|
2001
|
|
|
Munduko Energiaren Kontseiluak dionez, datozen 50
|
urteotan
herrialde garatuek bikoiztu egin dute beren energia ekoizpena, demografiaren hazkundeagatik eta ekonomiaren nahiz teknologiaren garapenagatik. Halaber, garapen bidean dauden herrialdeak kontsumoaren bideari ekingo diote.
|
|
|
Bestalde, hedabideek eta bereziki telebistako irudiek indar handia dute epe laburrera gure emozio egoerak alde batera edo bestera eragiteko (gezurrezko film batek ere negarra eragin ahal digu eta!). Epe laburreko eragin horiek, gainera, epe luzerako eraginen gainean metatzen dira, eta gerra hotzaren berrogei
|
urteetan zehar
herrialde sozialistak ilun, misteriotsu eta beldurgarri gisa aurkeztu izan zitzaizkigun; horrelako basakeriak gertatzeko leku apropos gisa alegia. Guzti honek ahalbidetu zuen hedabideen ziriak bere helburuak zeharo betetzea:
|
|
|
Urtetik urtera bisita gehiago jasotzen dituzten arren, oraindik bidaiari askok ez dakite haien osasuna ere haiekin oporretan joango dela. Ministerioak hartutako informazio neurriak areagotu egin ziren, urtetik
|
urtera
herrialde tropikal, exotiko edo garatze bidean dauden herrialdeetara bidaiari kopurua nabarmen handitu zelako. Kasu gehienetan, osasunerako arriskuak saihesteko hartu beharreko prebentzio neurrien berri ez duten turistak dira.
|
|
2002
|
|
|
Europa zahartzen ari da. Ez da joera berria, azkeneko 150
|
urteotan
herrialde industrialetakobiztanleria zahartuz joan baita, emankortasunak eta heriotza tasak behera egitean, hain zuzen. Bizi itxaropena sekula baino handiagoa da (80 urte emakumezkoentzateta 74 gizonezkoentzat), eta, bestalde, emakume bakoitzeko haur kopurua sekulabaino baxuagoa da (1,5 haur inguru emakumeko).
|
|
|
Sharapolovaren arabera, azken bosturtekoan 14 urtetik beherakoen arteko gaixotasunak %24, 4 hazi ziren, eta egoera are larriagoa da nerabeen artean, indize orokorra %31, 4 hazi baitzen. Txostenaren arabera, haurren artean gero eta ugariagoak dira endokrinologiako gaixotasunak, tumoreak, arazo psikikoak, digestio eta arnas aparatuko gaixotasunak, azken
|
urteotan
herrialdearen gainbehera ekonomiko eta ekologikoa dela eta. Duela hamar urte baino gehiagotik, Errusiak krisi demografiko egonkorra du hainbat fenomenoren ondorioz, hala nola hildakoen kopurua handitzearen, jaiotza tasa murriztearen eta immigrazio baxuaren ondorioz.
|
|
|
Autonomia erkidego bakoitzak garatu behar duen arau proiektua da; beraz, indarrean sartzeko data eskualdeko administrazio bakoitzaren arintasunaren araberakoa izango da. Hala ere, 2002
|
urtean
herrialde osoan ezartzea aurreikusten da. Arauak nahitaezkotzat jotzen du ibilgailuen salerosketan aritzen diren establezimenduek kartela erakustea.
|
|
2003
|
|
|
Hala ere, denek ez dute iragartzen etorkizunean baliabide horren aurkako borroka. “Gatazkaren batek bakarrik eten du azken 50
|
urteetako
herrialdeen arteko lankidetza. 1948tik, 37 gorabehera baino ez dira gertatu.
|
|
|
lehen Alemanian etorkinak izan ziren langile askok hizkuntza hori menderatzea eta prezio lehiakorrak. Gatazka kurdua eta azken
|
urteetan
herrialdea suntsitu zuten lurrikaren segida gorabehera, hazkunde turistikoa hain garrantzitsua izan da non Germaniako inbertitzaileek ohartarazten baitute ingurumenaz arduratzen hasi behar dela. Egipton, industria ez dago hain garatua, eta irailaren 11ko enbatea eta Irakeko gerra ere jasan zituen.
|
|
|
Ongizatearen oinarrizko adierazleak hobetzeko, 2015erako ezarritako helburuen arabera, “kanpoko laguntza nabarmen handituko da, eta eskura dauden baliabideak, barnekoak zein kanpokoak, modu eraginkorragoan erabiliko dira”, Nicholas Stern erakundearen ekonomialari buruaren arabera. MBren kalkuluen arabera, 40.000 eta 60.000 milioi dolar gehiago dira
|
urtean
herrialde pobreei egindako dohaintzetan, helburu horiek lortzeko. Gainera, desoreka larriak zuzentzen dituzten nazio hartzaileetan erreforma instituzionalak egin dira.
|
|
2004
|
|
|
Ez dute egiteko erraza, eta zenbait kasutan ezin esan daiteke eurena benetako lanbidea denik ere. Hala da Bizkaian behinik behin; azken
|
urteotan
herrialde horretako hainbat hondartzatan sorosle jardun duen Isusko Arias sopeloztarrak azaldu digunez," hemengo sorosleek boluntario egiten dute lan, eta bidaiarako eta bazkaritarako ordain-saria baino ez dute jasotzen".
|
|
|
Joan den astean 100 bat estatu elkartu ziren Bonn-en energia berriztagarrien produkzioa sustatzeko. Eguzki energia, haize energia, biomasa, geotermikoa eta beste iturri garbietan oinarritutako energia 2001
|
urtean
herrialde aurreratuetan kontsumitutakoaren %5' 5 baino ez da izan.
|
|
|
Populazio gazteagoko taldeetan, emakumeak dira nagusi, eta GIBaz kutsatutakoak 20 eta 24 urte bitarteko kasu heterosexualen %60 dira. Chamorroren arabera,
|
urtean
herrialdean izaten diren 3.500 infekzio berrietatik, laurdena emakumeei dagokie. Kutsatze berri horien %41 eta %48 bitartean transmisio heterosexualaren bidez gertatzen dira, eta bide hori, ustez, handituz joango da %50era iritsi arte.
|
|
2005
|
|
|
«Soberanismoak, ezezagun horrek, ez dauka nork idatziko dion. Quebeceko esperientziatik duela hamar urte jaso genuenok (Ollorak, Monterok, testu honen sinatzaileak...) gutxi azaldu dugu asko aipatzen den kontzeptu hau; hala ere, azken
|
urteotan
herrialdean praktikan jarri izan da. Ez da filosofia bat, baina bere sustraiak komunitarismoan sakontzen ditu;' komunitateak subjektu gisa existitzen duela aipatzen da filosofia honetan, ez besterik, eta gizarteetan diren beste subjektu historiko batzuen aldamenean dagoela (gizabanakoa, herritarra, klasea, generoa edo espeziea)...».
|
|
|
“Datorren abenduan, Japoniak 1.000 balea inguru ehizatu nahi ditu, zere arrunta, espezie mehatxatua barne”, esan du talde ekologistak, eta, gainera, adierazi du herrialde horrek botoen gehiengoa lor dezakeela datorren urtean. “Joan den ostiralean CBIrekin bat egin zuten eta Japoniaren alde bozkatuko duten herrialdeak (Kamerun, Gambia, Nauru eta Togo) ez ziren bileran izan, baina Japoniako ordezkaritzako kide batek adierazi zuen datorren
|
urtean
herrialde horiek parte hartuko dutela”. Greenpeacek ohartarazi du, halaber, Japoniako Gobernua “CBI hartzen ari dela” eta hori saihesteko zerbait egin beharra dagoela; izan ere, datorren urtean baleen ehiza komertzialari ekiten bazaio, “ez da izango munduko iritzia aldatu delako, baizik eta Batzordearen osaera aldatu delako”.
|
|
2006
|
|
|
Hala ere, erakundearen bozeramaile bat ziur agertu zen norabide horretan akordioa lortuko dela unea iristen denean. Gaur iragarri den neurri horrek Zortzien Taldeak (G, Estatu Batuek, Kanadak, Italiak, Erresuma Batuak, Alemaniak, Frantziak, Japoniak eta Errusiak osatua) aurreko
|
urtean
herrialde pobreenei zorra barkatzea lortu zuen promesa gauzatzen du. MBren akordioa ekimen zabalago baten parte da, eta Nazioarteko Moneta Funtsak (NMF) eta Afrikako Garapen Funtsak ere parte hartzen dute.
|
|
2007
|
|
|
2 Gazteek Euskal Herri mailan, azken 17
|
urtean
herrialdez herrialde, goranzko joera adierazten dute. Zaila da euskara elkarteek eta euskalgintzako bestelako erakunde batzuek haurren artean sustatu dituzten aisialdiko jarduerek emaitza honetan nolako eragina izan duten neurtzea, baina beste batzuen artean, elkarte horien lana ere hor atzean dagoela pentsa daiteke.
|
|
|
2 Gazteek Euskal Herri mailan, azken 17
|
urtean
herrialdez herrialde, goranzko joera adierazten dute. Zaila da euskara elkarteek eta euskalgintzako bestelako erakunde batzuek haurren artean sustatu dituzten aisialdiko jarduerek emaitza honetan nolako eragina izan duten neurtzea, baina beste batzuen artean, elkarte horien lana ere hor atzean dagoela pentsa daiteke. horrekin zenbait funtzio sozial betetzeko aukera izan behar du, horrek kulturalki motibatuko du hiztuna.
|
|
|
Berdimujammédovek abenduaren amaieran hartu zuen kargua, Saparmurat Niyázov diktadore turkumenoaren bat bateko heriotzaren ondoren. Saparmurat Niyázov diktadoreak irmo zuzendu zituen 21
|
urtez
herrialde horretako destinoak, eta errepresio politika aplikatu zuen erregimenaren aurkako edozein disidentziaren aurka. Interneterako sarbide librea 1996 eta 1999 bitartean gertatu zen Erdialdeko Asiako errepublika horretan, garai hartan ziberkafe ugari sortu baitziren.
|
|
2008
|
|
|
Llanosek jasotako datuen arabera, Donostian eta Tolosan miliziok eratuta zeuden maiatzerako, eta Irunen boluntario batzuk aurkeztu ziren; Azpeitiko alkateak zioenez, ordea, bere herrian ez zegoen ez boluntariorik, ez dirurik, ez armarik. Eibar ez du aipatzen eta pixka bat harrigarria da, hurrengo
|
urtean
herrialdeko miliziarik indartsuena Eibarkoa izango zela kontuan hartzen badugu.
|
|
|
Pentaklorofenolak, berriz, telefonoaren zutoinetatik eta beste azpiegitura batzuetatik zura babesteko erabiltzen denak, %80raino murrizten du laboreen errendimendua. Aditu horiek diotenez, horrek guztiak azalduko luke azken 40
|
urteetan
herrialde guztietan ikusi den produktibitatearen beherakada, ongarriak eta pestizidak gero eta gehiago erabiltzen diren arren. Nekazaritza jasangarria, ekaitzean Poluitzaileen efektu hori bi aldiz negatiboa da.
|
|
|
Alderdiaren buruzagitza aukeratzeko iragan abenduan egin ziren bozetan aurrea hartu zion Mbekiri Zumak. Iragan
|
urtean
herrialdean egitekoak diren hauteskundeetan, hartara, azken hau lehiatuko alderdiaren izenean eta bera da faborito irabazteko.
|
|
|
Sindikatuek grebara deitu zuten Grezian pairatzen den egoera ekonomiko eta sozial larriaren aurka protesta egiteko. Horien iritziz, azken
|
urteotan
herrialdea kudeatu duten gobernu kontserbadoreek bultzatutako erreformek langileriaren eta herritar xumeenen egoera are zailagoa egin dute. Sindikatuek diotenez, bosgreziarretik bat pobrea da.
|
|
|
Horregatik, behin betiko emaitzak ezagutu arte, ez dago jakiterik bietatik zein izango den gobernuburua. Jakina da, berriz, bi alderdi horiek eskuratuko dutela eserleku gehien, nahiz eta behin behineko gobernuak Hasina eta Zia eszena politikotik urruntzeko ahalegina egin; duela bi
|
urte
herrialdean kaosa zabaldu zuten. Inkestek diote bietatik edozeinek irabazita ere tarte txikia aterako diola besteari.
|
|
2009
|
|
|
Azkeneko
|
urteetan
herrialdeak hiru gerra bizi ditu jarraian: Kongoko lehenengo eta bigarren gerra eta Kivuko gerra.
|
|
|
Morakot azken 50
|
urteetan
herrialdea zeharkatu duen tifoi indartsuena izan da.
|
|
|
Bestalde, Hilary Clinton AEBetako Estatu idazkariak iragarri du 2020
|
urterako
herrialde txiroei laguntzeko herrialde aberatsek sortuko duten 70.000 milioi euroko funtsarekin bat egiteko prest daudela.
|
|
|
Zenbait hamarkadatan, gibelarentzat kaltegarriak direla esan izan da, baina egia da behazun xixkuan harriak edukiz gero arrautza kontsumoa murriztu egin behar dela kolikoa saihesteko, baina, era berean, patologia horren ondorioz, murriztu egin behar dela gantza oro har, eta ez bereziki arrautzarena. Zientzialariek, azken 20
|
urteotan
herrialde askotan egindako ikerketen ondoren, uste dute arrautzak berak bakarrik ez duela nabarmen handitzen kolesterol maila, eta ez du lotzen maiz kontsumitzearekin infartuak eta gaixotasun kardiobaskularrak izateko aukera areagotzearekin. Patologia horietan, erabakigarriago eragiten dute beste faktore batzuek, hala nola aurretiko joera genetikoak eta osasungarriak ez diren ohiturek, hala nola bizimodu sedentarioak, tabakoak eta estresak, eta gantz saturatu eta trans koipe ugariko elikagaien kontsumoak (jatorri, trans gantz gehienak partzialki hidrogenatuak dira, eta produktu prozesatuetan daude).
|
|
|
Al Kaedako sei kideri heriotza zigorra ezarri die Yemengo epaitegi batek, azken bi
|
urteetan
herrialde horretan egindako hainbat atentaturengatik. Besteak beste, 2007ko uztailaren 2an hamar lagun hil zituen atentatu suizidaren erantzule egin ditu epaitegiak; hildakoen artean hiru euskal herritar zeuden:
|
|
|
Luze idatzi da katalanen autoatseginerako bokazioaz, errua hirugarrenei egozteko ohituraz. Hori zenbateraino den egia jakiteko, hurrengo
|
urteetan
herrialdearen corpus kulturalak zer norabide hartzen duen ikusi behar.
|
|
2010
|
|
|
Apirilean sinatu zuten akordio berria Barack Obama AEBetako presidenteak eta Dmitri Medvedev Errusiakoak. Zazpi
|
urtean
herrialde bakoitzak arma nuklearrak %30 murrizteko konpromisoa hartu zuten.
|
|
|
G Toronton (Kanada) ospatzen ari den bilera agintarien arteko adostasunarekin hasi da. Hurrengo hiru
|
urteetan
herrialdeen defizita eta zorrak murrizteko beharra dagoela dakite, dena den, murrizketak noiz eta nola egin eragin ditu desadostasun nagusienak.
|
|
|
Iazko ekitaldiaIragan
|
urtean
herrialde gonbidatua Japonia izan zen eta antolakuntzak 35 sukaldari japoniar onenak gonbidatu zituen Japoniako sukaldaritza infinituak ziklora. Besteak beste, Donostian egon ziren Narisawa eta Hattori sukaldariak.
|
|
|
05:47 OFF Handik 5
|
urtera
herrialdeko presidente hautatu zuten demokraziaren arauen barruan. Emakume batek lehen aldiz hartuko zuen ardura hori munduan.
|
|
2011
|
|
|
Orduko hartan 45 lagun hil ziren, hiriko gune ezberdinetan hainbat lehergailu zartarazita. Azken hamazazpi
|
urteetan
herrialdean egin den atentatu handienetakoa ere badela azaldu dute agintariek.Erasoa hiriko gunerik turistikoenean egin dute. Izan ere, Jamaa el Fna plaza gizateriaren kultura ondare izendatu zuen Unescok 2001ean, eta turistentzat erakargarri nagusienetakoa da.
|
|
|
3 Pobrezia maila Populazioaren %51 pobreziaren lerro nazionalaren azpitik bizi da. Ia 50
|
urtez
herrialdea ukitu zuen gerra zibilak, “bake tarte ezegonkor samarrarekin”, adierazi du Manos Batuen Erakundeak milioika pertsona hilen eta beste hainbeste lekualdaturen balantzea egin zuen. Munduko giza garapenaren adierazle baxuenetako batzuetara ere iristen da.
|
|
|
Bi hamarkadatako lana ospatzeko jaia egin zuen bariku arratsaldean Gobernuz Kanpoko Erakundeak, 20
|
urtetan
herrialde pobreei eta garapen bidean daudenei laguntzen egindako lanak ospatzea merezi duelako. Orain arte egindako eta aurrera begirako proiektuen berri eman, herritarrei euren ekarpena eskertu eta lanean jarraitzeko indarrak batu zituen.
|
|
2012
|
|
|
Gutxiago egiten da, ordea, kalean (%13, 8) eta etxeetan (%15, 6). Datu horiek baloratzerakoan, kontuan hartu da, besteak beste, azken 20
|
urteotan
herrialde honetan gertatu diren aldaketa demografiko garrantzitsuak, etorkin erdaldunen etorrera Euskal Herriko gainerako zonaldeetan baino dezente handiagoa izan baita, eta horrek errotik baldintzatzen baitu errealitate soziolinguistikoa eta hizkuntzen erabilera.
|
|
|
Hainbeste
|
urtez
herrialde honetan ikusi dudan
|
|
|
47.2003 urterako, nazio mailan helmuga eta epe zehatzak ezartzea, nazioartean adostutako mundu mailako prebentzio helburua lortzeko, hau da, HIESaren nagusitasuna murriztea %25 15 eta 24 urte bitartean dauden sexu bateko nahiz besteko gazteen artean, 2005
|
urterako
herrialde ukituenetan, eta %25, 2010 urterako mundu osoan, eta, era berean, ahaleginak areagotzea helmuga horiek lortzeko eta genero estereotipoen eta horri lotutako jarreren aurka borrokatzea, bai eta genero desberdintasunen aurka, GIB/ HIESaren inguruan, gizonen eta mutilen parte hartze aktiboa sustatuz;
|
|
|
9 Pakistan Ura Pakistan da. Bost milioi pertsona baino gehiago (horietatik milioi bat haurrak) pairatzen ari dira hondamendi horren ondorioak, azken hiru
|
urteotan
herrialdeari eragin diona. Beldur da ez ote duen hilko gaixotasun hilgarriak harrapatzeko arriskua.
|
|
|
Orain, aurrekontua erdiraino murriztu du Bilduren gobernu taldeak. 190 milioi euro baino gutxiagoan gauzatu asmo du, datozen
|
urteotan
herrialdea zero zabor norabidean jartzeko aurkeztu duen plan eguneratua.EGITASMO NAGUSIAK Zubietan biometanizazio planta eraikitzea. Beste bi txikiago Sasietan eta Urola Erdian. Sei konpostatze planta irekitzea, Mankomunitate bakoitzeko bat (Debabarrenan eta Urola Erdian izan ezik, bi mankomunitateok planta bakar bat partekatuko baitute). Ontzi arinentzako tratamendu planta eraikitzea Zubietan (hirugarrena Gipuzkoan, Urnietakoa eta Legazpikoaz gain). Erreusa ikertu eta aztertzeko gunea eraikitzea Zubietan. urtea amaitzerako, Lapatx, Urteta eta Sasietako zabortegiak ixtea. Inbertsio guztiaren kostua:
|
|
2013
|
|
|
Duela ia hogei
|
urte
herrialde pobretu batzuetan ibili nintzelarik, banuen arranguratxoa, haiengandik ikasi asko ikasten nuelako, baina ekarpen handirik egiteko biderik ez nuelako komunitate haietan, nire formazioaren mugengatik. Bertan bizitzen geratzeak, adibidez, ez zuen zentzu handirik, nik nekientxoa euskal herrietan baitzen praktikoa.
|
|
2015
|
|
|
Enpresariak baikorragoak dira, esportazio gehienak eurogunera egiten dituztelako eta diru bera erabiltzea onuragarria izango zaielakoan. Lituaniako Banku Zentralaren kalkuluen arabera, datozen zortzi
|
urteetan
herrialdearen atzerriko merkataritzaren bolumena %5 eta %10 artean handituko da, eta horrek Lituaniako barne produktu gordina %2 haztea eragin dezake.Baina gastuak ere ekarriko dizkio herrialdeari. Vilniusek 600 milioi euro inguru gastatu ditu, besteak beste, ESM Europako Egonkortasun Mekanismoan, erreskate funtsean?
|
|
|
GIHez haratago, bai krisi ekologikoabai 2008
|
urtean
herrialde aberatsetan eztanda egin zuen krisi ekonomikoaegungo testuinguru globalaren ezinbesteko ezaugarriak ditugu. Hala, «postgarapen»aren garai honetan, bi horiei aurre egiteko hainbat aukera zabaltzen dira.
|
|
|
Politika postneoliberala hainbat alderditan gauzatu da. Hasteko, neoliberalismoaren garaiko doikuntza estrukturala eta sasierlijiosoa baztertu dute eta inbertsio soziala eta ekonomikoa handituz joan da urtez
|
urte
herrialde askotan. Gastu publikoa eta bereziki gastu soziala (hezkuntzan, osasungintzan eta abar) hazi da nabarmen aurreko hamarkadetako etengabeko murrizketak alboratuz.
|
|
|
Herrialdeen% 60k bakarrik lortu du parekotasunera lehen hezkuntzan eta% 38k bigarren hezkuntzan. Ekimen hori Hezkuntzaren aldeko Munduko Kanpainatik (HMK) abiatzen da, GKEen koalizio bat, hezkuntza inguruneko sindikatuak, ikastetxeak eta gizarte mugimenduak, 2000
|
urtean
herrialde horretan egin zen Hezkuntzari edo Dakarren Gailurrari buruzko konpromisoak osorik betetzea eskatzen duena. Topaketa horretan, mundu osoko gobernuek eta nazioarteko erakundeek 2015ean Guztiontzako Hezkuntza bermatzeko konpromisoa hartu zuten.
|
|
|
Apirilaren 25ean izandako lurrikaraz oraindik aldatu ez zenean, Nepalek dardara egin du berriro eta, horrekin batera, hildakoen eta, batez ere, zaurituen kopurua handitu egin da. Izan ere, azken 80
|
urteotan
herrialdean izandako larrialdia izan da. Sei milioi pertsonari eragin diete, 3,2 milioi haur. Hildako pertsonek 8.000 baino gehiago dituzte, eta zauriek 16.000 Lehen lurrikararen epizentroak, hiriburutik 80 kilometrora, Katmanúk eremu osoa zabaldu zuen, kaosa dela eta.
|
|
|
Asteburuan egin ziren erreplikak eta ondorioak ere bai. Himalayas mendietan elur jausiak erregistratu ziren, eta orduek aurrera egin ahala, azken 80
|
urteetan
herrialdean izandako larrialdi larriena kontuan hartu zen lurrikara baten xehetasunak ezagutu ziren. Baina ez bakarra.
|
|
|
Dokumentalak Mark Landisen, ziurrenez Estatu Batuetako historian izan den arte faltsifikatzaile garrantzitsuenaren, lanaren pista jarraitzen du. 30
|
urtez
herrialde osoko museoetako arduradunak engainatu zituen, mota guztietako imitazio bikainekin, XV. mendeko arte lanetatik Picassoren lanetara. Bere ekintzak misterioz beteta daude, faltsifikazioak salduz milioiak irabazteko aukera izan zuen arren, dohaintzak egiten zituelako, apaizez edo filantropo eskuzabalez mozorrotuta.
|
|
|
herrialdeko azterketa geolinguistiko soziolinguistikoa. Azken
|
urteetan zehar
herrialdeko hiztun komunitate guztietan ikerketa itzela egin dute, dozenaka pertsona prestatu eta mobilizatuz, komunitate txikietan elkarrizketak eginez, inkestatu bakoitza gps bidez geoerreferentziatuz. Hizkuntzen egoeraren argazki aparta egin dute, aurrekaririk gabeko zehaztasun eta sakontasunez.
|
|
|
Duela 30
|
urte
herrialde hau kaos bat zen.
|
|
2016
|
|
|
Irudia: 7 formatua Ekuadorreko lurrikararen ondoren Ekuadorreko lurrikara azken 70
|
urteetan
herrialdean gertatutako hondamendirik larriena da; dozenaka kaltetu eta populazio erabat suntsituta daude; guztira, 650 pertsona baino gehiago hil dira, eta 16.600 zauritu eta 26.000 pertsona baino gehiago etxerik gabe geratu dira. 1.000 dolarretik gorako soldata duten ekuadortarrek soldataren egun bat eman dute lurrikarak kaltetutako eremuak berreraikitzeko Ekuadorreko gobernuaren arabera, lurrikarak eragindako galerak 3.000 milioi dolarrekoak dira, hau da, herrialdeko Bpgren% 3 Haren presidenteak, Rafael Correak, erabaki du BEZ handitzea, gehienez ere urtebetez, kaltetutako eremuak berreraikitzeko.
|
|
2017
|
|
|
Hainbeste
|
urte
herrialdetik kanpora, nongoa zara?
|
|
|
Bost estatuk berretsi zuten, horien artean Liechtenstein, itunaren definizioan sartzen den hizkuntzarik ez duen herrialdea. Hurrengo
|
urteetan
herrialde asko atxiki ziren, baina 2010etik aurrera BosniaHerzegovina izan da proiektuan sartu den bakarra. 2017an, Europako Kontseilua osatzen duten 47 estatuetako 33k sinatu dute hitzarmena, eta horietako 25etan dago indarrean3 Beraz, oraindik lan handia egin beharra dago Europako hizkuntza gutxituak babesteari dagokionean.
|
|
|
Hizkuntza aniztasunaren apologia egiten duzu beti. Orain dela ehun
|
urte
Herrialde Katalanak elebakarrak ziren. Egoera hura txarra al zen?
|
|
|
Errefuxiatuek zer nolako zailtasunak izaten dituzte nahi duten herrialdeetara iristeko. Dublingo Hitzarmenak dio Europara sartzen diren lehen herrialdean egin behar dutela asilo eskaera errefuxiatuek, eta bi
|
urtetan
herrialde horretatik ezin dutela atera. Kontua da Greziara, Italiara edo Hungariara iristen ziren errefuxiatuek ez zutela hango asilo sistemetan sartu nahi, beren helburua Alemaniara eta iparraldeko herrialdetara iristea zelako.
|
|
|
medikuntza lanez gain, arraxida azala kentzeko tresna bat eta olio eihera bat muntatuz. Helduden
|
urtean
herrialde zabal hortako beharrean dagon beste toki batera aldatuko dira beren obra segitzeko. Beraz sustenguzko gaualdi huntan, Lagun Alai herriko korala mixtoa eta Erramun Marticorena herriko seme kantari ezaguna entzunen ditugu orain ongi ezagutzen diotegun talendu ederrarekin.
|
|
2018
|
|
|
Motiboak badauzkate. Hasteko, urrutitik ekarritakoen birziklatzea ez da hasieran bezain negozio errentagarria,
|
urteotan
herrialdearen aberaste eta soldaten igoerarekin eskulana garestitu egin da.
|
|
|
krisia, dela ekonomikoa, dela politikoa, dela soziala. Hurrengo
|
urtean
herrialde bakoitzeko agintariek," liderrek" batzuei esatea gustatzen zaien bezala, zer nolako erabakiak hartuko dituzten, nola aurre egingo dioten egoerari aurreikusten saiatzen dira komunikabideak. Herritarrari ere hitza ematen ahalegintzen dira; azken batean, hura da krisiaren eragina gehien pairatzen ari dena.
|
|
|
Duela gutxi arte, Espainiatik aurrezkiak ateratzea jet set aren kontua zen. Baina krisi ekonomikoak eta azken
|
urteotan
herrialdea astindu duen ezegonkortasun politikoak bultzatuta, aurreztaile askok itxuraz seguruagoak diren lekuetara migratzea erabaki dute, hala nola Alemaniara, Luxenburgora edo Frantziara. Baina beldurrak ez ezik, hondoak mugitzera bultzatu ditu.' Gutxieneko interes tasen egungo erakusleihoak asko Espainiatik kanpo errentagarritasuna bilatzera bultzatu ditu.
|
|
2019
|
|
|
Adierazgarriak dira, testuinguru honetan, Irlandan bertan, gaelikoaren inguruan zabalduta dauden hainbat mito eta aurreiritziren aurka Conrad na Gaeilge erakundeak 2017
|
urtean
herrialde osoan zehar zabaldutako Mythbusting (mitoak apurtzen) kanpainaren leloak:
|
|
2020
|
|
|
Hau ez da ahuntzaren gauerdiko eztula! Orain dela 10
|
urte
herrialdeak hasi izan balira zezenari adarretatik heltzen, urtez urteko emisioen jaitsiera nabarmen motelagoa izan zitekeen: %3 ingurukoa, batez besteko hazkuntza ekonomikoarekin parekatuz.
|
|
|
Ez da lehen aldia: 2011n eta 2016an ere errepidean inor hil gabe bukatu zen
|
urtea
herrialde horretan; 2017an eta 2018an, berriz, hildako bakarra erregistratu zen. Lapurdin gorabehera handiak izan dira urtez urte, baina azkeneko bi urteetako joera beheranzkoa izan da:
|
|
2021
|
|
|
Euskal Herriko independentzia 2043 urtean gaude Euskal Herria duela bi
|
urte
herrialde bat dela, eta ordutik bakea dago munduan, izan ere, 2032an gerla bat gertatu zen eta hortik aurrera ez zen ezer berdina izan.
|
|
|
Datu ofizialek ezkutatu egiten dute benetako egoera, ordea. Surkuna erakunde feministaren arabera, 2004 eta 2014
|
urteen artean
herrialdean abortatu zutenetatik %85k modu klandestinoan edo beren kabuz egin zuten.
|
|
|
Orain arteko aurrerapausoak txalotu zituen NBEren Hego Sudanerako misioak (UNMISS), atzo, independentziaren urteurrenaren harira kaleratu zuen oharrean. Duela hamar
|
urte
herrialdean zabaldu ziren «itxaropena eta ametsak» egi bihurtzeko «aukera» aprobetxazera deitu zituen agintariak, eta oraindik «asko» dagoela egiteko», herritarrek beren «eskubide demokratikoa» gauzatu ahal izateko. «Indarkeria orokortuak —bereziki komunitateen artekoak— bake iraunkor eta jasangarri bat lortzeko helburua oztopatzen du oraindik ere», adierazi zuen Nicolas Haysom UNMISSeko buruak, ekainean.
|
|
|
Hala ere, akordioa gauzatu arte bide luzea geratzen da. Asmoa da datorren
|
urtean
herrialdeek alde askotariko hitzarmen bat sinatzea eta neurriak 2023an indarrean sartzea. Nigeriak, Kenyak eta Sri Lankak ez dute sinatu, eta beste hainbat herrialde negoziatzen ari dira oraindik.
|
|
|
Baina Iraken agintea ez eze, mundu xiitarekiko itzal luzea ere hedatzen da Najafetik. Bitartean, duela hogei
|
urte
herrialdean ziren kristauen ehuneko laurogei joan egin dira. Bi mila urte dituen komunitatea, ondare eta tradiziorik luzeenetakoa daukan giza-taldea, Irakeko talderik txikienetakoa bihurtu da.
|
|
|
Majzuben arabera, segurtasun indarrak oldartu egin zaizkie azken bi
|
urteetan
herrialdean izan diren gobernuaren aurkako mobilizazioei: «Manifestari baketsuak jipoitu dituzte, eta eraso egin diete.
|
|
|
1971 URTEAN Eric Bogle kantari eta musikagile eskoziar australiarrak abesti eder bat idatzi zuen, gerraren izaera hutsala azpimarratuz. Abestian rover gazte batek, lan eta bizileku finkorik gabe bizkar zakuarekin handik hona dabilen ipurtarin batek, kontatzen du nolakoa zen bere bizitza alai eta arina, han hemenka dantzatuz, 1915
|
urtean
herrialdeak seme deitu eta borrokara bidali zuen arte, buruko kaskoa eta arma bat emanda. Gallipolira eraman zuen gerrak halako batean, Gallipoliko infernura.
|
|
2022
|
|
|
Presidentetza utzi zuenean, 2010ean, herritarren %80ren babesa zuen. Ez da gutxiagorako, bere aginteko zortzi
|
urteetan
herrialdea norabide onean jartzeko gai izan baitzen. Dirulaguntzen programak jarri zituen martxan pobrezia egoeran zeuden biztanleei laguntzeko, horien artean ezagunena izan zen" Bolsa Familia" delakoa, eta bere eta Rousseffen agintaldien artean 25 milioi lagun inguru irten ziren pobreziatik.
|
|
|
Orain, Filipinek drogazaleak bere eskuekin hil dituela esatera iritsi den presidentearen alaba eta 20
|
urtez
herrialdea hustu zituen diktadorearen semea izango dituzte agintari gutxienez beste sei urtez.
|
|
|
2018an heldu zen agintera Khan. Ordu hartan, haren aurkariek salatu zuten hainbat
|
urtez
herrialdea kontrolatu zuten armadaburuen babesari esker heldu zela agintera. Legealdiaren amaiera gerturatu ahala, baina, armadarekiko harremanak garraztuz joan dira.
|
|
|
Xiri esker Txinak azken urteotan erabateko eraldaketa egin duela eta sozialismo modernoa eraiki duela azpimarratuz. Horrela, Txinaren bi helburu nagusien —Txina 2035
|
urterako
herrialde «moderno eta sozialista» izatea, eta 2049 urterako «potentzia indartsu eta arrakastatsua»— ardatza Xi dela argi utziz, hurrengo urteetan helburu horiek lortzeko lasterketa bera gabe egitearen ideia zentzugabe bihurtu zuten.
|
|
|
Anbizio handiko helburuak ditu neurritasun energetikorako planak: bi
|
urtean
herrialdearen argindar kontsumoa %10 murriztea; hots, 50 terawatt ordu gutxiago erabiltzea, gaur egun 1.600 terawatt ordu kontsumitzen dituen Frantzian. Aurrera begira, 2050 urterako elektrizitate kontsumoa %40 gutxitzea jarri dute jomugan.
|
|
|
Anbizio handiko helburuak ditu neurritasun energetikorako planak: bi
|
urtean
herrialdearen argindar kontsumoa %10 murriztea; hots, 50 terawatt ordu gutxiago erabiltzea. Gaur egun 1.600 terawatt ordu kontsumitzen ditu Frantziak, eta, aurrera begira, 2050 urterako elektrizitate kontsumoa %40 gutxitzea jarri dute jomugan.
|
|
|
Ikasketa Arabiar eta Islamikoetako irakaslea da gaur egun Granadako Unibertsitatean (Andaluzia, Espainia). Azken
|
urteetan
herrialde arabiarretako mugimendu feministak ikertzen aritu da, eta argi du errealitatea «oso urrun» dagoela Mendebaldeak saldu nahi duen iruditeriatik.
|
|
|
Presidentearen jauregian egin zuten ekitaldia, Khartum hiriburuan, eta, besteak beste, erakunde politikoak, eta alderdietako eta sindikatuetako ordezkariak izan ziren zeremonia horretan, NBE Nazio Batuen Erakundeko eta AB Afrikako Batasuneko ordezkariak ere han zirela. Dokumentuak 27 artikulu jasotzen ditu, eta akordioaren helburua, besteak beste, «gobernu zibila» osatzea eta konstituzioa egitea da, bai eta datozen bi
|
urteetan
herrialdea gobernatuko duten erakunde legegileak, betearazleak eta judizialak eratzea eta hautatzea ere, «trantsizio aldia» amaituko duten hauteskunde orokorrak egin aurretik.
|
|
|
Alcides Chinchay fiskalak nabarmendu du matxinada, agintekeria eta «lasaitasun publikoaren aurkako eraso larria» egozten dizkiotela azken
|
urtean
herrialdeko presidente izandakoari, eta, delitu horiengatik, gutxienez hamar urteko kartzela zigorra ezar diezaioketela. Adierazi du behin behineko atxiloaldia luzatzeko errekerimenduak eta zigor prozedurak lege oinarria dutela.
|
|
|
Errolda egitea lan handia da, Brasilen ondo dakite hori. Duela hamar
|
urte
herrialdeko" ekonomia solidarioko ekimenen" errolda egin zuten, eta esango nuke mundu mailan existitzen den alternatiben maparik ederrenetako bat osatu zutela. Gobernuan arlo honen zuzendaria zen Paul Singer handia, 6 eta bere taldeak, unibertsitateetako jende engaiatuaren laguntzarekin, errolda honen bidez egundoko azterketa egin zuen herrialde osoko alternatiba gune sozioekonomikoei pultsua hartzeko, zertaz ari garen jakiteko, errealitatearen maila apalean, diskurtsoetatik jaitsita.
|
|
2023
|
|
|
Haren erantzukizuna da, eta hari lagundu dioten alderdiena». Luiz Inacio da Silva Lula Brasilgo presidenteak Jair Bolsonaro azken lau
|
urteotan
herrialdeko estatuburu izandakoari leporatu dio herenegun gertatutakoa. Izan ere, ultraeskuineko agintariaren milaka jarraitzailek herrialdeko Kongresuaren, presidentetzaren eta Auzitegi Gorenaren egoitzak hartu zituzten, indarrez, Brasilian.
|
|
|
37
|
urterekin
herrialdean inoiz aukeraturiko emakumezko lehen ministrorik gazteena bihurtu zen, 2017 urtean. Karguan zegoela, ama izan zen, eta bi eginkizunak normaltasunez bateratzen saiatu zen; besteak beste, haur txikia Nazio Batuen Erakundearen Asanblea Nagusira eramaten, 2018an.
|
|
|
Lurrikara izan aurretik ere, garai txarrean zegoen enpresa, duela ia bi
|
urtetik
herrialdea astintzen ari den inflazio krisi bat dela medio. Urrian jo zuen goia, %85era iritsita.
|
|
|
Gose greba bat hasi zuten zortziehun presok baino gehiagok joan den abuztuaren 7an, Bahrain hego ekialdeko Jau presondegian. Beren eskubideak eta espetxeko egoera hobetzea nahi dute, eta 2011
|
urtean
herrialdeko agintarien politiken eta monarkiaren aurka altxatutako aktibistak dira pauso hori eman zutenak. Herrialde arabiar horren historiako gose grebarik jendetsuena bilakatu da, baina behin behinean eten dute —hilaren 30era arte—, protestari batzuen osasun egoerak okerrera egin duelako.
|
|
|
Gose greba bat hasi zuten zortziehun presok baino gehiagok joan den abuztuaren 7an, Bahrain hego ekialdeko Jau presondegian. Beren eskubideak eta espetxeko egoera hobetzea nahi dute, eta 2011
|
urtean
herrialdeko agintarien politiken eta monarkiaren aurka altxatutako aktibistak dira pauso hori eman zutenak. Herrialde arabiar horren historiako gose grebarik jendetsuena bilakatu da, baina behin behinean eten dute —hilaren 30era arte—, protestari batzuen osasun egoerak okerrera egin duelako.
|
|
|
Martxoaren 8ak beste dimentsio bat hartu du azken
|
urtetan
herrialde garatuetan. Aurreko gertakari hauei egiten die, egungo arazoez gainera, gaurko egunak erreferentzia.
|
|
|
Azken 100
|
urteotan
herrialdea indarkeriaz gobernatu du Herrera familiak.
|