|
2001
|
|
|
bata, ahozkoa eta bestea, idatzia.
|
Baina
XX. mende hasieran istorioak kontatzeko beste modu bat sortzen da: zinema.
|
|
2002
|
|
|
Unibe rtsitatea, erakunde gisa, XIX. mendean berpizten da, eta berriz ere jakinzaleen komunitatearen eusle nagusi bihurtzen.
|
Baina
XX. mende hondarrean erakundenagusi horren inguruan sistema oso bat eratzen da: aldizkari zientifikoak, kultur elkarteak, mintegiak, fundazioak, institutu autonomoak, enpresak...
|
|
2004
|
|
|
|
Baina
XX. mendean, gustu kontzeptutik aldenduz, estetikaren teorizazioa edertasunean soilik hasi zen sakontzen,, edertasuna, eta, balio estetikoa?
|
|
2006
|
|
|
Indiarrak galdu ziren, bai...
|
Baina
XX. mende hasieran, beste biztanle batzuk iritsi ziren uhartera.
|
|
2009
|
|
|
Egur totoaren barruan sartzen zen erregai eta azpietarako ote eta iren mailegua.
|
Baina
XX. mendearen erdialderako, partzela bidezko baso pribatuen sistemak egur totoa desagertze bidean ipini zuen. Egurrik, erregairik, edo azpietarako ote edo irarik ez zeukanak erosi behar izaten zituen.
|
|
|
Badakigu XX. mendearen bigarren erdira arte gutxienez, erlea zegoen etxeetan argizaria kandelak egiteko erabiltzen zutela.
|
Baina
XX. mendean aurrera egin ahala ohitura hori galduz joan zen, eta kandelak erosten hasi ziren. Luto arropak saldu, luto arropa bihurtu gura zirenak belztu edota kandela aproposak saltzen zituzten denda batera joaten ziren Bilbora.
|
|
|
Eta seme alabek, lekukoek diotenaren harira, gehienetan ontzat ematen zuten gurasoen erabakia.
|
Baina
XX. mendean zehar ezkontzak naturalago izaten hasi ziren. Mutila neskatilaren gurasoengana joaten zen" haren eskua" eskatzera, ezkontzeko baimena, esan nahi da.
|
|
|
Eta lan honi bide horretatik lar barneratzea ez dagokion arren, ugariak izan dira nekazal gizartea baldintza berrietara egokitzera behartu duten garapen historikoak.
|
Baina
XX. mendearen bigarren erdikoa, industrializazioa, abeltzaintza bigarren mailan utzi zuen basogintza politika eta merke erosiz garesti saltzen duten bitartekarien ondorioz, hondoratu egin da aldea etxea.
|
|
2011
|
|
|
|
Baina
XX. mendean zehar bestelako hizkuntza politikak ari dira hedatzen. Askotan erakunde publikoen eskutik, baina gehien gehienetan, herri mugimenduen ahaleginari eta akuilu lanari esker (Euskal Herria eta Ikastolak horren lekuko), eskola elebiduna eta eleaniztuna sustatu da han eta hemen, eta horrek ordura arte itxita zeuden ateak zabaldu dizkie hizkuntza txikiei.
|
|
2012
|
|
|
Beraz,' ongia eta gaizkia' bereizten ziren.
|
Baina
XX. mendean hura justifikatzen jarraitu nahi izatea, nolabait, biolentzia defendatzea da. (...)
|
|
2013
|
|
|
1 Hasierako laburpenean aipatzen den bezala, XX. mendeko 1960ko hamarkadatik hasten da, euskararen unibertsoaren inguruan zenbait aldaketa eman diren adieraziz, euskararekiko beste etapa bat irekiz; bertan argi ilunak badaude ere, balorazio baikortasunaren aldekoa dela aitortuz (nik horren argi ez dudana).
|
Baina
XX. mende bukaeran, eta batez ere XXI. mende hasieran, euskararekiko beste etapa batean sartzen gara, agian argiagoa eta kritikoagoa dena, horregatik" euskarak egun duen auzirik larrienari erreparatuko diogu: nolakoa den euskal gizartea euskarari dagokionez eta, halaber, euskararen
|
|
|
Gure berbaldiak ez dira beti performatiboak, utopia marraztu ahal dugu, helbururen bat markatzekotan, baina bidean zer gertatuko den, hori ez dago idatzita, ezta gure ahalmenetan ere.
|
Baina
XX. mendearen hasieran proiektatu ziren utopiak hain handinahiak izan ziren, porrotak hain odoltsuak, ezen belaunaldi berriei ez omen baitzaie gogorik geratu inolako bidetan saiatzeko ere.
|
|
|
Mary in the Mountains Church—, saloon ak eta hotelak, almazenak eta dendak, alfabetikoki ordenatutako kale zuzenak A, B, C, D, E, F, G, H, I, eta batez ere trenbidea, meategietako minerala Carson Cityra eta Renora garraiatzen zuena.
|
Baina
XX. mendean, zilarra eta urrea ahitzearekin batera, beheraka egin zuen, eta azkenean gaur egun dena bihurtu zen, karkasa bat, dekoratu bat non, publizitateak dioen bezala, bisitariak denboran atzera joan daitezkeen.
|
|
2014
|
|
|
Borrokalari handienetarikbat, LavigerieBaionakokardinala.
|
Baina
XX. mende hastapenean oraino, esklaboz betetzen ziren itsasontzi zenbait Beningo kostaldeetan. Le Code Noir esklaboen komertzioko legea XVII. mendean idatzi duen Du Casse kaskoinak ere lotura handiak baditu Baionarekin.
|
|
|
Borrokalari handienetarik bat, Lavigerie Baionako kardinala.
|
Baina
XX. mende hastapenean oraino, esklaboz betetzen ziren itsasontzi zenbait Beningo kostaldeetan. Le Code Noir esklaboen komertzioko legea XVII. mendean idatzi duen Du Casse Kaskoinak ere lotura handiak baditu Baionarekin.
|
|
2015
|
|
|
1845ean desegin zuten Oria Ibaiko Batasuna.
|
Baina
XX. mendean ondo sartuta, Altzagak batzeko eskaria egin zion Itsasondori, udalerri txikia zela eta diru urritasuna zuela argudiatuz. 1967an onartu zuten, eta 1990era arte udalerri bakarra osatu zuten.
|
|
|
Gure denporan eskola asko egoan Zeanurin.
|
Baina
XX. mendearen hasieran, Zeanurik eukan ume piloagaz, eskola bi bakarrik egozan: bata plazan eta bestea Undurragan.
|
|
2016
|
|
|
Kontrol horrek espezieen heterogeneotasuna eta elikadura subiranotasuna mantentzea ahalbidetu du.
|
Baina
XX. mendean nekazaritza industrialak kolokan jarri du milaka urteko prozesua. Haziak enpresa gutxi batzuen esku geratu dira, eta horiek helburu ekonomikoak paratu dituzte beste guztiaren gainetik.
|
|
|
hori egunkarietako eta aldizkarietako berriemaile mespretxagarrien zeregina zen, gehien jota.
|
Baina
XX. menderako gai, klasikoak, agortzen ari zitzaizkion ikertzaileen armadari, eta ezinbestekoa zen literatura garaikideari leku ematea bertan.
|
|
2017
|
|
|
Akademietan, ordea, ez da hala izan, garai batean sarrera debekatuta ere izan baitzuten «biluziak pintatzen zirelako eta emakume batentzat amorala zelako.
|
Baina
XX. mendetik aurrera emakumeak beti egon dira presente onartu dituzten eskoletan».
|
|
|
Ikerle klasikoen garaian (Bertoldi, Wagner...) ez zen bereizketa handirik egiten iberieraren eta euskararen artean; hizkuntza berdintsuak zirela uste zen.
|
Baina
XX. mendeak aurrera egin ahala baskoiberismoak indarra galdu zuen eta Mitxelenaren eta haren jarraitzaileen tesiak nagusitu ziren. Fonologian, lexikoan eta tipologian kidetasunak ugari direla onartu arren, ez dute harreman genetikorik ikusten bi hizkuntzen artean, eta izatekotan, urrunekoa.
|
|
|
Gauza bera gertatu da Italia Errepublika osoan.
|
Baina
XX. mendearen erdira arte sardiniera eta korsikeraren dialektoak izan dira nagusi herritarren ahotan.
|
|
2019
|
|
|
XIX. mendeko idazle errealistek (Balzac, Dostoievski, etab.) eleberriak errealitatea esplikatu eta erakutsi zezakeela uste zuten.
|
Baina
XX. mende hasierako idazleek konfiantza galdu dute gero eta konplexuagoa deritzaten errealitatea azal daitekeenik. Horren ondorioz, munduaren konplexutasuna eta azaltzeko zailtasuna iradokitzen duten teknikak asmatzeari ekingo diote, narratiba estrategien ildo esperimentalean aurrera eginez.
|
|
2020
|
|
|
Modern Mundart abangoardia literarioak bere egin zuen, horren balio formala eta afektiboa goraipatuz, bereziki olerkigintzan.
|
Baina
XX. mendearen bukaeran, Suitzako literatura dialektalak jendarte modernoaren kritikari lotu zitzaion. Orduan, literatura dialektala egiten zuten idazleek jarrera soziala eta politikoak defenditu zituzten.261
|
|
|
Zhou Enlairentzat, seguru aski, ausardia ez, lelokeria litzateke.
|
Baina
XX. mendeko 70eko hamarkada eta XXI. mendea ez dira berdinak eta, bat batekotasunaren kulturan bizi garenez, ezinbestekoa da gutxienik COVID utziko dituen ondorio batzuen inguruan hausnartu edo espekulatzea behintzat. Egungo egoera aldakorrak galdatzen duen irakurketen behin behinekotasuna ahantzi gabe, noski.
|
|
2021
|
|
|
Zuberoako trajeria/ pastorala katoliko sortu zen eta luzaz hola iraun du, sainduak ospatuz.
|
Baina
XX. mende erditik laikotuz etorri zaigu, inguruko jendartea bera bezala. Haatik aipatu berri dudan dikotomia beti bere baitan dakar usaiako hiztegiaren azpian," Turkak" eta" Kiristiak" kontrajarriz.
|
|
2022
|
|
|
Urte haietan [XIX. mendearen azken aldean] asko ugaldu ziren norgehiagoka horiek.
|
Baina
XX. mendearen hasieran euskararen garbizaletasuna jarri zen modan. Ustelduta zegoen hitz egiten zen euskara; garbitu beharra zegoen.
|
|
|
Batelariak desagertuz joan ziren, bertzelako ontzi eta garraio-bide batzuen agerpenarekin.
|
Baina
XX. mendearen erdialdean motordun batelak iritsi arte, arraunean aritzen ziren batelariak Pasaian, herri batetik bertzerat jendea eta salgaiak garraiatzen. Horietako batekin harreman estua izan zuen Serafinak, eta tarteka tarteka laguntzen aritu zitzaion gazte sasoian.
|
|
|
Haatik euskal gatazka ez zen hor hasia, historia luzeagoan kokatzen da.
|
Baina
XX. mendeko lehen herenean, EAJ alderdiak armarik gabeko borroka eraman zuen. Gero ETAren borroka ere luzaz odolik isuri gabe joan zen, bederatzi urtez sigla hori agertuz geroztik (1959), hamasei urtez EKIN sortu zenetik (1952):
|