|
2000
|
|
|
Prentsa erosleei dagokienez hauek dira lehen lekuetan dauden Erkidegoak: Nafarroa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa, Balearrak eta Kantabria; eta zibernauten kopurua kontuan edukitzen badugu, berriz, hauexek: Katalunia, Madril, Errioxa eta Murtzia.
|
|
|
Ematekotan, seguru,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eman lirateke lehendabiziko pausoak. Betiere, sakoneko loturak izanik Ipar zein Nafarroako errealitate horiekin, geroko batean ondo atonduta ibil gaitezen denok.
|
|
|
Sistema hori erabilera publikoa duten liburutegiek osatzen dute, eta Lurralde Historikoen eta Estatuaren jabetzapeko liburutegiak ere sar daitezke, horretarako ituna izenpetuz gero. Liburutegi Sistema horri dagozkio, besteak beste, bere barruan dauden liburutegien egitarau eta jarduerak koordinatzea eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko bibliotekaren eta bibliografi ondarearen politika eratzea.
|
|
|
Zerbitzu horrek bi helburu nagusi hauek ditu: lehenengoa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegien koordinazioa eta horien arteko lankidetza lortzeari begira, liburutegien alorreko politikaren nondik norakoak zehaztu, batetik, eta, irakurketa zerbitzu publikoak sustatu eta finkatu, bestetik; bigarrena, Euskal Autonomia Erkidegoko bibliografia eta euskararekin nahiz euskal kulturarekin zerikusirik duen oro bildu, gorde eta zabaldu....
|
|
|
Zerbitzu horrek bi helburu nagusi hauek ditu: lehenengoa, Euskal Autonomia Erkidegoko liburutegien koordinazioa eta horien arteko lankidetza lortzeari begira, liburutegien alorreko politikaren nondik norakoak zehaztu, batetik, eta, irakurketa zerbitzu publikoak sustatu eta finkatu, bestetik; bigarrena,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko bibliografia eta euskararekin nahiz euskal kulturarekin zerikusirik duen oro bildu, gorde eta zabaldu.
|
|
|
Nabarmena da liburutegiek azken hamarkada honetan egin duten aurrerakada, eskaini zaizkien laguntzei, baliabideei, ahaleginei eta abarri esker. Ildo horri jarraituz,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegien egoera orokorra aipatu behar da. Esan dezakegu Euskal Autonomia Erkidegoan, 3.000 biztanletik gorako udalerri guztietan liburutegi zerbitzuak eskaintzen direla, 7/ 1990 Legearen 85 atalean adierazitakoari jarraituz.
|
|
|
Ildo horri jarraituz, Euskal Autonomia Erkidegoko liburutegien egoera orokorra aipatu behar da. Esan dezakegu
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, 3.000 biztanletik gorako udalerri guztietan liburutegi zerbitzuak eskaintzen direla, 7/ 1990 Legearen 85 atalean adierazitakoari jarraituz. Horrez gain, 3.000 biztanletik beherako udalerrien% 74k ere liburutegi zerbitzuak ditu.
|
|
|
Horrez gain, 3.000 biztanletik beherako udalerrien% 74k ere liburutegi zerbitzuak ditu. Ezin da ahaztu, bestalde, Euskal Kultura Ondarearen 7/ 1990 Legea onartu zenetik
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 72 liburutegi berri sortu direla. Azpimarratu genuke Eusko Jaurlaritzak azken hamarkada honetan ahalegin berezia egin duela gure erkidegoko liburutegien azpiegituraren garapena bermatzeko.
|
|
|
Hori dela eta,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko udalei eta, udal bat baino gehiagoz osatuta egonik, nortasun juridiko propioa duten entitateei dirulaguntzak ematen zaizkie, Liburutegi Sare Nazionalean sartuta dauden liburutegi publikoetako liburu multzoa berritu edota handitu dezaten. Dirulaguntza horiek honako liburu hauek erosteko izango dira:
|
|
|
Hori guztia aintzakotzat hartuta, Eusko Jaurlaritzak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko udalei dirulaguntzak ematen dizkie, udal liburutegi publikoakAb sys programaren bitartez automatizatzeko. Euskal Kultur Ondareari buruzko Legea onartu zenetik Euskal Autonomia Erkidegoan 169 liburutegi publiko informatizatu dira.
|
|
|
Hori guztia aintzakotzat hartuta, Eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Erkidegoko udalei dirulaguntzak ematen dizkie, udal liburutegi publikoakAb sys programaren bitartez automatizatzeko. Euskal Kultur Ondareari buruzko Legea onartu zenetik
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 169 liburutegi publiko informatizatu dira. Gaur egun gure sare barruan dauden 288 udal liburutegietatik 182 informatizatuta daude.
|
|
|
Liburu horiek sareko liburutegi guztien artean banatzen dira. Horren bitartez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Liburutegi Sare Nazionala osatzen duten liburutegi publikoak euskaraz argitaratu berri diren lanez hornituko dira, eta jende guztiak euskarazko liburu berriak eskuratzeko modua izango du.
|
|
|
Euskal ondare bibliografikoaren eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Liburutegien Dekretuaren garapena
|
|
|
Katalogo horren xedea hau da,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Liburutegien Sare Nazionalean sartuta dauden liburutegietako agiri fondoen zabalkundea egiteko eta horiek kontsultatzeko aukera emango duen datu basea sortu eta eguneratzea.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegien katalogo kolektiboa elebietan egitea
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegietan euskararen erabilera maila guztietan normaltzea da bideratuta dagoen beste proiektu bat.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari kultur arloan dagokion eskumen multzoaren barruan, bertan dagoen kultur ondarea babestu, suspertu eta zabaltzeko betebeharrak daude.
|
|
|
Horretarako,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan informazio fondoak eta bildumak aintzat hartuta garrantzi handikoak diren zenbait bibliotekarekin lankidetza hitzarmenak izenpetu ditu Kultura Sailak.
|
|
|
Orain arte
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Eusko Jaurlaritzak, Lazkaoko Beneditarren Monasterioko, Gasteizko Elizbarrutiaren Seminarioko eta Loiolako Santutegiko liburutegiekin lankidetza hitzarmen bana izenpetu du, EAEko liburutegietan dauden 1900 urtera bitartean argitaratutako liburu guztiak euskarri informatikoan jasotzeko sistema eratuz eta ezarriz, Euskadiko bibliografi multzoari buruzko katalogo komuna osatzek... Horren bitartez, kontsultak modu elkarreragilean egin ahal izango dira.
|
|
|
Orri horretan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Katalogo Orokor elebiduna kontsultatzeko aukera ezin hobea izango dugu.
|
|
|
Komeni izanen litzateke, beste eremu batzuetarako ere baliagarria izan daitekeen adibide bat besterik ez emateko, lankidetza handiagoa izatea
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko erakunde eta liburutegiekin, euskarazko lanen ondare bibliografikoa babestu beharrari irtenbideak batera eman ahal izateko(...) arrazoizkoa da pentsatzea euskarazko ondare bibliografikoa askoz hobeki zain litekeela, Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean lege gordailua jasotzen duten liburutegiekin partzuergo bat eratuz gero. Edo bestela, partzuergorik ez balitz, itunen bidez, alderdi bakoitzaren betekizunak eta eskubideak zehaztuta.
|
|
|
Komeni izanen litzateke, beste eremu batzuetarako ere baliagarria izan daitekeen adibide bat besterik ez emateko, lankidetza handiagoa izatea Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde eta liburutegiekin, euskarazko lanen ondare bibliografikoa babestu beharrari irtenbideak batera eman ahal izateko(...) arrazoizkoa da pentsatzea euskarazko ondare bibliografikoa askoz hobeki zain litekeela,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean lege gordailua jasotzen duten liburutegiekin partzuergo bat eratuz gero. Edo bestela, partzuergorik ez balitz, itunen bidez, alderdi bakoitzaren betekizunak eta eskubideak zehaztuta.
|
|
|
Profesionalen formazioa izan da kezka nagusietariko bat gure artean, eta honek unibertsitate mailako bigarren zikloaren planteamendua ekarri du. Egun hamalau zentro ezberdinetan burutu daitezke Bibliotekonomia eta Dokumentazio ikasketak(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan aukera hori ez badago ere).
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, profesional gehienak jatorrian beste adarretatik datoz (Historia, Filologia...), gure unibertsitateak horrelako titulaziorik ez baitu eskaintzen. Horrela, bere funtzioak ongi bete ahal izateko, profesional talde hau bere kabuz eta esfortzu handiz egunero lan honetarako prestatzen ari da.
|
|
|
Hauen bidez katalogazio lanetan sortzen zaizkigun hainbat zalantza, autoritateen kontrola eta abar argitzeko bide bat aurkituko dugu.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ez dugu hau egiteko ahalbiderik, ez baitugu guztientzat oinarri izango den zentro bat (liburutegi nazionala edo guztientzat erreferentzia izan daitekeen katalogazio zentro bat).
|
|
2001
|
|
|
Izan ere, zer nolako federalismoaz mintzatuko zaizkigu nongura autodeterminatzeko eskubidearen aurka eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak —aspaldion Euskal Herriaz mintzatzea bekatua omen, Francoren garaian Euzkadiz egitea bezala— ezin duela eskumen handiagorik izan hortik aho beroz eta erdi mehatxuka esaten diguten horiek. PSE EEk horrelako buruzagiak errotik aldatu eta beren afiliatuen baitan bestelako mezuak ereiten ez dituen artean, jai dugu.
|
|
|
Bazen garaia, pentsatuko du Hego Euskal Herriko irakurleren batek baino gehiagok.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan behintzat hain ohikoa bihurtu egin den errealitate bat, iraultza gisako bat bezala da, euskal herritar ugariren ustean eta ikusmenean euskal izaeraren gotorleku gisa hartuta den Zuberoan. Ustetik izaterat alde handia dago eta euskararen alde hainbat urtez borrokatu izan beharrak —eta borrokatzen jarraitu beharrak— erakusten du mentalitateen bilakaera oso luzea dela.
|
|
|
|
Euskal
autonomia erkidegoaren bilakaera ekonomikoaazte rtuz gero bi datu azpimarragarri agertzen zaizkigu, zein baino zein nabarmenagoak. Batetik, azken hamar urteotan euskal Barne Produktu Gordina (BPG) urtero hazi izan dela Estatu espainiarrean eta Europar Batasunean baino gehiago.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak bere BPGren %1, 37 gastatzen du I+G+ I delakoan, Europar Batasunak %1, 8 eta Espainiak %0, 89 xahutzen duten bitartean. Helburua 2004 urterako Europarekiko konbergentzia lortzea da baina erronka ez da batere erraza.
|
|
|
Bai, derrigorrez onartu behar izan du Nafarroako Gobernuak euskarazko irakaskuntzak ez duela atzera bueltarik —eta bada zerbait—, baina doktrina ideologikoari kosta ahala kosta eutsiko diotela ere argi gelditu da. Nafarroaren benetako izaera esplikatu behar omen zaie, eta ez orain arte bezala,
|
Euskal
Autonomia Erkidegotik zetozen liburuek egiten zuten moduan, dotrina abertzalesabiniano deabruzalea.
|
|
|
Datu hauei bagagozkie, ELGAko Estatuen batez besteko Ezagutza inbertsioa BPGren %8 den bitartean (Digitalismo. El nuevo horizonte sociocultural, Jose B. Terceiro eta Gustavo Matfas, Madril, 2001, 223 or.),
|
Euskal
Autonomia Erkidegoarena %6 besterik ez da. Eta hori, gure herri honek hezkuntza sistema ona eta teknologia sare serioa dituelakoan...
|
|
|
Batetik, 1986 urtean euskal ikerkuntza BPGren %0, 06 zen bitartean, gaur egun %1, 2 da, hogei bider gehiago alegia. Bestetik, urte hartan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren errenta Europar Batasunarena ren %86 zen eta egun, aldiz, %100etik gora.
|
|
|
Hiru zutabe hauek helburu bakar batez: lau urtebarru
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak Europa rekiko konbergentzia teknologikoa lor dezan, BPGren %1, 7 alegia.
|
|
|
Ofizialki, elebitasunaren aldeko apustua egin zen
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan. Euskalgintzan, EAJk eta EAk, indar politiko eta giza-errealitateari begira, helburu politikoak aparkatu zituzten.
|
|
|
Neurri politikoek, edo bestela esanda, politikoek hartutako neurri exekutiboek duten balioak kontrako bidea egiteko ere balio du, ordea; alegia euskarak aurrera egin dezan. Eta baieztapen hau edozein administraziotan dabaliagarria, nola Nafarroan hala
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan. Hartu egin behar dira, ordea, neurri horiek, eta hartzeko aukera dagoenean hartu, gainera.
|
|
2002
|
|
|
PPz ez dago zer esan handirik, berauek, bai
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta bai Nafarroan, beti argi utzi baitute beren antieuskalduntasuna. Bestalde, Espainian botere zentrala daukate eta begien bistan dago Euskal Herriak lortuko lituzkeen eskumen handiagoak berek galdu lituzketela.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, 2002ko azaroaren 24an Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Legeak 20 urte bete zituen, eta bi hamarkada hauetan legez euskara eta gaztelania ofizialak izan badira ere, eta ofizialak maila berean, ez bata bestea baino ofizialagoa, eguneroko ogia da herritar euskaldunek zerbitzu publikoak jasotzeko orduaneu ren hizkuntzan egiteko aukera ez izatea.... Oraindik orain, eguneroko traba asko daude aukera berdintasunean edozein zerbitzu publiko hartzeko, haurtzaindegietan, osasun etxeetan, institutuetan, unibertsitateetan, administrazioko leihatiletan, komisaldegietan...
|
|
|
Dauden baldintzak aztertzekotan, indarrean dagoen esparru juridiko legalak arreta berezia eskatzen du. Oraintsu onartu den" LOU" delako legeak mugatzen du bereziki esparrua; lege honek eremu unibertsitarioan Autonomia Erkidegoek dituzten eskuduntza urriak ezeztatzen ditu, beren unibertsitatea kudeatzeko eskubidea kendu eta, aldi berean, autonomia unibertsitarioa murrizten du,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, zalantzarik gabe, geure berezitasun linguistikoa behar bezala lantzen eta euskara unibertsitateko hizkuntza bezala garatzen oztopatuko duelarik. Honen guztiaren aurrean botere publikoek erantzun gogor eta sendoa eman lukete, gizarte mailako eztabaida zabal eta parte hartzaile baten ondoren, geure gizarteak eskatuko ligukeen eredu unibertsitarioa garatzeko beharrezkoak diren ekimen legislat iboakeskuratuz.
|
|
|
Hariari eutsiz, hona hemen lan munduko adibide sendo bat: enplegu pribatu eta publikoaren pisu demografikoari erreparatuz, Eustatek
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko datu ezin adierazgarriagoak eskaintzen dizkigu: ‘16urte eta gehiagoko biztanleria landuna, lanbide egoerari ja rraiki’ izeneko taularen arabera, ehun alokatu edo soldatapekotik 14,1 baino ez dira sektore publikokoak (Euskal Urtekari Estatistikoa 99:
|
|
|
Gehienbat kulturaz, politikaz edo herriminez jantzita ehun urte luze iraun duen panorama hau erabat aldatu da azken hamarkadan, mundu ekonomiaren zein informazio gizartearen globalizazioaz. Gaur egun 739 dira
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko euskal enpresen nazioartekoezarpenak eta berauen kanpo inbertsioa 36,55 milioi eurotik (1991) 1.358,97 milioi eurora (1999) pasatu da zortziu rte eskasotan, 12.000 milioi euro ren esportazioak kontuan hartzeke. Arrantzale, misiolari edo iheslariak baino, enpresak dira gaur egun gure ikurrin eta enbaxada.
|
|
|
Esaldi batez, helburua Europa rekiko konbergentzia lortzea da... baita Informazio Gizartean ere. Plana, legez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari bakarrik dagokion arren, haren eragina, izatez, Euskal Herri guztian zehar sumatuko da, sareak ez baitu langarik, ez merkatuak mugarik. Are gutxiago, daitezkeen langak eta mugak euskal merkatuak murriztarazi nahi izango dituen heinean.
|
|
2003
|
|
|
O ro har,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan zinemara joan ohi den hiritarra emakumea litzateke, adinez 31 urte ingurukoa, Lanbide Heziketa edo batxilergo ikasketak ditu, familiaz erdi mailakoa, ez da lanean ari, hiru hiriburuetako batean zein 10.000 biztanletik gorako herrietan bizi da eta, batez beste, hiru hilabetetik behin edo zinemara joan ohi da.
|
|
|
Citigate Sanchis komunikazio taldeak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren enpresen artean inkesta egin du aurtengo udaberrian eta, aldez aurretik, korporazio ospea neurtzeko irizpideak zeintzuk ote liratekeen galdetu. Erantzunen arabera, honako hauek omen dira irudi ona izateko landu beharreko faktorerik garrantzitsuenak:
|
|
|
Eskola munduan zer gertatu den jakin nahi duenari, izan ere, zera azaldu behar zaio lehen lehenik: pauso handia egin dela zinez, mende laurden honetan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko irakasle jendea alfabetatzen eta euskalduntzen. Gatozen, labur beharrez, portzentaje soiletara:
|
|
|
Lau irizpide edo zutabe nagusitan oinarriturik da
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko hizkuntza politika: demokrazian, ahulenaren aldeko jokabidean, hizkuntza propioari zor zaion aitortzan eta gizarte ekimenen osagarritasunean.
|
|
|
Metro gutxira duen titaniozko museoak ere aurki ekin dio benetan erakargarria den zerbaiti, lozorroan murgiltzea besterik ez zaio falta eta. Josu Jon Imazek esana,
|
Euskal
Autonomia Erkidegora inoiz baino turista gehiago ari dela hurbiltzen. Ikusiko ditugu titaniozkoaren datuak nolakoak diren aurtengoan.
|
|
|
Ingurumena
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan: diagnostikoa 2001/ Medio ambiente en la Comunidad Autonoma del Pas Vasco:
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko aldiko airearen kalitatea/ Calidad del aire en la Comunidad Autonoma Vasca en el periodo (e). ZATIKA, Jesus; ALBIZU, Ma Victoria; MARTINEZ, Ma Dolores.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko errepideen mapa, 2001, eskala 1: 150000 [tolestua]/ Mapa de carreteras de la Comunidad Autonoma del Pas Vasco, 2001 [plegado]. (e).
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko lurraldearen antolamendurako artezpideak/ Directrices de ordenacion territorial de la Comunidad Autonoma del Pas Vasco. (e).
|
|
2004
|
|
|
• 1996ko biztanleriaren erroldak emandako emaitzen arabera finkatuko ditu derrigortasun indizeak (alegia, %40, 74) eta ez 2001ekoak emandakoen arabera (%44). Giza rtean euskalduntzeak aurrera egin badu ere,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Administrazioak ez dio horri erantzuten.
|
|
|
Sabino Arana, 1980 1980 Urtarrilaren 11n Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa osatzen dute.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko kultur kudeatzaile eta biblioteketako profesional batzuk ariko dira momentu honetan, agian, gogoeta egiten (edo jadanik bukatua izango dute). Nire aldetik, erreferentzia eta inspirazio bila, Belgika eta Quebecera begiratzea aholkatuko nieke.
|
|
|
Hau posible izango dela uste dut, nahiz eta hori hala izango dela ziurtatzeko datu ofizialik ez daukadan. Baina gerta liteke, beraz, lege aldetik euskarak derrigorrezko presentzia edukitzea
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko telebista lokalen kontzesioetan.
|
|
|
Beraz, demarkazio bakoitzeko lau telebista lokal egon daitezkeela aurreikusten du araudiak.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan guztira hamazazpi demarkazio ezarri dira, eta demarkazio bakoitzean enpresa ezberdinek kudeatutako lau telebista egon daitezkeela zehazten du arauak. Jakina, hau guztia bideragarriagoa izango da biztanle kopuru handiagoa duten demarkazioetan, hau da, hiriburuetan eta hiriburu inguruetan; eta zailagoa, noski, biztanle gutxiko eskualdeetan.
|
|
|
Laugarrenik, teknologia eta azpiegitura mailako garapenak dagoeneko bide egiten die aldaketa berriei: kablearen hedapena Nafarroan; Canal 4 eta Canal 6rentzako digital berria, ia benetako telebista autonomiko pribatubihu rtu baitira, Ikus entzunezkoaren Nafarroako Batzordearen baimenarekin analogikoan emitituz;
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan kableak, Euskaltelen bitartez, merkatu osagarri bat sortuko du telebista lokalentzat; telebista lokal digital berriak; edo hemendik urte batzuetara gertatuko den itzalaldi analogikoa.
|
|
|
Nire ustez, lokalaren esparrua ikuspuntu zabalago baten baitan kokatu behar da: euskal barne komunikazioa egituratu eta trinkotzea, oro har (Euskal Herria,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa) eta bere herrialdeetan, aldi berean ahalik eta askotarikoena, eta ezagugarriena izan dadila bilatuz.
|
|
|
Norabide horretan hainbat ekimen interesgarri susta daitezke. Helbururik garrantzitsuena —eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren kasuan gure esku dago—, Nafarroan dagoeneko egin dutenaren ildo beretik Ikus entzunezkoaren Lege bat onartzea izango litzateke (honako auziei egin lieke aurre legeak: edukiak, deontologia, kuotak, barne ekoizpenaren programazioa, berezko musika eta ikus entzunezkoaren gutxienekoak programazioan...), eta, bide batez, legearen aplikazioa gordeko lukeen Ikus entzunezkoaren Euskal Batzorde independentea abian jartzea.
|
|
2005
|
|
|
Ia gauza guztietarako balio duena. Oraintxe iritsi dira
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Parlamenturako alderdi guztiak —bat izan ezik— orain arteko hizkuntza ereduaeztabaidatu behar dela onartzera. Entzun dut euskararen aldeko aldarria instituzional franko ere.
|
|
|
Oso sintomatikoa. Demoen eta Euskal Herrian Euskaraz elkartea ren beharra ere badago Hegoaldeko EAEn eta Nafarro an. Bai,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ere bai. Hiru probintzietako kultur eragile eta euskaltzale askotxo Iparralde eta Nafarroara begira egoten da, frantsesek eta UPNk euskararen aurka egiten dituztenak harrituta eta, errukiz, misioan modura, lurralde horietako euskaldunei laguntzera joateko prest.
|
|
|
Esandakoak esanda, ez naiz bertso txar bat egiten hasiko, lehen ere gaizki errimatutako bertsoak eta poemak bai baititut, eta prosan amaituko dut, esanez, euskarazko kultura egoera txarrean dagoela Nafarroan, Iparraldean eta baita
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ere; egindako aurrerapenek, handiak izanik, ia hiltzoritik abiatu ginelako, ez baitute deus bermatzen gerora. Horregatik, EAEko gobernuak, abertzaleenak, ez badu erabaki politiko sendo eta estrategikoa hartzen, gutxi balio du abenduaren 3an Euskararen Nazioarteko Eguna ospatzeak.
|
|
|
eskala aldaketaren premia:
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren egoera. ERQUICIA OLACIREGUI, Jesus Maria.
|
|
|
Inmigrazioa eta lan merkatua:
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa, 2002 INMIGRAZIO ZUZENDARITZA (E.J.). E.J. Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
|
|
|
GGKEen komunikazio lana
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan/ El trabajo de comunicacion de la ONGD en el Pas Vasco. (e).
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan erabilera publikoa duten eraikinen irisgarritasuna: Arartekoak Legebiltzarrari egindako txosten berezia/ Accesibilidad en edificios de uso publico de la Comunidad Autonoma del Pas Vasco:
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko ekonomiari begira: lehiakortasunaren eta eskualdeen garapenaren azterketa.
|
|
2006
|
|
|
Euskal Herri osoko eta hezkuntza sare desberdinetako gehiengo zabala ordezkatzen duten gizarte zibileko eragileek parte hartzen dute egitasmo honetan. Aberasgarria da, eta nire ustez eredugarria, Euskal Herriko gizarte zibileko erakundeak eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Hezkuntza Saila elkarlanean aritzea. Egitasmo honen ekarpenen inguruan irakurketa asko egin daitezke, baina proposamenaren mamian sartu gabe, lanaren nolakatasunaren aldetik, ekarpen hauek azpimarratuko nituzke:
|
|
|
Jarraian, Euskal Herri osoan partekatzeko adosten dugun oinarrizkoa eta komuna. Espainian (eta horren barruan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan) eta Frantzian (Iparraldean) derrigorrezkoak diren curriculum ofizialak ere uztartu dira. Eta ibilbidearen alde bat osatzeko Europako eta Munduko erreferentziak jaso dira.
|
|
|
Muruak (1996) Euskal Herrian eta kanpoan bere egoitza duten argitaletxeetan Lehen Hezkuntzarako plazaratzen zituzten testuliburuak aztertu zituen eta oso argi ikusten da Euskal Herriko eta Espainiako enpresek lurraldeari, hizkuntza eta kulturari, historiari eta gizarte antolamenduari ematen dioten trataera oso desberdina dela. Kanpoko enpresen ikuspegiz Euskal Herria
|
Euskal
Autonomia Erkidegora mugatzen da.
|
|
|
liburuaren salmenta kate osoa kaltetuko luke maileguak, eta, horrekin batera, liburuaren presentzia urriagotuko luke era benetan bortitzean. Begien bistakoa da nolako gurpil zororako kondena den, liburuarentzat oro har eta euskal liburuarentzat bereziki, maileguaren bidea. b)
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko instituzioen ekimenez euskal gizartea aspaldian gauzatzen ari den hezkuntza eredu eta eduki propioen aldeko apustuarekin erabat kontraesankorra da maileguaren bidea. Izan ere, maileguak ukatu egingo dio euskal liburugintzaren sektoreari (bertako irakaskuntzari, beraz) ikasmaterialak bertan landu, ekoiztu eta garatzeko aukera.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko ikastetxeetan lehenengo aldiz sartzen diren ikasle atzerritarrek dituzten hezkuntza beharrei erantzutea da ikasle etorkinentzako Arreta Planaren helburua. Hiru eremutan sailka daitezke hezkuntza beharrok:
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan bi hizkuntza ofizial daude, eta hezkuntza sistema elebiduna da. Egoera soziolinguistikoa diglosikoa da, eta hizkuntza menderatzailea, gaztelania.
|
|
|
Hizkuntza Indartzeko Proiektuak onartu zaizkien ikastetxeak honela banatzen dira
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko lurralde bakoitzean:
|
|
|
Egungo migrazio fenomenoa orain dela gutxikoa da. Orain dela lau urte,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko etorkinak biztanleriaren %1 ziren, eta, aldiz, Espainiako Estatuko beste leku batzuetan, %8 inguru. Nolanahi ere, biztanle kopuru hori handitzen ari da, eta kanpotik etorritako ikasleak gehitzen ari dira azken urteotan.
|
|
|
Etorkinen integrazioa ahalik eta erosoena izatea nahi baldin badugu, gizartea eta eskola horretarako prestatu beharrean aurkitzen gara.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan diru publikoz sostengatutako ikastetxe guztiek hartu behar dute beren gain ikasle etorkinen harrera eta integrazioa, oinarrizko egitekotzat hartuz. Hori da egungo gizarteak herrialde aurreratuei eskatzen diguna eta Euskadiko hezkuntza komunitateak ezin die hutsik egin.
|
|
|
Ikus dezagun
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko taula, eta bertan ohartuko gara ikasle magrebtarrak, latinoamerikarrak eta Ekialdeko Europakoak ikastetxe publikotan modu nabarmenean eskolatzen direla. Bitartean, Europako Batasuneko ikasleak nagusiki ikastetxe pribatutara zuzentzen dira.
|
|
|
Etorkin taldeen beharrei egokitutako euskara ikastaroak dira, mintzamenean oinarrizko maila eskuratzeko eta gizartean integratzeko diseinatuak. AISA harrera ikastaro horiek HABEk antolatu ditu, Etxebizitza eta Gizarte Gaietarako Saileko Immigrazio Zuzendaritzarekin lankidetzan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan bizi diren etorkinentzat.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa
|
|
|
Bestalde, urriaren 1eko 228/ 2002 Dekretuak,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko unibertsitatez kanpoko irakasle funtzionarioen lan baldintzak arautzen dituen hitzarmena onartzen duenak, bere 6 artikuluan hainbat bide irekitzen ditu:
|
|
|
1995 ikasturtean Bizkaian egindako esperientzia pilotuaren balorazio positiboak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko beste lurraldeetara hedatzea ekarri zuen 1996 ikasturtean. Honako bi helburu nagusi hauek lortu ziren:
|
|
|
228/ 2002 Dekretua, urriaren 1ekoa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko unibertsitatez kanpoko irakasle funtzionarioen lan baldintzak arautzen dituen hitzarmena onartzen duena (EHAA 204,).
|
|
|
Hizkuntzak eta alderdi politikoak. Diskurtso linguistikoak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan. GOIRIGOLZARRI GARAIZAR, Jone.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko baso suteetarako larrialdi plan berezia. 2016ko bertsioa/ Plan especial de emergencias por riesgo de incendios forestales de la Comunidad Autonoma Vasca.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko baso suteetarako larrialdi plan berezia. 2016ko bertsioa/ Plan especial de emergencias por riesgo de incendios forestales de la Comunidad Autonoma Vasca.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Lehiakortasunari buruzko 2017ko txostena. Eta bihar?.
|
|
2007
|
|
|
Proiektu honen babesleak hauek dira: Fundacion BBVA,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko aurrezki kutxak (BBK, Kutxa eta Vital) eta Euskal Herriko eta Deustuko Unibertsitatea. Kontseiluaren partaideak hauek dira:
|
|
|
Euskal Herrian editatutako programa interaktiboz osatutako liburutegi birtual bat da, multimedia aurkezpenak erabiltzen dituena. CiberBiblioko edukiak interes orokorrekoak dira, betiere
|
Euskal
Autonomia Erkidegokoak. Zerbitzu hauek eskaintzen ditu:
|
|
|
• Euskal Kultura prentsan (Eusko Ikaskuntza) (www.euskomedia.org/cultura?idi=eu). 1900 eta 1975 bitarteko
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren, Nafarroako Foru Erkidegoaren eta Akitaniaren gaineko prentsa berriak.
|
|
|
1) euskararen aldeko hizkuntza politika publikoa eta hitzartua osatzea, zehaztea eta obratzea eta 2) behar diren finantza baliabideak bermatzea, bere egitasmoan dauden ekintzak gauzatzeko. Bere aldetik, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren egitura finkatzen duen Dekretuaren arabera, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzari dagokio Eusko Jaurlaritzak euskararen erabilera normalizatzeko bideratu behar duen politika giltzatu eta jarraitzeka eta, gai horren inguruan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko administrazio publikoek erabili beharreko irizpideak ematea.
|
|
|
Eta zer esan Euskararen Legeaz? Lehenik eta behin,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen legea dela zehaztu behar, askotan, utzikeria zabarrez edo ahaztura harroz, Euskal Herri osoa Ibarretxeren pean balego bezala aritzen baitira (baikara?) batzuk, edo hiru probintziotatik kanpo beste Euskal Herririk ez balego bezala.
|
|
|
Azken 24 urteotako bilakaerari begira,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan A eredua (gaztelaniazko eredua) %48tik %7ra pasatu da 1983 eta 2004 ikasturteak bitarte (Eustat, 2006). 2003 urteko matrikulazioa honakoa izan zen:
|
|
|
4 Horren adibide dira, esaterako, Kataluniako eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Autonomia Estatutuak aldatzeko lege proposamenak; Kataluniaren erabakitzeko eskubidearen alde sortu den herri ekimena; Nazio Eztabaidagunea; Udalbiltza/ Udalbide...
|
|
2008
|
|
|
12 Xabier Aierdi (2006): "
|
Euskal
Autonomia Erkidegora datozen etorkinen hizkuntz eta kultur integraziorako bideak", Hizkunea (www.euskara.euskadi.net).
|
|
|
1) Harrera gizartearen egoera soziolinguistikoa. Jakina denez, Euskal Herriak bi hizkuntza ditu (euskara/ gaztelania; euskara/ frantsesa), eta hizkuntza horiek estatus politiko ezberdina dute, lurralde administratiboaren arabera(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan koofiziala da, Nafarroan iparrean bakarrik da koofiziala eta Ipar Euskal Herrian ez dauka estatus hori). Euskara hizkuntza gutxitua da:
|
|
|
2006ko datuen arabera, Euskal Herriko 16 urte edo gehiagoko biztanleen %25, 7 elebiduna zen, %15, 4 elebidun hartzailea eta %58, 9 erdaldun elebakarra.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa zen herrialde euskaldunena, bertan biztanleen %30, 1 elebiduna zen, %18, 3 elebidun hartzailea eta %51, 5 erdaldun elebakarra. 2006ko datuen arabera 557.600 elebidun zeuden, 1991n baino 138.400 gehiago.
|
|
|
Esanak esan, bizitzen ari garen garai honetan, beharrezkoa da unibertsitate proposamena berriz hausnartzea eta etorkizunera begira planifikatzea, hori guztia, ezagutzaren gizartean lehentasunezko posizioak bilatzeko eta, azken batean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko biztanleen bizi kalitatea hobetzeko. Ea GHEEren baitan bultzatzen ari diren aldaketek hori lortzea errazten duten.J
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari dagokionez, erakunde politiketan unibertsitateen zeregin estrategikoa aitortu izan da. Horren adibidea dugu, besteak beste, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren 2010 Plana, EAEko gizarte eta ekonomia berrikuntzaren bigarren aldiaren oinarritzat unibertsitatea jo baitzuen.
|
|
|
Legearen 2 artikuluaren arabera, euskal unibertsitate sistema
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan egoitza duten unibertsitate guztiek osatzen dute, eta etorkizunean, Eusko Legebiltzarrak sortzen edo onartzen dituenak ere atxikiko zaizkio. Sistemaren baitan, halaber, euskararen kultura eremuaren baitan dauden beste lurralde batzuetako unibertsitate erakundeekiko harremanak eta lankidetza sustatuko dira.
|
|
2009
|
|
|
Hego Euskal Herriak ere hainbat ezaugarri konplexu ditu, 1659 urteko banaketa primarioak izandako eragina gainditu eta larriagotu egiten dutenak. Frankismoa desagertu eta egungo ordena juridikoa indarrean ezarri zenetik, euskal lurraldea lau probintziatan eta bi eskualde autonomotan(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako Foru Erkidegoa) banatu zen. Banaketa hori 1978ko Konstituzioan eta Autonomia Estatutu banatan oinarritua da, eta fenomeno kontraesankorren sorburua izan da.
|
|
|
bolada batean behintzat, atzerapausorik ematen ez bada, gaitz erdi. Hala ere, gobernua hasi besterik ez da egin, eta udaletxe nahiz diputazioetara ere oraingo formula zabaldu daiteke aurki; beraz ulertzekoa da euskaltzale jendea erne egotea, eta beldur izatea ere bai,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ez ezik, baita Nafarroa eta Iparraldean ere, hango elkarteentzako dirulaguntzak zertan geldituko diren.
|