|
2005
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean.
|
Esate
baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'.
|
|
|
Jakintza esparru edota gai bakarra hartuta, batetik, estilo desberdinak behar dira komunikazio idatzirako eta mintzaturako eta, bestetik, igorlearen eta hartzailearen ezaugarrien arabera.
|
Esate
baterako, mota desberdinetako testuak behar dira lehen hezkuntzan, bigarren hez kuntzan eta unibertsitatean; era berean, desberdinak izan lukete adi tuek beren artean trukatzen dituzten testuek eta adituak ez diren hiztunei zuzendutakoek, eta jakina, desberdinak izan behar dute sendagile batek gaixoekin mintzatzen denean erabiltzen duen hizkerak, medikuntza biltzar batean bere lankideen aurrean a... Euskaraz erregistro hauek guztiak landu beharrekoak dira, hizkuntza osasuntsua izanen badugu eta zenbait alderditan horiek guztiak elkarrekin aldatu badute ere, beste alderdi batzuetan aldendu egingo dira estilo aniztasunaren mesedetan29. Hizkuntza bat beste baten eraginaren pean bizi denean, ahultzearen diagnosia egin ahal izateko ezinbestekoa da ondo bereiztea hizkuntza menderatzailearen sistemak eragindako aldaketak eta sistema horrek eragindakoak ez diren aldaketak.
|
|
|
den atzizki moduko zerbait aurkitzea espero dezakegu euskaraZ43?
|
Esate
baterako, pre aurrizkiak modifikatzaile modura jokatzen du prejuicio hitzean, beharrezko datuak izan aurretik egiten den juicio mota adierazten baitu hitz honek eta horren parean aurreiritzi dugu euskaraz. Prehistoria hitzean aldiz, pre aurrizkia da hitzaren burua, ez baitu historia mota bat adierazten historiaren aurreko garaia baizik.
|
|
|
Edonola, euskararen jokabideaz ohartu ez ezik, zenbait osagairi balio berriak ere eman dizkiegu.
|
Esate
baterako, izen elkartuen mugatzaile berezitzat hartu ohi diren gain bezalako osagaiak gero eta hurbilago daude aurrizki bihurtzetik44 eta gainera, lehenago lekua baizik adierazten ez bazuten ere (gainjantzi, gaingune), egun intentsitatea ere adierazten dute zenbait hitzetan (gainzama) 45. Aldaketa hauek euskara erabilera berrietara egokitzeko beharrak eragindakoak dira eta euskara ahuldu gabe aberastu egiten dutela pentsa dezakegu.
|
|
|
Azkenik, euskara komunean ia sinonimoak diren atzizkien arteko ñabardurak aintzat hartuz, ikuspegi funtzionaletik oso egokiak diren sailkapenak lortu ditugu batzuetan.
|
Esate
baterako disolbakor > disolbagaitz > disolbaezin sail kapena oso baliagarria dugu kimikan, erabilera komunean irakurgaitz eta ira kurtezin hiztun askorentzat sinonimoak badira ere.
|
|
|
Bestetik, Euskaltzaindiak kapela hitza kapelu hitzaren aldean hobetsi du, baina hobespen hori hitz horretatik zabalkuntza semantikoaz lortzen ditugun terminoetarako ere balio al du?
|
Esate
baterako kapela polar eta kapela zona egin behar al ditugu Geologian, edo, hurrenez hurren polar cap!
|
|
|
Parisko kargu politikoak lanik gabe uzten zuen egunetan linguistikako ikerketak egiten ari izan zen.
|
Esate
baterako, berak idatzitako papertxo baten
|
|
2021
|
|
|
Aurreko atalean genioenez, literatur itzulpenen kalitateak gora egin duenez eta kontsakrazio agentzien bidez langintzaren eta produktuen estatusa goratu direnez, literatur itzultzaileen eta itzulitako literaturaren irudia gero eta positiboagoa da; hala ere, badirudi itzultzaileari berari kosta egiten zaiola agertzea eta lehen planoan ikusgai egotea.
|
Esate
baterako," Literatura Unibertsala" bildumako paratestuak aztertu ondoren frogatu ahal izan genuen itzultzailea bera izan ohi dela hitzaurrea idazten duena (Ibarluzea, 2014), baina bildumako 152 hitzaurreen irakurketak beste ondorio bat ere azaleratzen du: itzultzaileak inportatzen duen literaturaren kontsul gisa jarduten duela, itzulitako autorearen eta lanaren inguruko zehaztasunak ematen dituela oro har, testuinguruan kokatzen duela itzulitako lanaren jatorria eta garrantzia, baina oso gutxitan aipatzen duela itzulpenari buruzko auziren bat.
|
|
|
Larramendik esan zuen, bada," ezinezkoa gainditua" (bere gramatika da El Imposible Vencido), bada, nik Obabakoak itzuli nuenenan, inoiz adierazi dudanez, ezinezkoa izan zen ia, osasun asko galdu nuen.
|
Esate
baterako, zatitu eta eman nien niretzat irakurle zirenei, lagun batzuei, eta etorri zitzaizkidanean itzulpenak... gaixotu egin nintzen ikusita nola zeuden itzulita. Egin behar izan nuen lan oso sakona.
|
|
|
Euskaratik egindako itzulpenei dagokienez, testuen arrakastaren erakusgarri darabiltza Aldekoak.
|
Esate
baterako, Jose Azurmendiren Espainolak eta euskaldunak lanaren harrera onaren (233) zein 100 metro nobelaren garrantziaren erakusgarri aipatzen ditu bi lan horien gaztelaniazko itzulpenak (233; 261).
|
|
|
Mendiguren Elizegiren lanean erreproduzitu egiten dira itzultzaileen inguruan dabiltzan zenbait irudi eta estereotipo.
|
Esate
baterako, protagonista ohiturik dago arazo pertsonalak bere golkorako gordetzen, ez du inoren errukirik maite, inoren ahotan ibiltzea gorroto du. Hala ere, barruan gordetakoak barruan darabiltza pol pol, ezin lasaituta.
|
|
|
garai jakin bateko adierazle direlako eta aldaera dialektalen lekukotasunak direlako.38 Beste historiografo batzuen aldean, aldaketak dakartza itzulitako testuei eskainitako tarteari eta tratamenduari dagokienez; izan ere, saiatzen da ordura arteko ikuspegitik apur bat aldentzen.
|
Esate
baterako, testu erlijiosoen itzulpenak aipatu egiten ditu soilik, eta tarte luzeagoa eskaintzen die, oro har, bestelako generoetako testuen itzulpenei. Ildo horretan egiten ditu" praktika interdialektal" izendatzen dituen barne itzulpenei buruzko aipamenak, hots, hizkuntza beraren barruan aldaera edo dialekto batetik bestera egiten diren itzulpenei buruzko aipamenak:
|
|
|
Kritika publikoak eta autoreak berak itzulpenarekin lotuta aurreko pasartea nabarmendu dugun arren, badaude itzulpengintzari lot dakizkiokeen bestelako aipamenak eta aztarnak liburuan.
|
Esate
baterako, liburutegi baten historia laburbilduko duten argazkien bila ari direlarik, hiru argazki bertako hiru liburu bereziri egin behar zaizkiela argi du arduradunak:
|
|
|
Nola sortzen da talde bat?
|
Esate
baterako, talde ordezkatu, erakundetu eta balioetsiak mobilizazioen eta forma emate sinbolikoen fruitu dira Geayren ustez (2004), eta lotura dute, ezbairik gabe, gizarteeta ekonomia baldintzekin; alabaina, prozesu bakoitzak eragin zehatzak ditu talde zehatzetan eta gizartean. Talde profesionalen sorreraz ari garela, adibidez, estatutuak gehitzeak edo inposatzeak dakartzan ondorioak aztertu behar dira, edo hierarkiaren antolaketa eta unibertso profesionalaren egitura (Geay, 2004:
|
|
|
Posizio bakoitzari harreman jakinak dagozkio, anbiziokoak edo etsipenekoak.
|
Esate
baterako, halako argitaratzaileak halako idazleaz duen irudia edo idazle batek argitaletxe jakin batean publikatzeari ematen dion garrantzia (edo garrantzirik eza) funtsezkoa da sortzailearen eta argitaratzailearen arteko harremanean eta ekoizpenari emandako balioan. Hala, hautuek, bokazioek, argitaratzailearen markek, hitzaurregileek... balio eta posizio jakin bat esleitzen diote lan jakin bati (Bourdieu, 1984:
|
|
|
gauza jakina da euskal literatura itzuliaren barne eremuaren bilakaerari eragiten dioten gertakariak ez direla isolatuak, elkarri loturik daudela, hots, eremuaren beraren bilakaera botere hartze eta botere uzte jakinen bidez gauzatzen dela, eta eremutik kanpo zein eremu barruan gertatutako posizio aldatzeek eragin dutela autonomizazioa.
|
Esate
baterako, estatus edo eskumen jakin batzuk lortzeko, bestelako eskumen zein botere edo aginte esparru batzuk galdu dituzte itzulpengintzari lotutako zenbait eragilek 1970eko hamarkadaz geroztik; alegia, erakunde eta akademiak ez dira ezerezetik sortu, eta egonkortu eta profesionalizatu gura zuten itzultzaileek egindako hautu eta hartutako erabakiekin lotzekoak dira, besteak beste, itzulpenari lot... Bada, bilakaera horren arrazoiak ikusarazten ahaleginduko gara.
|