|
2000
|
|
|
Ez, Pedro, libertatea ez duk ilusione hutsa, are gutiago Urbiain bezalako toki batean, non bere kabuz pentsatzen duen gizonak nekez hats har dezakeen... Izan ere, Urbiainen Aristotelesen filosofia
|
duk
oraino nagusi, zeinari Erromako elizak sostengua emaiten dion —eta, handik aitzina, Aristotelesen filosofiaren hutsen berri eman zion eta aita Bartolome Ziaurrizkoaren etortzearena... eta erran zion, halaber, gezur haien aurka ukoa baizik ez zitzaiela geratzen, ukoaren egia; eta, isilune labur baten ondoren, basoan zituen arno hondarrei azken kurka emaiten ziela, akabatu zuen—:... Bai, uko horretan erre nahi diat neure libertate ustezkoa, han Urbiainen, tentuz eta zentzuz beti ere, baina burua lurpean gorde gabe, neure libertatea libertateago eta zinezkoago izan dadin amoreakatik.
|
|
|
Baina berak ihardesten ziean: " Bai, burdinaren mementurik onenak joan zituan, baina eneak etortzeko
|
dituk
oraino". Eta, hartaraz gero, haste gaitz eta neke baten ondoren, goiti egitea erdietsi zian, gero eta goitiago...
|
|
|
—.. Alabaina —segitu Charlyk—, gure Ximurra, ahaleginduagatik ere, ez
|
duk
oraino aski goiti klub hauta horretako ateak ireki dakizkion. Nolahai ere, hilketa pare bat sarbide ona duk beti.
|
|
|
900 zentimetro kubikoko trastetzar japoniarra, zaharra halako bi handian. Kontzesionarioko distira kendu gabea
|
zuen
oraino.
|
|
|
Nik lau urte nituen lanean, haren aita —ez izeba, ez izeba ondo—, semearen adar jotze luzeaz nardaturik, hilabete sarien emariari giltza ematera deliberatu zenean. Ximurra, orduan, 3.kurtsoan zegoen, eta 1.ko eta 2.eko hainbat ikasgai
|
zituen
oraino gainditzeko. Sorlekura itzulia, erabaki denendako txundigarria hartu zuen:
|
|
|
Neure buruaz eta neure kazetari ahalmenaz harro, mespretxu keinu agerikoa egin nuen, haren eskuetan lehiakideen egunkaria ikustean. Ez
|
nuen
oraino irakurria, ezta presarik ere horretarako. Banuen eginbehar premiazkoagorik, bertze nonahi parroki orritzat ere hartuko ez zuten paper multzo gaizki antolatu hori eta haren titular amaigabeak leitzen denbora alferrik galtzea baino.
|
|
|
Ez zuen merezi erantzutea. Udako jaiegun gehienetan etxe horretan ostalier egon —Isabel Sanjoseri ere desiratzen ez nion torturaldia, bertzalde—, eta ez
|
zuen
oraino kaxkoratu kazetaritzak bulego eta saltokietan ohi ez diren ordutegiak dituela.
|
|
|
Potzolorekin saiatu nintzen gero, betiko" ezin orain telefonoan jarri" bertze erantzunik jaso gabe komisaldegian. Beharrik" hozkailuan"
|
banuen
oraino zer probestua, Ttipiren txostenaren lehenbiziko ataletik. Usadioko apaindurak gehituta, orrialde osoa betetzeko bezainbat.
|
|
|
—Lagunduko zaitut goiti. Garbitu gabe
|
dut
oraino. Baduzu agentziako giltzarik, ezta?
|
|
|
Agresioa, tratu txarrak eta legez kanpoko atxiloketa! Ageri duk ez
|
duzuela
oraino ikasi, baina garaiak aldatu dituk. Ez uste gehiago posible duzuenik zernahi eginda zigorrik gabe gelditzea...
|
|
|
Komisaldegitik nirea izandako etxera ez zen luze. Laurak eta hogei ziren eta, tartean ustekaberik izan ezean, Kristinak etxean behar
|
zuen
oraino, Udako ordutegiaren ariora bortzak arte ez baitzituen ateak irekiko bere laneko arropa dendak. Erran gabe doa ez nintzela hara agertzeko amorratzen:
|
|
2003
|
|
|
Gure bakebideetan baliagarri
|
dituzkegu
oraino harenganik hartzen ditudan gogoeta hauek: Bortizkeriatik ezin bereizia da sortzea.
|
|
|
Berezgoak ez du bakarrik nahi, doi aberastasun, doi jende buru, doi lur eremu, doi alaitasun. Nahi
|
du
oraino eta, guziz, jende xehea neurri onean argitua, mintzai bat aski jori eta idazleen artaz goratua, jendearen arteko buruzagi argi eta bihozdunak: nahi du, hitz batez, ororen lehia kartsua, ororen odol hotzeko burutzapen bera.
|
|
|
Badakigu zer bide egin duen geroztik Robert Schumanek eta de Gasperi, Adenauer, Spaak haren lagunek asmatu zuten Europaren batasunak! Nahiz egun orotako berriek oroitarazten diguten
|
badugula
oraino zer egin helburura heltzeko.
|
|
|
Ez
|
genituen
oraino irakurriak behin fraide xahar batek idatzi zituen hitz hauek: Elizarengatik paira daitekeena deus ez da, Elizarenganik pairatzen denaren aldean, eta, menturaz horrengatik, ikustearekin Loiolako, Xabierreko edo Garaikoetxeko semeen odol bereko zenbat eta zenbat seme eta alaba higatzen ziren munduan barna Eliza Amaren zerbitzutan, eta Eliza horren esker txarra jasan behar zutela gure herritar anitzek eta orobat gure Euskal Herriak, ez genezakeen nehondik onets.
|
|
|
Bizkitartean nahi
|
nuke
oraino Québec en, Euskal Herrian edo beste eskualde anitzetan eskuratu edo berreskuratu nahiz dabiltzan boterearen ideiara itzuli, zeren aipatu dugun aitzineko nozio hartaz besterik badela irakats bailiezaguke Hannah Arendtek.
|
|
|
Beste alde batetik aitortu behar
|
dut
oraino, bizpahiru urte honetan, hitzemana dudala politikazko liburu baten egitea eta jadanik parte ordaindua izan zaidala ene lana. Baina erdiminetan nenbilela, zuberotar adiskide batek jalgi dit berrikitan bere aita xirulariarenganik bildu erran zahar hau:
|
|
|
Nazio Handia eraiki zuten apostoluen artean, ordea, bi mendeen buruan fama txarra
|
du
oraino, zorigaitzez, Federalismo hitz gaixo horrek: Batzuentzat Elkartasuna adierazten duen hitz berak, ez ote du besteentzat Zatiketa erran nahi?
|
|
2006
|
|
|
Gainerakoan, ilunpe erromatarrean bizi zen haren espiritua, nafar gehien gehienena bezala. Gure egiteek eta ez egiteek geure salbazioa erosten ahal zutela uste
|
zuen
oraino aitatxik, gure fedea eta Jainkoaren borondatea hutsa balira bezala. Jainkoarengan sinestea eta Andre Mariarengan eta sainduengan sinestea gauza bat eta bera ziren harendako.
|
|
|
Zela berria zen, egun guti zuen Donapaleuko uhalgile batek buruturik. Aitatxik estreinatu gabea
|
zuen
oraino. Kario pagatu behar izana zuen harengatik, eta horrek miretsirik utzi gintuen denak, gizona ez baitzen halako apetetan dirua xahutu zale.
|
|
|
Ez zegoen nire baitan. Arrosek niri eman zorroak bere bidea burutu behar
|
zuen
oraino. Bitartean, egotea bertze lanik ez nuen, auskalo noiz arte.
|
|
|
–Anitz
|
duzu
oraino irakurtzeko –ohi bezala lotu zitzaidan Filiberto Gixunekoaren emaztea.
|
|
|
Deabruak anitz sare badu ere arimen atzemateko, ez du batez ere hainbat harrapatzen, nola emazte gaixtoez, eta haiek hedatzen eta paratzen dituzten artez, sarez, laxoez eta segadez. Hemezortzi urte bazen hartatik, eta hala ere gaur gauaz erran dezake ez
|
duela
oraino ikasia.
|
|
|
Ama Katalinak azkeneko zazpi urtean behin ere egin ez zuen bidea urratu nuen nik, 1568ko otsailaren lehenean. Ez
|
nituen
oraino 12 urte.
|
|
|
Hastingatik atera orduko, eguzkia aski joana zen mendebalarekin bat egitera. Elkarrekin oren bat gehiago egiteko
|
genuen
oraino.
|
|
2009
|
|
|
–Zure bihotzak
|
badu
oraino Sauvesko andrearendako lekurik?
|
|
|
Frantsesez nekez mintzatu eta hala ere Alençonekin baizik ez zuen nahi. Bisaian ezagun
|
zuen
oraino minduxea zegoela gurekin. Lo egiteko, ostatua hobetsia genuen, bere ziudadela tikia bazter utzita.
|
|
|
Beraiek deituta sartua nintzen etxe hartara, eta sartua nintzenez geroztik ez zen kasik mintzatua Migel Mailuren alaba. Bere semea bizirik ikusteak noraino bozkariatzen zuen ere agertu gabea
|
zuen
oraino. Izaeran ez ezik, gorputz sasoian ere ez zen sobera aldatua lau urte hartan.
|
|
|
Bisaian ere bilo izpirik batere ez zuen. Nik, berriz, Parisko gorteko usadiora moldatuak
|
nituen
oraino ile bizarrak: buru gainean luze eta bisaian motz, agerian izanik ere.
|
|
|
–Lotan duzu. Bidaia luzea
|
dugu
oraino. Izanen duzu harekin mintzatzeko parada.
|
|
|
Bi gizonek buru egiten zuten tropa hartan. Zaharrenak 50 urte baino gehiago zituen eta hala ere beltz
|
zituen
oraino buruko ileak eta bizarra. Makal bat bezain sendo, zaldi gainean ibiltzeko maneran ezagun zuen ausardia eta kemena.
|
|
|
Luis Borboikoa zuen aita, erran nahi baita alderdi erreformatuaren armaden bertze buruzagi handia, azken gerlan hil zutena. Ez
|
zuen
oraino bere aitaren itzalik, baina gider beretik ageri zen. Condé zen, bertzalde, Borboi etxekoa.
|
|
|
–... baina ez
|
duk
oraino berant ministroari seme alabaren bat emateko. Semea bada, hobe.
|
|
|
Erresumari egin genion itzulian, nahita desbideratu nuen 10.000 laguneko segizioa, Salon izeneko herrixkara jotzeko, Proventza aldean. Ez
|
du
oraino hainbertze denbora, Nafarroako printzeak 12 urte zituen, eta biluzik aztertu zuen gizon jakintsuak. –Frantziako errege izanen da?
|
|
|
(Nietzsche eta Deleuze ez zebiltzan lore jolas filosofikoetan platonismoa alderantzikatzea proposatu zutelarik. Eginkizun
|
dugu
oraino xede zail bezain artez hori, Foucault, Azurmendi, Onfray eta abarren ahalegina gorabehera.)
|
|
2011
|
|
|
Bada, bera bai, izanen dun, baina hi? Anitz ikasi behar
|
dun
oraino! Espainia atzerakoi honetan, izan ere, beti agertzen dun, handik edo hemendik, barruan daramagun troglodita!
|
|
|
–Nigarra begian?, Odolaren mintzoa, 2006, Auspoa, 188 or. Euskaldunok jasandako kultur alienazioa eleotan laburbiltzen du Pako Sudupek: . Etorkizunera jotzeko iraganera begiratzea behar beharrezkoa da; gu Iparraldean eta Hegoaldean alienazio kultural latz eta gotor batetik gatoz, askotariko eraztunen orbanak osatu gabe
|
ditugu
oraino, eta gutxiagotasun konplexua sakon sakon iltzatua daramagu?. –Bertsolariak eta erdaraz!?, Berria,.
|
|
2013
|
|
|
Nire egiazko izenaren jabe nintzen berriz, hamabi urteren ondotik. Doinu estrainioa
|
zuen
oraino nire belarrietan, begiz ikusten ez den labarreko oihartzun. Deliberatu gabea nintzen horretaz bozkariatzera.
|
|
|
Arjeldik ekarri capellarra eta alharemea
|
nituen
oraino jantziak. Nafar zaldunaren kapelua eta kapa janzteko gogoz nengoen horien ordez, zendu batenak izanik ere.
|
|
|
–Bai to, zaharra! Ezagun duk ezpata ongi zorroztua
|
duala
oraino.
|
|
|
Sen hutsez, mendebaldera jo du. Egunak oren batzuk
|
ditu
oraino eta bidean kausitzen duen lehen lagunari galdeginen dio bide zuzenaz. Iraileko hego haizeak emendatu du Agerreren bozkarioa.
|
|
|
Ez nion eman. Gainera, begiak emaztekiengan finkaturik
|
nituen
oraino.
|
|
|
Ate zuloak ez
|
zuen
oraino aterik. Alabaina ate zulorik ez zen hilabete lehenago, nire hango azken aldian.
|
|
|
Eskuizkribua eskuratu bezain agudo segida eman zion Agerrek bere bidaiari, Tours eta Annette gaxtearen izterrak gibelera utzita. Bide luzea
|
zuen
oraino: Poitiers, Angulema, Bordele, Baiona?
|
|
|
–Ez
|
dugu
oraino zerria hil eta sagarrak Orreagako monjeendako izan dira aurten, desenkusatu zen emaztekia.
|
|
|
Iruñera igorritako mezuak ez
|
zuen
oraino erantzunik. Aurizkoak bai.
|
|
|
–Pertsekutatzailerik ez, bistara. Gure ondotik heldu badira, urrun
|
ditugu
oraino.
|
|
|
Nahasmenduak sorrarazten ahal dizkizu. Humoreak bere lehengora itzuli gabe
|
dituzu
oraino.
|
|
2015
|
|
|
Zu jaio zinenetik perfilez nabil beti, erdizka, herren, begibakar, besamotz. Ez
|
dut
oraino aurkitu nire barruan amatasunak emakume oso bihurtuko ninduen azken zati hori. Falta zaidana.
|
|
|
Bixtan da konparazione Aturri ibaiaren izena daukan irratiak nahiko duela aintzina segitu, nihondik ahalaz... Ja polliki sartua ere da gure eskualde guzian, bere saila nahi
|
luke
oraino azkartu eta emendatu. (...) badira ere euskarazko irrati bat muntatu beharrez plantatuak, Entzun Ikus batasun berriaren itzalean.
|
|
|
iragan zuen, eta, aitzinean zohan gizonak
|
bazituen
oraino ehun bat urhax bedere egiteko
|
|
2016
|
|
|
Alde egiteko emandako lehen urratsak egiten ari zirelarik, barneko hitzak adigai
|
zituzten
oraino. Haiek zioten Semearen heriotza hurbil zegoela, eta Jesusek aitzinetik hori bazekiela, baita ere Judasek salduko zuela.
|
|
|
Minutu pare bat baino ez. Zeruak negar egiteko gogoa
|
du
oraino, baina eusten ari dio. Tanta bakan batzuk baino ez ditu isuri.
|
|
|
–esan nuen behin eta emakumeei buruz luze aritu ginenean?. Ez dago gizonik lurraren gainean nik bezainbat maitatuko dituenik; ikusi dizkiedan ahultasun guztiak eta haien kontra irakurri ditudan satira guztiak gorabehera, guztiarekin ere, maite
|
ditut
oraino; izan ere, ongi asko jabetzen naiz ezen emakumezko guztienganako nolabaiteko txera sentitzen ez duen gizona ez dela bere bizi guztian gauza izango emakume bakar bat ere behar bezala maitatzeko.
|
|
|
Guztiz premiazkoa egin zitzaion traste hura lehenbailehen itzaltzea, baina ez logurak zegoelako, batere gustatzen ez zitzaion abesti bat aparatutik aireratzen hasi zelako baizik. The Beatlesen kanta gehienak atsegin
|
zituen
oraino, eta haien lana konpositore gisa miresgarritzat jotzen zuen orokorrean, baina irratitik ateratzen ari zen Ob La Di Ob La Da zahar hura Paul McCartneyren gustu txarreko abestietatik zatarrena iruditu zitzaion beti, baita hamahiru urterekin bere anai arreba nagusien diskoei esker Liverpoolekoen fan handia bihurtu zenean ere. Lennon McCartney abizen parearekin sinatuta zegoen arren, edozein Beatle zalek zekien norena zen benetan, bikotearen abesti bakoitza bezala, normalean nork berea kantatzen zuelako (salbuespenak salbuespen), baina kasu hartan garbiago zegoen, Lennonek ez baitzuen inoiz hain abesti zatarrik egin.
|
|
|
Hoteletik atera zenetik ordu erdi baino gehiago ez zela iragan ematen zuen, eta hamar eta erdiak ziren jadanik. Baina denbora asko
|
zuen
oraino taxirik hartu gabe azokara metroz joateko. Zertarako gastatu dirua alferrik.
|
|
|
Familia askotan bezala, gure etxean ere, askitto ardura antolatzen genituen (eta
|
ditugu
oraino?) lagun arteko elkarretaratzeak, bazkari, atsalaskari edo afari baten inguruan. Parada ederra baita elkartasunaren, laguntasunaren bai eta adiskidantzaren biziarazteko, batzuen eta besteen berriak kontatzeko, ideiak eztabaidatuz berritzeko ere eta zabaltzeko?
|
|
|
Gure aita zena ere, tarteka bederen, han zebilen bere haurren artean. Erran behar
|
dut
oraino, oseba eta anaia ofizioz harginak baldin baziren ere, beharrez eta gustuz, biek ikasia zutela halaber zurgintzan eta beraz etxeko behar ziren zuren lantzen. Denbora haietan dena etxekoz etxeko egiten baitzen, ahal zen etxalde guztietan.
|
|
2017
|
|
|
Aldare santuaren azpian mekanika egokia paratu eta mandoak elkortzerainoko harramantza aterako nikek. Mamuak nahi
|
dituzuela
oraino. Nire uste osoko bi monje izarekin estali, gauaz kurridaño batzuk eginarazi monasterioko teilatuan gaindi, eta kito.
|
|
|
munduko Canavaro guztiek, hari musu ematen zebiltzàn bitartean, pentsamendua beren ontzietan emana zutelako, beren erregeetan, Kretan, beren xingoletan edo beren emazteetan; baina nik dena ahazten nian, dena, eta harek, zen bezalako zalamandranak, bazekian hori. Eta hau ere jakiteko
|
duk
oraino, argiontzio horrek: emakumeak hori baino plazer handiagorik ez dik ezagutzen!
|
|
|
Erneago egoki aurrekoetan. Begiak pasabidetik urrundu gabe
|
zituen
oraino. Jauzia egin zuen makila bakarra landatua zuela.
|
|
|
Iñaki hogei bat metro beherago dago, harri baten gainean jarria. Kantinplora eskuan
|
du
oraino, bost minutu lehenago bezala.
|
|
|
Sumatu diozu: zure dei ezohikoak sorrarazitako ikarak bizi
|
du
oraino.
|
|
|
Oso goian gaude hemen, Norvegiaren parean kasik, eta Euskal Herrian baino beranduago iluntzen du udan. Egun argia
|
dugu
oraino.
|
|
|
Ez du errefusatzeko barrenik izan. Hantxe gelditu da, ate ondoan; igerilekurako poltsa zintzilik
|
du
oraino beso beltzarandutik. Sukaldera lekutzeko probestu duzu.
|
|
|
Gelditu eta gogotik edan zuen, kantinplora motxilatik aterata. Litro eta erdi zeraman, baina beroa goiti zihoan eta, dena ongi gertatuz gero,
|
bazituen
oraino hiru ordu autora itzuli artean. Polarra erantzita, kamiseta hutsean gelditu zen, beso luzekoa izanda ere.
|
|
|
Zer zuen bada hain kexu? Aitak ez
|
zuela
oraino ere jaiki nahi eta gainera aitatxi ez zutela inon atzematen ahal! Bazuela oren bat bederen haren bila zebiltzala Anitarekin.
|
|
|
Loriatua nintzen. Gogoan
|
ditut
oraino Beaubourg, bere eskailera erraldoiarekin, Montmartre eta bereziki la Place du Tertre eta harrigarria kausitu nuen la Grande Arche de la Defense.
|
|
|
Horrelakorik ez nuen nahi, eta bihotza urratua, emeki emeki eta maltzurki mintzatuz, konpreniarazi nion hobe genuela ez segitzea... Haren negar xotinak gogoan
|
ditut
oraino...
|
|
2020
|
|
|
Eta beharbada huts eginen duen EHZ festibalaren ondotik. Ez
|
baitu
oraino laneko egutegirik, sekula izanen badu. Nahiago du esperantza handirik ez izan:
|
|
|
–Ez
|
dut
oraino bururatu –Mariek, lotsatua.
|
|
2021
|
|
|
nola zure hatsak
|
duen
oraino gunea handitzen.
|
|
|
" Edan beharra daukazu". Beregandik zerbait espero
|
zuten
oraino. Oraino zerbait zor zien?
|
|
|
–Ez al
|
duzu
oraino ulertzen? –esan nuen.
|
|
2022
|
|
|
Aurrekoen txanda da. Eduk
|
badu
oraino agertu berriak zelatatzen segitzeko denbora. Bere itxuran, ezagutua izateko beldur handirik gabe ari da.
|
|
|
Ez dira arriskuak bukatu.
|
Badu
oraino puska bat, bazterbidez bazterbide, buruz buru heldu diren ibilgailuei erne, ez baitute guztiek errepidearen ertzean ibiltari karrodunik espero. Hurrengo pasabidea, bederen, semaforoz eta marraz babestua dago.
|
|
|
Ahoko lerdea eta begietako malkoa xukatzeko balio dio bederen. Bigarren bat behar du; betaurrekoen kristalak zikin eta lausotuak
|
ditu
oraino. Ikusteko ahalmena berreskuratzearekin jabetu da hirugarren lagun bat elkarretaratu zaiela.
|
|
|
Kasu, dena dela. Agurearen pistola tiro egiteko gauza
|
dun
oraino.
|
|
2023
|
|
|
Nola diren gauzak! Hain segur, haurtzaroa utzia
|
zukeen
oraino hankarteko ileak hazi gabe zeuzkala, haur gorputzean jokatuz aita eta osabak bezain gizon. Gizon indartsua zuen eredu, halakoa bihurtzea amets, haurtzaroa eta zahartzaroa bizitzaren luzakinak baizik ez balira bezala.
|