|
2007
|
|
|
|
Bai
itxura ona!
|
|
|
|
Bai
, zorte handia izan nuen, orduan hasi baitziren geologoak espedizioetan parte hartzen. Izan ere, itsas hondoan ikerketa geologikoak egiteko behar genituen tresnak egin zituzten:
|
|
|
|
Bai
, hainbat eta hainbat urperatze egin ditut, baina beti gorde izan dut leku bat lehorrean: Omango ofiolita.
|
|
|
I. A.:
|
Bai
, azken finean emakumeei obuluak erauztea teknika arriskutsua da eta, arlo honetan, inori kalterik egingo ez dioten eta erabateko bermea eta segurtasuna emango duten bideak bilatu behar dira.
|
|
|
M. V.:
|
Bai
, nire kasuan behintzat bai, nahiz eta beti dagoen arriskua batzuek gure lana geldiarazi nahi izateko. Animaliekin egiten diren esperimentuak adibide ona dira.
|
|
|
Askoren zorionerako.
|
Bai
behintzat ziztada guztiak jasotzen dituenaren zorionerako. Alegia, odol gozoa duenaren zorionerako.
|
|
|
|
Bai
, merkurioa bakuometroetan, manometroetan eta halako ekipoetan erabili izan da, hau da, presio neurketak egiteko tresnetan. Garai batean, tresna horiek irekiak izaten ziren, eta oso handiak; pixkanaka, tresna txikiagoak, konpaktuagoak eta itxiagoak egiten hasi ziren.
|
|
|
Txinan, berriz, eskaera% 10 igoko zela espero zuten, eta antzeko igoera aurreikusi zuten Indian, Mexikon eta Thailandian.
|
Bai
, izugarri zaila izango da berun guztia ordezkatzea.
|
|
|
|
Bai
, hori sarritan entzuten da, baina beste gaietan ere gauza bera esan daiteke: hizkuntza, historia, geografia...
|
|
|
|
Bai
. Nik Parisen ikasi nuen, Laboratoire d' Analyse Numérique zelakoan gaur egun, Jacques Louis Lions izena du.
|
|
|
|
Bai
, hori da gaur egungo paradoxa. Inoiz ez gara bizi izan hain gizarte numerikoan, eta gizarteak ez dio inoiz hain argi bizkarra eman matematikari.
|
|
|
|
Bai
, erabat. Orain dela gutxira arte, eta orain ere denbora gehienean, matematika teorikoan aritzen naiz, nahiz eta nire arloa matematika aplikatua den.
|
|
|
|
Bai
, hala da. Otarrainxka freskoen eta izoztuen laginak aztertzen ari ginela, ikusi genuen otarrainxka freskoetan kolesterol oxidoen kontzentrazioak handiagoak zirela.
|
|
|
Kerejetaren ustez, psikiatriak neurologiarekin duen harremana zabaldu egin behar da.
|
Bai
neurologoek eta bai guk lan-leku bera dugu: burmuina.
|
|
|
Landare olioak motorren erregai gisa erabiltzeak hutsala dirudi gaur, baina, etorkizunean, litekeena da olio horiek gaur egun petrolioak duen adinako garrantzia izatea. Rudolf Diesel ingeniariak 1912an esandako hitzak dira.
|
Bai
, orain mende bat. Eta, ordurako, ia hogei urte paseak ziren, 1893an kakahuete olioa erabiliz diesel motorraren lehen prototipoa martxan jarri zuenetik.
|
|
|
|
Bai
, hala da. Egunerokoan, eraikuntzarako hainbat material sendotzeko, pantaila lauetan elektroiak igortzeko eta beste hainbat zereginetarako erabiltzen dira nanohodiak eta, oro har, nanoteknologia.
|
|
|
|
Bai
, Bidaide elkarteko batzuei eman genien probatzeko. Oso gustura gelditu ziren.
|
|
2008
|
|
|
|
Bai
, hala da. Biologia konputazionalak hainbat aplikazio eremu edo maila ditu.
|
|
|
|
Bai
, baina erloju mekanikoak ere ematen du eguneroko bizimodurako behar adinako zehaztasuna. Zertarako behar dugu segundo baten bilioirena neurtzeko gai den erloju bat, fisikako esperimentu zehatzak egiteko ez bada?
|
|
|
|
Bai
, bost urte baino gehiago daramatzat laborategian lanean, eta elkarrekin aritzen gara.
|
|
|
|
Bai
, bueno, guk iaz argitaratu genuen lan batean, GIB kontrolatzaileek kontrola nola lortzen duten azaltzen duen aztarna sendo bat jakinarazi genuen. Jakina zen pertsona horiek, infekzioa kontrolatzen ez dutenekin alderatuta, linfozitoen erantzun oso indartsua dutela, bikaina.
|
|
|
|
Bai
, zuhurrak izan behar dugula uste dut, bestela, itxaropen faltsuak pizteko arriskua dugu. Mercken saiakuntzan, adibidez, publizitate handia egin zuten, eta gero erabateko porrota jaso zuten.
|
|
|
Oso opari egokia izan daiteke, beraz, CD ROM hau, Armixen serieko bigarrena.
|
Bai
joko honek eta baita Geografian aditu/ aritu k ere bakoitzak bere web orria dute (demoa eta bideoa), eta horietan proba daitezke:
|
|
|
|
Bai
, oso garrantzitsua da hori. Hasteko, gene horrek 625.000 base inguru ditu; erraldoia da, gene handien artean ere handia da.
|
|
|
etxeetako ohiko tenperatura.
|
Bai
inkestetan eta baita herritarrekin izan duten harremanetan ikusi dute sukaldea bero eta etxearen gainerakoa fresko ºC tan edukitzen jarraitzen dutela, lege zaharrean.
|
|
|
Han, ez zuen izan lurraldea kentzeko moduko lehiakiderik, ezta harraparietatik ihesi ibili beharrik ere.
|
Bai
, ordea, behar adina elikagai. Hori dela eta, handitu eta handitu egin zen, gaur egun duten tamaina hartu arte.
|
|
|
|
Bai
, hala da. Aurtengoa saneamenduaren urtea izendatu dute, ezin baita onartu hiru segundotik behin munduan haur bat hiltzea saneamendu segururik ez izateagatik.
|
|
|
Baina Nartzisori ez zitzaion bururatu bere irudia itzultzen zion gainazal eramangarri bat sor zezakeenik.
|
Bai
, ordea, hainbat buru argiri.
|
|
|
|
Bai
. Bueno, farmakologiaren arloan sartzea kasualitatea izan zen.
|
|
|
|
Bai
, agian, zeharka bai. Egia esan, biologia molekularrari buruz gehiago irakurtzeko beharra nabaritzen dut orain.
|
|
|
|
Bai
; ez dakit merkatuaren legeengatik den edo zergatik den, baina ikuspegia aldatu egin da pixka bat. Multinazional handiak konturatu dira errentagarriagoa ateratzen zaiela, hasieratik prozesu guztia egin beharrean, bai unibertsitateetako taldeek eta bai enpresa txikiek zer egiten duten ikusi eta lanaren erdia eginda dutenei molekulak edo patenteak erostea.
|
|
|
|
Bai
eta ez. Nik dakidala, gure autonomia erkidegoan gurea da kimika organikoan oinarritutako bakarra.
|
|
|
|
Bai
, dudarik gabe; eta enpresa txikia izanda are gehiago. Multinazionalen hurbilketa bat izaten da konposatuen bildumak hartzea eta saiaketa masiboak egitea, funtzionatzen duten lau edo bost molekula aurkitu arte.
|
|
|
Zure begien kolorea, ahotsaren tonua, oinen tamaina, atzamar kopurua, burmuinaren egitura, eta zure eta gainerako bizidunen informazio biologiko guzti guztia idazteko, nahikoa dira lau letra.
|
Bai
, lau letra baino ez ditu genomaren alfabetoak, eta haien ordenaren baitan dago izaki bakoitzaren diseinu osoa. Baina lau letren sekuentziak luzeak dira, oso luzeak, eta haiek osorik irakurtzea erronka handia.
|
|
|
|
Bai
, baina ñabardurekin. Klima aldaketa Pirinioetako glaziarren galera azkartzen ari da, baina galera hori aspaldi hasi zen, Izotz Aro txikiaren amaieran, klima aldaketa deitzen duguna hasi baino lehenago.
|
|
|
|
Bai
. Planetaren historia aintzat hartuta, badakigu glaziazio/ glaziazioarteko zikloak izan direla azken bi milioi urteetan, Kuaternario osoan.
|
|
|
Eremu batean zuhaitzak ateratzeko kablearen sistema erabiltzen ari dira, eta beste batean ohiko metodologia.
|
Bai
batak eta bai besteak alde onak eta txarrak dituzte: zuhaitzak kable bidez ateratzen ari diren eremuan, landaketa gutxiago egin dituzte, baina oso metodo garestia da.
|
|
|
|
Bai
, bada. Besteak beste, Brasilgo Porto Alegre Unibertsitateko (Universidade Federal do Rio Grande do Sul) nire laborategian nahiz EHUko Magnetismo Taldearen laborategian ikertzen ari dira horren inguruan.
|
|
|
|
Bai
, egia da; teknika molekularrak iraultza eragiten ari dira taxonomian. Azken urteetan garatutako teknikei esker, gaur egun nahiko erraza da DNA sekuentziatzea.
|
|
|
Sistema horiek bereziki aproposak dira hirietan eta nekazaritza jardueretan sortutako hondakin urak arazteko.
|
Bai
batean, bai bestean, poluitutako urek karga organiko handia izaten dute, baita landareentzat erabilgarri diren substantzia ez organiko ugari ere.
|
|
|
|
Bai
, funtzio batzuek (deceptive functions) nolabait iruzur egiten diote algoritmoari, eta optimotik urrutiratu egiten dute. Garai batean, uste zen algoritmo genetikoek ez zutela funtzionatzen funtzio horiekin, baina orain ikusten dugu batzuekin baietz eta beste batzuekin ezetz.
|
|
2009
|
|
|
Eta neskak Penicillium notatum ahoskatu orduko Chainek, Hori da Flemingek 1928an aurkitu zuena.
|
Bai
, hark eman zigun lagin bat, eta geroztik bizirik mantendu dugu.
|
|
|
Hala ere, ontzi horien aurrekariak izan zirenez, egileak garrantzia eman nahi izan die misilen ikerketari eta ikerketa horretan izan ziren istripuei.
|
Bai
armen garapenaren historia eta bai eta astronautikarena arazoz beterik egon ziren.
|
|
|
Horrek esan nahi du erradiazioaren uhin luzera gehienak xurgatzen dituela inguruneak; begiz, esate baterako, ezin ditugu ikusi izar multzo horiek, uhin ikusgaiek ez dutelako zeharkatzen hodeitza.
|
Bai
, ordea, uhin milimetrikoek, uhin luzera handiagoa dutelako hauts partikulen tamaina baino.
|
|
|
Fundamenturik gabeko mito hari amaiera jartzeko garaia iritsi zen.
|
Bai
, mamuta munstro bikaina zen horretarako. Thomas Jefferson konbentzituta zegoen.
|
|
|
Fundamenturik gabeko mito hari amaiera jartzeko garaia iritsi zen.
|
Bai
, mamuta munstro bikaina zen horretarako. Thomas Jefferson konbentzituta zegoen.
|
|
|
|
Bai
, nire aitak, Antonio Luisek, kimika organikoa ikasi zuen; baita haren bost anaietako hiruk ere. Guztiak farmazia sektoreko enpresen fundatzaileak izan ziren, eta, bereziki, Kataluniako enpresa bateko fundatzaileak beste batzuekin batera.
|
|
|
J.R.M.:
|
Bai
. Eta batek pentsatzen duenean hau dena zertarako da?, konturatzen da ez duela inolako zentzurik, abereak bazkatzeko baita, gure dietaren akats handienetako bat haragi gehiegi jatea izanda.
|
|
|
J.R.M.:
|
Bai
, baina hazi transgenikoa arrunta baino garestiagoa da. Horrenbestez, zulakaririk ez badago, ekonomikoki ez da hobea.
|
|
|
Leire Escajedo:
|
Bai
, landaketa komertzialak 1996an hasi ziren, baina ez komertzialak dezente lehenago. Eta zergatik hedatu diren hain azkar eta hainbeste?
|
|
|
L.E.:
|
Bai
, beharbada elikagaiak estrategikoak direlako gertatzen da hori. Elikadura funtsezkoa da, eta, gainera, juxtu abereen eta pertsonen elikaduran garrantzi handia duten espezieekin dabiltza.
|
|
|
|
Bai
. Berez, biologoak edo medikuak milaka eta milaka gene susmagarri ditu.
|
|
|
|
Bai
, degradazio esperimentuak eta beste batzuk han bertan egiten ditugu, eta beste talde batzuekiko kolaborazioan ere egiten da lan. Baina, egia esan, gure helburu nagusia laginak jaso eta ondo biltzea da.
|
|
|
|
Bai
, paisaia zoragarria da. Besteak beste, fokak eta baleak ikusi genituen, eta baita hartz zuri bat ere!
|
|
|
|
Bai
, bioakumulatzeko joera duten poluitzaile asko izaten dituzte hartz zuriek. Eta ez hartzek bakarrik, baita inuitek ere.
|
|
|
|
Bai
, bai, beirazkoa da. Baina dagoeneko esperientzia handia daukagu, eta dena ondo lotuta jartzen dugu, gauza bakoitza bere lekuan, ezer hondatu ez dadin.
|
|
|
|
Bai
, eta taldeak egiteko badaude zenbait eredu. Niretzat, eredu baliagarrienetako bat bizi zikloaren araberakoa da.
|
|
|
K. A.:
|
Bai
, eta handia, gainera. Lehen aipatu dugunez, eboluzioaren ideia bai, onartu zuten.
|
|
|
K. A.:
|
Bai
, hori da Mayrrek aipatzen duen inferentzietako bat. Denek ezagutzen zuten hazleen lana, baina Darwin gai izan zen hortik ideia berri bat ateratzeko.
|
|
|
|
Bai
eragin zion, ordea, ornitologoak hiru birigarro espezierekin egindako identifikazioak. Birigarro espezie horietako bakoitza Galapagoetako irla banatakoa zen, eta, horiez gain, bazen beste espezie bat, haien antzekoa, Ekuadorren.
|
|
|
K. A.:
|
Bai
, baina hor bazegoen gizartearen zati bat darwinismoa onartzeko prest, beren jokabidea zientifikoki justifikatzeko modua ematen zielako. Eta badira datuak Argentinako euskaldunenak, eta hor ikusten da denak darwinistak zirela, zentzu horretan.
|
|
|
B. J.:
|
Bai
, orain dator hori. Lehenengoek corpus teorikoa egin zuten, eta Dobzhanskyk esperimentuak egin zituen, euliekin, laborategian.
|
|
|
B. J.:
|
Bai
, eta onartu egiten du ezaugarri lortuen herentzia. Eta aurretik onartu egiten zuen herentzia nahastua, aitaren eta amaren ezaugarriak nahastu egiten direla ondorengoetan.
|
|
|
B. J.:
|
Bai
, ikusten du baduela hor hutsune bat herentzia eta azaltzeko, eta pangenesiaren teoria proposatzen du, eta gemulak daudela sakabanatuta gorputzean... Kontuan izan behar da hazleak eta fenotipoarekin aritzen zirela lanean, eta artean genetika garatzeko zegoela.
|
|
2010
|
|
|
|
Bai
, geologo bat. Rachel Wood oso izen arrunta da Ingalaterran.
|
|
|
|
Bai
, baina gure saila fisikariengandik eta kimikariengandik gertu zegoen. Lotura handia izan dugu haiekin.
|
|
|
Nazioarte mailan, hainbat proiektu pilotu itsas teknologien bideragarritasuna frogatzen saiatzen ari dira.
|
Bai
Eskoziako Islay uhartean, baita Portugaleko Pico uhartean ere, olatu energiaren instalazio pilotuak daude. Arroken gainean eraiki dira biak, eta ur zutabe oszilatzailearen printzipioan oinarrituz, olatuen energia aprobetxatzen dute.
|
|
|
|
Bai
, kosmologia nazioarteko esparrua da; horrekin esan nahi dut lankidetza asko ditugula beste herri batzuetako kosmologoekin. Horregatik, asko bidaiatu behar da lan honetan.
|
|
|
|
Bai
, horrelako zerbait da. Eta atsegina da pertsona handi horien ondorengoa izatea.
|
|
|
|
Bai
. Espainiako Geologia eta Meatzaritza Institutuko lagun batekin batera hasi ginen, 1970eko hamarkadaren bukaeran.
|
|
|
|
Bai
. Guk lau ikerketa lerro nagusi ditugu:
|
|
|
|
Bai
. Dagoeneko, lau ekintza handi egin ditugu dibulgazioan:
|
|
|
|
Bai
, bai. Eta dibulgazioa kontuan hartzen badugu, esango nuke gutxienez nire denboraren% 60 fisikarako izaten dela.
|
|
|
|
Bai
, baina...
|
|
|
|
Bai
apnea dinamikoa eta bai estatikoa igerilekuan egiten dira. Baina badira beste apnea proba batzuk nahitaez itsasoan egin beharrekoak, igerilekuak duen sakonera ez delako nahikoa.
|
|
|
Botoi bat bezain biribilak?.
|
Bai
, botoi bat bezain biribilak. Hura izan zen gau hartako elkarrizketa guztia.
|
|
|
|
Bai
, gai horrek garrantzi handia baitu Britainia Handian. Izan ere, albaitariak oso kezkatuta daude txakur askok dituztelako bizi ohitura okerrarekin lotutako gaixotasun larriak.
|
|
|
|
Bai
, aldizkari bat argitaratzen dugu, eta Interneten jartzen dugu (www.eursafe.org), nahi duenak eskuratu dezan.
|
|
|
Eta erantzuna da:
|
Bai
. Baina, jarri behar dira?
|
|
|
Horretaz ustez zerbait dakienak kontatuko dizu egurra ilberrian egin behar dela, orduan baitaude enborrak idorren.
|
Bai
, badakit Ilargiak sortzen dituela mareak, baina badakit, baita ere, Ilargiaren erakarpen grabitatorioa Lurrarena baino hamar milioi aldiz txikiagoa dela gurean, eta, beraz, nekez markatu dezakeela horrek alderik enbor batek duen ur kantitatean. Are gehiago, badakit landareek ura eskuratzeko duten gaitasuna (haien potentzial hidrikoa) lurraren eta airearen hezetasunarekin lotuta dagoela, eta horiek egun bakar batean askoz diferentzia handiagoa eragin dezaketela Ilargiaren erakarpen grabitatorioak hilabete osoan baino.
|
|
|
Bada, materiak bere burua erakartzen duelako (hori da grabitatea).
|
Bai
, baina zergatik erakartzen du materiak bere burua. Une honetan arazo bat dugu; zaila da horren zergatia azaltzea, baina Einsteinek egin zuen, erlatibitate orokorraren bitartez:
|
|
|
Lan haiengatik, Kimikako Nobela eman zioten 1908an.
|
Bai
, kimikakoa. Rutherfordentzat, gainera, fisika beste zientzia guztien gainetik zegoen nabarmen.
|
|
2011
|
|
|
|
Bai
, beti aplikazio bat bilatzen dugu. Izan ere, ebalua daitekeen produktu kontrastatu eta baliagarri baterako iristen da orain finantziazioa.
|
|
|
|
Bai
. Burua ongi antolatzea da gakoa.
|
|
|
Ba al dago hori saihesteko modurik?
|
Bai
. Adibidez, garagardoa pasteuriza daiteke (eta askotan egiten da) legamia hiltzeko, eta proteinasak neutralizatzeko.
|
|
|
|
Bai
, medikuntza mota horrekin hazi nintzen. Familiako medikua homeopata zen, nahiko homeopata ospetsua Alemanian.
|
|
|
|
Bai
. Ni birusez arduratzen naiz; gorotzetan dauden birusak aztertzen ditut teknika molekularrekin; eta birologoekin lan egiten dut.
|
|
|
|
Bai
, birologoek esaten digute interesgarriena izango litzatekeela burmuinak jasotzea, adibidez. Baina guk animalia bizirik utzi nahi dugu.
|
|
|
|
Bai
, bai. Ni esparru honetan aspaldi hasi nintzen.
|
|
|
|
Bai
, bai... Noski, informatika kuantikoaren arloa garatu behar da oraindik.
|
|
|
Saioaren amaieran, emaitzak gehitu egin dira beste PlayDecide saio batzuetan esandakoetara.
|
Bai
Bidaurrazagak eta bai Rodriguezek oso positibotzat jo dute Bilbon lortutako ondorioak partekatzeko aukera izatea. Bidaurrazagaren hitzetan:
|
|
|
|
Bai
noski! Gizakion edo ugaztunon erribosomak bakterioenak baino% 40 handiagoak dira.
|
|
|
|
Bai
. [RNA] mezularia ematen badiezu, erribosoma guztiek beteko dute proteina eratzeko funtzioa.
|
|
|
|
Bai
, eta, agian, baita biziaren hasierako egitura ere. Egitura hori berregiten saiatzen ari gara.
|
|
|
|
Bai
, galdera ere estandarra da, baina une hori nola bizi zenuen jakin nahi dugu...
|
|
|
J.M. Aizpurua:
|
Bai
, baina beharbada disoziatu egiten da.
|
|
|
J.M. Aizpurua:
|
Bai
. Noski, errazagoa da argazkia ateratzea materia puska bati uhin elektromagnetiko bati baino, adibidez.
|
|
|
Sagardoak metanola dauka?
|
Bai
. Zuk erabili dagokion analisi teknika, eta beti aurkituko duzu metanola.
|
|
|
Ezusteko handia izan zen, baina ez zen ikusi transbordadoreen programa zalantzan jartzeko arrazoirik.
|
Bai
, ordea, bigarren istripuan. 2003an, Columbia suntsitu zenean, programa eten egin zen, eta kontrako iritziek indar handia hartu zuten.
|
|
|
Ulergarria, gainera.
|
Bai
ideia bikaina! Nola ez zitzaigun, ba, lehenago bururatu?
|