|
2000
|
|
|
Nola azalduko zenuke azken 20
|
urteotako
bertsolaritzaren ibilbidea?
|
|
2001
|
|
|
Niri dagokidanez, askorik uste ez nuela, telebista utzi eta unibertsitatera jauzi egin nuenean bizitu zitzaidan atze ra ere lehengo su zaharra. Ez afizio ez ofizio, aztergai izan dut azken
|
urteotan
bertsolaritza, eta hainbeste urteren bu ruan, konturatzen naiz bertsolaritza ikertzea badela, alde batera, aspaldian sentitzen nuen lilura haren nondik nora koak aztertzea.
|
|
2007
|
|
|
Badirudi, azken
|
urteetan
bertsolaritzak eraikin handiak hartu dituela bere ikur. Bertso egunak Kursaala, Bizkaiko Txapelketak Euskalduna, Euskal Herriko Txapelketak BEC...
|
|
|
Jon Sarasuarekin bat batean jardun dute gero. Zazpi
|
urtez
bertsolaritzatik aldenduta dabil Sarasua eta gogoz entzun dira honen bertsoak. Zirika jardun zaizkio aldamenetik Iturriaga eta Elortza eta honek ohikoa duen zorroztasun apalez erantzun die.
|
|
2008
|
|
|
Bertsolaritzara dedikatzen garenetatik portzentaje baxuena da bertsolariena, eta kasu gehienetan bertso jarduna beste aktibitate batzuekin osatzen dugu. Azken 20
|
urteotan
bertsolaritza asko kaletartu da, bai, baina ez dakit bertsolariak inoiz baino baserritarrago ez ote gabiltzan!
|
|
2010
|
|
|
bertso eskolako barnetegiak antolatzen dituzte, BBK sariketak Bizkaian? Bereziki garrantzitsua da azken
|
urteetan
bertsolaritzak Ipar Euskal Herriko ikastoletan lorturiko indarra eta zabalpena. Izan ere, 2005az geroztik, bertsolaritza proiektua Iparraldeko lehen mailako ikastola guztietan lantzen baita, haurrei bertsozale izateko kodeak eskainiz.
|
|
|
28
|
urtean
bertsolaritzaren “elitean” egotea zelan lortu duen galdetu zionean Uxuek, zera erantzun zion Andonik: “Txapelketei lotuta dago nire iraupena”.
|
|
2011
|
|
|
Oroitz Azurmendik eta Errikotxia bertso eskolako kide Unai Manterolak. 2007an jokatu zen aurreko Gipuzkoako txapelketa eta lau
|
urtean
bertsolaritzari dagokionez Gipuzkoako errealitatea aldatu egin dela, indartu eta sendotu egin dela adierazi du Saroi Jauregik aurkezpenean. Beraz, aurtengo txapelketak indartze eta sendotze hori islatzeko eta haizatzeko helburua duela esan du.
|
|
2013
|
|
|
Bigarrengoz parte hartuko du Txapelketa Nagusian.Jexux Mari Irazu Muñoa (Larraul, 1972) Filosofian lizentziatua da. Azken
|
urteotan
bertsolaritza eta komunikazioa uztartu ditu. Bertsoa.com plaza digitalaren sortzailea da.
|
|
2014
|
|
|
Aurten lehen
|
urtez
bertsolaritza ikastaroa eskainiko da Jabetze Eskolan. Nondik sortu da ideia?
|
|
|
Holako bilera batera, txirrita ez litzateke joango ezta lotuta ere!?. Hala esan zion Gabriel Arestik Angel zelaieta ri, eta argigarria da iritzi horren argira azken berrogeita hamar
|
urteotako
bertsolaritzak izan duen jokaera aztertzea. Ezagutzen
|
|
|
|
Urteetan
bertsolaritzan murgilduta egon den emakume batek komentatu zidan gogoan zuelanerabea zenean espresuki eskatzen ziola bere amari bertso saioetara takoiekin eta makilatuta ez joateko.Asko azpimarratzen zuen ideia horrek garai hartan (80 eta 90eko hamarkadak) bertsolaritzak zuenkutsu maskulinoa. Gizonezkoentzat eta gizonen neurrira osatutako giroa izaten omen zen.
|
|
2015
|
|
|
Eduki analisia erabili da tresna gisa horretarako. Eta azken
|
urteetan
bertsolaritzan genero ikuspuntutik egindako hausnarketek euren fruituak eman dituztela ikusi arren, oraindik ere ezberdintasunak badaudela eta sistema kapitalista patriarkaleko ereduak erreproduzitu eta mantentzen direla ondorioztatu da.
|
|
|
Elkartetik adierazi dutenez, bi izan dira aldaketarako arrazoiak: “egun, txapelketako final bat Iruñean egiteko babes nahikorik ez du Nafarroako Bertsozale Elkarteak eta, bereziki, egoera ekonomikoak bultzatuta gauzatu da aldaketa”.Elkartetik gaineratu dutenez, “azken
|
urteetan
bertsolaritzaren transmisioan eta indartzean lan handia egin da Baztanen eta final gogoangarriak jokatu izan dira Elizondon. 2015eko Nafarroako Bertsolari Txapelketako finalarekin beraz, beste urrats bat eman nahi da bertsolaritzaren sustapenean”.
|
|
2018
|
|
|
Oraindik landa eremuan bertsolaritzak estimazio handia badu ere, egia da aldaketa nabarmena izan dela. Azterketak berak aipatzen du orain dela 40
|
urte
bertsolaritza desagertzeko edo minoritario bilakatzeko bidean zen kultur adierazpen bat zela, landa guneari lotua, transmisio naturalaren bidez geroratzen zena… Gizartea hiritartzen ari zen, eta bertsolaritzak murrizten ari zen mundu bati itsatsia geratuko zela zirudien. Baina bertso eskolak agertu zirenean dena aldatu zen.
|
|
2019
|
|
|
‘Arbola hazten, azala zartatzen. Azken 40
|
urteak
bertsolaritzan: bertso eskolak eta emakumeen sarrera’ Argitaratu gabe.
|
|
2021
|
|
|
Kazetaria. Eginen eta Garan 30
|
urtetik gora
bertsolaritzaren inguruko informazioaren arduradun. Bertsolari aldizkariaren sortzaile eta lehen zuzendaria.
|
|
|
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan (Nafarroan liberatua hasi berri baita) joan den ikasturteko sariketa idatzietan parte hartu dutenak lau milatik bost milara bitartean dira. Horrez gainera, sariketan parte hartu ez arren,
|
urtean zehar
bertsolaritzan ikaspide zerbait hartu duten guztiak joez gero, zazpi zortzi mila haur tartean dabiltzala esatea ez da gehiegikeria izango. Sariketa idatziez gainera, bat bateko txapelketak ere egiten dira.
|
|
|
Izan ere, 2018ko bukaera arte, bertsolaritzari buruzko 1.637 testu argitaratu ditu aldizkariak. Ikerketa honetarako egindako bilketan ikusi ahal izan den bezala 1980 aurretik ia 160
|
urtean
bertsolaritzaz argitalpen guztien artean argitaratutakoen kopuru totala 4.000 testu ingurukoa dela kontuan harturik, bada zerbait. Eta aldizkariak gaiari buruz argitaratutakoak 15.346 orrialde betetzen dituela dioen datua ere bada esanguratsua.
|
|
|
Aparteko azpipuntu honetarako gorde dira bertsoa.eus kanal tematikoaren inguruko azalpenak, aparteko protagonismoa hartu baitu azken
|
urteotan
bertsolaritzaren hedabideratzean. Eta kanal tematikoaz hitz egitekotan Jexux Mari Irazurengana jo behar da, berak jarri baitzuen martxan:
|
|
|
Bertan ikus daitekeenez, bertso munduak ez zuen egindako apustuaren damurik: " Azken
|
urteotan
bertsolaritzari mesederik handiena egin dion urratsa bertso saioak telebistaz ematearena izan da. Gertakizun honek jaso du bertsolaritza kulturgintzako beste ihardunaldi altuenen parera.
|
|
|
Honela, 305 Ekarpen garrantzitsua izan da. Honela baloratzen du, esaterako, Jone Miren Hernandezek, azken
|
urteetan
bertsolaritzaren inguruko ikerketan ekarpen esanguratsuak egindako ikertzailea denak: " Bertsolaritza gizarte mugimendu gisa esplizituki kontzeptualizatzen den lehenengo aldia da[...].
|
|
|
Aipatu diren horietatik Javier Aramburu() hondarribiarra eta Santiago Aizarna (1928) oiartzuarra dira hamabost sinadura garrantzitsuenen artera iristen direnak. Biak ere ibilbide luzeko kazetari profesionalak, lehenengoa nagusiki La Voz de Españatik eta bigarrena gehiago El Diario Vascotik hainbat
|
urtetan
bertsolaritzari jarraipena egindakoak. Aramburuk Deian ere argitaratuko du bertsolaritzaz, beti gaztelaniaz arituko da, eta bere kazetari ibilbidean Donostiako zinemaldiko edo Eusko Jaurlaritzako hainbat sailetako komunikazio arduradun izatera iritsiko da.
|
|
|
Batetik, badu oinarri historikoa, bertsolaritzak euskal herrietan duen tokia ez da oraingoa. Baina, bestetik, azken 25 urteotan bertsolari belaunaldi batek bertsogintza odolberritzeko egin duten ahaleginaren emaitza ere bada, eta, batez ere, azken 15
|
urteotan
bertsolaritza kolektibo bezala gidatu duten bertsolari, bertsozale eta antolatzaile belaunaldi batek garatu duen estrategia soziokulturalaren emaitza. (Garzia, Sarasua eta Egaña, 2001:
|
|
|
Kantaerak eragin handia du bertsolariaren komunikazio arrakastan, eta horregatik da hain garrantzitsua.
|
Urteetan
bertsolaritza saioak entzule moduan bizi izan ondoren, konturatu naiz kantatzeko moduarekin zerikusia duten parametroek eragina dutela bertsolariaren eta entzuleen artean aktibatzen den komunikazio prozesuan, eta, ondorioz, bertsoari buruz eginiko balorazioan ere bai. Entzule moduan, nabaria da bertsolari bakoitzak zer nolako arreta eskaintzen dion kantaerari, betiere mezua erdigunean jarrita, baina mezu hori beti kantuz aurkezten dela ahaztu gabe.
|
|
2022
|
|
|
Azken
|
urteotan
bertsolaritza asko aldatzen ari dela iruditzen al zaizu?
|
|
|
Etxetik eta ikastolatik kanpo euskaraz soilik bizitzeko esparru bat gehiago sortzen du herrian, herrietan. Bertsozaletuz, jendea euskaltzaletu egiten da eta, egiteko lana oraindik handia dela badakigun arren, azken
|
urteetan
bertsolaritzak hartu duen leku gero eta handiagoa nabarmena da. Lehia da txapelketa aipatzen denean burura etorriko zaigun lehen hitzetariko bat, lehiak bere dituen alde on eta txarrekin.
|
|
2023
|
|
|
Ezinezkoa da jokaldirik onenak laburtzea, baina bai hitz egitea datozen
|
urteetako
bertsolaritzan nagusitu daitekeen joera artistiko hegemonikoari buruz (Txapelketak funtziorik badu, hori delako nagusienetakoa). Iraganean, eskola sortu zuen Amurizaren estilo barrokoak; beste horrenbeste egin zuen baliabide berriak maisuki erabiltzean zetzan Egañaren inpresionismoak; egun, nabaria da bertsogintzak hartua duela Lujanbioren sinadura daraman errealismorako joera, eguneroko gaiak (hemen eta orain) sobera apaingarririk gabe eta kontaketa narratiboak xehetasunez marrazteko estilo estimatuarena.
|