|
2013
|
|
|
Baina, hala eta guztiz ere, euskaldunok zer ikasi handia dugu liburu honetan.
|
Besteak
beste, hau: gaur egun. Frantzia?
|
|
|
|
Besteak
beste dio artikulugileak ezezaguna dela hark euskararen alde egindako lana, eta gainera giltzarri izan zela euskararen aldeko borrokan 50eko eta 60ko hamarkadan. Ez nator bat; ez ezezaguna izan da, baizik eta oso ezaguna, nagusiki fama kaskarrekoa, euskalgintzan norbait izan ziren euskaltzale gerra galtzaileen artean?
|
|
|
Hau ez da aroen mitoaren iturri klasikoen berri emateko tokia.
|
Besteak
beste, Yates eta Armasen liburuetan iturri horien berri eta azalpen ugari bildu da, XVI XVII. mendeetako monarkiek eta haien egitasmo inperialek urrezko aroaren mitoari emandako erabileraren harira (Yates, 1999; Armas, 1986).
|
|
|
Liburuaren lehen irakurleek ere halaxe hartu zuten.
|
Besteak
beste, Andima Ibiñagabeitiak egin zion iruzkin kritikoan liburuaren balio aldarrikatzaile hori ikusi zuen, eta bere ustez, liburuaren alderdi kaskarrak zirenak aipatu ondoren, honela amaitu zuen:
|
|
|
Egiaz menpeko ez izateko diskurtso legitimatzaileak ibilbide luzea du gure artean.
|
Besteak
beste, eta aipaturikoez gain, apologista izendapenetik kanpo ikusi ohi ditugun idazleek ere horren arrasto nabariak erakusten dituzte. Hala, Pizkunde garaian Jose Ariztimuño. Aitzol, ek La muerte del euskeraizeneko saiakera argitaratu zuenean Migel Unamunoren nahiz Pio Barojaren erasoei erantzunez, aipatu zituen argudioen antz antzekoak etorri zitzaizkion gogora Santi Onaindiari ere bere hitzaurrean.
|
|
|
Aldi hori deskribatzerakoan, baldintza berrietan narratibaren garapenak ezagututako abantailak jasotzen dituzte kritikoek.
|
Besteak
beste, Joseba Gabilondoren Nazioaren hondarrak (2006) liburua aipatu ahal izango genuke ikuspuntu honen garatzaile gisa, edota Maria Jose Olaziregi (2011), zeina honako ondorioetara heldu zen poesiak Pizkundean zehar eta Trantsiziora arte izaniko zentraltasunaren galera azaltzerakoan:
|
|
2014
|
|
|
Bestalde, 12 taulan ikus daitezke titularitate eta eredu desberdinetako ikastetxeen emaitzak.
|
Besteak
beste, aipatzekoa da A eredu publikoan ikasleen heren bat hasierako mailan gelditzen dela gaztelanian, eta euskaran, berriz, ikasleen %95 baino gehiago dagoela maila murritz horretan; ageri agerian da A ereduaren emaitzen gutiegia euskarazko gaitasuna garatzeari dagokionez. eredu publikoan bi heren gelditzen dira hasierako mailan euskaraz, eta laurden bat baino gehixeago gaztelanian (%27, 5).
|
|
|
Euskaltzaindiak Iker eta Jagon sailen bidez egiten die aurre bere eginkizunei.
|
Besteak
beste, euskara sustatzea eta babestea dagokio Euskaltzaindiari eta lan hori Jagon Sailaren barneko Sustapen batzordeak hartzen du bere gain.
|
|
2015
|
|
|
Eta historia aipatzen denean, batzuetan argi dago pertsonaia errealak direla, benetan izandakoak (Matalas, Bordaxuri, Etxahun?) eta bestetan irudimenak asmatuak (Lartaun?).
|
Besteak
beste, izenondoak adierazten duenaren ildotik hor ditugu: teatro abertzalea, teatro herrikoia, teatro nazionala, teatro erregionala, teatro klasikoa, teatro erromantikoa, teatro antropologikoa, teatro identitarioa, teatro epikoa, teatro dokumentala, teatro iraultzailea, absurdoaren teatroa, krudelitatearen teatroa, egunerokotasunaren teatroa, teatro pobrea, teatro esperimentala, teatro panikoa?
|
|
2016
|
|
|
Egiazki, guztiarekin, Europako literatur erdiguneetatik kanpo ere jarri zuten arreta Potten.
|
Besteak
beste, Hegoameriketako literaturak, Poloniakoak eta gaelikoz idatzitako literaturak lekua izan baitzuten aldizkarian.
|
|
|
IKT en erabilerak hizkuntzen biziberritze edota mantentzean duen eraginaz ohartuta, gero eta gehiago dira munduan zehar idatzitako ikerketa eta txostenak.
|
Besteak
beste, berriki argitaratu dira gurean Hizkuntza Politika Sailburuordetzaren «Euskarazko IKT ak: gomendioak herri aginteentzat» (2016) eta «Euskara eta teknologia uztartzen dituzten bederatzi proposamen eta ohar bat?» (Julio, 2015).
|
|
|
proportzio esanguratsurik.
|
Besteak
beste, ondorio zuzen hori du oraindik ez lortu izanak euskara derrigorrezko irakaskuntzan inolako mailatan zabaltzea, eta EAEn eta Nafarroa Garaiko eremu euskaldunaren aldean, ikaragarria da hauetan euskara hitzik ere ulertzen ez duen zeinahi adinetako herritar kopurua. Nahiz konpromiso pertsonala guztietan dugun nahitaezko.
|
|
|
Hala, gehien zabalduen diren Inkesta Soziolinguistikoetako datuak nahikoa kaskarragoak dira beti EAEko Mapa Soziolinguistikoetakoak baino, Udal Erroldetakoak edota Biztanleriaren eta Etxebizitzaren Zentsuetakoak baino, oro har askoz datu hobeak eskainita askoz gutxiago zabaldu ohi ditugunak aldiz.
|
Besteak
beste, askori, batzuei bategatik eta besteri bestegatik, batere interesatu ez bide zaiolako seguru asko inolako datu positiborik zabaltzea EAEko euskaldunon komunitatearen inguruan. Zenbat eta okerrago, hobeto?
|
|
|
Baina ez besteak baino gutxiago ere.
|
Besteak
adina. Gu euskaldun.
|
|
|
Ondorio bera jaso dugu ARRUE ikerketan ere (Eusko Jaurlaritza eta Soziolinguistika Klusterra, 2013), alegia, ikasle gazteagoetatik helduagoetara ingurunean nagusi den hizkuntza erabileraren arau sozialarekin konbergentzia egiteko joera dagoela.
|
Besteak
beste, horregatik DBH2n ikasleen arteko euskarazko erabilera baxuagoa da LMH4ko ikasleena baino. Batzuetan ahaztua edo alboratua dugu nagusien euskalduntzea, eta ez legoke gaizki helduen euskalduntze alfabetatzean (Etxenike eta Uranga, 2017) eta beraien hizkuntza praktika eta kudeaketan fokua jartzea.
|
|
|
Horregatik, euskararen biziberritzea nahi dugunok aktiboago jokatu behar dugu iruditeria sozialean eragiteko.
|
Besteak
beste, aukerak gehiago aprobetxatuz eta ulermenari etekina ateraz. Modu kolektiboan, betiere.
|
|
|
Norbanakoari erreparatzeak ahalbidetzen du hizkuntza erabilerak erakutsi ditzakeen errealitate berriak ulertzera irekia egotea.
|
Besteak
beste, tradizionalki erabili diren, hiztun berri? –hiztun zahar?,, bertakoak?
|
|
2017
|
|
|
artikulua, Burgosko Unibertsitateko Luis Martínez García Erdi Aroko Historiako irakasleak argitaratua.
|
Besteak
beste, toponimoaren dokumentazioan arakatu eta gero, ondorengoak esaten ditu:
|
|
2018
|
|
|
Camino, 2008 eta bertako adibideak).
|
Besteak
beste, Larrasoañan 1606an hala da, Ezkurraren olerkian 1609an ere bai, baita Arantzan ere 1669an. Çaute dago pluralean 1566an Eugin.
|
|
|
Gainera, zentsura testuaren elementu immanenteen mendeko baino, beste arrazoi soziopolitikoagoei atxikiago zegoela erakusten digu.
|
Besteak
beste, 1950 urteko edizioari Pedro Rocamorak emandako baimenak, harreman politiko pertsonalei esker eskuratutakoak, horixe frogatzen du.
|
|
|
Horregatik, gizartean oihartzunik izan ez dezakeen oihua denez, poeta sozialen adierazpenak" esanezin" aren ezaugarriak hartzen ditu eta zeharkako adierazpen gisa hartzen ditu zenbait gai eta jarrera.
|
Besteak
beste, poeta sozialek beraien garaiko gizartearekiko arroztasuna adierazten dute, bakar eta isolaturik daudeneko deserrotze sentimenduak adierazten dituzte, eta" barne erbeste" aren adierazpen bilakatzen dute komunikatzeko ezintasuna, beste idazle sozialekin partekatzen dituzten erreferentziak, izenak eta lekuak aipatuz, zeharka bada ere. Kontu ezaguna da memoria ikasketek eta traumaren teoriaren ikertzaileek hizkera poetikoaren funtzio katartikoa eta terapeutikoa azpimarratu izan dutela, eta horregatik, trauma historikoen adierazpide bilakatzen den literaturaren egiazkotasuna ez dagoela zehazterik pertsona lekuko edo biktima izan den gertakari traumatikoaren handitasun mailaren arabera.
|
|
|
Euskal Harria poema liburuan Arestiren adierazgarritasunaren gailurra hartzen duten testuak aurki daitezke.
|
Besteak
beste, Agustin Ibarrolari eskainitako poemen sortako lehena" Arratsaldeko egunkaria/ Diario de la tarde" (1967ko edizioan zentsuratua) Bilboko Hierro egunkariari zuzenduriko kritika baten inguruan eraikia da. Bere dohainen lekuko da, esaterako, euskarazkoan, esperantza, desesperoa eta esperanto hitzen arteko jokoa iradokitzen du; gaztelaniazkoan, aldiz, egunkariaren izenak, militarren burdinak, nahiz hierrok eta yerrok dituzten kidetasunez jokatzen du.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi azken urteotan ikerlariak zentsuraren definizio tradizionalak jasotako kritikez ohartu ez direnik, bada berrikuspen teoriko kritikoen jakitun izanik hauek baztertzeko hautua egiten duenik.
|
Besteak
beste, Fernando Larrazek (2008) Sue Curry Jansenek (1991) egindako ekarpena aipatzen du, baina bere ildo teoriko kritikoa zentsuaren ulermolde zabalago horretatik kanpo kokatzeko4 Horren emaitza estatuarekin eta totalitarismo edo autoritarismoekin baitezpadako lotura ezartzen duen zentsuraren definizio bat da:
|
|
2019
|
|
|
Neogramatikarien ildotik ekoiztutako hiztegiak tratatu ondoren, alorrean eragin handia izan zuen Ernout Meilleten latinaren hiztegi historiko eta etimologikoaren ezaugarriak aztertu dira.
|
Besteak
beste, ondoko puntuak landu dira: filologiaren ekoizpenak diren Thesaurien beharra, gure kasuan Orotariko Euskal Hiztegiak bete duena, Benvenisteren erro teoriak IE ren ikerketan izan zuen eragina, azken hamarkadetako ikerketek ekarri duten ikuspegi berria, aurrerapen hauek IE zko hiztegigintzan, batez ere Leidengo eskolaren egitasmoan, izan duten ondorioa.
|
|
|
Erregulartasun horrek badu zerikusia hizkuntzaren muinarekin, barreneko erritmo antolaketarekin.
|
Besteak
beste, euskarak silaba egitura zaintzen du (Jauregi 2008a) eta, besteak beste, silaben hasierak indartzen ditu (Oñederra 2020). Fonologian gauza jakina da halakoak mugagabea edo ergatiboa bezainbat zaindu behar direla, hizkuntza bere osotasunean bizindartu nahi bada.
|
|
|
139).
|
Besteak
beste, halako hiztunek polikiago hitz egiteko joera dute. Hiztegia eta gramatika ikasteko egiten duten memoria ahaleginak arreta hitzetan eta are morfemetan ere jartzera bultzatzen ditu.
|
|
|
58 Jesusek isuria izan arren, haren izerdiari zuzendutako jakulatoria ezohikoa eta, areago, askorentzat guztiz desegokia zen Jainkoaren Bihotz Sakratuaren Odolaren eta Uraren maila berean tokia hartzeko, ezaguna baita, teologi eztabaidetatik at [ikus Salaberri, 2019 a], noblezia gutxiko isurkaritzat jotzen dela izerdia oro har.
|
Besteak
beste, Biblian bertan: eguneroko ogia jan ahal izateko madarikazio bezala daramate bekatari batzuk (ez guztiek, agidanez) izerdia. arantza (A:
|
|
|
|
Besteak
baino koherenteagoak dirudite C Z edizioek96 beste hainbat ataletan ere. Nabarmen horietako bat juntagailu kopulatiboaren erabilerari dagokiona da:
|
|
2020
|
|
|
Haietariko askok eskolaz kanpo arabiera irakasteko bideak bilatzen dituzte, baita berberera lehen hizkuntza dutenek ere.
|
Besteak
beste, arabiera ikastea islametik gertuago egoteko bide bat delako, seme alabak meskitara joatera animatzen dituzte, otoitz egin dezaten eskatu, eta oro har erlijioak ezartzen dizkien arauak errespeta ditzaten eskatzen diete etengabe. Zer esanik ez gazte hauen kasuan, gurasoek bai baitakite beren seme alabak nerabezaroan daudela, parekideen taldeak esanahi handia duela haien sozializazioan eta talde horietan balio erlijioso eta praktika berberak ez dituzten gazteekin elkartuko direla.
|
|
|
Gazteen gaitza dela diote: bere ki4
|
Besteak
beste, ikusi 2012an, Kulturaren Euskal Behatokiak egindako ikerketa honen emaitzak: https://www.kultura.ejgv.euskadi.eus/contenidos/informacion/keb_argit_gazt_kultur_kontsumo/ eu_ def/ adjuntos/ gazteen_ kultura_ kontsumoa_ 2012.pdf
|
|
|
Gereñako kontu liburu berean gehiagotan aipatzen da Zalla izena hurrengo urteetan, maiz ibaiaren ur goraldiek eta gainezkaldiek eragindako kalteak konpontzeko lanen kariaz.
|
Besteak
beste:
|
|
|
asko eztabaidatu da batzordean bat zenbatzaileaz eta partitiboaz.
|
Besteak
beste, haien izaeraz, ea batzuetan artikulu ere badiren edo ez. Eta hala erabakirik sartu dira artikuluaren atalean.
|
|
|
batetik, aurrekoa bildu eta ahalik eta modu koherenteenean aurkezteko.
|
Besteak
beste, horrek terminologia egokitu eta lantzea ere eskatzen zuen, gramatikak ez baitzetozen bat kontu horietan ere, eta, gainera, hemendik kanpo egiten ziren lanetan beste mota bateko terminologia erabiltzen baitzen.
|
|
2021
|
|
|
Meabek ere gorputzen errealitatea islatu nahi izan du Azalaren Kodea eta Bitsa eskuetan lanetan. Horren adibide da"
|
Besteak
" poema (2010: 30).
|
|
|
Greziar mitoak dio, Safok ezinezko maitasun baten ondorioz, itsasondoko harkaitz batetik boteaz egin zuela bere buruaz beste. Miren Agur Meabek ere Saforen mito edo genealogiaren aipamena badakar"
|
Besteak
" izeneko poeman, baina ukatu egiten du haiekiko ahaidetasunik: " Ez dut nahi Saforen kutsurik, peploen azpian muztioa miazten edo labar beltzetan heriotza limurtzen" (2010:
|
|
|
Horiekin batera, Adrienne Rich(), Audre Lorde(), Alfonsina Storni(), Alejandra Pizarnik(), Sophia de Mello() edo Helene Cixous (1937) bezalako beste nazioarteko poeta garrantzitsuak izendatzen dira, eta haien lanetan emakume poesiaren erregistro estilo eta gaiak perfilatuz joan zirela aitortzen da.
|
Besteak
beste, Cixous poeta frantsesak emakumearen idazketari eta gorputzaren hizkeraren arteko harremanari garrantzia eman zion, hori delakoan emakumeari ebatsi zaion gorputzaren jabe egiteko bide bakarra: " Escribiendose la mujer volvera a su cuerpo que le ha sido confiscado, que ha sido transformado en extraño, en enfermo.
|
|
|
Izan ere, Bitsa eskuetan liburuan, genealogia literario edo sinbolikoek leku garrantzitsua hartzen dute eta Nola gorde errautsa kolkoan (2020) liburuan ere bai. ...sarreran topatzen dugun" Definizioa" (11) poeman bertan, bere burua aurkezterakoan" Emakume kaieraduna naiz" esanez abiatzen da, eta berehala diosku" Ez naiz Wendy,/ Batzuetan hegan egin arren/ eta peterpanekin jolastea atsegin", gisa berean" Chagallen pinturetan bizi" nahi duena dela," edo bestela, Silvioren abestietan hil"; edota aurrerago,"
|
Besteak
" poeman dioen moduan, bere burua beste emakume zenbaiten aurkako ispiluan ikusten du: Aurore Dupin, Mesalina, Teresa Kalkutakoa, Safo, Anbotoko Mari, Nazareteko Maria, Magdalako Maria, Enma Bovary eta beste hainbat" beste".
|
|
2022
|
|
|
‘oporrak’ eta ‘lanegunak’ adieren artean egin bezala, betea kontzeptuak huts ‘gabezia gisa’ eta huts ‘existentzia gisa’ adieren arteko zubi kognitiboa egiten du, beste hainbat esanahitan egiaztatu daitekeena.
|
Besteak
beste, betegin ‘zintzoa, zuzena, perfektua’ eta baita ‘perfektua, amaitua’ adierazteko erabiltzen denean. Hemen, ‘perfektua’ ‘osorik bete eta amaitu’ gisa ikusten eta sentitzen da, ‘erabat bete’ gisa.
|
|
|
Eztabaida osoaren zentzua eta trinkotasuna egiaztatu nahiko balitz, azterketa eremua zabaldu litzateke.
|
Besteak
beste, baina bereziki, adiera ontologiko horri kulturan pareko adigaien sareren batek laguntzen ote dion bilatu, logika ezintasunak benetan erabatekoak diren ebatzi eta testuinguru onto epistemikoren batek edota enpiria moduren batek sorosten duen zehaztu.
|
|
2023
|
|
|
Gako hitz horietako askori esker, liburuaren gai nagusiak laburbiltzeko gai izango gara.
|
Besteak
beste, honakoak: zentraltasuna, ospea, eskuizkribua, elebitasuna, eleaniztasuna, ahotsa...
|