|
2023
|
|
|
legeak duen erabateko nagusitasuna, legearen kasuan dena baitago idatziz araututa.
|
Egin
eginean ere, lege erreserbaren printzipioak eta Finantza administrazioa lotzen duen legezkotasun printzipioak modu nabarian oztopatzen dute ohitura Finantza zuzenbidearen iturri izatea.
|
|
|
Argiago esateko, zerga egitatea gauzatzeak ez du tributu betebeharra sortzen, baina gauzatze horrek Administrazioak tributu prestazioa eskuratzea justifikatzen du, sarrera edo eskuratze hori lortzeko erabili behar diren prozedurak gorabehera.
|
Egin
eginean ere, sarrera hori lor daiteke osorik ala zati batezzerga egitatea gauzatzeaz batera, geroago (likidazio egintza burutu ostean), edota aurretiaz (PFEZn bezala, atxikipen eta zatikako ordainketak direla bide).
|
|
|
Ezaugarri horrek bereizten ditu, hain zuzen, zerga egitatea eta tributu arauak izan ditzakeen egitezko gainerako kasuak.
|
Egin
eginean ere, egitezko gainerako kasuetatik beste betebehar edo eskubide batzuk sor daitezke, baita Ogasun publikoari ordainketak egitekoak ere, zerga egitatearekin lotuta edo zerga egitatea kontuan izan gabe. Horregatik, oso garrantzitsua da tributu bakoitzak bere zerga egitatea argiro zehaztea, zerga egitatea gauzatu arte ez dagoelako zergapetzerik, nahiz eta gainerako egitezko kasuak burutu eta partikularren pentsutan beste betebeharrak sortu izan.
|
|
|
Analogiak ez du ezer berririk sortzen, printzipio juridikoen garapena besterik ez baita erakunde hori; printzipiook antolamendu jakin batean nahitaez dauden heinean, berez dute nolabaiteko arauzko balioa.
|
Egin
eginean ere," lege erreserba" adierazmoldearekin Zuzenbidearen iturriei dagokien arazoa aipatu nahi izan da, eta analogiaren bidezko integrazioaren arazoa esparru desberdin batean kokatzen da. Horrenbestez, analogia debekatuta egongo litzateke zerga egitateari, salbuespenei eta hobariei dagokienez, horixe baita TFAOen 13 Artikuluak (eta TLOren 14 Artikuluak) beren beregi xedatzen duena, sensu contrario.
|
|
|
Nolanahi ere, horrek ez dio kalterik egiten Konstituzioaren 14 artikuluko tratu berdin tasunaren printzipioari edo Konstituzioaren 28 artikuluko sindikatu askatasunari; izan ere, horrek ez du esan nahi ordezkaritza handienekoak ez diren sindikatuek sindikatu ekintza eragingarririk ezin dutenik gauzatu.
|
Egin
eginean ere, halako sindikatuei LELTBren 46 artikuluko erregelak bere horretan aplikatuko zaizkie.
|
|
|
Kasu horretatik kanpo, ordea, negoziazio kolektiboa ez da oinarrizko eskubidea, eta ondorenez, lege organikoak arautu beharrean, lege arruntak arautu behar du.
|
Egin
eginean ere, LELTBren III. tituluak, alegia, lege arruntak arautu du.
|
|
|
|
Egin
eginean ere, jurisprudentziarekin bat etorriz, legeak ezarritako muga, egunean 9 lanordutik gora lan ez egitekoa, edo hitzarmen kolektiboak ezarritakoa, gaindituz egiten diren orduak aparteko orduak dira [ikusi 1992ko abenduaren 22ko (40/ 1992 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa eta 2000ko irailaren 18ko (1696/ 1999 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Urteko gutxieneko 14 jaiegunek aginduzko zuzenbidearen gutxienekoa eratzen duten heinean xedaezinak dira eta gutxieneko hori ezin aldaraz daiteke banakako akordioaren edo akordio kolektiboaren bidez.
|
Egin
eginean ere, eskubide horrek oinarri du atsedenaldia izateko bermea, bai eta ziurtatzea ere, langileek gizarte osoarekin ospatzea zenbait jai edo gertaera, erlijiosoak, zibilak edo laikoak [ikusi 2001eko martxoaren 13ko (2001/ 3178 JB) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
|
Egin
eginean ere, LELTBk lan baldintzak aldarazteko 3 erakunde arautu ditu, horien garrantzia kontuan hartuz (horietako batzuk enpresaburuaren ius variandi delakora biltzen dira, eta beste batzuk ez):
|
|
|
(d) Azkenik, enpresaburuak prebentzio faseak amaitu behar ditu auditoretza batekin.
|
Egin
eginean ere, auditoretza prebentzio sistema osoa eta, bereziki, enpresan ezarri den antolaketa ereduaren eragingarritasuna ebaluatzeko tresna da.
|
|
|
langileak lehenengo obeditu behar du eta gero erreklamatu ez zilegitzat jotzen duen agindua.
|
Egin
eginean ere, langileak ezin ditu bere eginbeharrak zehaztu. Aginduak bete ezean, halaber, langilea zehatu edo kaleratu daiteke.
|
|
|
Zalantzagarri da, ordea, harreman horiek arruntak ala goi zuzendaritzakoak diren.
|
Egin
eginean ere, zalantza hori argitzeko kasu zehatza hartu da kontuan [ikusi 1998ko otsailaren 19ko (4529/ 1997 errek. zk.) Madrileko ANE, 4 Salakoa; 2005eko maiatzaren 12ko (9246/ 2005 errek. zk.) Kataluniako ANE, 4 Salakoa]. Aitzitik, arbitroak ez dira kirolari profesional gisa hartuko [2000ko martxoaren 9ko (106/ 2000 errek. zk.) Valentziako ANE, 4 Salakoa], ezta masajistak ere [2004ko apirilaren 7ko (2004/ 191519 PROV) Nafarroako Lan arloko jurisdikzioko epaia, 7 Salakoa].
|
|
|
Arauak adierazi du amateurra dela gastuen konpentsazioa jasotzen duena, baina definizio horrek" amateur" kontzeptuaren ikuspuntu osagabea eskaintzen digu.
|
Egin
eginean ere, zaila da kirolari amateurrak definitzea, segurtasuna eta ziurtasuna eskaintzen duten ezaugarriekin. Eta arazorik handiena ez da kirolari amateurraren definizioak izan ohi dituen hutsuneak, kirolari profesionalaren kontzeptutik bereizteari dagokionez, ezpada kirolari amateurraren eta kirolari profesionalaren artean aspaldi sortu zela" amateurrismo marroi" deritzona:
|
|
|
Ius variandi delakoa da zuzendaritza ahalmenaren agerpen nagusietako bat.
|
Egin
eginean ere, honetan datza: enpresaburuak duen ahalmena, alde bakarrez aldatzeko kontratatutako lan prestazioaren edukia eta inguruabarrak, halakoak egokitzeko enpresaren jardunbideak behar dituen antolaketa beharrizanei.
|
|
|
(c) Ordenagailua behar bezala erabili dela, edo ezarritako xedeetarako erabili dela egiaztatzeko etorkizunean baliatuko diren teknikei buruz.
|
Egin
eginean ere, enpresak prebentzio neurriak hartu ahal izango ditu, esaterako, iragazkiak ezarriz interneterako zenbait konexiori begira [ikusi 2009ko ekainaren 11ko (311/ 2009 errek. zk.) Gaztela eta Leongo/ Burgoseko ANE, 4 Salakoa].
|
|
|
Bada, 1 gaian aurreratu bezala, lan zuzenbidean benetako sistema eratzen da alokairuaren gainean; sistema hori dela eta, enpresaburuaren eta langilearen arteko alokairu harremanez hitz egin ohi da.
|
Egin
eginean ere, alokairu sistema horren edukiari eta horrek eratorritako harremanei erreparatuko zaie jarraian.
|
|
|
Horrela, inorentzako zerbitzu emateak banakakoak eta pertsonalisimoak badira ere, ezerk ez du eragozten enplegatzaileak bere enplegatuei, une jakin batean, galdatzea zerbitzuak modu kolektiboan ematea; izan ere, horrek ez du desegingo lan loturaren banakako izaera, lan kontratuak indarrean jarraituko baitu.
|
Egin
eginean ere, langile horiek une jakin batean baino ez dute batera jardungo, kasuan kasuko zereginak hala behar duelako (Fernandez Costales Muñiz). Ondorenez, batera lan egingo duten langileen banakako lan kontratuak bere horretan jarraituko dute, ez dute indarrik galduko; baterako lanak enpresaren barne egituran du eragina eta ez kanpora begira (Rodriguez Piñero).
|
|
|
Hartara, jarduera horiek gauzatzen dira merkataritza izaerako kargu organiko bat izateagatik bakarrik, eta, ondorenez, ez dute izaera profesionalik (adib. jarduera horretara biltzen dira Kontseiluko bileretara joatea, botazioetara joatea, aktak sinatzea, Kontseiluko eztabaidetan parte hartzea, Kontseiluak sozietatea ordezkatzen duen ekitaldietan agertzea, gai batzuen inguruko zirriborroak prestatzea gerogarrenean eztabaidatzeko...).
|
Egin
eginean ere, kontseilariak edo administrariak sozietatearekin dituen harremanak sortzen dira goi agintea duen organoak (batzak edo batzarrak) egindako izendapenaren ondorioz. Harremanok merkataritza izaerakoak dira, eta, ondorenez, horiei merkataritzako arauak aplikatzen zaizkie, bai eta alderdiek itundutakoa ere, betiere, itundutakoa ez badoa aginduzko arauen aurka [1992ko abenduaren 30eko (1196/ 1991 errek. zk.) AGE, 2 Salakoa].
|
|
|
Edu horretan, datuak suntsituko dira, gehienez ere, datu horiek jaso eta hilabeteko epean, salbu eta datuok gorde behar direnean egiaztatzeko pertsonen osotasunaren, ondasunen eta instalazioen aurkakoak diren egintzak gauzatu izana.
|
Egin
eginean ere, halako kasuetan, irudiak edota soinuak agintaritza eskudunaren esku utzi dira, gehienez ere, 72 orduko epean, grabazioaren berri izan denetik.
|
|
|
|
Egin
eginean ere, lan kontratuaren eta lan zuzenbidearen arteko lotura erabatekoa da. ALONSO OLEAren hitzetan" lan kontratua da lan zuzenbidearen funtsezko erakundea; lan kontratua da lan zuzenbidearen oinarri eta arrazoi; lan zuzenbidea autonomia propioa duen diziplina juridikoa da, lan kontratuarengatik".
|
|
|
|
Egin
eginean ere, mendekotasuna ala independentzia dagoen aztertu behar da, egon dagoena lan kontratua (merkataritzako ordezkarien lan kontratu berezia) ala merkataritzako kontratua (agentzia kontratua) den erabakitzeko. Hori berori ondorioztatzen da 12/ 1992 Legetik, hurrengoa xedatu duenean:
|
|
|
zantzu hori baliatzeak berarekin dakar egiaztatu beharra bekadunak gauzatu beharreko zereginak bat datozela bekadun horren ikasketekin eta titulazioarekin.
|
Egin
eginean ere, zeregin horien helburua izan behar da bekadunak prestakuntza eskuratzea; zereginok gauzatzean, bekadunak lortu behar du hezkuntza esparruan aldez aurretik eskuratutako prestakuntza, teorikoa nahiz praktikoa, aberastea bihar etziko lanbideari begira [ikusi 2003ko maiatzaren 19ko (1681/ 2003 errek. zk.) Madrileko ANE, 4 Salakoa].
|
|
|
azken ñabardura honek ahalbidetzen du langile autonomoa aldi berean izatea lan enpresaburu.
|
Egin
eginean ere, enpresaburu txikia hartzen da kontuan. Gainera, arauak ezer ez dioenez, ezerk ez du eragozten langile autonomoak kontraten eta azpikontraten araubidera jotzea bere bezeroekin berbatutako jarduera gauzatzeko.
|
|
|
Edozein kasutan, lanaldia baldintzatuta gera daiteke, langileak duen eskubidearengatik, familaeta lan bizitza uztartzeko.
|
Egin
eginean ere, LELTBren 34.8 artikuluarekin bat etorriz, langileek eskubidea dute lanaldiaren iraupena eta banaketa direla-eta egokitzapenak eskatzeko, lanaren denbora antolaketan eta lana egiteko moduan, euren lana distantziara egitea barne, familiaeta lan bizitza uztartzeko duten eskubidea eragingarri egiteko. Dena den, egokitzapen horiek arrazoizkoak eta proportzionalak izan behar dute langileen beharrizanei eta enpresak dituen antolaketaeta ekoizpen beharrizanei dagozkienez.
|
|
|
Esangura horretan, kapitalismoaren akatsak salatu zituen, gizarteko gaitzen eragile nagusi gisa, eta, konponbideen artean, sozialismoa baztertu zuen.
|
Egin
eginean ere, gizarte aldaketarako lankidetza printzipioaren aldeko apustua egin zuen, klaseen arteko borrokaren ordez.
|
|
|
Arau mordo hori gorabehera, duda mudarik gabe, garai horretan nabarmendu behar dira lan arloan espezializatuta sortu ziren erakunde garrantzitsuak.
|
Egin
eginean ere, erakunde horiek lan zuzenbidea sortzeko oinarriak ezarri zituzten.
|
|
|
Bestalde, inorentasunari dagokionez, nahiz eta inguruabar batzuen arabera berau ahuldu daitekeen, hala nola, motozikleta edo eskuko telefonoa banatzailearenak izateagatik, Auzitegi Gorenak ulertu du badirela bestelako inguruabar batzuk inorentasuna indartzen dutenak.
|
Egin
eginean ere, Auzitegi Gorenak irmotasun osoz adierazi du hurrengoa: " inorentasuna dago ekoizpen bideen titulartasunean, nabari nabaria baita plataforma digitalak duen garrantzi ekonomikoa, langilearen baliabide materialekin alderatuta.
|
|
|
Monasterio askok ere zentsu erregimena baliatu zuten subjektu partikularrei finkak uzteko.
|
Egin
eginean ere, finka horietan bizitzeko eta finkok lantzeko baimena ematen zieten, urte askotarako, baita belaunaldi batzuei begira ere, kontribuzio baten truke, gehienetan, gauzetan egiten zena. Egonkortasuna zen babes teknikarik onena.
|
|
|
Halatan, ikasleek kasuan kasuko gaitasun orokorrak eta bereziak eskuratu behar dituzte, jakitate teorikoak horien araberako praktikei lotuz.
|
Egin
eginean ere, ikaslea da ikasketa prozesuko protagonista nagusi, bere parte hartzea, dedikazioa eta konpromisoa ezinbesteko baitira. Azken buruan, gaur egungo ikasketa planek eskatzen duten diziplinaren eta metodologiaren ondorio da hori.
|
|
|
Nolanahi ere, gaur egun, adar horiek gainditu egiten dute lan kontratuaren aplikazio esparrua.
|
Egin
eginean ere, gaur egun, adar horietara biltzen dira, lan kontratutik kanpo, kontratu zibilen, merkataritzako kontratuen edo kontratu administratiboen bidez zerbitzuak ematen dituzten subjektuak.
|
|
|
Estatuko eta autonomia erkidegoen arauen arteko lotura ez da hierarkian oinarritzen, ezpada eskumenetan.
|
Egin
eginean ere, arau horien artean sor daitezkeen gatazkak eskumen gatazkak dira. Ondorenez, argiro bereizi behar dira lan legegintzaren eta Gizarte Segurantzaren esparruko eskumenak.
|
|
|
|
Egin
eginean ere, MONTOYA MELGARrek adierazi bezala, printzipio horrek eragingarritasuna galdu du, langileen interesak defendatzea gero eta gehiago autobabes kontua delako, eta ez horrenbeste langileen alde egiteko edo legerian jasotako filantropia kontua.
|
|
|
(e) Espedienteak ebaztea.
|
Egin
eginean ere, Administrazioak kasuan kasuko ebazpenak emanez ebatzi behar ditu espediente guztiak, alegia, enpresak baimenen bat edo laguntza nahiz onuraren bat eskatzeko Administraziora jotzearen ondorioz sortutakoak.
|
|
|
CARNELUTTIrekin bat etorriz," hitzarmen kolektiboa da gorputzez kontratu eta arimaz lege".
|
Egin
eginean ere, ituna izanik, eragingarritasun arauemailea du. Zehatzago, hitzarmen kolektiboen eragingarritasun arauemailea dela eta, bi hitzarmen mota bereiz daitezke, hots, estatutu izaerakoak eta estatutuz kanpokoak.
|