|
2001
|
|
|
Aurreko jarrerak Newtonen eta Leibnizen arteko aurkakotza gisa azter daitezke, bata espazio absolutu baten beharra defendatuz, bestea espazioaren izaera erlatiboa baieztatuz.
|
Baina
bi hauek azken batean Jainkoaren ideia behar bazuten beraien teoria oinarritzeko, Kantek espazioaren eta denboraren izaera subjektiboa eta ideala defendatuko du, hau da, hauek subjektuaren begiespenaren forma hutsak dira. Ideia hau beti ere oztopo handia izan da Kant ulertzeko unean, eta nik hauxe besterik ez dut esango oraingoz:
|
|
|
Modu desberdinean mugatutako gizaki desberdinen informazio desberdinek sorrarazten dituzten zure eta nire ezagutzak ezin izan dira beti zeharo berdinak.
|
Baina
biok, zu eta ni, gara bakoitza bere ezagutza objektiboaren egiaren neurri eta epaile. Eta ondorio honek berdin balio du egiaren, ederraren eta onaren ezagutzari buruz.
|
|
|
agiriko giza ekintzetan, zertxo bat ahaztuz giza bihotz barruko ekintzak, maitagogoaren asmo hutsak, burutapenak.
|
Baina
bi arrazoi daude maitariari (iturriari) begira jartzeko: 1) maitariak bera maitaria izan behar duela gogokoen, konparazioak egitekotan; 2) gogozko jardunean maitaria (iturria) kaltetzen bada, ematen duena ez dela ur garbia izango, eta ur zikinak kaltetu egingo duela iturria eta, berez, ondoren emango dituen urak ere bai.
|
|
2009
|
|
|
Eta, haatik, garapen horietan guztietan, orduan erabilitako hitza Ursprung zen8 Ematen du Genealogia ren garaian, eta testuaren puntu honetan, Nietzschek Herkunft eta Ursprung en arteko oposizioa azpimarratu nahi izan zuela, hamar urte lehenago ez bezala.
|
Baina
bi termino horien erabilera bereziaren ondoren eta segituan, Nietzsche itzultzen da, hitzaurrearen azken paragrafotan, termino horien erabilera neutro eta parekidera9.
|
|
|
zeren hori alde batetik erabat errepresentazio den bezala, bestetik erabat nahimen baita.
|
Baina
bi horietako ezer izango ez litzatekeen errealitate bat, berbaitango objektu baizik (Kanten berbaitango gauza ere esku artean tamalez horretara endekatu egin baitzaio), ametsetako munstro bat da eta hori onartzea filosofiako argi txakurrak.63
|
|
|
Eta paradigma horretatik abiatuko da Nietzscheren pentsamendua.
|
Baina
bien artean Darwin dago. Schopenhauer nahimenaren negazioan geratzen den arren, Nietzscheri aski zaio giza espeziearen eboluzioaren teoriarekin bizitza baieztatuko duen helburu bat bilatzeko.
|
|
|
Biek dute existitzeko arrazoi sendoren bat.
|
Baina
biak denbora eta espazio tarte berean ezin dute elkarrekin bizi. Sokratesek planteatutako arazoaren antzekoa da.
|
|
|
Hiririk politikoenera, gizartekoienera.
|
Baina
biek, Atenasek eta Sokratesek, dute izateko arrazoia eta, horren ondorioz, talka bat gertatzen da hor. Biek arrazoi dute baina biek ezin dute elkarrekin bizi.
|
|
|
Kantek ekintzaren ondorioetan jartzen du begirada (gizartearen konbibentzia), eta Nietzschek immediatuki espresatzen den subjektuaren izatean.
|
Baina
biek helburu bera dute buruan: ekintzaren balioa kasualitatearen, hau da, denbora eta zenbakiaren eremutik haraindi jartzea.
|
|
2010
|
|
|
Bata kulturatik hizkuntzara doan bezala, bestea hizkuntzatik kulturara.
|
Baina
bien arteko lotura, honela Duranti, ukaezina da:
|
|
2013
|
|
|
Ematen du Jainkoak bere esku duela etikaren giltzarria.
|
Baina
bi gauza gerta daitezke. Edo Jainkoak nahi duena agindu dezake, edo ez.
|
|
|
Mitoak, ordea, bestelako baliabideak eta prozedurak erabiliz kontatzen edo iradokitzen du, eta guregan emozionalki eragiten du, zientziak ez bezala.
|
Baina
biek egin dezakete arrantza ur berberetan, baliabide oso bestelakoak erabiliz; alegia, osagarritasuna egotekotan, beste era batera ulertu behar da. Mitoa (fikzioa) eta ikerketa modu naturalean lotzen zaizkio gizakiari, bata eta bestea, lehen eta orain, Azurmendik hain zorrotz deskribatzen dituen haien arteko konflikto historikoak ukatu gabe.
|
|
2017
|
|
|
Jainkoaren nozioa, subjektu nonahiko eta infinitu gisa, zeinarentzat ni existitzen naizen.
|
Baina
bi objektibatze horiek, hots, konkretua eta zenbatzailea zein abstraktua eta bateratzailea, batak zein besteak bizitutako errealitatea falta du, alegia, Bestearen presentzia zenbaki aurrekoa.
|
|
|
Bestea, bere baitarako izate bat den heinean, bere buruaren transzendentzia da eta bere izatea zabaltzen du, bere mundua.
|
Baina
bi transzendentziek ezin dute elkar topo egin, beti gailentzen zaio bata besteari:
|