|
2003
|
|
|
Legea ez dago pentsatuta euskararen normalizazioa errazteko eta Nafarroako herritar guztien eskubidea den euskara ikastea eta erabiltzea bermatzeko. Legea egin zutenen asmoa ez zen
|
urteetako
errepresioaren ondorioz ordezkatze prozesua gelditzea eta egoera kezkagarrian zegoen eta dagoen hizkuntzari berezko garapena erraztea. Vascuencearen legea bultzatu zutenen asmoa oso bestelakoa izan zen:
|
|
2009
|
|
|
Torreroko (Zaragoza) espetxean eta hilerrian ikusi eta entzun zuenarekin, Gumersindo Lizarrakoak lau koaderno zirriborratu zituen. Lau koadernoetatik hiru gorde dira, eta Iruñeko Extramuroseko komentuaren Artxibo Historikoan daude gaur egun. Frankismoaren lehen
|
urteetako
errepresioari buruzko lekukotza garrantzitsua da, parerik gabea. Kaputxinoak aitortza hartu zien, 1937 eta 1942 bitartean, gerra garaiko auzitegi bereziek heriotzara zigortutako ehunka presori, eta zigortutakoen azken orduetako kronikekin, eta esperientziak piztu zizkion hausnarketekin, egunerokoa idatzi zuen.
|
|
|
11.1 BERROGEI
|
URTEAN
ERREPRESIOA ETA ISILTASUNA
|
|
|
Habanan, ekitaldia egin zuten, Raul Castro presidentea buru zela. AI Amnesty Internationalek eta hainbat gobernuz kanpoko erakundek, berriz, zorionak eman ez, kontuak eskatu dizkiote, azken
|
urteetan
errepresio gogorra ezarri duelakoan eta giza eskubideak urratzen dituelako. Eguna baliatuz, bestalde, prentsa askatasunaren aldeko manifestazioa egin zuten, Hong Kongen.
|
|
|
Azken
|
urteotako
errepresio ergelak Kafkaren ipuin bat ekartzen zidak maiz gogora: Zigor kolonian; Estatuak makina bat asmatua zian, kondenatua torturatu eta txiki txiki egiteko.
|
|
2010
|
|
|
2000 urtean, berriz, %19 baino ez. ...sekulako gorakada izan zuen gizarte maila eta habitat guztietan. hala ere, XX. mende horretan galiziera bultzatzeko urrats garrantzitsuak ere egin ziren (galizieraren errege akademia sortu zen 1906an; hizkuntzaren anaidiak 1916an; alderdi Galeguista 1931n; autonomia estatutuak onartu ziren 1936an, bertan ere galizieraren koofizialtasuna baieztatuz, etab.); baina 1936ko kolpe faxistak, ondorengo 40
|
urteetako
errepresioak, eta hizkuntzalaritza gaietan ezer gutxi edo ezer ez konprometitutako autonomia gobernuen 30 urteak oso kolpe latzak izan ziren galizierarentzat; eta, oraindik ere, kostatuko zaio guztiz suspertzea. horrela, 2004ko Galiziako Mapa Soziolinguistikoak3 ematen dituen datuen haritik, 1877 eta 1974 urteen arteko belaunaldietan 70,8 puntuko beherakada gertatu zen galiziera soilik hitz egite...
|
|
|
Garai zailak ziren. Ia mende erdi lehenago kolono zuriek inposatutako apartheid politika desagertzear zegoen, eta horrenbeste
|
urtez
errepresioaren biktima izandakoak mendeku gose ziren. Haize ufada txiki bat nahikoa zen gerra zibila pizteko.
|
|
2011
|
|
|
Behin betiko konponbidea Euskal Memoria fundazioaren bigarren liburua. Iaz, azken 50
|
urteetako
errepresioa dokumentatu zuen Joxean Agirre soziologoak, Gernikako seme alabak liburuan.Bigarren lan honetan, berriz, 1936ko altxamendu faxistaren ondorioz Euskal Herrian indarrez ezarri zuten garaia azaltzen du Egaña historialariak, frankismoaren lehen hamarkaden kronika soziopolitiko bat osatuz, Euskal Memoriak azaldu duenez.Liburuak dituen 800 orrialdeetan kronologia bat azaltzen da urte horie... Hamasei atal ditu liburuak, eta, horietan, hainbat gai jorratzen dira:
|
|
|
Abagune berri horretan alderdi politiko ugari legeztatu ziren. Hainbeste
|
urtetako
errepresio politikoak eragindako uzkurdura, egoera berrian, lehertu egin zen, eta joera eta sentsibilitate politiko desberdinak azaleratzen hasi ziren, ez jada soilik Francoren aurka, baizik eta elkarren aurkakoak zirenak ere. Eta bor borrean zegoen bizitza politikoak eragin zuzen zuzena izan zuen kulturgintzan, eta euskaran ere.
|
|
|
Zinera, nik, eta koloreak atera zitzaizkidan brastakoan, pentsatuz zer pentsatuko zuten haiek. Zentsura ezeztatu berria zen Espainian, baina ez
|
urtetako
errepresio sexualak biluzik uzten zuen nire heldutasun falta, kontrolatu ezin nuen lotsak salatzen zuena.
|
|
2013
|
|
|
Espainiako Gerra Zibilaren osteko
|
urteetan
errepresio sistematiko eta orokorra hedatu zen hegoaldeko euskal probintzietan, bereziki euskal kutsua zeukan edozein sinbolo edo zantzuren aurka. Gertaera haiek gogor astindu zuten garai hartako euskaldunen belaunaldi osoa, eta beraien bizitzak markaturik geratu ziren betiko.
|
|
2014
|
|
|
Sexuaz gozatzeko, lehenago
|
urteetako
errepresioa kendu behar izan dugu aldetik, espatulaz, zarraska zarraska eginda, aurre iritziak itsatsita baikenituen larruazalean.Urteetako ikas prozesua izan da sexua normaltasunez bizi ahal izatea, aurreiritzirikgabe gozatzea, arauetatik eta konbentzioetatik alde egitea.
|
|
2015
|
|
|
Aro berri bat hasi zen 1982an, Felipe Gonzalezek agindua hartu zuenean Espainiako Gobernuan. Hala ere, Fernando Reinares ikerlariak jasotako estatistikek adierazten dute PSOEren agintaldiaren lehenengo
|
urteetan
errepresioaren izaera indiskriminatuak ez zuela aldaketa esanguratsurik izan: 1977tik 1987ra bitartean ETArekin zerikusia zuten auzietan atxilotutako 5.700 lagunetatik herena baino ez zuten auzipetu epaileek.
|
|
2017
|
|
|
Poliziari merezitakoa eman nahi genion. Gure helburua zen
|
urteetan
errepresio politika bat hezurmamitu zuen sistema suntsitzea. Eta lortu genuen?, gogorarazi du.
|
|
|
Callejista. Felix Maria Calleja brigadierraren jarraitzaileei egotzi zieten izen hori insurjenteek, bera baitzen iraultzaren lehenengo
|
urteetan
errepresioa zuzendu zuena. Hasierako insurjenteen kontrako garaipenek izen ona ekarri zioten soldadu errealisten artean; izan ere, klientelismoan oinarritutako politika batek matxinoen beldur ziren hainbat kreoleren atxikimendua ekarri zion, eta, gainera, Gazeta del Gobierno de Mexico egunkariko propaganda ofizialak eta, brigadier haren omenez egindako kantek eta desfileek eraginda, hiritarren miresmena erdietsi zuen Callejak.
|
|
2018
|
|
|
Bestalde, aspagarriak dira bai testuaren eraketan hipotestu erlijioso guztiz familiarra (aitagurearen otoitza), bai eta hari gehituriko hipotestu literario kultua, literatura katalaneko ondaretik mailegatua (Ramisen Lucrecia antzerki lana). Arestik egiten duen testuartekotasunaren erabilera irudimentsuaren lekuko gardena da testua, protagonista bortxatuaren larritasunaren bidez adieraztea lortzen du frankismoaren azken
|
urteetako
errepresioaren gogortasun areagotuak Euskadiko gizartean eragiten zuen oinazea, diktaduraren aurkako borrokan lagun dituen kideei eginiko otoitz gisan formulatua.
|
|
|
Bestalde, diktadorearen azkena gertu ikusten hasi ziren
|
urteetan
errepresioa eta zentsura indartu egin ziren, aurreikusten zuten trantsizio epera diktaduraren balioak ahalik sendoena iristeko. Horren adierazgarri dira debekatutako liburu, antzezlan eta erakusketa ugariak 70eko hamarkadaren hasieran.
|
|
|
Horrek, neurri handi batean, euskal literatura idatziaren komunikazio gaitasuna murriztu egin zuen. Blasek dioenaren ildotik, altxamendu militarraren osteko lehen
|
urteetan
errepresioaren bidez egindako huste kulturalaren ostean, zentsuraren egiteko" positibo" eta autorizatzailea gailendu zen, hau da, hustutakoa Erregimenaren intereseko kultur edukiekin betetzea (Blas, 2008: 20).
|
|
2022
|
|
|
Jendeek oihu eta nigar egin zuten. Batzuek 40
|
urtez
errepresioa bizitu zuten, orduan haien erreakzioa izugarri azkarra zen". Guardia zibileko agente zenbaitek ikurrina kendu nahi ukan zuten baina ofizier batek(" besteak baino gehiago pentsatzen zuenak" Iriartek erran bezala) ez mugitzea ordenatu zuen.
|
|
|
Mintegiren orduko hitzek argi erakusten baitute zeinen estu lotuta dagoen sorkuntza testuinguru sozial, historiko eta politikoarekin. «Sexuaz gozatzeko, lehenago
|
urteetako
errepresioa kendu behar izan dugu aldetik, espatulaz, zarraska zarraska eginda, aurreiritziak itsatsita baikenituen larruazalean. Urteetako ikasprozesua izan da sexua normaltasunez bizi ahal izatea, aurreiritzirik gabe gozatzea, arauetatik eta konbentzioetatik alde egitea».
|
|
2023
|
|
|
Uste zen trantsiziorako bidea jorratuko zela, baina erregimena ez zen ireki, justu kontrakoa. Carreroren ondoren, [Carlos] Arias Navarro izendatu zuten presidente, eta hurrengo hiru
|
urteetan
errepresioa lehengoa baino latzagoa izan zen. Beraz, ez zuen trantsizioa azkartu.
|