|
2000
|
|
|
Bertso bilduma mardula osatu du azkenerako Basterretxeak. Eta hitzei laguntzeko argazki ugari ere badago liburuan, duela 50
|
urte
Bizkai kokostako herri arrantzale hau nolakoa zen erakutsiz
|
|
|
Eskulan merke eta ugaria Bizkaiatik etorriko da hasieran, Euskal Herri osotik gero eta XIX. mende amaierarako Espainiatik langile ugari hurbilduko da. 40
|
urtetan
Bizkaiko populazioa bikoiztu egiten du inmigrazioak. Etorkinak Ibarrezkerran bilduko dira zonalde hau goitik behera aldatuz.
|
|
|
Otxandio,
|
urteen artean
Bizkaiko jaurerrian Diego Lopez de Haro jaunak fundatutako lehen hiribilduetako bat dugu. Eta baita organoak garrantzia handia izan duen tokia ere.
|
|
|
Kokapen geografikoagatik, Karrantzako harana Bizkaiko gainerako herrietatik isolatuta egon da. Honen ondorioz, Karrantzak ez ditu azken
|
urteotan
Bizkaiak jasandako aldaketa sozioekonomiko sakonak jasan, eta baserrialdeko giroa mantendu du.
|
|
2001
|
|
|
3 Falangeko buruzagia eta 50eko
|
urteetan
Bizkaiko Gobernadore Zibila. Famatua izan ziren haren ekintza errepresiboak.
|
|
|
Euskararen normalizazioaren aldeko ekimen eta erakunde nagusien gotorgunea Gipuzkoan egoteari eta Bizkaiko egitura ahuldadeari egozten zaio egoera. Ez da, bada, harritzekoa hainbat eta hainbat
|
urtetan
Bizkaiko Aldundiak euskararen normal izazioan basamortutze politika landu eta gero; nekez espero liteke, euria egin ondoren perretxikoak bezala kultur ekimenak sortzea. Bizkaiko Aldundian aginpidea izan dutenek, alderdikerian eta gizarte eragileekiko mesfidantzan funtsatutako kultur politikak dakartzan ondorio gaiztoei buruz hausnartuko balute, sikiera!
|
|
2004
|
|
|
Iparra eta Hegoaren ekimenarekin hasi ginen, guretako askok Zuberoa ez genuen ezagutzen, baina Nafarroako alderdi asko ere ez. Orduan, iaz Nafarroa landu genuen, aurten Araba eta datorren
|
urtean
Bizkaia izan liteke. Alegia, Iparra Hegoa ekimenean gure arteko mugak ere lantzen ditugu.
|
|
2005
|
|
|
Kadagua Enkarterriko ibairik nagusiena izateaz gain, garraiobide naturala ere izan da. 1880
|
urtearen inguruan
Bizkaiko burgesiak etapa berriari ekin zion Jaurerriaren industrializazio prozesuan. Garai horretan sortu ziren industria trenak ere, eta horietako hiruk eragin handia eta zuzena izan zuten Gueñesen:
|
|
2008
|
|
|
Diputazio berriak planakudeatzeko ardura Akademiari utzi bai, baina ez zion behar adinako baliabide ekonomikorik eskaini berau gauzatzeko. Izatez 19201921 urteetan, Diputazio monarkiko honek, ziurrenik aurreko urteetan jeltzaleek ezarritako joeraeuskaltzaleen inertziapean, Akademiari kontsultaren bat edo beste egin zionseinaleren batzuk euskaratzeko346 Gainera lehen bi
|
urteetan
Bizkaiko Diputazioak Akademiari emandako subentzioak nahiko handiak izan ziren (30.000 pezeta), beste Diputazioek emandakoak baino handiagoak. Alta, Akademiaren oinarrizko gastuak kendutakoan (Bilboko egoitzaren alokairua, euskaltzainen bidaiadietak eta gisakoak), ez zen euskararen aldeko sustapen lan nabarmenak egiteko diru askorik geratzen.
|
|
|
Azken
|
urteetan
Bizkaiko Foru Aldundia aritu da ingurua garbitzeko lanetan, eta lur horien jabegoa ere lortu du. Basoaren erdian dago, sastrakaz inguratuta.
|
|
2009
|
|
|
Duela hamahiru
|
urte
Bizkaiko Lea Artibai bailarako hamalau bat baserritar elkartu eta Laneko kooperatiba sortu zuten, Gizaburuagan. Sagardoa da ekoizten duten produktuetako bat.
|
|
|
Vinculo izeneko elkartea auzoko gari biltegi baten modukoa zen, sikate eta garestitze sasoietan ereiteko eta jateko maileguak ematen zituena, interes barik, herritar xumeenak lukurreriatik babesteko. Foruen galerarekin desagertu ei ziren Vínculo izeneko elkarteak, 1876
|
urterako
Bizkaian. Hogei urte lehenagokoa da Marutxeagako idazkia, eta harrian idatzitako gauza guztiak legez, iraunaraztea zen egileen helburua.
|
|
2010
|
|
|
Zerbitzuak dira herriko diru iturria, turismoa. Azken
|
urteotan
Bizkaiko gune turistiko garrantzitsuenetakoa bihurtu da Gorliz.
|
|
|
17 urte eman zituen lanean Adorez hiztegi sorta egiteko, Bostak bat taldearen barruan. Itzulpen asko egin ditu, eta bertsolaritzarekin ere harreman estua izan du; izan ere, hamar bat
|
urtez
Bizkaiko Bertsozale Elkarteko idazkaria izan zen. Augustin Zubikarai eta Lino Akesoloren biografiak idatzi ditu.Bere lan batzuk:
|
|
|
2001
|
urtean
Bizkaiko Foru Aldundiak Artxandako golf zelaia eraikitzeko proiektua hasi zuen Galdakao eta Larrabetzu artean. 2004an, Ganguren mendilerroko lurretan zabaldu zuten, Aldundiak lurzoru publiko hori Artxanda SA sozietateari eman eta gero.
|
|
2011
|
|
|
Antxoa (Engraulis encrasicolus) bere onera bueltatzen ari da Bizkaiko Golkoan, eta zenbat eta antxoa gehiago, orduan eta gehiago arrantzatzen da. Europako Batzordeak ia bikoiztu egin du datorren
|
urtean
Bizkaiko Golkoan arrantzatu ahal izango den antxoa kopurua: aurtengo 15.600 tonatik 2012ko 29.700 tonara.
|
|
|
2100
|
urterako
Bizkaian eta Gipuzkoan itsasoaren maila 29 eta 49 zentimetro artean igoko dela iragarri du AZTI Tecnaliak. Euskal Herriko Unibertsitatearekin eta Imedea Mediterraneoko Azterketa Aurreratuen Institutuarekin batera egin du azterketa, eta Climate Research zientzia aldizkari ospetsuak kaleratu berri du.
|
|
|
Eta horixe izan zen Pedro Alfonso Barceloseko kondeak, Portugaleko erregearen semeak, egin nahi izan zuena Gaztelan erbesteraturik Livro das Linhages (1343) idatzi zuenean. Beraren asmoa, izan ere,
|
urteetan
Bizkaiko Jaunak izandako Lopez Haroko familiaren iragan jainkotiarra justifikatzea izan omen zen, eta horretarako Diego Lopez Harokoa Bizkaiko IV. jauna jainkosa batekin ezkondu zuen; hala, familia horren nagusigoa erakusten zuen, gainerako hilkor arrunten aldean beraren ondorengo guztiek naturaz besteko jatorria zutelako.
|
|
2012
|
|
|
Bordoyk hasiera eman dio Barriek programari. Horren bidez, 2009 eta 2010
|
urteetan
Bizkaiko Foru Aldundiaren Sorkuntza Artistikorako Beken irabazleek banakako erakusketak egingo dituzte hurrengo hilabeteetan. Rosa Parma, Alberto Arbor eta Alain M. Urrutia artisten lanak ikusteko aukera izango da Kabinete abstraktuak izeneko gelan.
|
|
|
Ingurune aberats horretan garatu zen Erdi Aro urrunean Gernika izena hartuko zuen populazioa, nekazal eskualdearen merkatu txiki modura, eta XIV. mendean eman zioten hiribilduaren antolaketa. Garai hartan lehia izan zuen Enkarterriekin eta bertako hiribildu printzipala zen Balmasedarekin, merkatal bide nagusiaren aduana eta 1199
|
urtetik
Bizkaiko lehen hiribildua zena berau. Durango Gernika Bermeo ardatza suertatu zen, aldiz, eraginkorrago lehengaiak eta salgaiak itsasoratu eta Europako portuetara eraman ahal izateko, eta hala hartu zuen Gernikak Bizkaia osoko erreferentzialtasuna merkataritzan, nekazal merkatu bezala, baita herrialdearen antolaketa politiko administratiboan.
|
|
|
Zoritxarrez, gaur egun, kanpoko espezieetakoak dira ugarienak eta hedatuen daudenak, eta bertako espezieak, berriz, mehatxupean daude. Azken
|
urteotan
Bizkaia eta Arabako lurraldeetan ikertzen ibili ondoren, hain ezezaguna zaigun mundu honi buruzko zenbait sekretu argitzen saiatuko gara.
|
|
2013
|
|
|
La palabra fue utilizada, en un evidente rasgo de añoranza nacionalista, por don Angel Urraza para bautizar la fabrica"... idatzi zuten Reforma aldizkari mexikarrean. 19
|
urterekin
Bizkaitik harantza emigratutako Angel Urrazak 1928an sortua zen Cia. Hulera Euzkadi.
|
|
|
«Gure izaera ahaztu gabe, datorrenari begira gaude». Historikoki Gipuzkoa izan bada ere Gaztea irratiaren gotorlekua, igoera handia izan du azken
|
urteetan
Bizkaian eta Araban. «Bizkaian azkeneko urteetan oso alde txikia atera digu konpetentziak».
|
|
2014
|
|
|
" Bata eta bestea ez dira gauza bera", ohartarazi du. Urkulluk datorren
|
urterako
Bizkaian azpiegitura berriak izango direla iragarri ditu: Bilboko Miribilla eta Karmeloko osasun etxeak, Zornotzakoa, Barakaldoko Erreka Ortukoa eta Alonsotegikoa.
|
|
|
Adibidez, etorkizuneko Bizkaia independentearentzat mota honetako legeak aurreikusten zituen: atzerritarrek euren kontsulekin harremana edukita Bizkaian bizitzeko aukera izango zuten bitartean, espainiarrak ziren independentzia osteko lehen
|
urteetan
Bizkaira sartu(. La pureza de la raza?, Bizkaitarra, 24, 1895
|
|
|
e) Dagoeneko baditu 25
|
urte
Bizkaiko kostaldeko herri polit honetako ospakizunak.
|
|
|
Viuda de Sainz enpresak kontratu publiko andana eskuratu du azken
|
urteotan
Bizkaian, tartean salaketaz beteta egon den Leioako Pinosolokoa. Bere aldetik, Aralarrek enpresako zuzendaritzako kideen eta EAJren arteko influentzia trafikoa salatu zuen.
|
|
2015
|
|
|
" Eredu ekologikoetan ari diren gazteen egoera oso bestelakoa da produktu tradizionalak saltzen dituzten baserritarren aldean", azaldu du Alvarezek. " Azken hiruzpalau
|
urteetan
Bizkaian baserritarren taldera batu diren ehun bat pertsona horiek ez dute kasik parte hartzen merkatu horietan". Hori guztia dela eta, uste du Bilbon aurkeztutako txostenak" datu interesgarriak" ematen dituen arren ez dela Bizkaiko nekazaritza sektorearen erakusle.
|
|
|
Euskal Erakundeek baietz uste dute, izan ere Eusko Jaurlaritzak, Bilboko Udalak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Zabalgarbi empresa semi publikoak (edota semi pribatuak, segun eta nola begiratzen den) hondakinen errausketarekin jarraitzea erabaki dute, Zabalgarbiren 10 urtemuga ospatuz.Ekologistak Martxanentzat berriz, hondakinen tratamendu eta kudeaketarako bestelako sistemak martxan jarri ahal izateko galdutako 10 urte izan dira hauek; ingurugiroa, osasuna eta europear ingurumen araudiarekin bat datozen sistemak, hain zuzen ere. 10
|
urte
Bizkaian hondakinen errausketa sistema baino aukera gehiagorik gabe, lurralde hau hiri hondakin solidoen (HHS) birziklatzea %40ko portzentaiean kokatuz, hori zenbakietan tranparik egin ez bada behintzat. Europear Batasunak 2020rako eskatzen duen %50etik urrun eta 2030erako gomendatzen duen %70etik oso urrun.
|
|
|
Aldaketez gain lorpenak ere nabarmendu ditu Paulo Alberdik. Izan ere, 2015 zein 2013
|
urteetan
Bizkaiko Kopa irabazteaz gain, Euskadiko Xake Txapelketa ere irabazi zuen Zuri Baltzak 1998/ 99 denboraldian. “Gurea moduko talde txiki bat, babesleekin eta mundu guztiko jokalariekin dabiltzan partaideen aurka aritu eta irabaztea ikaragarria izan da”, aitortzen du poztasunez Alberdik.
|
|
2016
|
|
|
Naturaren kontserbazio eta zaintzearen alde lan egiten du. 2000
|
urtetik
Bizkaiko Foru Aldundiarentzat lan egiten du basozaina gisa. Nerbioi isurialdean aritzen da, batez ere.
|
|
|
Durangaldeko taldeen zerrendari erreparatuta, gehienak afizionatu mailan talde bakarra duten klubak direla egiaztatzen dugu. Beraz, jokalarien bajak ematen direnean, ordezkoak kanpoan aurkitu behar dira; hori oso zaila da batzuetan, eta, ondorioz, urterik
|
urtera
Bizkaian talde dezente desagertzen dira. Horrela, liga amaitu eta handik aste batzuetara, talde batzuek oraindik ez dute jakingo zein kategoriatan parte hartuko duten.
|
|
2017
|
|
|
AURRERA BEGIRADatozen
|
urteetan
Bizkaiko hiriburuak hartu lukeen norabideaz ere iritzi ezberdina dute ordezkari politikoek. Etorkizunera begira, hirigintza estrategiari buruzko ikusmira kritikoa aldarrikatu du Muñozek:
|
|
|
Eta 1958tik aurrera, Euskaltzaindiak hartuko zion erreleboa Hegoaldean, eragile nagusi gisa Alfontso Irigoien euskaltzaina ibiliko zelarik. Lehen bi
|
urteetan
Bizkaikoa antolatuko zuten, eta hortik aurrera lau txapelketa nagusi, sailkapen gisa funtzionatzen zuten herrialdeetako txapelketekin osatuak. 60an Basarri izan zen txapeldun, buruz burukoa Uztapiderekin jokatuta, eta 62, 65 nahiz 67koan Uztapide, buruz burukoak hurrenez hurren Basarrirekin, Lazkao Txikirekin eta Xalbadorrekin jokatuta.
|
|
|
Donostia askatu eta gero, mendebalderantz egin zuten Francoren tropek, Eibar, Ondarroa eta bestera iritsi arte, eta negu osorako egonkortu zen fronte lerrora iritsi bitartean hainbat herri liberatu zituzten. Hurrengo
|
urtean
Bizkaikoak erori ziren; Araba eta Nafarroako gehienak lehendik ziren libre. Nazionalek gure herri batzuk etsai gorrien eskuetatik libre utzi zituzteneko egunak dira, orain 80 urte.
|
|
|
Artikulu honen helburu nagusia gerraosteko lehendabiziko
|
urteetan
Bizkaiko gizarte zibilean agertutako jarrera sozial anitz eta konplexuak aztertzea da. Horretarako lehengo atalean, «estatu berriak» garaipen militarra erdietsi ondoren ezarritako bi politika nagusien azalpen laburra aurkezten da:
|
|
|
Gure kasuari dagokionez, 1939
|
urtean
Bizkaiko Delegazio Probintzialaren pertsonala honako hau zen: bederatzi agente «eraginkor», hiru laguntzaile, bulego laguntzaile bat eta 131 kolaboratzaile19 Bilboko prentsa frankistaren arabera, kolaboratzaileek, «zazpi barrutitan sakabanatuta», «mugimenduaren aurkako pertsona susmagarrien» zaintza eta kontrol lanetan dihardute «eraginkor» (Vargas, 2007:
|
|
2018
|
|
|
Hain justu, eta kurioski, joan den
|
urtean
Bizkaiko zahar etxeetako 370 eguneko greba luzea gidatu zuenean erabili behar izan zuen gehien erresistentzia kutxa ELAk. Eta greba horretan, Bizkaiko Aldundia oso gogor inplikatu zen, sindikatuaren eta ordezkari politikoen arteko konfrontazio serioa eraginez; ELAk eta EAJk elkarren artean duten harreman mikatzaren erakusgarri da hori, Urkullu lehendakaria eta buruzagitza jeltzaletik hasita.
|
|
|
Kazetari cassettari bokazioa neukanaren lehenengo froga, 6 urterekin nire amamaren etxean radiocassetearekin grabatutako irratsaio bat da. 8
|
urterekin
Bizkaia Irratian lehiaketa bat irabazi nuen eta oparitzen zuten radiocassettean grabatzen nituen Euskadi Gazteako nire abesti kuttunak. Alabaina, Boirora uda pasan nengoenean soilik sentitzen nintzen Casete abizenaz harro.
|
|
|
Biziz Bizikoen esanetan,, aurrekoa bete gabe, beste plan bat aurkeztuko dutela esaten ari dira. Ulertezina da?. Ez dago sobera gogoratzea zein xede zuen duela 15
|
urte
Bizkaiko Foru Aldundiak onartutako planak: jarraibide batzuk ezartzea Bizkaiko herritarren eguneroko joan etorrietan bizikletazko mugikortasuna finkatzeko.
|
|
|
Eskualde garrantzitsua zen Nafarroan; erresuman zegoenean, arma eta janari hornitzaile handia zen.112 Bistan da, Gaztelaren menpera igaro zenean, mesede haiek Gaztelarentzat izan ziren. Gaztelako erresumak Bizkaia okupatu zuen 1076an, Iruñeko erregearen erailketaren ondoren, bertako kondeak Nafarroari traizio egin eta berak kudeatzen zituen gazteluak Gaztelari eskainiz.113 Ondoko ehun
|
urteetan
Bizkaia maiz itzuli zen Nafarroaren magalera, eta beste askotan Gaztelaren menpera. Dena dela, 1076an Gaztelari eskaini zitzaion oparia garrantzi handikoa izan zen erresuma harentzat, Anacleto Ortuetaren arabera, gerora Bizkaia behin betiko konkistatzeko.114
|
|
2019
|
|
|
2016 urtean EAEn 3.000 etxegabe baino gehiago zeudela eta 2018
|
urtean
Bizkaian etxegabe kopurua bikoiztu zela gogorarazi dute Gerizako kideek: " Errealitate gordin hori ezkutatu egiten zaigu sarri, itzalpean mantendu".
|
|
|
Baina Euskaltzaindia sortu eta abian jarri zenerako jeltzaleek boterea galdu zuten eta Liga Monárquica alderdi espainolista nagusitu zen Bizkaiko Aldundian. Lehen
|
urteetan
Bizkaiko Aldundiak emandako laguntzak gainerako aldundiek emandakoak baino handiagoak izan ziren (30.000 pezeta), baina 1923an Belaustegigoitiaren txostena indarrean jartzeko laguntza ukatu zitzaion akademiari, argudiatuz laguntza orokorreko partidako diruarekin egin behar ziela aurre gastu horiei. Laguntza orokorreko dirua, ordea, egoitzaren alokairua, euskaltzainen bidaia dietak eta gisako beste gastuetan xahutzen zen, eta ez zen geratu Belaustegigoitiak proposatutakoak gauzatzen jarraitzeko dirurik.
|
|
2020
|
|
|
Bizkaian langabezia tasa altuena duen eskualdea da Enkarterri. Baina plana martxan egon den bi
|
urteetan
Bizkaian oro har baino maila handiagoan egin du behera: %12, 77ko jaitsiera izan du Enkarterrin, eta %10, 67koa, Bizkaian.
|
|
2021
|
|
|
Infame irudigilea da; Oviedok hainbat urtez inprenta batean lan egin du, eta orain idazlea da. Bien artean laburbildu dute 1975
|
urtetik
Bizkaiko irudigileek egindako ibilbidea. Oviedoren esanetan, mila ilustratzaile inguru agertzen dira liburuan, eta ikerketa lana izan da nagusi.
|
|
|
" Ofizio" askotako gizona: mendizale trebea, perretxikotan aditua, nekazari saiatua, txakolinetan eta sagardotan ikasia, kantari fina, bertsozale amorratua (hamabi
|
urtetan
Bizkaiko Bertsozale Elkarteko lehendakaria izana). Eta, batez be, euskaltzalea.
|
|
|
Datu zehatzetara joz, 1900
|
urtean
Bizkaiko populazioaren %26 bat zen Espainiako erresumako beste probintziaren batean jaioa.
|
|
2022
|
|
|
Egunkari unionista baten arabera, «españoles, iros» esaten omen zieten Díeztarrei herrian. Sinesgaitz gertatzen zait esaldi hori 50 edo 60ko
|
urteetako
Bizkaian. Orduan ez zen ohikoa espainiarra hitza irain gisa erabiltzea.
|
|
|
itxaronaldiak eragindako irrika, mugarik gabe taxutu ahal izandako egitaraua, eta egun osoko eguzkia. Bi
|
urtez
Bizkaiko ikastolen aldeko jaialdi sinbolikoak eta oso mugatuak izan ondoren, «pandemia osteko lehen Ibilaldi handia» egin zen herenegun, Bilboko Abusu ikastolak antolatuta, eta egun «arrakastatsua» izan zen, ikastolako gerente Zaloa Aldatzen arabera. 44 aldia izan zen, zehazki.
|
|
|
Horretan dihardute gaur egun, eta esan daiteke azken
|
urteotan
Bizkai osoan loratu diren etxebizitza sindikatu, elkartasun sare eta eskubide sozialei buruzko informazio bulegoen aitzindari eta eredu izan dela Berri Otxoak hiru hamarkadaz.
|
|
|
Ez dakit zein kalte egiten duten liburuek bere apalategietan, edo zein den" garbiketa" egitearen helburua, horma huts eta liburuz garbiak dekoratiboagoak direlako iritzia sendotzea ez bada. Eta hori, duela lau bat
|
urte
Bizkaiko hainbat eskola liburutegi aztertuta ondorioztatu zen arren liburutegiek ondo funtzionatzen zuten ikastetxeetan ikasleek gehiago irakurtzen zutela. Ikastetxeetako gune eta espazioak ikasleentzako erakargarri eta gozagarriago egitea helburuetako bat den garai hauetan, sofa, besaulki eta puff edo koloredun kuxinak dira baliabide eta aurrekontu askoren kontzeptuetako batzuk; ez hala liburuak.
|
|
2023
|
|
|
Tailerrak, erakusketak eta azokak Sarea 20 urte jaialdiaren atal garrantzitsua izango dira; halere, musika jaialdi bat da, eta berriz ere zuzeneko kontzertuak izango dira. Azken hogei
|
urteetan
Bizkaiko musika Ugaora ekarri dute Ganbarako Kontzertuek, eta urteurrena ospatzeko jaia ez da salbuespena izan. Hala, gaur zortzi, Pettik kontzertua emango du, 20:00etan, Jane jauregian.
|
|
|
Sari nagusia 45 aldiz egokitu da Hego Euskal Herrian: hogei
|
urtetan
Bizkaian, hamabost urtetan Gipuzkoan, zortzitan Nafarroan eta hirutan Araban. Bitxikeria moduan, aurtengo sari handiaren zenbakia inoiz baino beranduago jakin da.
|
|
|
1526
|
urtean
Bizkaiko foruek debekatu egiten zituzten erostariak eta beren min adierazpenak" ilajea erauztea, burua urratzea, jantziak haustea", bai eta zenduaren omenez" negar kantak" ematea ere. 1590 urtean Iruñeko apezpikuen sinodoak gauza bera egin zuen:
|