983 Legea onetsi zuen irailaren 8an. Lege horren bidez, Euskal Gobernuari aipatu uholdeak direla bide lege dekretuak emateko ahalmena eman zitzaion, salbuespenez eta modu berezian, lau hilabeteko epean.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko lurralde historikoei erreparatuz, EKren 1 xedapen gehigarrian, 1979ko Autonomia Estatutuan eta TAOLen aitortutako foru berezitasuna dela bide, lurralde historiko bakoitzean (hau da, Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban), organo berezia dago, izaera ia legegilea duena, herritarrek udalekin batera zuzenean hautatzen dutena. Organo horri Batzar Nagusi esaten zaio, eta bere eskumen esparruaren barruan, Foru Arau izeneko arau juridikoak ematen ditu.
|
|
|
Edonola ere, arau horiek estatuko legegintzaren oinarrietara egokitu dira. Horregatik, adibidean aurrera eginez, autonomia erkidego batek (esaterako
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak) Autonomia Estatutuan EAEko funtzionarioen eta EAEko toki administrazioaren estatutua arautzeko eskumena bere gain hartu ahal izan du, EKren aipatu 149.1.18 artikuluan ezarritakoari kalterik egin gabe (EAEko Autonomia Estatutuaren 10.4 art.). Modu horretan, estatuaren oinarrizko legegintza arlo horretan funtzio publikoa eraldatzeko neurriei buruzko abuztuaren 2ko 30/ 1984 Est... Bestalde, Euskal Autonomia Erkidegoak, Autonomia Estatutuan bereganatutako eskumena egikarituz, funtzionarioen estatutu araubidea arautu du, Euskal Funtzio Publikoari buruzko uztailaren 6ko 6/ 1989 Parlamentu Legearen bidez, hain zuzen ere, Euskal Funtzio Publikoari buruzkoa, betiere, estatuaren oinarrizko legegintza errespetatuz.
|
|
|
Horregatik, adibidean aurrera eginez, autonomia erkidego batek (esaterako Euskal Autonomia Erkidegoak) Autonomia Estatutuan EAEko funtzionarioen eta EAEko toki administrazioaren estatutua arautzeko eskumena bere gain hartu ahal izan du, EKren aipatu 149.1.18 artikuluan ezarritakoari kalterik egin gabe (EAEko Autonomia Estatutuaren 10.4 art.). Modu horretan, estatuaren oinarrizko legegintza arlo horretan funtzio publikoa eraldatzeko neurriei buruzko abuztuaren 2ko 30/ 1984 Estatu Legean aurki dezakegu; izan ere, lege horren artikulu batzuk (1 artikuluan zerrendatuak) funtzionario publikoen estatutu araubidearen oinarriak dira, EKren 149.1.18 artikuluan ezarritakoaren arabera. Bestalde,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak, Autonomia Estatutuan bereganatutako eskumena egikarituz, funtzionarioen estatutu araubidea arautu du, Euskal Funtzio Publikoari buruzko uztailaren 6ko 6/ 1989 Parlamentu Legearen bidez, hain zuzen ere, Euskal Funtzio Publikoari buruzkoa, betiere, estatuaren oinarrizko legegintza errespetatuz.
|
|
|
Artikulu batzuk (1 artikuluan zerrendatutakoak) funtzionario publikoen estatutu araubidearen oinarriak dira, EKren 149.1.18 artikuluan ezarritakoaren arabera. Autonomia erkidegoak legeen bidez oinarri horiek garatuz joan dira eta, esaterako,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, oinarri horien garapena Parlamentuaren uztailaren 6ko 6/ 1989 Legean, Euskal Funtzio Publikoari buruzkoan, jasota dago. Aitzitik, EKren 82 artikuluko oinarri legearen kasu bat uztailaren 25eko 18/ 1989 Legea da, Trafiko, Motordun Ibilgailu eta Bide Segurtasuneko Oinarriei buruzkoa.
|
|
2008
|
|
|
ez du inolako arauketarik ezarri XIX eta XX. mendeetan, merkataritzako kontratazioan euskara erabiltzeari buruz. Azken urteotan, ordea,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan euskara eta gaztelania bi biak ofizialak izatearen ondorioz, euskara gero eta gehiago erabiltzen ari da merkataritzako hizkera juridikoan, gizarte eta ekonomia esparruetan batik bat, eta, bereziki, merkataritzako sozietateen alorrean; egin eginean ere, eta oraindik neurri txikian baina esanguratsuan, sozietateok, bai pribatuek eta bai publikoek, euskaraz egiten ...
|
|
|
© Euskarazko testua eta aurkibide analitikoak/ Texto en euskera e Ãndices analÃticos:
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren Administrazioa. Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila/ Administración de la Comunidad Autónoma del PaÃs Vasco.
|
|
|
Edonola ere, ez dago progresibitate hori adierazten duen tarifa bakarra. PFEZren lege berrietan, esaterako, %24 eta 43 arteko karga tasa ezarri da lurralde erkiderako; %23 bitartekoa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegorako; eta, %13 artekoa, Nafarroarentzat.
|
|
|
Estatu barruko antolaketari dagokionez, finantza arloan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Ekonomi Ituna eta Nafarroako Ekonomi Hitzarmena azpimarra daitezke. Lege horien bidez, Lurralde Historikoen eta Estatuaren arteko finantza harremanak arautzen dira; horretara, tributuen gaineko eskumenak banatzen dira lurralde desberdinen artean, bai legegintza eskumenak, baita kudeaketaren ingurukoak ere.
|
|
|
EAE
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren kasuan, Eusko Jaurlaritzak eta Foru Aldundiek erabili dute finantzaketa sistema hau.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, hiru ikuskapen prozedura arautu dira: egiaztapen eta ikerketarako prozedura, egiaztapen murriztuko prozedura eta erregularizazio prozedura betebeharpekoa aurrean izan gabe.
|
|
|
Euskal Herriko Autonomi Estatutuaren 41.1 artikuluak dioenez, «Estatu eta Euskal Herriaren arteko tributu harremanak arautuko dira tradizioko foru sistemari jarraiki, Ekonomi Itun edo Hitzarmenen bitartez». Horretarako,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Lurralde Historiko bakoitzean Foru Ogasun bat dago. Ekonomi Itunaren bidez, Foru Ogasunek Estatutuaren 41.2.b) artikuluak eratxikitako eskumenak dituzte:
|
|
|
Bi artikulu horiei ekinez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak arlo fiskalean dituen eskumenak honako bi ikusmirotatik zehaztu daitezke: batetik, Lurralde Historikoetako erakunde eskudunek, euren lurraldearen barruan, tributu eraentza ezarri, zaindu eta arautu egin dezakete; bestetik, Euskal Autonomia Erkidegoa eratzeak ez du ekarri inolako subrogaziorik, Lurralde Historikoetako goi erakundeen kaltetan (haatik, lurralde horiek eskubide historikoei lotutako eskumenen titulartasunari ekin diote).
|
|
|
Bi artikulu horiei ekinez, Euskal Autonomia Erkidegoak arlo fiskalean dituen eskumenak honako bi ikusmirotatik zehaztu daitezke: batetik, Lurralde Historikoetako erakunde eskudunek, euren lurraldearen barruan, tributu eraentza ezarri, zaindu eta arautu egin dezakete; bestetik,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa eratzeak ez du ekarri inolako subrogaziorik, Lurralde Historikoetako goi erakundeen kaltetan (haatik, lurralde horiek eskubide historikoei lotutako eskumenen titulartasunari ekin diote). Hortaz, tributuen gaineko ahalmena Lurralde Historikoei dagokie, eta horren arabera lurraldeok tributu sistema ezarri, antolatu eta arautzeko ahalmenak dituzte; guztiarekin ere, Estatuaren tributu sistemarekin koordinatu behar dute euron berezko sistema hori.
|
|
|
Ekonomi Itunaren bigarren kapituluak kupoa arautzen du. Kupoaren bidez zehaztu behar da
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak nola hartzen duen parte Estatuaren zama orokorrei aurre egitean, erkidegoak bereganatu gabeko eskumenei dagokienez. Azken finean, finantza fluxua eratu behar da Estatuaren mesedetan, urtero ordaindu behar den zenbatekoa kalkulatuz.
|
|
|
Beste hitz batzuetan esateko, erakundeok (Batzar Nagusiek eta Foru Aldundiek) euren lurraldearen barruan tributuak arautzeko ahalmena dute. Ekonomi Itunaren (2007) eta Ekonomi Hitzarmenaren (2007) azken aldarazpenek berriro utzi dute agerian Espainiaren historian zehar ez dela tributu batasunik izan, eta egun ere ez dagoela,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari eta Nafarroari tributuak arautzeko ahalmen zabala ematen baitzaie.
|
|
|
Indarreko eraentzari dagokionez, formaren aldetik pentsa daiteke tributu batasuna dagoela Espainia osoan, izen berbera duten tributuak ezartzen direlako; edukiaren aldetik, ordea, ez dago tributu batasunik,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak zein Nafarroak zuzeneko zergen arauketa ezartzeko askatasun oso zabala dutelako, esan bezala. Nolanahi den ere, arautze lan horretan, Lurralde Historikoek errespetatu behar dituzte Konstituzioak nagusiarazitako oinarrizko printzipioak (printzipiook Estatuaren legegilearentzat ere muga dira).
|
|
|
Zenbait autoreren aburuz,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Lurralde Historikoek tributuak ezarri eta arautzeko jatorrizko ahalmena dute; jatorrizko ahalmen hori azaltzeko, eskubide historikotzat jo dute Ekonomi Itunaren betidaniko sistema. Dena den, erantzukizun fiskala gainerako autonomia erkidegoetara hedatu denean, jatorrizko ahalmenaren eta ahalmen eratorriaren arteko bereizketak indarra galdu du.
|
|
|
Aurreko printzipioez batera, Ekonomi Itunaren 3 artikuluak «harmonizazio fiskala» adierazmoldera bildu ditu muga gehiago foru arauketen gainean eta honako hauek dira: terminologia eta kontzeptuei dagokienez, Tributuen Lege Orokorra aplikatu behar da modu ordeztailean;
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Estatuan dauden benetako presio fiskal osoak parekoak izan behar dira; pertsona, kapital, ondasun eta zerbitzuen zirkulazio askatasuna bermatu behar da; industria eta merkataritza jarduerei begira, lurralde erkidean erabilitako sailkapen berbera erabili behar da.
|
|
|
Zazpigarren Ekonomi Ituna 1976ko azaroaren 26an onetsi zen, Arabako lurralderako bakarrik hori ere, eta hogeita bost urteko iraupenarekin.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren eta Estatuaren arteko Ekonomi Ituna negoziatzeko batzordeak Itun berriaren negoziazioari ekin zionean, 1976ko hori zen indarrean zegoen Itun bakarra. Horrez gain, Autonomia Estatutuaren zortzigarren xedapen iragankorrak xedatu zuenez, Araban indarrean zegoen Ekonomi Ituna izan behar zen Itun berriaren oinarri materiala.
|
|
|
Itunak eskumenak eratxikitzen dituenez, estatutuaren eginkizuna betetzen du, hots, «konstituziotasun bloke» deritzona osatzen du. Formari begiratuta, Ituna ez da Estatutua, ezpada lege arrunta; baina, edukiari begiratuta, Ituna goi mailako araua da,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren autogobernua estu estuan lotzen baita horren finantzaketarekin.
|
|
|
Beraz, 2002 urtean Itunaren Lege berria onetsi zen. Aurreko kasuetan bezala, Estatuaren eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren gobernuek akordioa lortu ondoren, ituna legez onetsi behar da, Estatutuaren 41 artikuluaren oinarri zein printzipioekin bat etorrita. Nafarroaren kasuan ere, Ekonomi Hitzarmenak iraupen mugagabea du.
|
|
|
e) Alde bakarreko arriskua dakarren sistema da,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren Administrazioentzat.
|
|
|
g) Ituna aurretiaz aplikatu beharreko araua da. Zerga egitatea Estatuari edota
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari dagokion jakiteko, Ekonomi Itunera jo behar da. Ituna aplikatzean, zerga egitatea Estatuari badagokio, orduan bakarrik erabil daitezke autonomia erkidegoen arteko banaketa egiteko irizpideak.
|
|
|
Ituna aplikatzean, zerga egitatea Estatuari badagokio, orduan bakarrik erabil daitezke autonomia erkidegoen arteko banaketa egiteko irizpideak. Horrez gainera, Estatuak bere kabuz ezin du zergarik ezarri
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren lurraldean. Haatik, lurralde horretan Estatuak zergaren bat jarri nahi izanez gero, Ekonomi Itunaren eraentza erabili behar du nahitaez.
|
|
|
Lurralde Historikoen tributu sistema osatzen duten tributuei «tributu itundu» deritze.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Estatuaren zerga guztiak itundu behar dira, bai egun ezarrita daudenak, bai eta bihar etzi ezar daitezkeenak ere. Hori dela medio, Estatuan zerga berriren bat ezarriz gero, hori lurralde erkide osoan eskatzeko modukoa izango da; zerga Euskal Autonomia Erkidegoan aplikatu ahal izateko, ordea, Ekonomi Ituna aldarazi da.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, Estatuaren zerga guztiak itundu behar dira, bai egun ezarrita daudenak, bai eta bihar etzi ezar daitezkeenak ere. Hori dela medio, Estatuan zerga berriren bat ezarriz gero, hori lurralde erkide osoan eskatzeko modukoa izango da; zerga
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan aplikatu ahal izateko, ordea, Ekonomi Ituna aldarazi da.
|
|
|
Ikus dezagun, bada, Ekonomi Itunaren arabera, zerga nagusien kudeaketa eta arauketa eskumenak noiz dagozkien Lurralde Historikoei eta noiz Estatuari. Arau orokor gisa esan daiteke Lurralde Historikoa eskudun izango dela, subjektu pasiboa
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko egoiliarra denean.
|
|
|
Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga zerga itundua da, eta araugintza autonomokoa. Zerga horren arauketa eta kudeaketa Foru Aldundi eskudunari dagozkio, baldin eta subjektu pasiboak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan bere ohiko egoiliartasuna badu.
|
|
|
Sozietateen gaineko Zerga zerga itundua da, eta araugintza autonomokoa. Dena den, Lurralde Historikoen arauketa bakarrik aplika daiteke sozietatearen egoitza fiskala
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan badago, beti ere urteko fakturazioa zazpi milioi eurotik beherakoa bada eta eragiketen %75 baino gehiago lurralde erkidean gauzatzen ez baditu. Gainerakoetan, lurralde erkidearen arauketa aplikatu behar da.
|
|
|
Hariari segiz, hurrengo kasuetan zerga EAEn modu esklusiboan ordaindu behar da: egoitza fiskala
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan izanik, sozietatearen urteko eragiketen zenbatekoa zazpi milioi eurotik beherakoa denean; edota zazpi milioitik gorakoa izanda, sozietate horrek autonomia erkidegoan bakarrik (eta ez erkidegotik kanpo) diharduenean. Beste kasu guztietan, zerga bilketa Euskal Autonomia Erkidegoaren eta Estatuaren artean banatu behar da.
|
|
|
egoitza fiskala Euskal Autonomia Erkidegoan izanik, sozietatearen urteko eragiketen zenbatekoa zazpi milioi eurotik beherakoa denean; edota zazpi milioitik gorakoa izanda, sozietate horrek autonomia erkidegoan bakarrik (eta ez erkidegotik kanpo) diharduenean. Beste kasu guztietan, zerga bilketa
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren eta Estatuaren artean banatu behar da.
|
|
|
Lehenengoaren kasuan, lotunea da kausatzaileak ohiko egoiliartasuna
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan izatea; dohaintzei dagokienez, ordea, erregela orokorra eta erregela berezia ezarri dira. Erregela orokorraren ariora, lotunea da dohaintza hartzaileak Euskal Autonomia Erkidegoan ohiko egoiliartasuna izatea; erregela bereziaren arabera, berriz, ondasun higiezinak dohaintzan ematen direnean, Lurralde Historikoei dagokie eskumena, baldin eta dohaintzan emaniko ondasunak euskal lurraldean badaude.
|
|
|
Lehenengoaren kasuan, lotunea da kausatzaileak ohiko egoiliartasuna Euskal Autonomia Erkidegoan izatea; dohaintzei dagokienez, ordea, erregela orokorra eta erregela berezia ezarri dira. Erregela orokorraren ariora, lotunea da dohaintza hartzaileak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ohiko egoiliartasuna izatea; erregela bereziaren arabera, berriz, ondasun higiezinak dohaintzan ematen direnean, Lurralde Historikoei dagokie eskumena, baldin eta dohaintzan emaniko ondasunak euskal lurraldean badaude. Horrez gain, Lurralde Historikoen arauak aplikatu ahal izateko, kausatzailea edo dohaintza hartzailea Euskal Autonomia Erkidegoko egoiliarra izan behar zen bost urte lehenagotik, zergaren sortzapenetik atzera zenbatzen hasita.
|
|
|
Erregela orokorraren ariora, lotunea da dohaintza hartzaileak Euskal Autonomia Erkidegoan ohiko egoiliartasuna izatea; erregela bereziaren arabera, berriz, ondasun higiezinak dohaintzan ematen direnean, Lurralde Historikoei dagokie eskumena, baldin eta dohaintzan emaniko ondasunak euskal lurraldean badaude. Horrez gain, Lurralde Historikoen arauak aplikatu ahal izateko, kausatzailea edo dohaintza hartzailea
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko egoiliarra izan behar zen bost urte lehenagotik, zergaren sortzapenetik atzera zenbatzen hasita.
|
|
|
eratzeari eta kostu bidez lagatzeari dagokienez, ondasunok euskal lurraldean daudenean. Ondasun higigarri, abelburu eta kredituei begira edota horien gaineko eskubideak eratzeari eta kostu bidez lagatzeari begira, aitzitik, eskuratzailea
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko ohiko egoiliarra denean, pertsona fisikoa, edo bertan egoitza fiskala duenean, pertsona juridikoa?.
|
|
|
Estatuak dituen arau berdinak aplikatuko dira; Foru Aldundiei zergaren ordainarazpena dagokie horren zerga egitatea
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan gertatu bada.
|
|
|
Ekonomi Itunaren 43 artikuluak arautzen du ohiko egoiliartasuna. Ekonomi Itunean xedatutakoaren ondoreetarako, pertsona fisiko egoiliarrek euren ohiko egoiliartasuna
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan dutela uste da, hurrengo erregelak ondoz ondo aplikatuz:
|
|
|
Espainiako lurraldean egoiliarrak diren pertsona fisikoak, nahiz eta lurralde horretan egutegiko urtean zehar 183 egun baino gutxiago egin?
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko lurraldean egoiliarrak direla uste da honako kasu honetan: lurralde horretan pertsonen enpresazein lanbide jardueren edo ekonomi interesen gune nagusia dagoenean.
|
|
|
Legez bananduta ez dagoen ezkontideak eta beraren menpean bizi diren seme alaba adingabekoek ohiko egoiliartasuna
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan izateagatik pertsona hori Espainiako lurraldean egoiliarra dela uste bada, Euskal Autonomia Erkidegoaren lurraldean ohiko egoiliartasuna duela ulertzen da.
|
|
|
Legez bananduta ez dagoen ezkontideak eta beraren menpean bizi diren seme alaba adingabekoek ohiko egoiliartasuna Euskal Autonomia Erkidegoan izateagatik pertsona hori Espainiako lurraldean egoiliarra dela uste bada,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren lurraldean ohiko egoiliartasuna duela ulertzen da.
|
|
|
Pertsona juridikoei dagokienez, horiek sozietate egoitza
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan dutenean, bertoko egoiliarrak direla uste izango da, baldin eta negozioen zuzendaritza edota administrazio kudeaketa benetan gauzatzen bada leku horretan. Ostera, benetako kudeaketa edo zuzendaritzari begiratu behar zaio egoiliartasuna zehazteko.
|
|
|
Lehena.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko erakundeen finantzaeta tributu autonomia euren eskumenak garatu eta betetzeko.
|
|
|
Laugarrena.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak bere gain hartu ez dituen Estatuko zamak ordaintzea, Ekonomi Itunean ezarri bezala.
|
|
|
Bosgarrena. Toki erakundeen gainean Estatuak une oro dituen finantza zaintzako ahalmenak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren erakunde eskudunei dagozkie; horiek horrela, euskal toki erakundeek ezin dute, inola ere, lurralde erkideko toki erakundeek duten autonomia maila baino txikiagoa izan.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak Estatuari egin behar dion ekarpena da kupoa. Horren bidez, Erkidegoak bere gain hartu ez dituen eskumenek sorturiko gastuak ordaintzen dira.
|
|
|
Horren bidez, Erkidegoak bere gain hartu ez dituen eskumenek sorturiko gastuak ordaintzen dira. Modu horretara, kupoak konpentsatu nahi ditu Estatuak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan dituen gastuak. Nafarroaren kasuan, kupoari ekarpen deritzo.
|
|
|
Beraz, Estatuak dituen zama guztietatik (Estatuko aurrekontuen arabera),
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak bere gain hartu dituenak kendu behar dira; horretara, autonomia erkidegoak bere gain hartu ez dituen zamen zenbatekoa finkatzen da. Zama horien artean nahitaez sartzen dira hurrengoak:
|
|
|
Horren ondorioz, kupoa kalkulatzeko, kendu behar dira itundu ez diren sarrerak eta Estatuak duen defizita, Erkidegoari begira. Halaber, Gizarte Segurantzaren osasun arloko zerbitzu eta gizarte zerbitzuak finantzatzeko sarreren zatia kendu behar da, lehenago Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Orokorrak transferentzia bidez ordaintzen baitzion
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari.
|
|
|
Zenbateko horretatik abiatuta,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari dagokiona kalkulatzen da, portzentaje zehatz bat aplikatuz (gaur egun, %6, 24; Nafarroan %1, 60). Sistema horri egozpen metodo deritzo, portzentaje bat aplikatzen delako, zenbatekoak zuzen zuzenean kalkulatu beharrean.
|
|
|
Lehendabizi, BEZak kontsumitzaileak kargatu nahi ditu, baina zerga ekoizleengandik biltzen da; hortaz, lurralde bati begira, ez datoz bat bildutako BEZa eta lurraldearen egoiliarrek ordaindutako BEZa. Bigarrenik, Estatuak biltzen du inportazioen gainean ezarritako BEZa, nahiz eta inportaturiko ekoizkin horietarik batzuk
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan kontsumitu. Horregatik, bi kasu horietan Erkidegoaren kontsumoa aintzat hartzen da, egokitzapena egiteko.
|
|
|
Modu horretara, abuztuaren 29/ 2007 Legeak ezarri du kupoa kalkulatzeko metodologia, epealdirako. Lehenengo urtean (2007an)
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak ordaindu beharreko kupoa 1.565.237.530 eurokoa izan da, eta zenbateko hori oinarritzat hartuta, hurrengo urteetakoa urtero eguneratuko da.
|
|
|
Esan dugunez, Lurralde Historikoek biltzen dituzte tributu guztiak, baina bildutako diru hori ez da Lurralde Historikoarentzat. Lehendabizi, kupoa ordaindu behar da, eta gero
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Administrazioen artean banaketa egin behar da. Horretarako, Euskal Finantzen Kontseilua osatu da, bitariko batzordea dena (Eusko Jaurlaritzak hiru kide ditu bertan, eta Lurralde Historikoek beste hiru, hain zuzen ere, lurralde bakoitzeko bana).
|
|
|
Ekonomia administraziozko Auzitegi Zentralaren ebazpenen kasuan, errekurtso hori Nazio Entzutegian jarri behar da; gainerako Ekonomia administraziozko auzitegien kasuan, ordea, autonomia erkidegoko auzitegi nagusian jarriko da. Hortaz, Lurralde Historikoei dagokienez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko auzitegi nagusian aurkeztu behar dira halako errekurtsoak.
|
|
|
Egiaztapen murriztuko prozedura
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan arautu da. Prozeduraren helburua bikoitza izan daiteke:
|
|
2009
|
|
|
Bigarren Errepublikako hizkuntzen ofizialtasuna askieza izan zen, euskaraz merkataritzako berezko gunea gauzatu ahal izateko, eta gaur egun,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Foru Komunitatean hizkuntzen ofizialtasuna ezarri denean bakarrik, gizarte eta ekonomiaren esparruan euskara erabiltzeko kezka bateratu ahal izan da errealitate berriak agertzearekin, kontsumo zuzenbidea edota saldoz eginiko kontratazioaren errealitate horiekin, esaterako; errealitate horiek bereziki jorratu behar izan dira, eta halaxe egin da katalan hizkuntza...
|