|
2021
|
|
|
Bi egitura bereiz daitezke aurrekaririk gabeko galdera izenordaina
|
duten
perpaus erlatibo jokatuetan: baitmenderagailua hartzen dutenak eta perpaus erlatiboko aditza subjuntiboko forman dutenak.
|
|
|
31.5.2.2a Perpaus erlatibo jokatuetan, adizki jokatuak nahitaez beti azken tokian agertu behar
|
du
perpaus erlatiboaren barnean (perpaus generikoetan izan ezik, ez baitute segidan izenik). Perpaus erlatibo jokatugabeetan ere berdin gertatzen da, buru den izena atzean denean.
|
|
|
Are gehiago, semantikoki posesioarekin zerbait ikustekorik duen adiera bat dute. Halere, ez dirudi haiekin galderazko izenordaina
|
duten
perpaus erlatibo jokatugaberik erabil daitekeen. Beraz, franko mugatua da holako perpausak onartzen dituzten aditzen zerrenda.
|
|
|
31.5.4h Galderazko izenordaina
|
duten
perpaus erlatibo jokatugabeetako adizkiari doakionez, maiz gertatzen den bezala, bi moldetan ager daiteke testuetan: edo partizipio burutuaren forman (hala ageri da mendebaldeko euskalkietako testuetan) edo aditzoinaren forman (batez ere ekialdean):
|
|
|
Ardatza agerian
|
duten
perpaus erlatiboetan aditz jokatua bukaeran agertzen ohi dela ikusi dugu gorago. Horregatik, haien barneko izen sintagma guztiak aditzaren ezkerrean ohi dira:
|
|
|
(Calvariotaco Estacioac). Idazleek, eta itzultzaileek bereziki, gogoan izan behar
|
dituzte
perpaus erlatiboen pilatzean gertatzen diren zailtasun horiek, bestelako hizkuntzetan, erlatiboak eskuinetik txertatzen dituztenetan bereziki, ez baitira modu berean antolatzen eta irakurtzen aditzaren ondotik datozenean.
|
|
|
31.4.3.13c Esana
|
dugu
perpaus erlatiboak sintagma adjektibalak direla. Sintagma horien ezaugarria da izen baten ez errepikatzeko ardatza ezabatzen denean ere sintagmak osa daitezkeela:
|
|
|
Superlatibo erlatiboa deitu ohi den (e) n atzizki graduatzailea partitiboan den izen sintagma batekin erabiltzen denean, izan edo gisako izate aditza
|
duen
perpaus erlatibo batek lagun dezake hura: (Den) gizonik handiena; Inon den urik handiena itsasoa da.
|
|
|
31.4.4a Ikusi dugun bezala euskarak berezko jokabidea
|
du
perpaus erlatiboen eratzeko. Horrek ez du esan nahi, halere, ohiko erabide horretaz landa beste modurik ez dezakeela balia.
|
|
|
Horretarako, haatik, ezin balia daiteke edozein galdera izenordain baina soilsoilik oinarrian zein edo non forma dutenak. Nor eta zer izenordainak, preseski, ez dira erabiltzen aurrekaria
|
duten
perpaus erlatiboetan; (korrelatuetan, ordea, bai). * Orduan agertu zen gizon bat(,) [nori beso ezkerra falta baitzitzaion]; Orduan agertu zen gizon bat(,) [zeini beso ezkerra falta baitzitzaion].
|
|
|
Askotan aditza bera bakarrik erabiltzen da (Den lekuan dela; Dabilen lekuan dabilela). Bitxiagoak izaten dira zenbait osagai
|
dituzten
perpaus erlatiboak: Gure etxera gaur goizean goiz datorrena datorrela, ez diot atea irekiko.
|