2010
|
|
Gai hau,
|
zer
esanik ez lehendik ere, ongi jorratuta dago pentsamenduaren historian aurretik. Gizakia taldeak ematen duen identitaterik gabe uler ote daitekeen XX. mendearen bukaerako eztabaida filosofiko interesgarrienetarikoa izan da.
|
|
Esklabotza, emakumeekiko bazterketa, langileen esplotazioa..., guztietan taldeak zapaltzen ziren eta hauen egoera salagarriarengatik daude jasoak eskubideen zerrendan. Onuradunak gizabanakoak dira,
|
zer
esanik ez, beroriek direlako eskubideen titularrak. Aitzitik, eskubideak talde zapalketa zehatzen aurka sortu dira guztiak.
|
|
Talde nazionalen eskakizunak ezin dira ase eta talde etniko eta erlijiosoenak eztanda egitear daude. Bestalde, nazioarteko antolaketa estatuen eskumenetan horzkada handia egiten ari da aspalditik;
|
zer
esanik ez, subiranotasun ekonomikoari buruz hitz eginez gero. Gaur egungo estatu gehienek subiranotasun murriztua dute eta beren gizartea kontrolatzeko besterik ez dute erabiltzen.
|
|
Emakumeak, gazteak, homosexualak, irlandarrak edo elbarriak gehiago dira beren kautan emakume, gazte, homosexual, irlandar edo elbarri, gizaki deitzen den espezie bateko partaide baino.
|
Zer
esanik ez, identitatea oinarritzen duten ezaugarrietako bat gutxietsita sentitzen denean..., osagai hori besteen gainean gailendu eta, gure irudiaren erdigunea hartzen du. Ch.
|
|
Marxismoak, esaterako, ezagutu zuen sukar hori XX. mendearen bigarren erdialdean. Marxen lana goi behe ezker eskuin aztertu zen, eta lekuan lekuko irakurketa desberdinak izan zituen, ondokoaren ñabarduraz beteriko gaitzespena jasoz,
|
zer
esanik ez. Nork bere interesetara bildu zituen Marxen intuizio aberatsak, eta beste modu batez pentsatzen zutenak egiara ekarri behar ziren.
|
|
Bada, urte horietan zehar ez dut Darwini buruzko edo darwinismoari buruzko azalpenik topatu, ezta sikiera aipamen solterik ere.
|
Zer
esanik ez, Frantziako isiltasunezko konspirazioari leporatu ahal diogu hutsune hori, baina, nire ustez Arbelbideren harresia da errudun probableagoa. Dena dela, halako batean, 1905eko otsailaren 17arekin, bat batean irri solas bat agertzen da, txiste bat, Kirri kirri delako batek sinatua.
|
|
Beraz, hortik edan zuen Aldudeko medikuak eta,
|
zer
esanik ez, darwinismorantz zen lerratu. Artetik esateko, Armand David ezpeletarrak Darwinen Espezieen jatorria leitu zuen zuzenean, baina, gerora Haeckel izan da luzaro darwinismoaren zabaltzaile nagusia.
|
|
Beharbada, Leon Uthurbururekin topo egin nuenean, jenio unibertsal horren tantakadaren bat aurkitu nahi izan nuen Floreanako jabearengan zipriztinduta, eguzkiaren distira gaueko ilargiaren politezian ikusten dugunaren antzera. Leon Uthurburu,
|
zer
esanik ez, ez da Charles Darwin, baina Darwinen espazio mitikoan mugitu ei zela jakin nuenean, atoan, Darwinen erakargarritasunaren partaide bihurtu zitzaidan. Bata eta bestea hurbiltzen ahalegindu naiz, bion arteko hari singleren bat atzematen.
|
|
|
Zer
esanik ez, oso ezaguna zen, batetik, bizidunen populazioek ugalkortasun itzela dutela, hain handia ezen, hertsatuak izan ezean esponentzialki haziko bailirateke. Bestetik, populazioen tamaina egonkor mantentzen da denboran zehar, salbu eta urteko fluktuazioetan.
|
|
Ala, areago, naturaz gaindiko botere batek proposituren batetarantz gidatuak al dira?
|
Zer
esanik ez, zorizkoak baldin badira, orduan proposituduntasuna purposefulnessdesagertu egiten da bizidunen mundutik. Jadanik esan dugunez, hautespen naturalak iragaziko duen lehengaiaren bariazioak zoriz ekoizten dira, ausazkoak dira.
|
|
Gizon hori Ezpeletan jaioa zen, eta,
|
zer
esanik ez, Parisetik bueltan Lapurdiko herri horretaraino ere hurbildu zen gurasoak eta haurrideak ikustera, euron artean atseden hartzera, hainbeste urtez urruneko lehorretan ibili eta gero. Armand David Haltsuet naturalista handia
|
|
Bereziki interesgarria begitandu zait artikuluaren bigarren atala, 1964an argitaratu zena tarte horretan Jakin aldizkaria debekatuta egon zen. Bertan" elizak irakatsi ta erabakia" dakar lehen partean; ostean monogenismo(= giza bikote bakar bat jatorrian) eta poligenismo(= makina bat giza bikote jatorrian) arteko eztabaida ere plazaratu eta erabakitzen du,
|
zer
esanik ez monogenismoa hobetsiz," ezin [baitira] iñondik iñora alkartu" poligenismoaren alde daudenen joerak eta Genesiak dioskuna: " Asierak Adam eta Eba bi gizaki izantatzen ditu", hots, bikote bakarra abiapuntuan.
|
|
Itauna, jakina, zientziaren esparrutik kanpokoa da, eta halaxe argitu zigun Basabek.
|
Zer
esanik ez, aita Basabe erdizkako eboluzioaren aldekoa zen. Beste horrenbeste esan ahal da, Donostiako Seminarioan 1968an plazaratutako Biologia izeneko apunte sorta mardulaz:
|
|
|
Zer
esanik ez, eboluzioa azaldu zien besteak beste, Darwin eta Haeckel en ideiak plazaratuz, alabaina, ez dago argi Aretxabaleta bera zelan formatu zen darwindar gisa, Aretxabaletaren lehen argitarapenak geroagokoak baitira. Hala ere, Aretxabaletak Ernst Haeckel en ildoan ubikatu zuen bere eboluzionismoa.
|
|
Kontserbako atuna oso goxoa gelditzen zen tipula pixka batekin.
|
Zer
esanik ez, azeituna berde batzuekin.
|
|
Canada.
|
Zer
esan ez nekiela geratu nintzen. Oso arraroa suertatzen zen izen haiek Iruainen irakurtzea.
|
|
Zinez mindu ninduten bai lehengo esaldiak
|
zer
esanik ez ondorengo galderak, kolpaturik sentitu nintzelako gure familia lurretik botata ikusteraino.
|
|
Txo, seguruenik erabat onartezina izango zaio baita honela formulatuta ere, egunero eta non nahi ikusten dugun kontua izan arren familian, koadrilan, hedabideetan,
|
zer
esanik ez administrazioan...
|
|
Orain lagun horiek hogeita hamar bat urte dituzte —nik bezala— eta gehienek jada utzi diote erretzeari, baina iruditzen zait lehen baino askoz gehiago hitz egiten dutela euskaraz. Hizkuntza nolabait berreskuratzen ari dira,
|
zer
esanik ez haien" kume" txikiekin hitz egiterakoan. Ez al da kasualitate susmagarria?
|
|
Itsaso makaltxo ikusteak balio izan zidan, aspaldiko partez, Irene indartsu ikusteko.
|
Zer
esanik ez amaginarreba ere etxean agertu eta gero. Hiruren artean sendoena emazte ohia zen, eta bururatu zitzaidan beste bi emakumeek —umeak zein agureak— erdikoari elkartasunez pasarazi ziotela indarra, zulotik behingoz atera zedin.
|
|
Halere gehien gehienek narru polarra janzten dute non nahi, printzipioz polarra izan ez arren janzkera tradizionala.
|
Zer
esanik ez Corpus eguneko prozesioan oraindik ikusten diren tergalezko janzkerekin alderatuz gero.
|
|
Erantzun bakarra neukan, baina ez omen nintzen fidatzekoa, sinesgarritasuna lehendik galduta neukalako batez ere eguneroko kontu arruntetan, emazte ohiak baino adore gutxiago jartzen bainuen elkarbizitzako gauza txiki guztietan; izan udako oporrei buruz ilusioz mintzatzeko,
|
zer
esanik ez hiruron arropak ferekaz plantxatzeko.
|
|
Aitortu behar dut erruduna neu nintzela eguneroko gauza txikietan, gehien gehienetan emazteak baino adore gramo bat gutxiago jartzen nuelako. Ondorioz berak adore gramo bat gehiago jarri behar izaten zuen beti, izan udako oporrei buruz ilusioz mintzatzeko,
|
zer
esanik ez hiruron arropak ferekaz plantxatzeko.
|
|
Beste garagardorik nahi ote nuen galdetu zidan lagunak, adieraziz seguruenik berak aipatu behar zuela patentearen kontua.
|
Zer
esanik ez barratik beste zigarro bat hartu zuenean.
|
|
Bidaiatzeko prest baldin bazaude, izango zenuke lana.
|
Zer
esanik ez kanpoan bizitzeko prest bazeunde.
|
|
Ensantxe mugatua dauka eta kale nagusiak estu daude diseinaturik,
|
zer
esanik ez duela hogei urte. Nork igarriko orduan— bere burua berrasmatzeko aukera oparitu behar ziotela indar ekonomikoek?
|
|
Ikuskizun horren aurrean, zerbait egin behar zuela erabaki zuen Fatimak, eta azkar gainera: Bizargorri bere gutiziak asetzen ohitutako gizona zen,
|
zer
esanik ez emakumezkoei zegokienez; azken aldiko ohaide gaztetxoez aspertuko zen itxaropena gordetzen zuen Fatimak, baina, haien ondotik veneziarrarengana joaten baldin bazen, akabo senarra atzera bereganatzeko esperantzak oro; beraz, aukera hori errotik moztu behar zuen, haziari ernetzen utzi baino lehen.
|
|
" Bai, entzun dugu..." hasi da ostera ere Mirabeau, zeremonia maisuari
|
zer
esan ez dakiela.
|
2011
|
|
|
Zer
esanik ez, ia ia mila eta bat gai jorratu zituen asteroko jardun horretan: sagarra, mahastia, artoa, ogia, eiherazaina eta irina, arbia, luzerna eta trefla, lursagarra, beterraba, arbola fruitudunak, haziak, ardoa, merkatuetako gorabeherak, gaitz kutsudunak, landak, soroak, pentzeak, sasoiak, aroak, euriak, agorteak...
|
|
|
Zer
esanik ez, tradizioa ezin da ezerezetik asmatu edo, beharbada, bai; ez dakit. Asmatu barik, kasu honetan badugun apurra ezagutaraztea da gure helburua.
|
|
Gero, ordea, nire izaera amerikarraren inozentziaren galera etorri zen. Hamahiru urterekin jesuiten seminario batean nenbilela eta gero Manogue Highen graduatu nintzenean (berriro ere Nevadako bigarren hezkuntzako eskola katoliko bakarra), eta
|
zer
esanik ez hamazazpi urte nituela, gurasoei Estatu Batuetako Marine Gorputzean sartzeko baimena eskatu nienean (nahitaezkoa adin nagusiaz beherakoak armadan sartu ahal izateko), zalantza batzuk sartzen hasiak zitzaizkidan isilka misilka nire izate erlijiosoan eta sekularrean. Ironia badirudi ere, gurasoak nituen, haiei errua emateko.
|
|
Bai mutil koxkorra nintzela, bai denborarekin bihurtu naizen herritar heldua naizela, balio horiexek ditut inspirazio iturri. Badakit praktikan maiz bortxatzen direla Amerikan bertan, eta
|
zer
esanik ez bere kanpo politika gauzatzen duenean. Hala ere, nahi den bezain utopikoak izanagatik ere, oraindik ere sinesten dut gizateriarentzat ikuspegi gorena dutela beren baitan.
|
|
Besteek idatzirikoa hartu, moldatu... eta listo!
|
Zer
esanik ez dago: inork ez du horrelakorik musu truk egiten, eta horrekin zer ikusi handia dauka agintarien esanetara ari diren kazetarien hazkundeak.
|
|
Banaka batzuek, berriz, gogoz txalotuko dituzte arduradunen erabaki guztiak, baita okerrekoak direla uste dutenean ere.
|
Zer
esanik ez dago: lehenbizikoak ez dira gaizki biziko, baina azken hauek dira Administrazioan karrera ona eginen dutenak.
|
|
Dialean goiti behiti hasi, eta begi bistakoa da frekuentzien kopurua handitzeak ez dakarrela berez aniztasun handiagorik.
|
Zer
esanik ez euskarari dagokionez: hemen ere, erdararen itsaso zabaleko irla txiki txikia besterik ez da.
|
|
Eta horretan oso trebea zenez, agintari guztiek nahi zuten zuzendari.
|
Zer
esanik ez dago: erretiroa hartu harte eutsi zion zuzendaritzari.
|
|
Izan ere, zuzenketa handik berrehun urtera arte ez zen argitaratu. Eta
|
zer
esanik ez dago: hutsa aitortu zutenak ez ziren akatsaren egileak, haien ondorengoak baizik.
|
|
|
Zer
esanik ez dago: haur haien begietan marisarjento hura ere aldatua zegoen, lehen aldiz gugandik hurbil edo sentitu baikenuen, gutako bat izateraino ere heldu zela esanen nuke.
|
|
Horretaz guk, euskaldunok, badakigu zerbait, barneko sentimendu gozoak ezkutatzen maisu garelako, ez hainbeste gozotasunetik gutxi dutenak. Eta horretan,
|
zer
esanik ez dago, gizonezkoak txapeldunak gara, txapeldun egin gaituzte. Gure zoritxarretarako, noski.
|
|
Canettirekin segituz: "
|
Zer
esan ez zekiten solaskide aunitz ezagutu ditut! Ez al ziren haietakoak hoberenak?", 1992ko apunteetan irakurrita.
|
|
Horrela ez daiteke gurea sekretupean gorde. Hark interes handia dauka gure afera gordean mantentzeko, eta nik
|
zer
esanik ez, baina Badakizu nolakoak diren izar hauek.
|
|
|
Zer
esanik ez, filosofia arrazionalistak" benetako Izateari" egin dion kaltea salatzen da ondoren. Ideia horien ondoan, ametsaren gorazarrea dator(" Adimena baino gorago ezartzen dut ametsa, arimaren errañu eta deia baita. amets haundiak egitera ausart gaitezen. euskal alderdiak gauza estatiko eta geldikor horien gainditzeko euskal mistikoak izan gaitezen. ametsari hegalak aske utzi. izan gaitezen berriz, ginen bezala vascones inquieti", bere hitzetan).
|
|
Nago kontzienteki honen guztiaren jabe izan gabe, bere poemetan gauzatzen ziren heinean eta hortik sortzen den indar eragileak ukituta hautatu zuela Imanolek.
|
Zer
esanik ez, gu guztion gehienontzat bezala handiegiak geratzen ziren beste kontu" mirandiarrak", are eta gehiago Mirande eta haren garaia hil eta gero:
|
|
Imanol hil zenean ez ziren gutxi izan bere o (roi) menez idatzitako artikuluak euskal prentsan,
|
zer
esanik ez gaztelaniazkoan. Haietako asko irakurtzean Michael Enderi entzundakoa etorri zitzaidan burura:
|
|
Jakutxenea/ Jakutxeneko borda, Kalea/ Kalekoborda, Labea/ Labeko borda, Toberenea/ Tobereneko borda.
|
Zer
esanik ez ardi bordei edo abereentzako erabiltzen diren bordei emandako izenak direla eta.
|
2012
|
|
Lalande Biran
|
zer
esan ez zekiela geratu zen.
|
|
Ez zuen eguna bukatuko muginira bi edo hiru galleta zorro eraman gabe; galletak eta gainera, agian, salamia eta gazta. Bere alabak estimatuko zion, eta muginiko ume jendeak
|
zer
esanik ez.
|
|
Ni neu ez naiz atzera ibili, eta suerte pixka batekin 200 emakumea konkistatuko dut laster, baina haren aldean umegorri bat naiz. Eta Chrysostome,
|
zer
esanik ez. Halaxe da.
|
|
Zer nahi dela, hori da Zulaikaren eta Ariznabarretaren posizioen artean, nik neuk, operatuko nuen sintesia. " Anti-demokratikoa"
|
zer
esanik ez!
|
|
Jarrera honekin,
|
zer
esanik ez, eta modu kontzientean orain," Ariznabarretak" (eta berdin" Sudupek") posizio politiko tinkoak eta, esango nuke beraz," onestak" hartzen dituzte Estatua dela-eta. Zulaikak, aldiz, ez.
|
|
|
Zer
esanik ez, herrian bertan Goienkalekoen eta Barrenkalekoen artean izaten diren sumaketa eta presuposizio subjektiboen aldebatekoikeriak zein aurreritziak gainditze aldera, ustezko ibai ikusezinean egon daiteke erdiko txalupaduna, erantzun zuzenarekin datorrena: herrian egiazko egoera zein den azaltzeko nire posizioa da egokiena (erdian bainago, ez batzuekin ez besteekin).
|
|
Ikusbide errealista honekin, ondorioz, egiazki inoiz lortuko ez den independentziaren bidean, gizabanako autonomoa konkretuki gauzatzeko aukera eta betebehar unibertsala mantentzen da. Mantendu,
|
zer
esanik ez, edo esan bezala, beste inguruko Estatuen bitartekaritza unibertsalean zehar. Estatu modernoaren barnean, horrela, lehen mailako kultur identifikazioetan oinarritzen zen euskalduntasun premoderno primordialari ez zaio soilik aukera ematen zibikoa eta demokratikoa bilakatzeko; hau da:
|
|
Badaude,
|
zer
esanik ez, beste hainbat bariazio aldaera dagozkien dedukzio espekulatiboak eskatzen dituztenak: masturbazio maskulinoan, esate baterako, baginak, organo jasankor gorengoa, gorengo organo eraginkorra den eskuaren itxura hartzen du, zeinak faloa bera bihurtzen duen jasankor.
|
|
esplikazioaren giltza ez da gauzatzen baxukeria moralaren versus posizio etiko goidunaren arteko oposizio erosoan. Ez bada,
|
zer
esanik ez, Ongi aren posizio etiko goidunaz jabetu nahi duzularik, Gaitzean gauzatzen den erruarekin identifikatzeko ezintasunaz itsutua bazaude edo; berez, Hegelek berak esango lukeen bezala, Erru supremoa dena, zerbait izatekotan, are eta gehiago, Gaitzaren jokabide punta puntakoena. Hegelen arabera, Ongiaren lekunea erruak eginez soilik eratzen da, eta egiazko Gaitza, ondorioz, ez da berez kokatzen harako erretore trakets haren moduko jarduera zikin gaiztoetan, Gaitza per se zer den nabaritzeko edo identifikatzeko gauzatzat bere buruari antzematen dion beste arima polit errugabe harengan baizik.
|
|
Sudupek, aipatu liburuan, Karl Popperrek defendatzen zuen gizarte irekiaren etsaiei eskaintzen dizkigun osagaiak dira, besteak beste, Emmanuel Kanten unibertsaltasun kosmopolita arrazoizkoa, Putnamen pragmatismoa, John Rawlsen igualitarismo liberalean funtsatutako giza sistema justua, batera Charles Tayloren errekonozimendu multikulturalista komunitarioarekin gehi, batez ere,
|
zer
esanik ez, Jurgen Habermasek konstelazio" posnazional" dialogiko indibidualean oinarritutakoarekin.. , 48
|
|
|
Zer
esanik ez, edonork gaitzetsi behar luke (eta nik gogotik gaitzesten dut) horrelako sufrimendua, horrelako txikizioa eta hainbeste hildako eragiten dituen erasoa. Ez dago aitzakiarik horrelako ekintzak ez kondenatu eta deitoratzeko.
|
|
Arazoa askoz gehiago itsusten da oraindik jakitean entziklopedia miresgarri hori nafar guztien diruekin izan dela ordaindua, Foru Gobernuko Kultura Departamentuak osorik, hots, ehuneko ehun diruz lagunduta dagoela. Esan bezala nafar asko eta asko (eta nafarrak ez garenok ere bai,
|
zer
esanik ez) sutan jarri dira albistea jakin orduko, sumindu egin dira arrazoi osoz eta berehalaxe atera dute manifestu bat jende ugarik segituan sinatu duena. Manifestu horren aurkezpenean Aingeru Epaltza idazle nafarrak ederki asko laburtu zuen Nafarroako betiko agintariek oraingo honetan egin dutena, eta horretarako naziek beren garaian erabili zuten politikaren lelo famatua errepikatu zuen:
|
2013
|
|
Ez nuen halako erantzun zehatzik espero, eta horregatik, eta entrenalekua aurkitzeak sortutako emozioagatik,
|
zer
esan ez nekiela gelditu nintzen. Dorretxoa seinalatu nion, gurutzea.
|
|
Oso inpresionatuta utzi dituk denak hire autoarekin. Eta orkidea beltzekin,
|
zer
esanik ez. Jakin nahi nikek zenbat kosta zaizkian!
|
|
Jakin biok genekien, aldez aurretik, atzokoa azken ikustaldia izanen zela, gure azken tea edo kafea elkarrekin, hondarreko ikasgaia, arrats aldean partekatuko genuen atzen isilaldia. Gaur inork ez zukeen poesia asmatuko eta jada elkarri
|
zer
esanik ez. Etsipenaren itzal ñimiñoenik gabe, galdutako denboragatik mingostasuna sala zezakeen imintziorik gabe, maisu zaharraren irria egongelako airean pausatua zegoen gaueko lehenengo piltzarren artean, orduan ere etsia hartu gabeko irakaslea bera, orduan ere nare ke urdiñaren kiribilek inguratua, ohi bezala ziurtasun ezaren lurraldeko biztanle.
|
|
Izan ere, gauzak ez ziren galeoiarentzat askorik hobetu Urdanetak tornaviajearen ibilbidea markatuta utzi zuenetik. Giovanni Francesco Gemelli bidaiari italiarrak 1696an egin zuen Manilatik Acapulcorainoko bidaia, eta, bere Giro Intorno al Mondon (1699) idatzi zuenez, galeoiak pairatzen zituen ekaitz ikaragarriek eta gaitz etsigarriek, hango hotz eta beroek, altzairuzko gizona ere hondatuko zuketen,
|
zer
esanik ez hezur haragizkoa.
|
|
URA: Eta ura,
|
zer
esanik ez! Batez ere, basamortuan!
|
2014
|
|
Hitzak falta zaizkigunean?
|
Zer
esan ez dakigunean. Nola esan ez dakigunean?
|
2015
|
|
Jakina, kanonak aurreko adibide teknikoan pinzones eskatzen zuen gisa berean, oraingo honetan plantas amariposadas barik papiliondceas da hor agertu beharreko berba. Kontua ez da nik neuk horrela deritzodala, kontua da kanonak berak dakarrela berez hor papiliondceas jartzea, eta,
|
zer
esanik ez, Marcel Proustek bazekien hori, eta Proustek papillonacees idatzi zuen jatorrizkoan:
|
|
Azpimarratu egin nahi dut, beraz, kanonaren garrantzia: Sistema periodikoa aipatu dut erakusteko prosa zientifikoaren kanona ezinbestekoa dela, bai,
|
zer
esanik ez prosa zientifikoa idazteko, eta bai, halaber, idazlan literarioetarako ere. Kontura gaitezen, kanon faltak nolabaiteko babelizazioa sortzen digu, ezin ditugu eta erabilitako hitzak zehatz mehatz deskodifikatu:
|
|
Hala ere, adjektibo erreferentzialek sekulako arazoak sortzen dizkiete hiztegigileei eta edozein testu euskaratu behar duten itzultzaileei edota testu zuzentzaileei.
|
Zer
esanik ez, buruko min galanta dira idazleentzat, ez da-eta batere samurra izaten hiztegiek proposaturiko ordainak eraz tartekatzea literatur propositudun idazlanetan, ordainok gehienetan zizelkatu berriak baitira, eta sarri askotan ikolak eta motzak, alegia, ghost word odolbakoak. Halandaze, ezinbestekoa dugu adjektibo erreferentzialak mailegatzea, nahiz eta galtzaile atera euskararen fisionomia garbia.
|
|
Eta, bestetik, hor daude hitz multisilabikoak, kasurako comprehension, characterize, inheritance, acceleration, zeintzuak, latin eta grezieratikoak izanik, ingelesean egokitu baitziren, eta laketu, baina normandiarren inbasiotik aurrera, hau da, 1066tik hona, Gilen Konkistatzaileak Ingalaterra okupatu zuenetik. Konkista horren begi bistako efektua izan zen normandiera hizkuntza erromanikoa, frantses zaharraren taldekoanagusitu zela Ingalaterrako klase gobernatzailean, ingeles zaharra gizartearen behe mailetarantz desplazatuz, eta bai ere,
|
zer
esanik ez, atea ireki ziola zabal zabalik Frantzia aldetiko eragin linguistikoari.
|
|
Baina, kontuak kontu, adibide sorta honek erakutsi diguna da hurbilketa desberdinak daudela jatorrizko testu bat itzultzeko momentuan, eta ez litzateke exagerazio handiegia izango esatea" zenbat translatatzaile hainbat translazio" gure lehen itzultzailea parafraseatuz.
|
Zer
esanik ez, munta handikoa izaten da horretan itzultzaileak norainoko fideltasunaz jokatzen duen jatorrizko testuarekiko, eta bai ere, aldi berean, zer nolako gardentasuna eskaini nahi dion itzulpenaren erabiltzaileari. Printzipioz erraza da oreka eskatzea fideltasun eta transparentzia artean, ustez eta horrela lortuko direla itzulpen onak.
|
|
iraultzailea da ideia. " Sorbideratu" erabiltzean, euskarazko bertsioan ezabatu egin zaizkigu erreferentzia inplizitu horiek guztiak, zeintzuak hain garrantzizkoak baitira eboluzioa zergatik den egia konprenitzeko benetan, eta,
|
zer
esanik ez, Coyneren liburua ganoraz eta onuraz irakurtzeko.
|
|
Bata eta bestea daude 400 orrialde trinkoren bueltan eta, hortaz, ez da harritzekoa lau urteko tartea bien artean.
|
Zer
esanik ez, kontu asko eta askotarikoak aipa daitezke horrelako letra bolumena kontsideratzean. Prosa ereduarena ekarriko dut hona.
|
|
Halako talde bateko kideak eutsi eta ekin ahal dio bereari, inguruan zein anomaloa den kontuan hartu barik, bere baitan daroalako sektaren sostengua eta, noski, egia.
|
Zer
esanik ez, hizkuntzari dagokionez, elebakarra izanez gero. Orduan, bistan da, talde hizkuntzaren egia, kidearen egia da.
|
|
Eredu modernoan bizi formetako praktikak bitan banatzen dira, nonbait, batetik praktika gordina dugu (inertzia hutsez egiten dena) eta bestetik praktika hari zentzua, arrazoia eta ulergarritasuna emateko praktika berezia, sarritan diskurtso deitu dena. Bizi formetan, berriz, komunitatea eta jarioa agertzen zaizkigu, eta haiekin Garfinkelek accountingpractices zeritzenak;
|
zer
esanik ez, zentzu eta kontu emateak bizitzearekin batera doaz.46
|
|
ohiko eta arauzko jokatze erak zeure egin behar dituzu, eta ondoren zure izaerari eutsiz eta zeurez jardunez jendarte hura erreal egingo duzu.
|
Zer
esanik ez, ohiko jokatze erak arauak dira ohiko jokalarientzat. Konbentzioak hala naturalizatzen dira norberarengan eta jende artekoan.
|
|
Orduan, anomaliak izaten tematzen dira, orduan, zehatzago esan, praktika diferente ez subordinatuetan engaiatzen diren aktoreek anomaliak sortzen dituzte. Eta,
|
zer
esanik ez, Egiturak badu horiek jazartzeko eta estigmatizatzeko makina bat mekanismo. Ondo dakigun bezala, normalitatea arruntetik bezainbeste arauzkotik dator, eta anomalia normaltasunaren kontra doa, zentzu osoz.
|
|
Michael Billigek erakutsi bezala, jardun hutsaletan. Eta,
|
zer
esanik ez, ohiko" ezohiko erritual zentzu emailetan". Horrela, bada, subjektuak objektiboki eratzen dituzten praktika multzo ondo banalizatuetan (praktika eta aztura kognitibo sinbolikoak barne, sinesmen eta sinboloetan) topatuko ditugu nazio identitateak.
|
|
Bestela esan, sinesmen horiek izate sozialen ontologiak dira, izatasunari buruzko arauak, praktikak eraz egiteko zer sinetsi behar dugun arautzen dutenak.
|
Zer
esanik ez, antolamendu soziala eta ontologiak oso lotuta daude, elkar sustengatzen dute eta elkar bermatu.
|
|
Amodioa egin izanaz oroitzen jarrita, zuhurtziaz bereizi zituen konpasioa eta pasioa,
|
zer
esanik ez maitasuna. Baina esker on sakona ere sentitzen zuen, Melissak salbatu egin zuelako, labur bazen ere, bere burua errukitzetik.
|
|
Sarriago ere joango zen, baina ez dago putetxea bezalakorik kapitalismoari buruzko lezioak banatzeko. Zaila zen ezer aurreztea eta kostu kontabilitate arretatsua eramatea...
|
zer
esanik ez ordainsaria etorkizunerako uztea!
|
|
Jakek ezer gutxi zeukan semeari aurpegiratzeko, baina samina izan zen aldentzea, taldea desegitea. Jakerentzat, Tedek beti gehiago izan zuen oinordekotik semetik baino,
|
zer
esanik ez langiletik baino. Jakeri malkoak joan zitzaizkion masailetan behera, bere pickupean etorkizun ezezagunerantz zihoala.
|
|
Lubakian dena zen hotza, zorriak, lohia, odola, kaka eta gorpuen ustel usaina. Eta gerraosteko egun haietako bizimoduaren lazeria eta zikoizkeria ikusarazten bazenien, harrituta begiratzen zizuten, dezepzionaturik, huraxe ez baitzen inolaz ere borrokalari solidario haiek beterano batengandik espero zutena, eta
|
zer
esan ez zekitelarik zaplada bat bizkarrean eta adio.
|
|
|
Zer
esanik ez dago sindikatuak zinez eskertzen zuela estualdi hartan arnas apur bat zekarkion hitz bakoitza.
|
|
ELAk une hartan LABekin kolaborazio" politikorako" zuen elkargune ia bakarra zen presoena; horrek aparteko esangura politikoa zemaion arlo horretan ETAk egin zezaken edozein ekintzari,
|
zer
esanik ez ekintza horrek presoen eskubideez erabat engaiatua zegoen elakide bat erailtzen bazuen.483 Argi geratzen zen ETAren agenda guztiz autonomoa zela indar sozialen dinamikarekiko, eta ez zuela aintzat hartzen bere ekintzek indar sozialen jardueran izan zezaketen eragina.484
|
|
Baionako bulegoak arreta berezia eskaini zion batasunaren berria nazioartean azaltzeko lanari: Europa mendebaldeko konfederazio gehienekin harremanak izan ziren eta,
|
zer
esanik ez, ELA kide zuten nazioarteko konfederazioekin: CMT, CES eta CIOSL. Garrantzi handia izan zuen ELArentzat 1976ko hasieran Johnny Vanderveken, CIOSLeko idazkari nagusiaren albokoak, Hegoaldera egin zuen bisitak; artean diktadurapean, ia itsuka, sindikatua taxutzen saiatzen ari ziren militanteentzat asko esan nahi zuen nazioarteko konfederazio nagusiaren babesak.
|
|
" Nazio estatua baino lehenago, nazioa behar dugu, proiektu ondo imajinatu eta erakargarri bat gizarte osoarentzat". Egia da; EuskalHerria zatituta dago; geografikoki,
|
zer
esanik ez. Baina, motzean esanda, iruditzen zait ez dugula zertan nazioa lehenetsi.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegorako hurreratze txikiena mehatxutzat hartzen badu UPNk,
|
zer
esanik ez akordio haren aurrean. UPNk ozen protesta egin zuen eta" nafarren %40a" alboratua izatea gaitzetsi zuen.
|
|
Aurrezki kutxaren eskuzabaltasunaz ez zuten soilik kontseilariek profitatu. Enrique Goñiren agintaldian dena handitu bazen,
|
zer
esanik ez bere alboko konfiantzazko taldea. Nafarroako Kutxak kontrakoa aldarrikatzen zuen.
|
|
Deialdirik egin gabe, ezer egin gabe. Eta hortik goragoko postuetan, berriz,
|
zer
esanik ez", gaineratzen du. Baldintza egokienak ematen ziren anbizioa zutenek aginte katean gora egiteko eta kontratatzerakoan irizpide nagusi gisa afiliazio politikoa edo hurbiltasuna erabiltzeko.
|
2016
|
|
esan zion Carlosek erabat kontrolatu ezin izan zuen ahotsaz. Galduta sentitzen zen,
|
zer
esan ez zekiela. Maldizio bat ito zuen eztarrian.
|
|
41 urteko zuriaindar hori, beronen emaztea zen Mikaela Ezkurra berriotarra eta etxe berean apopilo zegoen Angel Ihaben jostun itsasoarra izan ziren Perikoren gurasordeak. Etxean, jostuna izan ezik, artzainak ziren lanbidez, eta ikasketa handirik egin gabe, gazteren gazte hasia zen besteen ardien lagun Periko,
|
zer
esanik ez 1828.ean Kristobal leinuburu txiroa zendurik, bizirik zirauen sendi osoa Errotxapeara aldatu zenean, Perikoren arrebaorderenera.
|
|
Beraz, iduritu izan zait bi aldaera koherenteenak" makila" eta" urgullia" direla. Bi aldaerak dira mintzo horretan ibilienak," urgullua" (eta
|
zer
esanik ez" uruguilua") jartzeak egilearen bertsioa sobera aldatuko bailuke: bertzenaz, koherente nahi izanik" buruan" jarri nuke, ez" burian", utzi dudan gisan;" galdua", ez" galdia";" pasatua", ez" pasatia", eta abar.
|
|
Trumoi bat lehertu zen jangelan, gurasoak mututu zituen eztanda. Mutu eta elkarri begira,
|
zer
esan ez zekitela. Gurasoei falta zitzaizkien hitzak sobran zituen alabak, kontatu zuen eskolakide bat atera zela desfilean aurreko urtean eta izugarri ondo pasa zuela.
|
2017
|
|
|
Zer
esanik ez, Florentzio Basalduak bazekien galestarrek kolonizatua zutela Chubut ibaiaren ingurua. Izatez, galestarrek, kolonizazioaren lehen urte heroikoetako zailtasunak gorabehera, arrakasta nabarmena lortu zuten bertan, eta XIX. mendeko azken laurdenean" Gales Berri" bat existitu zen egiatan Patagonian, eta prosperatu egin zuen, Europako Galesetik milaka kilometrora:
|
|
Eta hain nabarmenki zabalduta daude, Barojak dioen legez?
|
Zer
esanik ez, badaude bestelako azalpenak ere. Kasurako, Jakes Casaubon ek laburbildu du (2003) izokinaren arrantzaren historia Bidasoa ibaian XIV. mendetik XX.era, eta, hark idatzi bezala," Bidasoko izokin arrantzak erakusten digu, zoin zailak izan ziren, mendez mende, Hondarribitarren harremanak Irun, Endaia, Urruña eta Biriatu-rekin, bereziki".
|
|
Betiri Sants,
|
zer
esanik ez, gosearen eta miseriaren izengoitia da, eta dirudienez Euskal Herrian laketu zen. Luzatu egin zen gosetea, eta 1855ean koleraren sukar ustela gehitu zitzaion, halatan non —Piarres Xarritonen arabera— gaitz bien artean 176raino igo baitzen urte horretan, bestela 120 ingurukoa izaten zen Hazparne herriko hilen kopurua.
|
|
Ikusi dugunez, Daniel Lizarralde medikua euskaraz idaztera animatu zen.
|
Zer
esanik ez, hori ez zen inpentsan gertatuko, bat batean eta aldez aurretik gogoeta bi egin barik. Izan ere, Lizarralderen testuetan han hemenka aurkitzen dira euskararen gaineko teorizazio baten printzak, hein batean pertsonalak izan zitezkeenak, orduko giro kolektibo bati zor ziotenaz gainera.
|
|
|
Zer
esanik ez, gaua ahantzezina izan zen, hurrengo eguneko goizerako Karrikak dena ahaztuta zuen arren. Zer egin zuen, zer ez zuen egin?
|
|
Esan daiteke, beraz, Cardosoren azterketak Openheimerren teoria indartzera etorri direla. Eta
|
zer
esanik ez, Vennemannena, berak gorago poz pozik aldarrikatu duen bezala.
|
|
Zenbat jende isildua izan ez den emakume izateagatik bakarrik gure artean, sarri emankorrenetakoa izan arren, Elbira Zipitria Irastorza bezala. eta
|
zer
esanik ez hainbeste lan eginak ziren Maria Aristizabal, Pilar Sansinenea, Pilar Lekuona.
|
|
Inork ez du Nietzscheren irakasleen eta harremanen artean aipatzen Lou Andreas Salome. Oso gutxik Rilkeren harreman sarean, eta
|
zer
esanik ez Freudenean. Denentzat ezinbestekoa izan zen, hala ere, senez eta jakinduriaz.
|
|
Arazoak ere[...] ere beste[...] tan eta
|
zer
esanik ez monkloa hortan asko aritu dira horiek ardotan.
|