|
2002
|
|
|
XIX. mendera bitartean, oc deritzen hizkuntzak bat baino gehiago izan dira gaur egungo Errepublika frantziarraren lur eremu zabaletan, batez ere hegoaldean.
|
Baina
frantses moderno eta ofizialaren sorkuntzan, estatu hizkuntza moduan historiara igaro den frantsesaren sorkuntzan oïl hizkuntza gailendu zitzaion oc hizkuntzari. Erraztasun administratiboaren izenean, garai bateko oc hizkuntza denak denominazio bakarrean menpe bildu dira:
|
|
2003
|
|
|
1907an Alemaniako familia judu batean sorturik, Heidegger, Jaspers eta Walter Benjaminen ikasle eta kide argienetarik zelarik, nazismoari ihesi Frantziara etorri zen 26 urteetan 1933an.
|
Baina
frantsesek preso ezarri zuten 1939an, beste jende zuzen asko bezala, Gurseko gure auzoan, alemana zelako aitzakiaz. Gero, alemanak hurbiltzearekin, 1940 an, frantsesen eskuetarik itzuri zen judua zelakotz.
|
|
2004
|
|
|
–Zalantzarik gabe, bigarren hizkuntzaren ikastaro osoa egin zuten funtzionario anglofonoak gauza ziren frantsesez modu ulergarrian mintzatzeko, lankide frankofonoekin eguneroko gaiez solasaldiak izateko, alegia.
|
Baina
frantsesa zen laneko hizkuntza. Kasu gehienetan ez.
|
|
|
Eta hori izan zen iraultza egiteko baldintza eta abiapuntua.
|
Baina
frantsesak oso neurritsuak omen dira alemanen aldean: erregea hil dute, bai, baina Kantek Jainkoa hil du; Arrazoimen hutsaren kritika Jainkoari lepoa moztu dion ezpata da eta, beraz, ideien suntsitzaile hori" Robespierreri aise gailentzen zaio terrorismo kontuetan".
|
|
2007
|
|
|
Winckelmann bera ere jada Querelle des Anciens et des Modernes en jarraipena da.
|
Baina
frantsesengan estiloaren eta formaren kereila zena, alemanarengan biziera osoaren arazoa bihurtu da, existentziarena. Frantsesek erabaki dute, autore greko eta erromatarrak ereduzkoak badira, engoitik haiek hobetu eta gaindituak dituztela modernoek (frantsesek).
|
|
2009
|
|
|
|
Baina
Frantsesak bazuen galderei ez erantzuteko ohitura zerri bat. Pentsatzen ari zen.
|
|
|
Zenbat horrelako esku leun ikusi nuen maniguan, lasterka hasi eta garniziora tiroa baino azkarrago iristen, adiskidea saldu eta gero ofizialei koipe ematen.
|
Baina
Frantsesak ez zuen Xefe ezagutzen, eta nik ez nuen Alberto ezagutzen. Eta Frantsesa ez zen Xeferekin fio, baina nik fidatu egin behar nuen Albertorekin.
|
|
|
Izan ere, Frantsesak ez zuen Xefe ezagutzen, eta nik ez nuen Alberto ezagutzen.
|
Baina
Frantsesa ez zen Xeferekin fio, eta nik fidatu egin behar nuen Albertorekin.
|
|
|
|
Baina
Frantsesa ez da azaltzen, berandutzen ari da, eta Estudianteak presa duela konturatu naiz, urduri jartzen ari dela Ramiroren tabernako gizonen kirtenkeriekin.
|
|
2010
|
|
|
Moroa balitz nahi lukeena?
|
Baina
frantses izatea utzi gabe. Alegia, moroek nahi dutena aintzat hartu gabe?
|
|
|
" egin nahi genukeelako gizajo horien alde, haiek gure alde egitea nahi genukeena gu haien lekuan bageunde". 415 Moroa balitz nahi lukeena?
|
Baina
frantses izatea utzi gabe. Alegia, moroek nahi dutena haintzat hartu gabe?
|
|
|
" Gaztelaniara bakarrik.
|
Baina
frantsesera neronek itzuli berri dut".
|
|
2011
|
|
|
Gaur ere, nahi dudalarik idazle bat murtxatu, eta XIX. mendekoak baititut gehienik irakurtu, ikus Stendhal edo Baudelaire, mes auteurs préférés.
|
Baina
frantsesaren garrantzia euskararena itotzera zihoan. Bataren eboluzioak bestearen inboluzioa zekarren, automatikoki.
|
|
2012
|
|
|
Agian, Iparraldekoek gehiago begiratzen diote Hegoaldeari; esanguratsua da ETB2koek edozeini alkatxofa jarri, eta gaztelaniaz moldatzea.
|
Baina
frantsesa desagertu egin da irakaskuntzatik Hegoaldean, eta horrek urrundu egin gaitu. Euskal Herri penintsularrean EH kontinentala ez da existitzen, edo aintzat hartzekotan, mitifikatuta dago.
|
|
2013
|
|
|
Egia erran ez dugu euskara edo frantsesa aipatzen zuen zati anitz aurkitu; beraz, hizkuntzaren gaiari ez diezaiokegu leku handirik eman herriminaz mintzatzerakoan.
|
Baina
frantsesarekin arazo zenbait zutela aitortu izan zuten noizbehinka. Zerbitzari ren kronika zati bat dugu horren lekuko.
|
|
2014
|
|
|
Frantsesak onak dira, baita inozoak ere, nahi baduzu!
|
Baina
frantses izanda barkatuta daude! Eta ez dezagun horretaz hitz egin, eta, are gehiago, ez dezagun ezertaz ere hitz egin.
|
|
|
–
|
Baina
frantsesak okerragoak dira, espainiarrei hemen sartzen uzten dietelako, hona zertara datozen jakinaren gainean. Eta denetan okerrena Mitterrand hori da.
|
|
2015
|
|
|
Euskaraz dena frantsesera itzultzen dute errepiketan.
|
Baina
frantsesez dena frantsesez da. Dantzak, adibidez, frantsesez lantzen dituzte, bi koreografoek ez dakite euskaraz iduriz.
|
|
2016
|
|
|
»Ingelesak, antzinako txanponen gisara, ohituago daude bakardadean bizi izaten, eta jende gutxiren eskuetatik pasatu direlarik, izadiaren esku leunak eman zien lehen laztasuna atxiki dute; ez dira horren goxoak ukitzeko, baina horren ordainez idazkuna hain agerikoa dute, ezen edozeinek lehenengo begiratuan ikus dezakeen zein den aurpegia eta zein gainean egindako inskripzioa.
|
Baina
frantsesak, Monsieur le Count, gaineratu nuen leundu nahirik esan berri nuena?, horrenbeste bikaintasunen jabe dira, non ederki asko molda daitezkeen honako hau gabe ere. Zerupean ez dago frantsesak bezain jende leial, xalo, burutsu eta aldarte onekorik; hutsen bat izatekotan, serioegiak dira.
|
|
|
Alexandrinek kontatu zidanaren arabera, Estatu Batuetako enbaxadan egiten din lan Antoinetteren maitaleak.
|
Baina
frantsesa dun. Aita edo omen din Ameriketatik etorria.
|
|
|
|
Baina
Frantses Iraultza aipatu bazuen hirurogeiko urteen hastapen honetan, historiari errepasoaren egiteko helburu garbia erakusten du. Ibañeta izan zen ondoko antzerki «historikoa», dagoeneko erran baitugu historia errealarekin, erran nahi baitu benetako gertakizunetan, baina froga historikorik gabe eraikitako antzerkiak direla.
|
|
|
Lehen ministro Ontariarrak ez baitu deusik gehitu.
|
Baina
frantses komunitateak ongi hartu du," le Droit" egunkari frantsesak ez badu ere tona artikulurik eskaini akta horretaz. Izaitekoz, hobeki konpreni daiteke gauza ikusirik 1980ko hogei urtekadan frantses hizkuntzak Ontarion bizitzen duen aldaera.
|
|
2017
|
|
|
Katalan, maori, letoniar, islandiar, zulu, txekiar, nepaldar edo siux baten ikuspuntutik zorakeria hutsa duk, zeren guztiak pozik izango baitziren euren hizkuntzek frantsesak duen zabalkuntza eta ospearen laurdena bakarrik lortuko balute.
|
Baina
frantsesek lehenak izan nahi liketek beste hizkuntzen desagerpena berehala eskatzeko. Lehenak ez direnez, eman dezagun nazioarteko prestigioan bigarrenak direla uste ditek egunen batean, ingeles hiztunek beren hizkuntzari uko egitea exijituko dietela.
|
|
2021
|
|
|
Gaztelaniara bakarrik.
|
Baina
frantsesera neronek itzuli berri dut" (178 or.). Antsok testua hotelean daukala-eta hara abiatzen dira biak, eta bertan irakurrarazten dio Antsok berak egindako Rosettiren obsesioa obraren L’Obsession de Rosetti frantsesezko bertsioa (182 or.): " Istorioan gizon euskaldun batek emakume espainiar bat seduzitzea lortzen zuen, testu erotiko labur bat idatziz(...) Ez dakit Antso ohartua zen nouvelle aren egoera eta gurearen arteko antzekotasunaz" (idem).
|
|
|
Korsikako Asanbladan korsikera idatzi eta mintzatua indarrean dago, tokiko kolektibitate batzuetan ere bai.
|
Baina
frantsesezko dokumentuek bakarrik balio ofiziala dute (ikus hemen 1.4). 2013ko maiatzean, Asanbladak korsikeraren eta frantsesaren koofizialtasuna bozkatu zuen, sinbolikoki erran genezake.
|
|
|
alsaziera ahozkotasunean mugatzen da, aldiz aleman estandarra eremu formaletan nagusitzen da.
|
Baina
frantsesa da hizkuntza nagusia, eremu publikoetan zein pribatuetan.
|
|
|
alsaziera ahozkotasunean mugatzen da, aldiz aleman estandarra (Hochdeutsch) eremu formaletan nagusitzen da.
|
Baina
frantsesa da hizkuntza nagusia, eremu publikoetan zein pribatuetan.
|
|
|
Espainia aldetik helduak ahal izan zuten bezala itzuli ziren mendietan gaindi, eta bideen berri zutenak izan ziren hartatik libratzen ongien ibili zirenak.
|
Baina
frantses zaldun eta damak, pentsatuz Tarbesera handik jin bezain aise itzuliko zirela, hain haziak kausitu zituzten erreka txikiak, non doi doi iragan baitzitezkeen. Eta Bearnoko uhaitza zeharkatzeko unea iritsirikoan, joanekoan bi oin sakon doi ez zena hain handi eta oldartsu kausitu zuten, non zubien bila desbideratu baitziren, baina horiek, zurezkoak izaki, eramanak zituen uraren indarrak.
|
|
2022
|
|
|
Kalte horrek inportantzia handia ukanen zuen segidarentzat.
|
Baina
frantses soldaduek, biziki gutiago zirenak, ezin zuten mugarik gabe erresistitu. Koenigek ez zuen bere brigada osoa sakrifikatu nahi, gerla segitu behar
|
|
|
Basapiztia hauekin, gutxi fidatu.
|
Baina
frantsesok elkarri laguntzen ez badiogu, nork lagunduko digu. Louisek haurrak dauzka, eta halere ez da beldur.
|
|
|
Brunok bere baitan islatua ikusten zuen ahalmen alemanaren arrandia hori, bikaintasun hori, Bussyko kaleetan zebilenean, herriren bat zaldiz zeharkatzen zuenean, etxe frantsesen baten atean bere ezproiei burdin hots hura aterarazten zienean.
|
Baina
frantsesek sekula ulertu zutena zen bera ez zela inolaz ere burgoia edo harroa, benetan apala baizik, eta bere eginkizunaren handitasunak beldurra ematen ziola.
|
|
|
Kolonia garaian frantsesak bereziki tematu ziren kabiliarrak arrastoan sartzen, eta kolonizazioaren kontrako gerran ere kabiliarrak izan ziren frantsesen aurka funtsezko indarra.
|
Baina
frantsesei gerra egin ondorengo estatu berrian, Argeleko agintari sozialistentzat problematikoak izaten hasi ziren berriro. " Argeliar onak" ez izatearen kulpabilizazio moduko bat ezartzen zieten mezu hegemonikoek, eta une batean eztanda egin zuen kontuak.
|
|
|
Nazioarteko" Frankofoniaren" logika aurrera eramaten.
|
Baina
frantsesaren alde baino gehiago, kreolearen egoeraren aspektuez mintzo da, eta badaki zerbait. Une batean, esaldi bat bota du egoera hain txarra ez dela adierazteko:
|
|
|
Baietz, bidea hor ikusten duela.
|
Baina
frantsesarekin apurtzea ez dela lehentasuna, gainera ez dela hori etorkizuneko borroka. Minutu bateko solas labur horretan ulertu uste izan dut bere aldartea.
|
|
|
Anitzek Frantzia aldera ihes egiten zuten.
|
Baina
frantses administrazioarentzat, mugatik urrundu behar ziren poxeluak ziren iheslariak. Espainiako buruzagi faxistek tratuak egiten zituzten haien bizkar Frantziako gobernuarekin:
|
|
2023
|
|
|
Azken momentuan beren irratia eginen zutela Nafarroa Beherean deliberatu zuten.
|
Baina
frantsesa sartuz ere. Elkarlana egin behar zela irratien artean ikusten genuen, baina guk baldintza bakarra jarri genien:
|
|
|
|
Baina
frantses batek Frantziari pentsatzen duenean, beretzat urguilua eginbidea da, oraingo abertzaletasunaren kontzepzioaren arabera; eta umiltasuna traizioa litzateke; traizio hori diogu beharbada garrazkien leporatzen Vichyko gobernuari. Baina arrazoi dugu, zeren Vichyren umiltasuna ez baita kalitate onekoa, kolpeak ekiditeko lausenguak eta gezurrak erraten dituen esklaboarena da; baina kasu zehatz honetan kalitate oneko litzatekeen umiltasunik guretako gauza ezezaguna da; badagoenik ere ezin dugu irudikatu.
|
|
|
Momentuz ez ditugu bi baliabide baizik, irratia eta ezkutuko mugimendua.
|
Baina
frantses osteentzat irratiak du kasik bakarrik balio.
|