|
2003
|
|
|
1977an lehergailu batek berriro ere isilarazi zuen Loiolako Herri Irratia eta 15 egunetan euskal herritarrek emaniko diru laguntzari esker berriro martxan jarri zen.
|
Baina
Frankismo garaiko zailtasunak gainditzen eta euskarari behar zuen lekua aitortzen jakin izan zuen. Esaterako, aipagarria da 1977ko martxoan antolatutako «24 orduak euskaraz» ekitaldia.
|
|
2013
|
|
|
Bada frankismoaren inposaketa dela argudiatuta uko egiten dionik ere.
|
Baina
frankismoa ez zen existitu Frantzian esate baterako, eta bikoizketa oso bizirik egon da eta dago herrialde horretan, «ezinbesteko baitute [frantsesa] ingelesetik babesteko» (Zubizarreta, 2007: 34).
|
|
2015
|
|
|
Ospakizunaz gain, oroitzapen eta aldarrikapen eguna ere bazen, hildakoen senideek eta gudariek ere parte hartzen zutelarik.
|
Baina
frankismoaren azken urteetan, Guardia Zibilak hitzordu historiko hura zapuzteari ekin zion, besteak beste, erromerian txistua jotzea debekatuz, bideko kable elektrikoetan nahiz Bizkargi mendi tontorrean jarritako ikurrinak kenduz. Arratsaldean Zornotzara jaisteko eta aldarrikapen eta festa giroarekin jarraitzeko ohitura zegoen.
|
|
|
18a)
|
Baina
frankismoaren hizkuntza zapalketarekin batera, demokrazia aurretik herri aginteen utzikeria euskararen erabilerari zegozkion kontuetan betidanik ohikoa izan zela kontuan hartzea ezinbestekoa dugu.18b) Baina ezinbestekoa dugu frankismoaren hizkuntza zapalketarekin batera kontuan hartzea demokrazia aurretik betidanik ohikoa izan zela herri aginteen utzikeria euskararen erabilerari zegozkion kontuet... **
|
|
2016
|
|
|
Berak esaten du nazismoak behintzat auzi bat eduki zuela, alde batetik, Nurenbergen; beste aldetik, Eichman bera Mossad ekoek hartu zutenean, Argentinan, eta gero juzgatu eta heriotzera kondenatu zutenean Jerusalemen.
|
Baina
frankismoak ez du auzirik eduki, biktimek ez dute errekonozimendurik eduki, ez da hor gertatutakoaz ia hitz egin. Are txarragoa, isiltasuna da gehien nagusitu dena etxeetan.
|
|
2019
|
|
|
Era berean, Pirinio Behereetako kideak izendatzeko beste arrazoi bat izan zitekeen.
|
Baina
frankismoaren errepresioaren menpeago zeuden euskaltzainek geldiarazi egin zuten:
|
|
2021
|
|
|
1955 urtean zehar isunak udaletxean pilatu eta hainbat etxola eraitsi zituzten, baita teilatua zutenak ere, ustezko lege idatzi gabeak zioenaren aurka.
|
Baina
frankismo garaiko botereak zaharkituta zeuden eta beren gaitasuna oso mugatua zen halako arazo bati aurre egiteko. Urteak falta ziren arazoari konponbidea emateko.
|
|
|
Hasiera bazen akordioa biolentziaren intentsitatea emendatzeko, gerla herrikoiari edo erakundearen eraginkortasunari begira.
|
Baina
frankismotik demokraziara pasatu ginen, krisia zela eta klase langilearen deliberamendua ahultzen ari zen, eta gure ingurunean zabaltzen ari ziren mugimendu sozial berriekin aurrera jotzeko, ikusten zen gero eta jende gehiagoarentzat biolentzia hilgarria ez zela justifikatua, ez eta onartua ere.
|
|
2022
|
|
|
Ez orduan ez geroago ere, baserritarrentzat.
|
Baina
frankismoa iritsi zen eta diktadoreak baimena eman zion Elizari aurrean aipatutako ziurtagiririk gabe larre, lur eta soro immatrikulatzeko; nahikoa zen gotzain jaunak «uso y disfrute» hori sinatzea.
|
|
|
|
Baina
frankismoaren urte gogorrak ziren 1950eko hamarkadako haiek. Espainiatik kanpo lanera ateratzeko debekua ezarria zuen erregimenak.
|
|
2023
|
|
|
Zain zain egon ginen, egunero irratia entzunez; izugarri luzatu zen amaiera hura.
|
Baina
frankismoaren atzaparren kontua etxetik sentitu nuen nik dezente. Gure aita kartzelan egon zen, nik 15 urte nituela, lau urtez, ETArekin kolaboratzeagatik.
|