|
2021
|
|
|
13.10.5
|
Zer
izenordaina
|
|
|
Ze esan duzu? Bizkaierazko idazle zaharrek, adibidez,
|
zer
izenordaina (zer da hori?) eta ze determinatzailea (ze gauza) bereizten zuten. XX. mendean erabilerak gutxiagora egin zuen mendebaleko idazleen artean.
|
|
|
Izendatzeko modu horrek baditu zenbait akats aski agerikoak. Alde batetik, ordena jakin bat iradokitzen du egiturazko kasuen artean, eta, bestetik —eta garrantzi handiagoa du bigarren kontu honek— NOR galde izenordainak barnean hartu nahi edo behar lituzke hor
|
ZER
izenordainari dagozkionak ere (eta ZER izenordainari dagokion hori, bestalde, izen sintagmaz nahiz askotariko perpausez osatua izan daiteke, perpaus osagarrien kapituluan ikusiko dugun bezala: ikus § 30.1.1).
|
|
|
Izendatzeko modu horrek baditu zenbait akats aski agerikoak. Alde batetik, ordena jakin bat iradokitzen du egiturazko kasuen artean, eta, bestetik —eta garrantzi handiagoa du bigarren kontu honek— NOR galde izenordainak barnean hartu nahi edo behar lituzke hor ZER izenordainari dagozkionak ere (eta
|
ZER
izenordainari dagokion hori, bestalde, izen sintagmaz nahiz askotariko perpausez osatua izan daiteke, perpaus osagarrien kapituluan ikusiko dugun bezala: ikus § 30.1.1).
|
|
|
31.5.4f Halere, izenordainaren kasu markaren eta interpretazioaren arteko harreman hori batzuetan iluntzen da; batez ere, zertan, zeren eta
|
zer
izenordaina duten perpausen kasuan. Ikus, adibidez, nola interpretatzen diren ondoko adibide hauek:
|
|
|
Baina zertan eta zeren ez baitira erabiltzen, ez komunzki behintzat, kausaz edo arrazoiaz galde egiteko, galdera izenordainaren eta parafrasiaren arteko korrespondentzia ez da hain argia. Bestalde, hemen eman ditugun adibideetan,
|
zer
izenordainak, zertan edo zeren izenordainen balioa du. Esan gabe doa, halere, zer izenordaina duten perpaus jokatugabe guztiek ez dutela interpretazio bera.
|
|
|
Bestalde, hemen eman ditugun adibideetan, zer izenordainak, zertan edo zeren izenordainen balioa du. Esan gabe doa, halere,
|
zer
izenordaina duten perpaus jokatugabe guztiek ez dutela interpretazio bera. Izan ere, zer izenordaina usaian ohi doakion balioarekin ager daiteke holako perpaus jokatugabeetan.
|
|
|
Esan gabe doa, halere, zer izenordaina duten perpaus jokatugabe guztiek ez dutela interpretazio bera. Izan ere,
|
zer
izenordaina usaian ohi doakion balioarekin ager daiteke holako perpaus jokatugabeetan. Ohiko balioa du adibide hauetan:
|
|
|
Idazleak dio jende larriek ere izanen dutela aipatzen den liburuan anitz guza kausitzeko eta biltzeko, ahantzi zituztenak, edo sekula ikasi ez zituztenak. Hots,
|
zer
izenordaina objektutzat harturik ulertzen da perpausa. Ohiko balioa du hurrengo puntuan ikusiko ditugun beste adibide batzuetan ere:
|
|
|
Garikano); Altxatuko litzateke, baina ez du [zer janztekorik] gabardinaz aparte (Saizarbitoria). Lau adibideetan
|
zer
izenordaina jan, edan eta jantzi aditzen objektu zuzen gisa interpretatua da, hurrenez hurren. Beste adibide hauetan, ordea, ezezko ingurumenean delarik, zergatik izenordainaren baliokide gisa hartu behar da:
|
|
|
Lau adibideetan zer izenordaina jan, edan eta jantzi aditzen objektu zuzen gisa interpretatua da, hurrenez hurren. Beste adibide hauetan, ordea, ezezko ingurumenean delarik,
|
zergatik
izenordainaren baliokide gisa hartu behar da: Eztuzu beraz [zer erran eskuararen hitzak falta direla] (Etxeberri Sarakoa); Ezta [zer eska gari zuharrari] (Oihenart).
|
|
|
Horretarako, haatik, ezin balia daiteke edozein galdera izenordain baina soilsoilik oinarrian zein edo non forma dutenak. Nor eta
|
zer
izenordainak, preseski, ez dira erabiltzen aurrekaria duten perpaus erlatiboetan; (korrelatuetan, ordea, bai). * Orduan agertu zen gizon bat(,) [nori beso ezkerra falta baitzitzaion]; Orduan agertu zen gizon bat(,) [zeini beso ezkerra falta baitzitzaion].
|
|
|
13.10.5
|
Zer
izenordaina
|