|
2000
|
|
|
Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada berria balitz bezala aurkeztuz. ...izateria osoaren epaile bihurtzen zuten beren burua, beren kultura industrialetik beren hizkuntza propioak gehiegi goretsiz, munduko gainerako herrien kultur emaitza nabarmenak eta hizkuntz aberastasunak itsuki gutxiesten zituzten bitartean, zaku ilun horretan txinera, japoniera, arabiera, persiera, hindia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera, galesera, katalana, galegoa8, eta
|
zer
esanik ez, gure euskara ere sarturik.
|
|
|
/ zenburuak berak dioenez, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan natorkizue.
|
Zer
esanik ez, honi buruz lehen ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki etorriko zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
|
Eta hori horrela delako izan liteke testu bat esangura anitzekoa, eta are interpretazio kontrajarriak ere onartzen dituena. Eta,
|
zer
esanik ez, horregatik doa poeta bere ikuspuntua aldatuz (geometria osatzen du), ondorioz bere estiloa ere aldatzen duela: nork esango zukeen 1978 hartan, Atxagak honelakoak idatziko zituela?
|
|
|
euskal gaiei buruz idatzitako eta argitaratzen zen guzti guztia biltzea.
|
Zer
esanik ez dago asmo honetan oinarritutako bibliografia honek bere garaian izugarrizko laguntza suposatu zuela (eta oraindik suposatzen duela) ikerlarientzat eta beste edozein interesaturentzat. Beraz, lan honi jarraipena ematea luke.
|
|
2001
|
|
|
Ekinbide pribatuak (arlo publikotik dirulaguntzaren bat ere jasotzen duen ekinbide pribatu horrek) bultzadatxoak eta pizgarriak ematea gauzak hobetzeko (beste) bide bat izan daiteke. Itzulpenak egiten jarraitu da,
|
zer
esanik ez, baina ikerlari euskaldunen sorkuntza lanentzat gune gehiago ireki tzea ez da sekula soberan egongo. Ez arlo publikoan, ez eta pribatuan ere.
|
|
|
Datuok hizkuntza gutxituek Europan duten garran tzia agerian uzten dute eta, baten batek inoiz pentsatu izan badu hizkuntza bereziaizatea euskaldun, katalan eta galego bakan bitxi batzuen kontua zela, begi bistakoa da berezitasun hori uste baino hedatuagoa dela. Dena den, ezjakintasun edo uste oker hori gure artean nahikoa zabaldua dagoela susmatzen dut, hizkuntza gutxituak azpi-talde edoazpi giza rte batzuen berezitasuna izanik, hiztun komunitate horien bizipenak jendaurrean oihartzunik gabe gelditu ohi direlako; ezkutuan edo arlo pribatuan zokoratuta, duten garrantzi kuantitatiboa —eta
|
zer
esanik ez, kualitatiboa— dutela ere.
|
|
|
EAEn horrela bada, Nafarroan
|
zer
esanik ez, mila aldiz okerrago. Euskarak ez du nafar gizartea biltzen, lotzen edo elkartzen.
|
|
|
Hornok, Javier Tajadurak. Eta
|
zer
esanik ez Aurelio Artetak eta Jaime Ignacio del Burgok.
|
|
|
Ez dut edozeinen iritzia ere bildu, bistakoa denez. Ehundaka orrialdegehiago bil genezakeen iritzi sailetako guztiak jaso izan bagenitu, eta
|
zer
esanik ez" zuzendariari" zuzendutako sailekoak jasoz.
|
|
|
Hiruga rren kapituluari izen hirukoitza eman diogu. Euskarari buruz eta halaber euskalgintzari buruz azaltzendi ren ikusmoldeetan barrabarra dabil ideologia, eta
|
zer
esanik ez politika. Azpisailetan bildu dugu hainbat arazo:
|
|
|
Bata bestearen gainean datoz hezkuntzaren eta biolentziaren arteko lotura zuzena egiten duten testuak. Ikastolak dira aipatuenak,
|
zertan
esanik ez da. ETAren eta kale borrokaren mintegi zuzenak dira, eta baita ere ezker abertzalearenak edo abertzaletasunarenak orokorrean.
|
|
2002
|
|
|
Merkatari berriek, nolanahi ere, ez dute erdietsi gizarte mailako aurrerakada sakona, alegia, euskararen hedatzea maila eta talde anitzetara. Gogorrago dator bitasuna, eta, horretan,
|
zer
esanik ez, euskara iskilu moduan erabiltzeko tentazioa, deslegitimazio prozesuan buru burutik sartuta.
|
|
|
Gaztetasun horrek badu bestelako ondoriorik: euskal irakasleak ez daude ondo kokatuta aginte guneetan, eta hori,
|
zer
esanik ez, oso garrantzi handikoa da hartzen diren erabakiei begira, edozein mailatakoak direla. Adibidez, ikasketa planen aldaketa zein irakasle berrien kontratazioak eta beste makina bat kontu, euskaraz diharduten irakasleen eraginpetik kanpo gelditzen dira, eta sarri askotan bestelako" optikak" dira garaile ateratzen direnak.
|
|
2003
|
|
|
Baina errealitateak aldatu egiten dira. Europaren globaltasun kontzeptua goitik behera aldatu zen Amerika aurkitu zenean eta,
|
zer
esanik ez, mundua ez zela unibertsoa ren erdigunea jakin zenean. Eta, bihar etzi gure telepolis hau beste handiago baten auzuneetariko bat baino ez balitz?
|
|
|
Hirugarren, alegiazko gerrak ez du sekula bi estatu demokratikoren artean gertatu behar, beraien hauteslegoak nekez ulertukobailuke bi demokraziaren arteko erasoa. Baina, alderantziz, hauteslego superdemokratikoa gertu dago estatu ezdemokratikoren bat edo beste noizik behin erasotzeko, herri atzeratuak diktadurapetik salbatzeko eta,
|
zer
esanik ez, ekintza" humanitarioak" sustatzeko.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, euskararen aurkari —aurrejuzku politikoengatik etsai beligerante— direnen posizioak sendotu egiten ditu. Eta ugaritu aurkari aktiboen multzoa.
|
|
|
Ikusitakoak ikusita zaila da funtsean gauza berririk esatea, eta erraza ordea zerbait berria erantsi nahiari jarraiki egiturazko elementuen izaera desitxuratzea. Hogeita hamar lerrotan,
|
zer
esanik ez.
|
|
|
Kontua da, egiten den horri guztiari etekina ateratzen jakitea, energiak ongi inbertitzea eta,
|
zer
esanik ez, hobetu beharrekoa hobetu eta aldatu beharrekoa aldatzea. Kritika eta autokritika, ezinbestekoak biak.
|
|
|
Ohikoa izaten jarraitzen du alderdi zein sindikatu horietako batzuen egoitzetara deitu eta telefono hartzaileak gazteleraz hitz egitera behartzea, baita ikastola batzuetan ere.
|
Zer
esanik ez lan hizkuntzari buruz, herri mugimendu abertzaleetan, hainbat ikastoletan, Euskara Zerbitzuko funtzionario askoren artean gaztelania da lan hizkuntza, edo euska ñol kontzientza zuritzailea batzuetan, aurrerakoi itxura negargarrikoa gehienetan.
|
|
|
Nobedadeetan jatorrizko liburuak du nagusigo osoa: %81, 6 Olerkian %25 itzuli da eta narratiban %20 Datu hauek ikusita
|
zertan
esanik ez da titulu gutxi, gutxiegi, itzultzen dela helduen literaturaren alorrean. Zergatik da?
|
|
|
Eta
|
zertan
esanik ez, nire esker berezi bereziak Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura, Euskara, Gazteria eta Kirol Departamentuari luzatu nahi dizkiot, hasieran bezala bukaeran, lan hau burutzeko eman didan laguntza ekonomikoagatik.
|
|
|
Joño, niri ere esplikazio borobilak asko gustatzen zaizkit.
|
Zer
esanik ez esplikazio horiexek berberak baldin badira The New York Times ek edo The Washington Post ek munduaren etorkizuna esplikatzeko erabiltzen dituztenak. Labadoraren motor estropeatua konpontzeagatik ia 300 euro ordaindu ditut, baina labadoraren motorrarenfabrikatzailea Rolls Royce etxearen filial bat da, eta badakizu Rolls Roycek hegazkinentzako motorrak ere egiten dituela, eta sektore aeronautikoa lur jota dabil Irailaren11z geroztik, beraz horregatik atera zait hain garestia etxeko labadoraren motorra konpontzea.
|
|
|
Nola geratu bertan pare bat minutuz halako liburu edo ez dakit nongo diskoari begira?
|
Zer
esanik ez, gainera, euria egiten badu. Logistika arazoak, Gerediagakoek egoitza berriari esker konpondu nahi dituzten logistika arazoak, zama astuna dira azokarentzat.
|
|
2004
|
|
|
Horietan guztietan,
|
zer
esanik ez, euskara bera zuen gidari, euskara herritarra, endaz bor bor zetorkiona. Maiz aipatzen dira oraingoetan euskalkiak eta azpieuskalkiak, eu ren estandarizazio beharra eta premia... inoiz ezagutu ere ez diren gehiegikerietan modurik errazenean jausteko.
|
|
|
Baina dena ez da horrelakoa izan, oso aldaketa positiboak ere izan dira. Ez dago ukatzerik euskal kulturara diru eta baliabide asko etorri direla, politikaren bidez hain zuzen, eta hori oso lagungarria eta garrantzitsua izan da,
|
zer
esanik ez, liburugintzan edota telebistarako ere.
|
|
|
Eta nortasun kulturalaren defentsa beharrezko ikusten bada tradizio historiko luzea duten nazioetan,
|
zer
esanik ez nazio berrienen kasuan (garatuenak aipatuz: Kanada, AEB, Australia, Zeelanda Berria, eta abar).
|
|
|
Telebista kate handiek interes handiak dituzte" lokaltasuna" saltzeko. Gobernua rendako ere tresna estrategikoak dira hedabideak, eta
|
zer
esanik ez telebistak. Azken hauteskunde hauetan agerian geratu da hori.
|
|
2005
|
|
|
Inguruan ezagutzen ditugun hizkuntza handiek ez diote uko egin bikoizketari (gaztelania, frantsesa, italiera...); ezta hizkuntza txikiagoek ere (katalana, galegoa...). Azken urteetan telebista ia guztietan barne programazioaren joera gailendu den arren, kanpo programazioari eskainitako orduak aztertzea besterik ez dago konturatzeko oraindik pisu handia dutela telebista generalistetan, eta espezializatuetan
|
zer
esanik ez.
|
|
|
Jesuita sartu eta
|
zer
esanik ez! Behartuta geunden atsedenaldietan, errekreoetan ere latinez hitz egitera, praktikatzeko.
|
|
|
Olerkigintza aspaldidanik daukagu.
|
Zer
esanik ez bertsolaritza. Lauaxetaren aldikoak hasi ziren poesia modernoaren urratsetan.
|
|
|
Jakina denez, sasoi hartako Txekia Inperio Austrohungariarraren zati bat zen, eta alemana zen maila guztietan hizkuntza nagusia, bai administrazioan eta,
|
zer
esanik ez, kulturan. Txekiera baserritar ezjakinen eta abertzale burube roen hizkuntza zen, funtsean.
|
|
|
Txillardegik,
|
zer
esanik ez, gogor protestatuko du. Jean Paul Sartrek ere gogor salatuko du komunisten jarrera, bai Txekian eta bai, bereziki, Frantzian.
|
|
|
Eta
|
zertan
esanik ez, nire esker berezi bereziak Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskararen Normalkuntzako Zuzendaritza Nagusiari luzatu nahi dizkiot, hasieran bezala bukaeran, lan hau burutzeko eman didan laguntza ekonomikoagatik.
|
|
|
Baldin eta azkena bada, ez da nirebo rondatez izango. Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara Zuzendaritzaren erruz ere ez, urtea joan eta urtea etorri laguntza ekonomikoa eskaintzen baitit, bihotzetik eskertzen diodana,
|
zertan
esanik ez da.
|
|
|
Euskal liburuaren inguruan gai asko dago aztertzeko: ekoizpenaren baldintzak, liburuaren kalitatea, salmenta eta irakurketa, eta
|
zertan
esanik ez: liburu politika.
|
|
2006
|
|
|
Edozein curriculum berri sostengu gutxiagorekin geldituko da testuliburuak egiteko bertako enpresa editorialak ahultzen badira.
|
Zer
esanik ez, desagertzen badira.
|
|
|
Irakaskuntza ikaskuntza jarduera bat prestatzeko erabaki asko hartu behar dira, eta erabaki bakoitzak koherentea izan behar du beste guztiekin. Jarduera bakoitzean, eta
|
zer
esanik ez Unitate Didaktiko bat edo etapa osorako testuliburuak diseinatzen direnean, hezkuntzaren arazo teoriko eta praktiko guztiak islatzen dira. Erabaki praktikoak hartzeko informazio teorikoan oinarrituz, buruari buelta asko eman behar zaizkio.
|
|
|
Esan behar dugu Iturbe nobelagilea baino ipuingilea edota narrazio motzean aritzen den idazlea dugula. Aipatzekoa da nabarmentzen diren 51 idazle horiek beti ere ez direla berak, eta
|
zer
esanik ez emakume idazleen kasuan, Urretabizkaia, Arrieta eta Oñederra baitira literatur kritikari horien zerrendetan aho batez azaltzen diren bakarrak.
|
|
|
Errealismo magikoaren eragin handia du nobela honek, eta
|
zer
esanik ez, Gabriel Garda Marquez en Cien años de soledad eleberriarena. Gure Martzelinak Ursula gogoratzen digu.
|
|
|
Ikastaro, hitzaldi eta gainerakoak. Nafarroan eta,
|
zer
esanik ez. Ikastola askotan, lau ikastaroak ere eman izan nituen.
|
|
|
Nik uste dut oso galduta gabiltzala, eta idazleok ere bai, eta euskal idazleok are gehiago, eta Euskal Idazle Elkarte honekin
|
zer
esanik ez... Une honetan, mundu globalizatu honen aurrean gure zilborrari begira ari gara, eta barne krisia leporatzen digunak uste dut zuzen dagoela, baina ez duela jakin krisi hori bideratzen, kudeatzen alegia.
|
|
|
Eta
|
zertan
esanik ez, gure esker berezi bereziak Gipuzkoako Foru Aldundiko Hizkuntza Berdintasuneko Zuzendaritza Nagusiari luzatu nahi dizkiogu, bilketa lan hau burutzeko eman digun laguntza ekonomikoagatik.
|
|
2007
|
|
|
1936ko gerraosteko urteak gogorrak izan ziren, Bigarren Mundu Gerra
|
zer
esanik ez, baina gerra amaierarako Jaurlaritzak itxaropentsu begiratzen zion etorkizunari. Ameriketatik, bide desberdinak jarraituz (jarraitzaileen dohaintzak, dibisen trafikoa eta Estatu Batuen ekarpenak), diru nahiko heltzen zen; Agirrek eta bere laguntzaileek aliatuek Franco botako zutela eta berehala itzultzeko moduan izango zirela pentsatzen zuten.
|
|
|
Digitalizazioari esker, ondare bibliografikoa gordetzeaz gain, erabiltzaileari ere erraz eta azkar igor dakioke; bide horren bitartez, ondare historikoaren kontserbazioa eta zabalkundea bermatuta dago. Areago, etorkizunari begira digitalizazioa omen da bidea informazioa kontserbatzeko eta
|
zer
esanik ez zabaltzeko. Interneten milaka obra argitaratuz gero, modu errazean eta doan eskuragarriak, inondik ere horixe da biderik errazena zabaltzeko unean; egun egiten dena, bihar irauteko azpiegitura teknologikoen bitartez baieztatzen da, digitalizazio iraunkorra eta hedapen anitza eta zuzena bermatuta izango baitira.
|
|
|
Bat: literatura berak (eta literatura elitistak
|
zer
esanik ez) pisua galdu du nabarmen gizartean. Bi:
|
|
|
Elite manipulatzaile batzuen kontua da nazioa. Euskal nazioa,
|
zer
esanik ez. Horrela, gatazka politikoaren moralizazio eta psikologizazio harrigarri bat proposatu beharrean aurkitzen da," perversion de sentimientos morales de muchas de sus gentes" deskalifikazioan eroriz.
|
|
|
Ordukoaren ondorengoak gara, eta,
|
zer
esanik ez, oinordeko eta partaideak. Hark eman zigun aukera paregabea euskararen ofizialtasuna aldarrikatzeko, eta euskarari, historian gutxitan bezalaxe, eremu eta esparru zehatzak bermatzeko, besteak beste, administrazioan, irakaskuntzan eta komunikabideetan, sustatze lana eta barne normalizaziorako lana ere baztertu gabe.
|
|
|
|
Zer
esanik ez, Nafarroarik gabe irtenbiderik ez eta lurraldetasuna negoziazio prozesuan atea ireki ez duen gakoa izan dela egiaztatu dugu. Nafarroa ala ezer ez; eta azkenean esku hutsik.
|
|
2008
|
|
|
Ekoizle gehienak eragile ez editorialak dira, baina badira baita ere argitalpen departamentuak unibertsitateetan, edo Ikastolen Elkartearen kasua (bere kasa edo Elkar argitaletxearekin batera). Kasu horietan liburugintzak planteamendu profesional petoa du,
|
zertan
esanik ez da. Eragile nagusi nagusia Ikastolen Elkartea da, %70, 5ekin.
|
|
|
Urte eta guzti sailkaturik agertzen dira testuak kapitulu horietan, eta aurretik oraingo sarreratxo bana dute: testu horiek,
|
zertan
esanik ez da, 30 urteotako nire kezkak, gogoetak, iradokizunak, ikuspegiak, azterketak laburbiltzen dituzte.
|
|
2009
|
|
|
titulua bere fitxa eta guzti ematen dut, datu guztiekin. 2.135 horiek,
|
zertan
esanik ez da, ISBNren jabedunak dira. 2.135 horiez gainera fitxatu ditugu titulu gehiago ere, dezente gehiago.
|
|
|
Horrela, bada, katalogo bibliografikoetako fitxetako eremu jakin batean lanen helbide elektronikoak jasotzen dira eta aurrez digitalizatutako dokumentuen testu osoak kontsulta daitezke. Beraz, liburutegietako katalogoa betidanik tresna garrantzitsua izan bada,
|
zer
esanik ez hemendik aurrera.
|
|
|
Horretan eragina izan dute, noski, probintzia horietan duela gutxi arte izandako garapen industrial eskasak eta ondorioz sortutako emigrazioak. Horretaz gain,
|
zer
esanik ez, nazionalismo frantsesak lurraldea homogeneizatzearren bultzatutako ekintza eraginkorra ere egon da. Badira gutxienez bi faktore Frantziako batasuna sustatzen indar handia izan dutenak eta, ondorioz, beste nazionalismo batzuk agertzea eragotzi dutenak:
|
|
|
Pertzepzio hori,
|
zertan
esanik ez da, traba gertatzen zaio liburu digitalaren planteamendu profesionalari. Sakrilegioa dirudi kobratzeak.
|
|
|
jatorrian, komunikabide hori sortu zenean, irabazizko helbururik gabe sortu baitzen, komunitate zientifikoak bere ikerketa lanak trukatzeko. Gerora, hazi denean ere, domeinu publikoko edukiekin elikatu da asko, batez ere erakunde publikoen eraginez, eta
|
zertan
esanik ez da horiek ez dauzkatela eragile pribatuen joko arau berak. Galaxia bereko telebista eta irratia ere doan izateak indartu egin du doakotasunaren aldeko korrontea eta pertzepzioa.
|
|
|
seme alaba bakarreko gizarterantz joan gaitezen, aldi berean bizitzaren luzatzea eta horrek dakartzan arazo guztiei buruz erabateko hausnarketa eta irtenbide berriak eskaintzen ditugula. Erronka handia munduan, Europan eta,
|
zer
esanik ez, gure herri (hainbat zentzutan) zahar honetan.f
|
|
|
Joanmari Torrealdai eta Egunkaria kazetaren beste eragileak ikusten zituen Akarregik arduratuta, inola ere merezi ez zuten epaiketa baten zain. Epaiketa hori,
|
zer
esanik ez, justizia izeneko baten bidetik dator.
|
|
2010
|
|
|
Nire bizitzan egon da, harremanak beti izan ditut. Orduan ere,
|
zer
esanik ez. Baina elkar oso gutxi ikusten genuen.
|
|
2011
|
|
|
Perspektiba luzean ikus daiteke aurtengo pisua dela denetan txikiena, 2000 batez bestekoaren pare.
|
Zertan
esanik ez da portzentualki dela baxuena, ez zenbaki absolutuetan.
|
|
|
Errazagoa da ikusten, beharbada, Lemuel Gulliverren (Gulliver’s travels, Jonathan Swift, 1726) kasuan, eta, agian, Rodion Romanovitx Raskolnikov enean (Crimen y castigo, Fiodor Dostoievski, 1866).
|
Zer
esanik ez: Tintin (Les aventures de Tintin et Milou, Herge, 1930), Holden Caulfield (The catcher in the rye/ Zekale artean harrapaka, J.D. Salinger, 1951) edota Gregorio Samsa (Die Verwandlung/ Metamorfosia, Franz Kafka, 1915).
|
|
|
Ziur aski orain tokatzen dena ezinegona, desordena eta kaosa da, haserrea eta sumina adieraztea, nork bere etxea utzi eta plazetara eta bideetara ateratzea, denboren bukaera laster datorrela adieraztera. Bai, Sol edo Bartzelonako jendetzaren irudiak ikusiz, edo,
|
zer
esanik ez, Baionan Aurore Martinen atxiloketa oztopatu zutenena, burura datorren kontzeptua Cohnek eta Aranzadik ikertutako —eta Ecok eta Vargas Llosak nobelaratutako— mugimendu milenaristena da. Hau da, klabe magikotan eta premia osoz —doazela denak, aberastasuna bana dadila... — munduaren erabateko aldaketa eskatzen duen jendetza hara eta hona mugitzen da, aldarrikapen taula zehatz bat eratzeko ahalmenik gabe, baina bai" dena nahi dugu, eta orain" eskatzeko gauza, espazio fisiko publikoa eta birtual publikatua okupatuz.
|
|
|
4 Eta
|
zer
esanik ez Iparralderi buruz, non euskaldun hiztunen galera bizkorra (hizkuntza politika publiko baztertzailearen ondorioz) anbiziorik gabeko hizkuntza politika batekin paraleloan doan. Enpresa pribatuek euskarazko hedabide berriak sortzen dituzten bitartean, laguntza publikoak oraindik geldialdi berean mantentzen dira eta, aldi berean, botere publiko gehienek ez dituzte kontuan hartzen euskarazko hedabideak beren publizitate kanpaina ordainduetan.
|
|
|
Dena dela, euskal kultura bere osoan hartuta, arlo bat nabarmendu baldin bada urte honetan, zinema dugu hori. Urte askotan egon gara euskarazko estreinaldi bakar bat ere gabe; bat izan dugunean, pozik, eta birekin
|
zer
esanik ez. Aurten, berriz, bost film luze estreinatu dira areto komertzialetan, bata bestearen atzetik, irailetik hona:
|
|
2012
|
|
|
Hirurehun eskas dira urteko ekoizpenean parte hartu duten argitaratzaileak. Ez dira denak profesionalak, ezta gehienak ere,
|
zertan
esanik ez da. Gehien gehienez, hamarretik bi dira profesionaltzat har ditzakegunak.
|
|
|
(Joxe [Azurmendi], beraz, poztu egingo duk).
|
Zer
esanik ez, Larresororen gainizenez, eta Jakin sortan argitara nahi nikek". Eta liburu gaiaren edukiaren berri laburra eman zuen —Haizearen bestaldetik bihurtua ote zen gero Askatasun printzak titulu hura? — Jakinek erabakia zuen, ordea, literaturaren alorreko argitalpenetan ez sartzea; horren berri jakitean (1975eko abuztuan) gutun bat idatzi zuen Txillardegik, erabakia ziurtatzeko eskatuz, beste argitaletxeren batera jo ahal izateko.
|
|
|
Bestalde, denek adoretzen dute ingelesez hitz egitera (oso maila baxua zeukan abiatu zenean, eta benetako arazoak zituen ingelesei ulertzeko).
|
Zer
esanik ez, europar janzkera ezinbesteko baldintza zen abokatu bati zegokion bizitza sozialean integratzeko. Gandhi heldu berria kar biziz saiatzen da britainiar oso bihurtzen:
|
|
|
Espainiako lehendakaritza eskuratu du, bere alderdia autonomia erkidego gehienetan boterean dago, hiri handi ia guztietan, diputazioetan...
|
Zer
esanik ez, mass medien panoraman hegemonikoak dira bere aldekoak (dituen kritika ia bakarrak bere eskumatik datoz!), botere finantzario eta ekonomikoak poztu ziren hauteskundeak irabazi zituenean... Boterea erabatekoa denean, tximeleta baten hegal astintze ñimiñoenak zirimola ikaragarriak sor omen ditzake agintearen aire sargoritsuan.
|
|
|
Azkenean Espainia interbenitua izango da, ziurrenik —tira, profeziak horren epe laburrean egitea oso arriskutsua da, baina... —; azken urte zoriontsuetako loraldi ekonomikoa batez ere Europatik ailegatutako kohesio funtsetatik etorri zen, baina diru horiek erabili ziren eraikuntzan eta higiezinen espekulazioan oinarritutako ekonomia fiktizioa eratzeko, pelotazoz pelotazo eta dena airean. Ez zuten turismo iraunkorra bultzatzeko ezer egin, nekazaritza eta abeltzaintza hondatu dira urte horietan (esnea produzitzeko Espainiak duen kuota irrigarria da, bere garaian ahultasunetik egindako negoziazioaren ondorio; gaur egun ez da esne nahikorik ekoizten kuota horretara iristeko ere,
|
zer
esanik ez, barneko kontsumoa inportazioaren bidez ase behar da), espekulazioarekin egindako dirutzekin (gaur egun piperrik balio ez duten orubeetatik irabazi behar ziren diru espektatibekin) erosi zituzten bankuak eta energia konpainiak, zegoen industria apurra deslokalizatu zen, B+ G gastua erridikulua da... Zorrarekin arazo handienak dituzten estatuak, hau da Grezia, Irlanda, Portugal, Italia eta Espainia, dependentzia energetiko handiena dutenak dira, aldi berean.
|
|
|
Etxepareren esaldi ezagun hori," Jalgi hadi plazara".
|
Zer
esan ez dut jakin. Gauza bakar bat baino ez diot esan," hitzak beltzak izan daitezela".
|
|
2013
|
|
|
Era horretara, euskal nazionalismoaren eskakizun eta jokaera guztiak gaitzetsi dira: autodeterminazio eskubidea, euskararen aldeko jarrera batzuk, eta
|
zer
esanik ez borroka armatua.
|
|
|
Antzeko beste makina bat egoera irudika daiteke, non agintarien gizartearen kontrol ahalmena areagotu eta erraztu egin daitekeen.
|
Zer
esanik ez, bestelako asmorik izan dezaketen paparazzi edo detektibe pribatuei buruz! Laburtuz, dronea ordaindu ahal duen edozeinek izan lezake aukera bere ‘begia’ gure etxeko sukaldean sartzeko.
|
|
|
Horrela, medikuntzak edo gurasoek —kasu gehienetan medikuntzak estu lagunduta— ez dute momentuan erabaki eta intersexuala den pertsonak sexu ofizialik gabe hazi ahal izango du, bere kabuz erabaki ahal izateko. Noski, kulturalki, gizartean, plazan, arazo larriak biziko dituzte pertsona horiek eta horien bizitzaren lehenengo urteetan gurasoek,
|
zer
esanik ez. Baina iraultza kontzeptuala itzela da.
|
|
|
2011n jaitsi egin zen, eta orain berriro. Eusko Jaurlaritzatik hasita, eragile guztiek murriztu dute ekoizpena, foru aldundiek, udalek eta
|
zer
esanik ez Nafarroako Gobernuak.
|
|
2014
|
|
|
Independentzia,
|
zer
esanik ez, kontsentsu gutxien duen auzia da. Alde batetik, eragile sindikal nagusiak Katalunian, UGT eta CCOO, independentziaren aurka azaldu dira organikoki.
|
|
|
Hau da, ez dago Katalunian, Espainian bezala, kontzientzia nazionala duen Elizarik. Badaude,
|
zer
esanik ez, planteamendu ofizialetik at bere iritzia publiko egiten duten norbanakoak. Zentzu horretan, Montserrateko abadeak postura garbia hartu du erabakitzeko eskubideaz, eta garbi esan du Kataluniako Eliza balizko independentzia baterako prest dagoela.
|
|
|
Edo amaierako agurretan" eskerrik asko honaino etortzeagatik Hegoaldeko lagunei" bezalako eskertzeak egin zituenean, kontzertu bukaeran. Adibidez, Donostian bizi den bati errazago zaiolako Sarara joatea Bilbora joatea baino, eta
|
zer
esanik ez, merkeago. Paris baino iparralderago egotearen sentsazioak sortzen zituen era horretako komentarioak entzuteak.
|
|
|
Ez zen sortu Euskaltzaindiari kontra edo alternatiba gisa, kontrara baizik. Erabakiok onar ditzan dei egiten zaio euskaltzale orori eta,
|
zertan
esanik ez, bereziki Euskaltzaindiari.
|
|
|
Beranduegi, baina arrakasta handiz atera zen liburua. Hori bai, eskatu ziotenean zeukan giroa eta ilusioa bestelakoak ziren, eta harrera
|
zer
esanik ez. Euskaldunak poema liburuak ezin zuen jada euskal kultura ‘salbatu’ Zer uste du Villasantek?
|
|
2015
|
|
|
Komikiaren generoaren defentsa egiten dutenek ez dut uste txikitako superheroien nostalgiatik hitz egiten dutenik. Komikia ez delako haurtzaroko denbora pasa bat bakarrik, hori baino zerbait gehiago baita komikia egun. Hori baino gehiago izan delako komikia gure artean eta,
|
zer
esanik ez, beste kulturetan, genero hau indartsu duten Frantzia edo Japoniako kulturetan, adibidez.
|
|
|
Horrek ez du inola ere ukatzen hizkuntzaren (hiztunon!) biziberritzea bereziki jendartearen tatamian jokatzen dela. Alderdi sozialak garrantzia du,
|
zer
esanik ez, baina kasu batzuetan hiztunon hautu ‘ez egokiak’ zuritzeko aitzakia dela ematen du. Edo ez, baina hori inork ez du aztertu.
|
|
|
Beraz, has gaitezen Korrikak hainbeste jenderi sentiarazitako bagara hori izen eta eduki zehatzetara eramateko zailtasunetatik; alegia, ikusten herri, nazio eta
|
zer
esanik ez aberri zergatik zaizkigun hain zamatsu, eta, era berean, aztertzen zeren arabera sentitzen dugun bagarela.
|
|
|
Ezin ezertan gatzatu, ordea. Eta gorputzaldi likido horretan nazioa eta herria
|
zer
esanik ez aberriaberun zaizkigu, zama itogarriko lasta.
|
|
|
Euskara ikastarorik doan ez eskaintzea ez dirudi estrategiarik eraginkorrena denik erdaldun helduak euskalduntzeko.
|
Zer
esanik ez, haurrei dagokienez, ikasleek irakaskuntza zer hizkuntza ofizialetan jasoko duten gurasoek edota ikasleek beraiek erabakitzeko sasieskubideaz, nazioarteko hizkuntza zuzenbideak aitortzen ez duenaz.79 Ikasleak euskalduntze aldera, ereduak berak mugak dituelarik, egin kontu B eta A ereduek.80 Berreuskalduntzearen aurkako oztopoaz gain, familia erdalduneko haurren aukera berdintasunaren ko...
|
|
|
Diglosia H ren eta L ren arteko banaketa moduan ulertuta, zera eskatuko luke, besteak beste, diglosia ezartzeak Euskal Herrian: ...oetan euskaraz ezin aritzea; administrazioek herritarrekiko harremanetan euskaraz ez idaztea; euskara baztertzea unibertsitatez besteko hezkuntzatik, edo lehen hezkuntzara murriztea, harik eta haurrak erdaraz moldatzeko gai izan arte; literatura euskaraz idazteari uztea (edo jatorkeria katoliko kostunbristako, eta nork bere euskalkian idatzitako sasiliteraturara bueltatzea); euskal hedabideak eta,
|
zer
esanik ez, kultur eta zientziari buruzko euskal aldizkariak desagertzea edo erdarara pasatzea; eta euskara batua bera erabiltzeari uztea. Hori guztia nahi du Zalbidek?
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, inolako azalpen eta eredu matematikorik ezin eutsi kapitalismoaren logika basatiaren pean.
|
Zer
esanik ez aurreikuspen ekonomikoez, ugari bezain ahanzgarri eta okerrak dira eta. Ekonomia positiboak, gertaera hutsak aztertu ohi dituena, orain arte ezin izan du bere helburu zientifikoa bete, ekonomia monetarioen kasuetan behintzat.
|
|
2017
|
|
|
Durangoko Azokak areagotzen ditu abaila eta joera, eta horren ataritan ari natzaizue idazten, horren eraginpean: azaroko azken asteetan orotariko lagunak baino puskaz sarriago ikusten dituzu beste hedabideetako kazetariak eta argazkilariak,
|
zer
esanik ez editoreak, hortxe elkartzen zarete jakak bustita Donostiako Alde Zaharreko aretoetan, sotoan, liburutegi zaharrean, Elkarren.
|
|
|
Eta horrela, metaforak sortuz, sortuz eta sortuz, gure aukerak sortzen ditugu, baina baita gure mugak ere.
|
Zer
esanik ez, metafora horiek gureak ez direnean, hots, gure hizkuntzan, gure kosmobisioaren bidez, gure identitate eta kulturaren bidez, eta beste batzuenak errepikatu edo, are txarrago, haiena den ikuspegia gureganatzen dugunean. Poetek, abeslariek sortutako metafora horiek akademiatik erabiltzean, batzuetan, ordura arte ikusteko eta pentsatzeko gauza ez ginen munduak marraztu ditugu eta, bestetan, boutade hutsak izan dira.
|
|
|
Ezkerrak zailtasun handiak ditu bere kontzeptuekin.
|
Zer
esanik ez, klase terminoarekin. Zer da gaur egun klasea?
|
|
|
Baina abantaila epistemologiko bat ere badu, hizkuntzak berak intersekzionalitaterako funtsezkoak diren alderdi batzuk dagoeneko badituelako; beraz, ‘ahalduntze’ hizkuntza bat izan daitekeela iruditzen zait. Alegia, Galizian ez legitimotzat jotzen da hizkuntzatik pasatu gabe gizarte askapenerako mugimendurik feminismotik ekologiara eta,
|
zer
esanik ez, klase mugimenduriksustatzea.
|
|
2018
|
|
|
Euskara batua ez dago guztiz burutua. Bere misioa beteko baldin badu, gizarte modernoaren premietara egokituz joan du,
|
zertan
esanik ez. Euskarak bere erregistroak aberastuz jarraitu du, kultur gailu gisa, komunikazio tresna bezala, hizkuntza estandar moduan.
|
|
|
Erdarak hegemonikoak dira Euskal Herrian (eta
|
zer
esanik ez Interneten).
|
|
|
Utopiak, hala ere, eraldaketa erradikala den aldetik, unibertsalera jo behar du, gutxienez salatzen eta gaitzesten duen sistemaren baitan.
|
Zer
esanik ez, utopia iraultzaileen kasuan: unibertsaltasunera garamatzate.
|
|
|
Zain duzun lekua zertzeko garaia da, norberaren urtebetetze egunaren eta egunaren antzera, nolabait. Badirudi esanahiz husten dela aktualitatea uda egunetan,
|
zer
esanik ez kulturako orrietan. Edo bada esatekorik; ezer gertatzen ez dela dirudienean gertatzen baita gehiena.
|
|
2019
|
|
|
Gure kaleek etxearen intimotasuna eta kanpo gelditzen dena modu zurrun eta argian mugatzen dute, ez da tarte espaziorik bestelako harreman motak ahalbidetzeko egoera fisikoak, metafora bat ez ezik, harreman afektiboen ulerpen bat islatzen du. Eta,
|
zer
esanik ez, fikzio irudi horietan ez dago bakarrik bizitzeko aukerarik.8
|
|
2020
|
|
|
EAEko eskoletan curriculum espainiarra da zabalduena euskarazko bertsioan.
|
Zer
esanik ez erdal bertsioan. Bada zer aztertua, zer gogoetatua eta zer kontuan hartua kultura osoaren irudi bat emateko ere balio digun liburugintzaren eremuan ere.
|
|
|
Euskarazko bertsioan hori.
|
Zer
esanik ez erdal bertsioan.
|
|
|
ez dago presiorik batere, eta aipatu ohi zituzten adibideak aspaldikoak dira. Eta
|
zertan
esanik ez, testuliburuetan ez dago inolako doktrinamendurik. Hori guzti hori esanez atera ziren bileratik.
|
|
|
Mamu hori gorabehera, Marxek ez zituen espektroak maite. Sutsu aritu zen Stirnerren mamuen kontra, eta
|
zer
esanik ez kapitalismoaren ‘fetitxeen’ kontra. Agian horregatik lan batzuetan espiritu (Geist) eta espektroa (Gespenst) bereizi zituen (Derrida 1993:
|
|
|
|
Zertan
esanik ez da 90eko hamarraldiak hasiera hasieratik markatu duela nire bizitza, nola maila pertsonalean hala maila profesionalean: neure familia osatu nuen, soziologia eta zientzia politikoen tesia defendatu nuen, Jakin beregainaren kudeaketa hartu nuen eta Euskaldunon Egunkaria ren sorkuntza eta garapenean murgildu nintzen.
|
|
2021
|
|
|
Hurbileko sistema bat baino askoz gehiago da liburugintzarentzat hezkuntza sistema, eta
|
zer
esanik ez hezkuntza bere adierarik zabalenean ulertzen badugu: aisialdian eta familia eremuan egiten den eta egin litzatekeen kultur jarduna eta transmisioa ere hezkuntza sistemaren parte direla ulertuz.
|