|
2007
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, foru aldundiek dute prospekzioak egiteko ardura, eta Eusko Jaurlaritzak berak jakinarazi behar du ofizialki non dagoen gaixotasuna. Egoeraren berri Espainiako Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioari eman behar zaio urtero.
|
|
|
Proiektuaren laburpena Auzitegietarako interesgarriak izan daitezkeen
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko diptero nekrofagoen azterketa. Zuzendaria Marta I. Saloña Bordas.
|
|
|
Izan ere, haren baitan garatu diren teknikak, hortz inplanteak eta protokoloak punta puntakoak bilakatu dira. Eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak ospea hartu du mundu osoko dentisten artean.
|
|
|
Orain dela gutxi arte hondakin izan den materiala, hain zuzen ere. Zerrategietan pilatzen den zerrauts horri guztiari irtenbidea eman nahian, proiektu bat abiarazi dute
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Eusko Jaurlaritzaren laguntzaz. Proiektu horretan, Bizkaiko eta Gipuzkoako zerrategi nagusiak elkartu dira, eta, Bizkaian, esaterako, Muxikako Ebaki zerrategian, Bizkaia aldeko zerrategietako zerrautsa pellet bihurtzeko instalazio bat jarri berri dute martxan.
|
|
|
Hasiera batean, litekeena da
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ekoizten den pellet gehiena kanpora saltzea. Izan ere, hemen ez dago apenas eskaririk, nahiz eta egunetik egunera hazten ari den eskari hori.
|
|
|
Izan ere, hemen ez dago apenas eskaririk, nahiz eta egunetik egunera hazten ari den eskari hori. Hurrengo urtean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan gutxi gorabehera 35.000 tona pellet ekoiztea aurreikusten da. Helburua litzateke, pellet esportatzaile izan beharrean, kontsumitzaile izatea, baina, horretarako, zeregin ugari dago oraindik.
|
|
|
Austriaren, kasuan, ekoizpena eta eskaria nahiko parean dabiltzala esan genezake dio Aitzol Telleriak.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, oraindik ere, ez da ohikoa pelletez betetako zisterna kamioiak errepideetan ikustea, baina etorkizunean litekeena da pelletaren kontsumoa areagotzea EAEko etxeetan nahiz industrian.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ere, poliki poliki, infekzioen arloan eta medikuntza prebentiboan lan egiteko taldeak antolatu zituzten. Gernu aparatuko infekzioak gutxitzeko neurriak hartu zituzten, eta asepsia neurri zorrotzak hartzen hasi ziren arreta intentsiboko unitateetan hartzen diren arnas aparatuko infekzioak murrizteko; horiez gain, airearen eta uraren zirkuituak aztertu zituzten, eta teknika kirurgiko egokiak probatu zituzten, besteak beste.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko ospitaleetan, batez beste,% 5 da ospitaleetako infekzioen kopurua.
|
|
2008
|
|
|
Hortaz, lanean hasi zen eskola martxan jartzeko, eta, azkenean, adostasun batera iritsi ziren frantziskotarrak, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Itsasmendikoi,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko landa eremuen prestakuntzako, sustapeneko eta garapen integraleko zentroa. Lehenengoek artaldea, lurrak eta baserria jarri zituzten, orain dela hogeita hamar urte martxan jarritako artaldeak aurrera jarrai dezan, aldundiak bere gain hartu zituen instalazioak berritzeko lanak, berrikuntzei heltzea zer garrantzitsua den erakustea baitu helburu, eta azkenik, Itsasmendikoik artzainak trebatzeko instalazioak egokitu zituen, interesa duen orori ahalik eta modu praktikoenean eta hezigarrienean erakusteko nola egin daitekeen gaur egun artzaintza.
|
|
|
Gaur egun
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa den lurraldeak 600.000 mila biztanle zituen orduan, eta Bilbok horietako 80.000 biltzen zituen. Emakume bakoitzak 3,53 haur zituen, eta batez besteko bizitza itxaropena 35 urtekoa zen.
|
|
|
Are gehiago, orain dela gutxi arte, ibaiak zaintzea ez zegoen uraren erabilera kudeatzeko arauak egiten zituztenen helburuen artean. Hona, adibide gisa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen 1998 urteko Norte III arroko plan hidrologikoak esaten duena emari ekologikoen egoeraren inguruan:
|
|
|
Europako Uraren Arteztarauak ezartzen duena betetzearren, hau da, ibai guztien egoera ekologikoa hobetzearren,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan plan hidrologiko berri bat prestatzen ari dira Uraren Euskal Agentzian, bertako ura nola kudeatu zehazteko. Oraindik ez dute bukatu datorren urtean argitaratzekoak dira, baina eskema bat egin dute kontuan hartu beharreko gaiekin.
|
|
|
Premisa horiek aipatu, eta emari ekologiko modularraren metodoa proposatzen dute
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan emari ekologikoak zehazteko. Metodo horrek urtea hiru zatitan banatu eta zati horietako bakoitzerako ibai tarte bakoitzean emari ekologiko bat zehaztea proposatzen du:
|
|
|
Izan ere, ziklo luzeko espezieak izanik, ingurunera ongi egokituko direla ziurtatu behar da basoberritze lanei ekin baino lehen.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko espezie autoktonoak ikertzen dituzte, hegoaldekoak bereziki, klima atlantikoaren eta mediterraneoaren arteko mugan daudenez klima aldaketaren aurrean haiek jasango bailituzkete lehenengo kalteak. Hosto erorkorrak eta iraunkorrak dituzten espezieak aztertzen dituzte; azken horiek bereziki, hostoa galdu gabe egokitzen baitira tenperatura hotzetara.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 25 zuhaitzek dute zuhaitz aparteko izendapena, ezaugarriren batek nabarmen bihurtu dituelako, hala nola tamainak, adinak, historiak edo kokapenak. Ordezkaezinak dira, beraz.
|
|
|
batetik, ekialde urruneko zuhaitzen eta zuhaixken bilduma bat egongo da, eta, bestetik, hego hemisferioko zuhaitzen bilduma bat. Bertako zuhaitzak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan dauden sei baso imitatuz antolatuko dituzte: urkidi bat, pagadi bat, harizti bat, artadi bat, ibaiertzeko baso bat eta larre bat.
|
|
2009
|
|
|
Osasun Teknologien Ebaluazioa
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan
|
|
|
Duela hamazazpi urte, 1992ko udazkenean, Osasun Sailak erabaki zuen osasun teknologiak ebaluatzeko unitatea, Osteba, martxan jartzea. Egun, eta xedean oinarrituz, Ostebak informazioa eta gomendioak ematen ditu erabakiak hartzeko, eta gomendio horietan oinarritutako eskenatokiak proposatzen ditu,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko (EAE) osasun sisteman aplika daitezen. Ostebaren jardueraren adibide gisa honako hauek aipa ditzakegu:
|
|
|
Egoera zein den jakinda, haurdun dagoen emakumeak zilbor hesteko odol emaile izan nahi duenean, zilbor hesteko odol banku batera jo behar du Espainian, edo baimendutako amaetxeetako batera. Espainian horrelako 132 amaetxe daude, eta 14 zilbor hesteko odol banku publiko(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan: Transfusioen eta Giza Ehunen Euskal Autonomia Erkidegoko Zentroa, Gurutzetako Ospitalea eta Donostia Ospitalea).
|
|
|
Espainian horrelako 132 amaetxe daude, eta 14 zilbor hesteko odol banku publiko (Euskal Autonomia Erkidegoan: Transfusioen eta Giza Ehunen
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Zentroa, Gurutzetako Ospitalea eta Donostia Ospitalea). Zerrenda osoa Transplanteen Erakunde Nazionalaren webgunean dago:
|
|
|
Hain zuzen ere, Creutzfeldt Jakob gaixotasunaren aldaera berriaren 1996ko agerraldiaren ondorioz behien entzefalopatia espongiformetik eratorria, gaixotasun prionikoen zaintza sare bat jarri zuen martxan Europako Batasunak. Horri esker, jarraipen zorrotza egin zaie gaixotasun horiei, eta ikusi da, familia insomnio hilgarriaren kasuan, ezagutzen diren 100 bat kasuetatik 40 Espainian daudela, eta horietatik 17
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan.
|
|
2010
|
|
|
Urtean argiztapen publikoan egiten den energia gastuari emaitza horiek aplikatuta,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko energia kontsumoa 112 milioi kilowatt ordu murriztu daitekeela kalkulatzen da. Ondorioz, 45.000 tona CO 2 gutxiago emitituko litzateke, eta elektrizitatearen fakturan 13 milioi euroko aurrezpena ekarriko luke.
|
|
|
Orain, berriro heldu nahi zaio gai horri Euskadin. 2010eko otsailaren 19an, Ingurumen Batzordeak hala eskatuta, Aranzadi elkarteko kideak Eusko Jaurlaritzan agertu ziren (Cel Fosc, Argi Poluzioaren aurkako Elkartearen, eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko bost elkarte astronomikoren izenean). Gaur egungo argiztapen desegokiak dakartzan ingurumen, ekonomia eta osasun arazoak azaldu zituzten.
|
|
|
Madrilgo Unibertsitate Konplutentseak egindako ikerketa batzuen arabera, azken lau hamarkada hauetan gure herrialdean etengabe ari da hazten argiztapen publikoan egiten den energia kontsumoa pertsonako eta urteko; are gehiago, Europako batez besteko balioetatik hala nola Frantzia edo Alemaniakoetatik baino askoz gorago gaude.
|
Euskal
Autonomia Erkidego osoan, urteko 280 milioi kilowatt ordu kontsumitzen dira argiztapen publikoan. Horrek esan nahi du, gaueko kanpo argiztapenari dagokionez, hemen zerbait oker dagoela; eta larritzeko moduko arrazoia da hori, batez ere, bizi dugun krisialdi eta defizit garaiotan.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, akuikultura oso gutxi garatu da orain arte. Erkidegoaren arrantza ekoizpenaren% 1,2 besterik ez da, eta Espainian egiten den akuikultura bolumenaren% 0,2 Garapena hain txikia izateko arrazoiak hainbat dira, eta honako hauek dira horietako batzuk:
|
|
2011
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 2002an eratu zen batzorde zientifikoa, eta Elika da batzorde horren idazkaritza teknikoa. Horrenbestez, arriskuen ebaluazioaz arduratzen da, eta, horrez gain, txostenen informazioa nola komunikatu aztertzen du.
|
|
|
Tradizioa aldekoa ala kontrakoa izan, babesteko ahalegin faltak ekartzen du kaltea.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan arazo handia da hori. Populazioen jarraipena egin litzateke, inguruko beste toki askotan egiten den bezala.
|
|
|
Beste maila batean, baina
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, adibidez, ideia hori ere aplika daiteke, Aihartzaren arabera. Askotan esan izan dut:
|
|
|
Pauso batzuk ematen hasi ziren.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, lehorreko 52 eremu zeuden sarean sartuta, eta itsasoan, aldiz, bat ere ez. Horregatik, ekialdeko Kantauri itsasoan zer nolako itsas eremuak izendatu zitezkeen zehaztea zen azterketaren helburua.
|
|
|
Euskal Herrian, lurzoru probetxugarriaren okupazioa metal eta egurraren eraldatzeari eta industria kimikoan oinarrituriko garapen industrial azkar bati dago lotuta. Industria jarduera horietako hondakinen isurketa axolagabearen ondorioz,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko 7.898 hektarea potentzialki kutsaturik daude. Industria jardueren artean, meatze lanek garrantzi itzela izan dute historikoki.
|
|
2012
|
|
|
Lehen urtean bakarrik, 150 apoarmatu arrotzetik gora harrapatu zituzten, baita 17 apoarmatu korrontezale (Mauremys leprosa) ere, eta 2003an, apoarmatu istilzalearen (Emys orbicularis) lehenengo alea. Bi espezie horiek bertakoak ditugu
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, eta Espezie Mehatxatuen Katalogoan Kaltebera ezaugarriarekin sailkatuta daudenez, ale horiek hezegunean libre utzi ziren identifikatu ondoren. Gainera, Birgaitze Zentroan espezie horietako jatorri ezberdineko aleak zituzten, eta Bolueko hezegunean askatzeko erabakia hartu zen, hango populazioa sendotzearren.
|
|
2013
|
|
|
Diezek duela hilabete gutxiko beste adibide esanguratsu bat ekarri du: 2012ko uztailean jo zuen ilegaltzat
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiak Aiegin, Ondarrun, 480 etxebizitza eraikitzeko plana. Izan ere, plan horrek berekin zekarren Artibai estuarioaren eremu handi bat urbanizatzea, eta, hala, babesgunea mehartzea eta hezeguneek uholdeen efektuak biguntzeko berez duten gaitasuna galtzea.
|
|
|
Berez, zentro askoren arteko ikerketa bat zen, miokardio infartua aztertzeko Espainia mailan IBERICA azterketa (2004), eta Aldasorok
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari zegokion zatian parte hartu zuen: Ikertzaileok joera handia dugu azterketetan sexua eta adina aintzat hartzeko, eta konturatu nintzen sexuak kasu honetan bazuela eragina:
|
|
|
Hezurretako minbizi kasuetan erabiltzen zen botika hori, eta oso garestia zen. Orokortu zutenean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan% 5 igo zen farmazia gastua, urte betean.
|
|
2014
|
|
|
Honela bada, espezie horiek babesteko neurri gehienak berdintsuak izango dira. Babes legea osatzeko emandako aukeraz baliatuz,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan (EAE) hirurentzako balioko duen kudeaketa plan bakarra lantzeari ekin zaio.
|
|
|
APAk emandako tresna horiek baliatuz, ikerketa bat egin da
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan. Euskal Autonomia Erkidegoak badu berezitasun bat, ordea, herrialde elebiduna izatea; hori dela eta, eskala horiek euskarara ere itzuli dira.
|
|
|
APAk emandako tresna horiek baliatuz, ikerketa bat egin da Euskal Autonomia Erkidegoan.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak badu berezitasun bat, ordea, herrialde elebiduna izatea; hori dela eta, eskala horiek euskarara ere itzuli dira. Bestalde, itzulitako tresna horien erabilgarritasuna eta ulergarritasuna frogatu da, bai eta tresna berrien eta DSM eskaletako edukien baliozkotasuna neurtu ere.
|
|
|
Datu bilketa egiteko,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko hainbat instituziotara jo zen. Santurtziko San Juan de Dios Ospitaleko psikiatriako unitatera, AMSAren Indautxuko eta Elkanoko eguneko zentroetara, Basurtuko ospitale psikiatrikora, Gernikako osasun mentaleko zentrora, Bermeoko osasun mentaleko zentrora, Donostiako Bitarte droga mendekotasunetako osasun zentrora eta Irungo Bitarte droga mendekotasunetako osasun zentrora.
|
|
|
DSM eskuliburuko nahasmendu ikertu gabeen sailean, nortasun nahasmenduen birformulazio esanguratsu bat ageri da. Ikerketa baten bidez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko lagin batean balioztatu dira tresna horiek.
|
|
|
|
Euskal
autonomia erkidegoan egindako ikerketa
|
|
|
Ekimen horrekin, Osakidetza aitzindaria izan da Europa osoan. Zerbitzua
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren hiru lurraldeetako 46 farmaziatan eskaintzen da, eta ezaugarri bereziak ditu: GIBa eta sifilia detektatzen ditu, anonimoa da, eta emaitza 15 minututan jasotzen da.
|
|
|
Bi jarrera horien artean, Kataluniako eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko osasun arduradunek, besteak beste, zuhurtzia printzipioa babestea erabaki dute. Hortaz, bat egiten dute OMEren ikuspuntuarekin.
|
|
2015
|
|
|
Ez da domeinu geografiko bat, komunitate domeinu bat da. Hau da,. eus ez dagokio
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari, Euskal Herriari, edo eremu geografiko jakin bati. Komunitate batentzat da, euskararen eta euskal kulturaren komunitatearentzat.
|
|
2016
|
|
|
Greenpeacek 2014ean egindako antzeko kalkulu batzuen arabera, berriz,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan urtean 32 milioi euroko balioa hartzen du polinizatzaileen lanak.
|
|
|
Euskal Herria ez da polinizatzaileentzat lekurik txarrena. Ia ez dago nekazaritza industrialik, eta EHUk eta Unesco Katedrak iaz egindako azterketa baten arabera,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko ekosistemen% 46 oso egokiak dira intsektu polinizatzaileentzat, habiak egiteko lekuak eta elikagai kopuru handiak dituztelako.
|
|
2018
|
|
|
Galdera zaila da.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan isuriak sortzen dituen sektore nagusia energiarena da; bigarrena garraioa, eta hirugarrena industria. Europatik etorri diren energia eraginkortasuneko arauek eragina izan dute industrian:
|
|
2020
|
|
|
Laburbilduz, bizi duguna bezalako nazioarteko osasun publikoko larrialdi batean, garrantzitsua da pandemiak populazio jakin batzuetan duen eragin psikologikoa ikertzea, krisiaren inpaktu psikologikoa murrizteko estrategiak garatu ahal izateko [5]. Hori dela eta, azterlan honetan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko lagin bateko estres, antsietate eta depresio mailak neurtu genituen, krisia hasi zenean bertan, herritarrek dituzten behar psikologikoak aztertu ahal izateko.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan egindako ikerketa
|
|
|
Ikerketa honetan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko 976 pertsonak parte hartu dute. Estres, antsietate eta depresio mailak neurtu ziren, parte hartzaileen aldagai soziodemografikoekin lotutako itemekin batera.
|