|
2000
|
|
|
Nafarroaren alde, beraz, eta Gaztelaren aurka.
|
Baina
gerla hura galdu genian, eta, handik aitzina, badakik: uholdea... zeren eta, Nafarroaz denaz bezainbatean, errege katolikoen denboretan iritsi baitzitzaigun uholdea, intransigentziaren eta pertsekuzionearen uholdea, Joanes!, Noeren denboretan baino bortitzago.
|
|
2005
|
|
|
–
|
Baina
gerlako hilen marmolezko zerrendan duzu Pierra, elizako kalostrapean.
|
|
|
Noiztenka imajinatzen zuen Wernerrekin ezkontzen zela, Berlinera bizitzera joaten zirela eta, Aturri hegi misteriotsuko atsoak umeontzia masakratu zion arren, Evaren antzeko alaba bat ekartzen zutela.
|
Baina
gerla zen jadanik; Wernerrentzat ilusio handirik ez zeukan Janina, edozein ordutan galtzak apaldurik eta uniformea soinean presaka jautz zezakeen puta bat baizik ez zitekeen.
|
|
2008
|
|
|
Gainera gerlatik ihes egin nahiz, oihan baten erdian zegoen jauregi batean kokatuak ginen.
|
Baina
gerlaren arrabots eta oihartzun guztiak hurbiletik etorri zaizkigun. Bai eta ere gudari garaileen eta gerlako presuner iheslarien ekintza ospetsuak.
|
|
2010
|
|
|
Emakumearen amnesia kolektiboa da, bozik ez duenez oroimenik ere ez duelako.
|
Baina
gerla hura herri osoarena izan zen, arrifien aldetik. Ez zuten ez apartatzerik ez gordetzerik izan ez emakumeek, ez zaharrek, ez umeek.
|
|
|
Mulei Ahmed el Raisunirekin negoziazioak hasi ziren, esate baterako.
|
Baina
gerla hutsaren aldekoek garaitzen zuten.
|
|
|
Kanpaina zabala egin zen boluntario bila. Ondo ordainduko zieten nahitara joango ziren soldaduei.89
|
Baina
gerlarako mutilak topatzea ez zen erraza izan. Industria sortzen hasia zen eta, trenbidegintzan ere gizon asko zebilenez gero, lana ez zen falta.
|
|
2013
|
|
|
Alde batetik, gerlari buruzko ezaugarri orokorrak neurtu ditugu, hala nola gerlako lekuak berak nola deskribatzen zituzten, gerlako bizipenez zer kontatzen zuten, gerlak soldaduen moralean eragiten zituen gorabeherak nola agertzen ziren eta abar.
|
Baina
gerlari buruz egin diren tesietan anitz aztertutako sail orokor horretaz gain, beste batzuetan ere jarri dugu arreta, hala nola euskaldun gisa zer jarrera agertzen zuten, eta baita ere fededun gisa. Gure irakurketa eta azterketa parametroetan garrantzi handia zuen sail horrek, eta aterako ditugun ondorioetarako funtsezko zutabea izanen dira.
|
|
|
Euskal Herriko milaka gizon ere joan ziren Frantzia iparraldera eta Belgikako mugara, alemanen kontra borrokatzera.
|
Baina
gerla eta mobilizazio haren harira, ordu arteko polemika giro bizia eztitu zen, bat batean, eta Frantzian batasun sakratua indarrean jarri zen. Zurien eta Gorrien arteko liskarrak izoztu ziren, eta denek bat egin zuten Alemaniaren kontra.
|
|
|
1911n Bordeleko 18 erizain militarren sailean izendatu zuten, eta beraz, sail hartan zegoen, 1914ko abuztuaren 4an gerlara deitu zutenean.
|
Baina
gerla hasi zenean, 123 Infanteria Erregimentura iragan zen, eta 1915eko abuztuaren 5ean, aldiz, 57 Infanteria Erregimentura pasatu zen.
|
|
|
Oxobi bereziki bere alegiek egin zuten ezagun.
|
Baina
Gerla Handia ere ezagutu eta bizi izan zuen, eta gerla hartaz idatzi ere bai, Eskualduna astekarian. Bertso franko utzi zuen, eta izenpetu gabeko berri anitz ere idatzi bide zuen.
|
|
|
|
Baina
gerla bururatu baino lehen utzi zuen Uztaritzeko eliza, Baionako apezpikuak Baionako kalonje izendatu baitzuen, 1918ko abuztuaren 8an. Kargu hori ematearekin batean, Eskualduna ko zuzendari kargua ere eman zion, eta baita Baionako elizbarrutiko Bulletin Religieux agerkariko buruzagitza ere.
|
|
|
Lehen aipatu bezala, ez zen arazo politiko handirik, batasun sakratuaren logikan sartu baitziren denak.
|
Baina
gerla lehertzeak eragin zituen berehalako aldaketen baitan, kazetaritzaren askatasuna mugatuko zuten beste aldaketa batzuk ere izan ziren.
|
|
|
Gerla lehertu aitzineko astean gerla arriskuak bazirela agertu zen astekariaren editorialean.
|
Baina
gerla nola eta zergatik lehertuko zen ez zuen esplikatzen artikulu hark. Gerla arriskuaren oinarrian alemanen eta frantsesen arteko aspaldiko etsaigoa zegoela eta ondorioak Europa osora zabal zitezkeela, bai, agertu zen, baina iturburuak zein ziren, ez.
|
|
|
|
Baina
gerlaren luzatzeak itzal bat zekarren, eta nekez egin ziezaiokeen ihes Eskualduna k: jendearen baitan sortzen ari zen etsipen giroa.
|
|
|
Ordu arteko nortasun kontzeptuan, barnealdekoek herria zuten eremu eta erreferentzia, herriko jendearekin bizi zelako, denbora guztian han egoten zelako eta haiekin, eta hori zen haien eremu konkretua, frantses nazioa abstraktua zen bitartean.
|
Baina
gerla egitea beren herri konkretu horren kontrako mehatxuari buru egiteko modu gisa onartu zutela ere badio. Beraz, bereziki bakoitzak bere herria bihotzean izatea ez zen euskaldunen baitan gertatzen bakarrik, baizik eta barnealdeko soldadu ororen baitan.
|
|
|
Berriz ere, Frantziarentzat «gure erresuma» aipatuz, identifikatze garbia egin zuen.
|
Baina
gerla logikan, Frantziaren garaipena nahi zuela eta alemanak Frantziako mugetatik kanpo igorri nahi zituela adierazi zuen. Beste behin, euskaldun anitz zituzten bi erregimentuk Frantziako Noyon eta Mont Renaud herriak hartu zituztela idatzi zuenean, Frantzia salbatu zutela idatzi zuen.
|
|
|
Eskualduna koak ere irauteko prest ziren, konbentzituak baitziren gerlak ez zuela luzaz iraunen.
|
Baina
gerla gehiago luzatzea ez zen entzun nahi zuten aukeren artean sartzen. Artikulu anitzetan egiten zituzten iragarpenak gerlaren iraupenari begira.
|
|
|
Haren ustez onespenak ez du erran nahi soldaduek bozkarioz egin zutenik gerla.
|
Baina
gerlan engaiatu ziren hainbat arrazoi nahasi zirelako, guduan galdu lagunen mendekatzeko edota beren familia hartzen zuen lur nazionala defendatzeko gogoa. Hots, Audoin Rouzeauren eta Cazalsen teorien arteko hautsi mautsi bat proposatu du Cabanesek:
|
|
|
Hori ez da harrigarri, astekariaren aurkezpena egin dugunean garbi azaldu baitugu giristinotasunak zer garrantzia zeukan beretzat.
|
Baina
gerlaz mintzatzean ere presentzia handia zeukan gai horrek, ondoko orrialdeetan ikusiko dugun bezala. Astekariaren izaera giristinoan ez gara hainbeste luzatuko, eta fedeari eta Jainkoari egin zizkioten erreferentzia guztiak ez ditugu aipatuko, anitz baitziren eta nahiko errepikakorrak.
|
|
|
|
Baina
gerla ez zen orduan bururatu, eta Baionako berriketariek gudu iragarpen gehiago egin zuten. Blaise Adémak gudu handiak iragarri zituen, adibidez, 1917ko otsailean eta martxoan.
|
|
|
Artikuluaren arabera, emazte batek gerla hastean erran zuen ontsa zela denek ezartzea bizia arriskuan.
|
Baina
gerlan ez zirela denak egoera berean zehaztu zuen Etxeparek. Batzuk lantegietan gerlarako hornikuntzak ekoizten ari ziren.
|
|
2014
|
|
|
Egia erran Laurent Apeztegiren testuak ez du dudarik uzten, bere zaletasunari buruz eta uste dut zinez gozatzen zituela horrek Larramendiren bertsoak.
|
Baina
gerlek aitzin bat eta ondoko bat dute, moda eta munduaren ikusteko moldeetan aldaketak badira. Monzonen poemak, ez kantuak, liburuak, guti ezarriak dira aitzinera.
|
|
|
Seme gehiena ezkontzekoa denez, ez dela emazteki gabeziarik izanen etxean.
|
Baina
gerlak iraun artean bederen duela etxean baratu, Zaron. Idazteko letra bat Klara kusiari, bidaia gibelatuko duela jakinarazteko.
|
|
2015
|
|
|
Preso altxatu zuten, kanpamentu batean atxiki zuten orduko Txekoslovakian, han eritu, handik Gurutze Gorriak hartu eta Suitzara eraman eta azkenean Hazparnera itzuli zen.
|
Baina
gerla ez zen bukatua eta bera ez zen gai deus egin gabe gelditzeko. Horrela garaiko erresistentzian sartu eta jendea lagundu eta segurki betirako isilduak gelditu diren ekintza desberdinetan parte hartu.
|
|
|
|
Baina
gerla ondoan, Larzabalek, bi sail akuilatu zituen bereziki: antzerkigintza eta langile gazteen formakuntza.
|
|
|
Hazparneko hirugarren bikario karguarekin.
|
Baina
gerla hastear zegoen eta kasik berehala deitua izan zen Baionara, soldadu erizain gisa. Gero, Alemaniako mugara eraman zuten.
|
|
2016
|
|
|
Larzabalek gerla garaian hautua egin zuen, erresistentzian sartu zen, alde bat hautatu zuen.
|
Baina
gerlak egoera okerrak sortzen zituela kontatu nahi zuen, dena ez zela beltz edo zuri, euskaldunak beren interesen alde aritu behar zirela aldarrikatu nahi zuen. Hau du ondoko antzerkietan lantzen.
|
|
|
Bigarren gerla aitzin euskal gizartea euskalduna eta fededuna zen, giristinoen antolaketan murgildua.
|
Baina
gerla hasi zen eta lanean hasia zen gazte frankok gerlara joan behar izan zuen. Mobilizazioak gazte guziak hunkitzen zituen.
|
|
|
|
Baina
gerlarik ez da izan eta emazteek haien merkatua jarraitzen dute eta mugazainak preso sartu dituzte saski azpian:
|
|
2017
|
|
|
nahasmendu guzien gainetik, ia bi milioi bozemailek plebiszituz onartzen dute.
|
Baina
gerlaren ondorioz ez da obratuko.
|
|
2021
|
|
|
Eguzki ederra gibelean utzi du gerlaren ekaitz beltzak, bazterrak eta gogoa ilun uzteko.
|
Baina
gerlara joateko manua bete zuen Suhasek, beste anitzek bezala, herriko apaizak ere hala manatzen zielarik: «Apeiku azpian jaun erretorak juan behar ginen gizoneri egin zaukun eksorta bat hunkigarria[...] eta denbora berean othoiztu harmetarakoan ginoatzila elizako ordren bethetzerat».
|
|
2022
|
|
|
Beste hamar bat zaldun ere nahi ditut bailarako defentsak segurtatzeko.
|
Baina
gerla gizonen afera hurrengo udatik aurrera antolatuko dugu. Udaberritik hamar bat morroi hartuko ditugu zuzenean lur gehiago lantzeko eta animalien hazkuntzan aritzeko.
|
|
|
|
Baina
gerla horren iturrira joan gaitezen. Zeinek egiazki hasi zuen?
|
|
2023
|
|
|
Hamar urte zeraman erregearen ondoan, enbaxadoreak errezibitzen, herritarren kezkak entzuten, entzuten zuena, ikusten zuena, anaiari kontatzen eta eragiten saiatzen, gortean zegoelarik, gerlak uzten zituelarik.
|
Baina
gerla zen Fran tzisko I.aren kezka nagusietako bat.
|
|
|
Nola pasatu haur portaera horretatik, gerlak eskatzen duen mugarik gabeko bihotz dedikaziora?
|
Baina
gerla denboran berean ere, frantsesek sinetsi dute estatuak garaipena nonbait bere kutxetan zeukala, atera nahi ez zituen beste altxorren ondoan. Dena egina izan da sineskeria hori zabal dadin, eslogan honek erakusten duen bezala:
|