|
2008
|
|
|
Ona izango da, baita ere, gogoratzea eta eskatzea eman daitezela aurrerapausoak,
|
duela
urtebete baino gehiago, lan eta gizarte harremanen eredu gisa aipatzen genituen Danimarkako eta Ipar Europako beste herri batzuen esperientziak malgusegurtasuna markatutako bidetik. Ez al da hauxe une egokia izango norabide horretan sozialki aurrera egiteko?
|
|
|
Beste pauso bat eman dut nire ibilbidean. Esperientzia hori pasatu eta gero
|
duela
urtebete baino egoera hobean nagoela uste dut.
|
|
|
Europako Banku Zentraleko truke tasa ofizialaren arabera, euro bakoitzak 41,69 errublo balio ditu. Hau da,
|
duela
urtebete baino %15 gehiago. Gainera, errubloak azken bi hilabeteotan galdu du balio hori:
|
|
2009
|
|
|
Aurreko urteetan, garraioaren arduradunek petrolioaren garestitzearekin legeztu ohi dituzte prezio igoerak. Orain, urre beltzak
|
duela
urtebete baino %30 gutxiago balio duela, zein dugu aitzakia. Automobilentzako erregaiek, hauek bai, petrolioaren merkatzea islatu dute, kostata eta... herabeki.
|
|
|
Nafarroako zerbitzu enpresek
|
duela
urtebete baino %18, 9 gutxiago fakturatu dute aurtengo otsailean; Arabakoek, Bizkaikoek eta Gipuzkoakoek, berriz, %17, 4 gutxiago. INE Espainiako Estatistika Erakundeak eman ditu datuak.
|
|
|
Bizkaian 41.800 lagun daude langabezian, iazko laugarren hiruhilekoan baino 16.300, eta
|
duela
urtebete baino 22.700 gehiago. Bertako langabezia tasa %7, 9koa da.
|
|
|
Izan ere, krisi ekonomikoak hondoa jo duela dioten analisiek bultzatuta, petrolio upelaren prezioa gora egiten ari da nabarmen, eta 60 dolarrera hurbildu da. Edonola, Brent upela
|
duela
urtebete baino %52 merkeago salerosten zen atzo Londresen, eta ziur aski batez besteko horri eutsiko dio, abuztura arte behintzat.
|
|
|
Urtarrilarekin alderatuz gero, %17 garestiagoa da. Edonola ere,
|
duela
urtebete baino %15 merkeagoa da oraindik ere gasolina. Urtarriletik aurrera hamabost zentimo igo da litroa.
|
|
|
Laudioko (Araba) San Roke Kofradiak abuztuaren azken igandean egiten duen bazkarian emakumeak egoteko aukera handiagoa da, 1599 urtetik lehen aldiz.
|
Duela
urtebete baino handiagoa bai behintzat. Berdintasun Legea urratzen duen puntua topatu du EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Defendatzaileak, eta zuzentzeko pausoak zehaztu ditu dagoeneko.
|
|
|
|
Duela
urtebete baino lasaiago zaudela asmatu egingo dut?
|
|
|
–
|
Duela
urtebete baino aukera gutxiago daude prozesu bati ekiteko?, dio Paul Rios Lokarriko koordinatzaileak
|
|
|
Gutxiago, txikiago eta, proportzioan, garestiago. Hego Euskal Herrian etxea erosteko gero eta hipoteka mailegu gutxiago ematen dira, gero eta diru gutxiagokoak, eta
|
duela
urtebete baino pixka bat merkeago, Euriborra gutxieneko historikoetan dagoen arren. Hala ondoriozta daiteke Espainiako Estatistika Institutuak (INE) ekainean egindako hipoteka maileguei buruz emandako datuak ikusita.
|
|
|
Euriborra gutxieneko historikoetan dagoen arren, finantza erakundeek aplikatzen dituzten diferentzialek Euriborraren jaitsieraren eragina apaltzen dute. INEren arabera, aurtengo ekainean hipoteka maileguen batez besteko interesa %4, 47koa izan zen,
|
duela
urtebete baino %13, 8 gutxiago soilik. Aintzat hartu behar da iazko ekainean Euriborra %5etik gora zegoela; aurtengoan, aldiz, %1, 6an.
|
|
|
Gero eta herritar gehiagok aldatu dituzte beren hipoteka maileguaren baldintzak. INEren arabera, aurtengo ekainean herritarrek 52.072 hipoteka maileguren baldintzak aldatu dituzte,
|
duela
urtebete baino %64, 4 gehiago. Bostetik lauk hipotekaren baldintzak aldatu dituzte, baina hipoteka mailegua finantza erakunde berean mantendu dute; bostetik batek, berriz, hipoteka mailegua beste finantza erakunde batera eraman du.
|
|
|
Edonola, Madrilek ez zuen ezkutatu nahi izan atzeraldiaren aurpegi beltzena, langabeziarena, are beltzago izango dela hurrengo hiruhilekoetan ere. INEren arabera, Espainian
|
duela
urtebete baino 1,3 milioi lagun gehiago daude lanik gabe edo lan merkatutik kanpo. Iazko ekainean zeuden lanpostuen %7, 1 galdu egin dira, beraz.
|
|
|
INEMek 157.709 langabe zenbatu ditu Hego Euskal Herrian,
|
duela
urtebete baino %48, 3 gehiago
|
|
2010
|
|
|
Bake prozesuaren inguruan gizarteak duen pertzepzioa askoz ere baikorragoa da
|
duela
urtebete baino
|
|
|
Lokarriren txostenaren arabera, gaur egun
|
duela
urtebete baino itxaropen handiagoa pizten du bake aukerak, baina oraindik herritarren artean zuhurtasuna eta mesfidantza apur bat nabari dira. ETAk behin betiko urratsak egitea eta gobernuak elkarrizketa bideak irekitzea funtsezkoa da etorkizuneko aukerak irekitzeko, txostenak dioenez.
|
|
|
Duela hilabete eskas tabakoaren gaineko zerga igo zuen Espainiako Gobernuak, eta harrezkero paketea 40 zentimo garestiagoa da. Autoko depositua erregaiz betetzea
|
duela
urtebete baino %20 gehiago kostatzen da orain. Euriborra, poliki bada ere, gorantz hasia da; datozen egunetan hipoteka berritzea tokatzen zaionak iaz baino 30 euro gehiago pagatu ditu hilean.
|
|
|
Patxi Lopezen esanetan, Euskadi
|
duela
urtebete baino hobeto dago
|
|
|
Harro lehendakari izateaz, eta harro urtebetean lortutakoaz. Euskadi
|
duela
urtebete baino hobeto dago, esan zuen atzo lehen urtearen balantzea egiteko Leioako Artaza jauregian egindako agerraldian. Urtemuga dela eta, ezohiko lekuan bildu zen Gobernu Kontseilua, eta taldeko hainbat argazki egin ondoren, hedabideen aurrean mintzatu zen lehendakaria bera, sailburu guztiak atzean zituela.
|
|
|
Eta Euskadi taldeak badaki batuta lan egiten eta garatzen. Horregatik gaude
|
duela
urtebete baino hobeto, adierazi du. Lopezen esanetan, berak lehendakari kargua hartu zuenean askok hondamendia iragarri zuten, baina egindako lanari esker urte lasaia izan da PSE EEko gobernuarena, Euskadi gaur herri bareagoa da eta eztabaida politikoetan giroa ez da hain asaldatua.
|
|
2011
|
|
|
Guztira 1.196.708 lagun daude Gizarte Segurantzan, maiatzean baino 86 gehiago. Aldiz, iazko ekainetik hona jaitsi egin da afiliatuan kopurua;
|
duela
urtebete baino 5.958 lagun gutxiago dira orain.Balioespen baikorraGemma Zabaleta Eusko Jaurlaritzako Lan sailburua tentuz aritu da balioespenak egiterako orduan, «lanik gabe dagoen pertsona bakoitzaren atzean familia egoera edo egoera pertsonal zail bat dagoelako». Hala ere, ontzat eman ditu ekaineko datuak,« langabezia Espainiako batez bestekoa baino gehiago jaitsi delako, 2006az geroztik ekainik onena izan delako eta langabezia gehien 25 urtez azpikoen artean jaitsi delako».
|
|
2012
|
|
|
Hego Euskal Herrian edo Espainian ez bezala, Alemanian lan merkatua «egoera izugarri onean» dagoela ziurtatu du Phillip Roesler Ekonomia ministroak. Izan ere, urtea 2,78 milioi langaberekin amaitu du Alemaniak,
|
duela
urtebete baino 231.000 gutxiago. Azken urtean langabezia tasa %7, 1etik %6, 6ra jaitsi da.
|
|
|
Iaz hazkunde nabarmena izan zuten, Nafarroakoak batez ere: 2.446 milioi euroko zorra du,
|
duela
urtebete baino 754 milioi euro gehiago, %44 Eusko Jaurlaritzaren zorra 521 milioi euro handitu da urtebetean, %10, 38 Carlos Agirre Eusko Jaurlaritzako Ekonomia sailburua gustura dago Eusko Jaurlaritzaren zor publikoaren datuarekin, Espainiako autonomia erkidegoekin alderatuta txikiagoa delako eta Espainiako Gobernuak ezarritako mugaren azpitik dagoelako. Espainiako Gobernuak %13ko gehienezko muga ezarri zuen aurrekontuen egonkortasunerako legean.
|
|
2013
|
|
|
Gaur egun, ia hiru langabetik batek daramatza bi urtetik gora lanik egin gabe: 69.500 dira,
|
duela
urtebete baino 15.000 gehiago. Sei hilabetetik behera daramate langabezian 61.800 lagunek; sei hilabete eta urtebete artean 35.500ek; eta 50.100ek urte bat eta bi artean.
|
|
|
finantzaketa mugatzen duten bankuak, lan eskubideen galera, soldaten jaitsiera, desjabetzeen izurritea, pobreziaren hedapena, zor publikoa %100 izateko bidean egotea... Eta inoiz ez dago sobran gogoraraztea Guindosen ardurapeko lurraldeetan 6.222.000 milioi langabe daudela,
|
duela
urtebete baino 560.000 gehiago. Iaztik hona 800.000 lanpostu galarazi ditu «desorekak zuzentzeko» politika arrakastatsuak.
|
|
2015
|
|
|
Lau urtean lehen aldiz %15 baino txikiagoa da: %14, 9,
|
duela
urtebete baino 0,8 puntu txikiagoa. INEk atzo zabaldutako datuen arabera, 202.800 lagun daude lanik gabe Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan.
|
|
2020
|
|
|
Langabezia tasa ere jaitsi egin da, baina pixka bat baizik ez(). Guztira, 151,214 langabe azaltzen dira Lanbiden eta Nafar Lansaren,
|
duela
urtebete baino 2.488 gutxiago. L
|
|
|
Marrazketa industriala ikasi zuen Fabrice Idiartek (Baiona, 1983), baina ohartu zen sukaldaritzak zuela tirriatzen. Donibane Lohizuneko (Lapurdi) La Reserve jatetxean trebatu eta gero,
|
duela
urtebete baino gutxiago, Arrangoitzeko (Lapurdi) Le Moulin d' Alotz jatetxearen jabe da. Izar iheskorrak nola, ezustean harrapatu du eman dioten Michelin izarrak.
|
|
2021
|
|
|
Kontsumitzaileen elkarteek oso bestela ikusten dute gobernuaren helburu hori. Facuak adierazi du batez besteko kontsumitzaile batek 115,18 euro pagatu dituela azaroan araututako tarifarekin, hau da,
|
duela
urtebete baino %68, 1 gehiago. Urritik zertxobait jaitsi da argindarra, %1, 7 hain zuzen, baina, dekretuak dekretu eta neurriak neurri, 2018ko fakturaren maila urrun dago.
|
|
|
Beste garai bateko zenbakietara itzuli da inflazioa. Urrian, Hego Euskal Herrian, prezioak
|
duela
urtebete baino %5, 2 garestiago zeuden. Halako igoera soilik behin ikusi da mende honetan, 2008ko udan —%5, 2 2008ko uztailean—, petrolioaren gorakadak inflazioaren sukarra bat batean igo zuenetik:
|
|
|
Energia garestitzeak bete betean eragiten die ekoizpen kostuei, baina oraingoz ez du isla zuzenik izan beste produktu eta zerbitzu askoren inflazioan. Horrela, elikagaiak
|
duela
urtebete baino %1, 1 garestiago daude Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, eta %2, 1 garestiago Nafarroan. Jantzien prezioa, berriz, %0, 8 handitu da Nafarroan, eta %1, 1 beste hiru lurraldeetan.
|
|
|
Enpresek
|
duela
urtebete baino gehiago saltzen dute kanpoan, eta, ekoizpen maila horri eusteko, lehengaien behar handiagoa dute; bestela esanda, inportazioek ere gora egin dute. EAEn %23, 8 eta Nafarroan %33, 8 Hortaz, 2021eko lehen erdian, balantze komertziala —esportazioak ken inportazioak— positiboa izan da Hegoaldean:
|
|
|
Gasaren prezioak
|
duela
urtebete baino %440 handiagoak dira Europan. Horien eskutik garestitu da argindarra udan, eta horien eskutik puztuko dira hemendik aurreragoko gas fakturak ere, berogailuek lozorroa utzi eta lanean hasten direnean.
|
|
|
|
Duela
urtebete baino 20.934 langabe gehiago daude orain, SEPEren arabera. Horietatik %56 dira emakumeak, eta %44, berriz, gizonak.
|
|
|
Izurriaren bilakaera ere okertuz doa Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta ikastetxeetan ere sumatzen da intzidentziaren gorakada. Hala ere, «kualitatiboki eta kuantitatiboki»
|
duela
urtebetekoa baino egoera hobea da egungoa, Jokin Bildarratz Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak atzo azpimarratu zuenez. Egun, 109 ikasgela daude itxita Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, ikasgela guztien %0, 6 baino ez.
|
|
2022
|
|
|
Euskal estatuari buruzko iritziak, berriz, egonkor segitu du hiru neurketetan; estatuekin adosturiko erreferendum batean, %40, 5ek emango lukete euskal estatuaren aldeko botoa; duela sei hilabete baino puntu bat gehiago da, baina
|
duela
urtebete baino bi puntu gutxiago. Haatik, kontrako botoa emango luketenen portzentajea murriztuz doa:
|
|
|
Gora egin du, berriz, Gizarte Segurantzaren kotizatzaileen kopuruak:
|
duela
urtebete baino 33.686 afiliatu gehiago daude, eta horietatik 3.785 aurreko hilean hasi dira lanean.
|
|
|
Gizarte Segurantzak beste 7.163 kotizatzaile batu ditu maiatzean, eta horren ondorioz hirugarren hilabetez jarraian marka hautsi du Hego Euskal Herriak: 1.287.239 dira,
|
duela
urtebete baino 32.000 gehiago, eta konfinamenduaren atarian baino 25.000 gehiago.
|
|
|
petrolioa —aipatu du litekeena dela upela 60 dolarreraino jaistea—, metal gehienak, nikela... «Aluminioa
|
duela
urtebete baino merkeago dago», zehaztu du. Garraio zamak ere merkatzen ari dira, mikrotxip enpresen akzioak jaitsi egin dira, eta baita inbertsoreen babesleku izan ohi diren balioak ere:
|
|
|
Haragien artean, behikiaren (%12, 4) eta oilaskoaren prezioa igo da gehien (%11, 7). Txerrikia
|
duela
urtebete baino %9, 2 garestiago dago, eta ardikia, berriz, %4, 9 garestiago.
|
|
|
08:00etatik 20:00etara bitartean debekatuta dago baratzeak eta kirol zelaiak ureztatzea. Soropilak, jolas lorategiak eta bestelako gune berdeak ere dira ureztatu, eta
|
duela
urtebete baino gutxiago landatutako zuhaitzak 20:00etatik 08:00etara bakarrik ureztatu dira. Golf zelaiak ere dira ureztatu.
|
|
|
Urte arteko datuei dagokienez, bilakaera ona izan da.
|
Duela
urtebete baino 11.241 pertsona gutxiago daude lanik gabe. Herrialdeka, Nafarroak izan du eboluzio onena:
|
|
|
Arrautzak, adibidez, %26, 9 garestitu dira, frutak %14, 3, patatak %9, 9 Haragien artean, iaztik behikiaren (%16, 5) eta oilaskoaren (%13, 6) prezioa igo da gehien. Txerrikia
|
duela
urtebete baino %11, 2 garestiago dago, eta ardikia, berriz, %2, 9.
|
|
|
Baina zaila dirudi, gasaren merkatuaren bilakaera dela eta. Iberiar penintsulako merkatuan, uztailean 143,23 euro ordaindu zen megawatt ordua,
|
duela
urtebete baino 50,72 euro gehiago. Eta, etorkizuneko prezioari begira Europako erreferentziazko merkatuan, Herbehereetako TTFn, megawatt ordua 200 eurotik gora kotizatzen da.
|
|
|
gas biltegiak betetzen. GIE gasbideen azpiegituren elkartearen arabera, asteazkenean %90, 12 zeuden beteta,
|
duela
urtebete baino hamabost puntu gehiago. Azaroaren 1erako %80 betetzea zen EBren lehen helburua, baina, GNL gas natural likidotuaren inportazio handiei esker, Errusiako gasaren gutxitzea konpentsatu ahal izan dute, eta abuztuaren amaierarako bete zuten xede hori.
|
|
|
Udazkeneko haizeteek energia eolikoaren ekarpena nabarmen handitu zuten, eta gasaren erabilera txikitu zutenez, argindarra
|
duela
urtebete baino merkeagoa izan zen azaroan. Merkatze horretan ere zeresana izan du salbuespen iberiarra izenekoak; ekainean jarri zuten indarrean penintsulako merkatu bateratuan, gas garestiak ez dezan erabaki teknologia merkeagoek jaso behar duten ordainketa.
|
|
|
Baina Txinako konfinamenduek, atzeraldi baten hotsak eta, oro har, kontsumo txikiago batek upela nabarmen merkatu dute. Atzo, 81,5 dolarrean ari ziren salerosten Brent upela,
|
duela
urtebete baino zortzi dolar inguru garestiago(+ %11).
|
|
|
Haragien artean, oilaskoa eta hegaztiak
|
duela
urtebete baino %14, 6 garestiago daude, eta %12, 8 garestiago behikia eta txerrikia. Ardikia, berriz, %1, 1 garestitu da.
|
|
|
Elkarteko bozeramaileek gogorarazi dute
|
duela
urtebete baino gehiago lankidetza hitzarmen bat sinatzeko proposamena helarazi ziotela Gogora institutuari. Proposamenak alde guztien oniritzia zuen, baina oraindik ez da gauzatu.
|
|
2023
|
|
|
Orduz gero, behera egin du, hura puztu zuen energiaren garestitzeak indarra galdu ahala. Are gehiago, argindarra eta gasa
|
duela
urtebete baino merkeago daude orain. INEk Berokuntza, Argiztapena eta Ura izeneko atalean ematen ditu datu horiek erkidegoka, eta indize horrek %10, 4 egin du behera azken urtean.
|
|
|
Baina bada oraindik ere oso goian dagoen atal bat —elikagaiena—, eta haren garrantzia oso handia da, diru sarrera apaleko familiek proportzionalki besteek baino gehiago gastatzen dutelako atal horretan. INEren arabera,
|
duela
urtebete baino %15, 2 garestiago daude orain. Badirudi, ordea, elikagaien garestitzeak ere goia jo duela, azken bi hilabeteetan pixka bat apaldu delako haren igoera —%15, 7 garestitzen ari ziren urrian—.
|
|
|
Kopuru handia da oraindik ere, eta bi kopuru kezkagarri ditu atzean. Herritarrentzat, eta batez ere diru sarrera apalak dituztenentzat, elikagaiak
|
duela
urtebete baino %14 garestiago daude (%13, 8, abenduan). Bankari zentralentzat, berriz, kezkagarriagoa da azpiko inflazioarena (%5, 2); elikagai freskoak eta energia alde batera uzten dituen indize horrek erakusten du zenbateraino dagoen inflazioa ekonomiaren sustraietaraino sartuta.
|
|
|
Beste adierazle bat: DSBE diru sarrerak bermatzeko errenta dela eta,
|
duela
urtebete baino 3.310 hartzaile gutxiago dira, %6, 3ko jaitsiera beraz. Datu ona, eta bi arrazoirengatik:
|
|
|
|
Duela
urtebete baino gehiago Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Saila gatazkan artekari gisa sar zedin onartu zuten bi aldeek, baina negoziazio prozesua gertutik jarraitu dutenek ez diote garrantzia handirik aitortzen gatazkaren konponbidean. Haien ustez, ez da erabakigarria izan.
|
|
|
Gaur egun, elikagaiak dira produkturik inflazionistenak: otsailean,
|
duela
urtebete baino %16, 6 garestiago zeuden; aspaldiko daturik handiena da martxokoa.
|
|
|
elikagaietan. Eurostaten arabera,
|
duela
urtebete baino %15, 4 garestiago daude; otsailean, %15ekoa zen igoera. Inflazioa batez ere energian hasi izanak azaltzen du igoera hori, eta ondoren erosketa saskiaren beste ataletara zabaldu izanak.
|
|
|
Energia bera
|
duela
urtebete baino merkeago dagoela dio Eurostatek: otsaileko %13, 7tik martxoko %0, 9ra igaro da.
|
|
|
Are gehiago, kontrara ere egin dute:
|
duela
urtebete baino gehiago, udalak Atxuri auzoko kantxa ixtea agindu zuen, bertan lo egiten zuten migratzaileak kriminalizatuz. «Konponbideak eman beharrean, horrelakoak egiten dituzte».
|
|
|
Izan ere, Insee erakundearen arabera, urte arteko inflazioak bi ehunen egin du behera, %4, 5etik %4, 3ra. Energia %3, 8 merkeagoa da
|
duela
urtebete baino, eta elikagaien garestitzea pixka bat apaldu da, %13, 7tik %12, 6ra
|
|
|
Familiek dute gordailu gehien: 0,98 bilioi euro dira,
|
duela
urtebete baino ia 10.000 milioi gutxiago. Gehiago jaitsi dira enpresen gordailuak, 18.000 milioi hain zuzen ere.
|
|
|
Iaz, epe berean, 3,9 puntu merkatu ziren.
|
Duela
urtebete baino %0, 8 merkeago daude. Hala, gutxika gutxika iazko prezioetara hurbiltzen ari da.
|
|
|
Horretan ikusten denez, 2023ko hirugarren hiruhilekoan 78.900 lagun zeuden lanik gabe hiru lurralde horietan. Aurreko hiruhilekoan baino 1.300 gehiago dira, baina
|
duela
urtebete baino 4.700 gutxiago. Ohikoa da bigarren hiruhilekotik hirugarrenera langabe kopurua handitzea.
|
|
|
Haren arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 78.900 lagun zeuden lanik gabe. Aurreko hiruhilekoan baino 1.300 gehiago dira, baina
|
duela
urtebete baino 4.700 gutxiago. Ohikoa da bigarren hiruhilekotik hirugarrenera langabe kopurua handitzea.
|