|
2009
|
|
|
Jende askorentzat gozoa dela pentsatzea azukre edo deribatuekin egitea da. Azukrea izan da eta da erreferentzia gozo nagusia; postre, opil eta gozogintza errezetek unibertsal gozagarri hori
|
zuten
lehen osagaietako bat. Hala ere, ekarpen horrek zapore handia ematen badu ere, produktu azukretsuak oso gustagarriak dira, kaloria ugari ematen ditu.
|
|
2010
|
|
|
Jakin mina gure ezaugarria da jaiotzen garenetik, eta horixe da Zientziak behar
|
duen
lehen osagaia.
|
|
2021
|
|
|
Meteorologiako gertakariak adierazten dituzten euria egin, elurra egin, izotza egin... aditzetan lehen osagaiak badu mugatzailea, baina hori da har dezaketen determinatzaile bakarra; ezin dute, adibidez, erakuslerik hartu(* elur hori egin,* izotz hau egin). Mugatzailerik hartzen ez
|
duen
lehen osagaia izateak berarekin dakar aditz hauek ez erreferentzialak izatea; hau da, erreferentzia jakina baino areago, erreferentzia generikoa dute (lan egin/ agindu dizuten lana egin). Honetan ere bat hitz elkartuen erreferentzia generikoarekin.
|
|
|
Azken hauetan, aldi berean, bi motatako bikoteak bereiz ditzakegu: bokal aldaketa oinarri dutenak i bokala
|
duela
lehen osagaiak/ o edo a bigarrenak; bigarren osagaiaren hasieran m sudurkari ezpainkaria edo b herskari ezpainkaria daramatenak: barra barra, bor bor, dar dar, kili kili, mara mara, ñir ñir, parra parra, pil pil, tapa tapa, txintxin, txio txio (ka), txor txor, xirri xirri, kuku (a), ttunttun (a), kirkirra, dardara, dizdiza, marmarra binbili bonbolo, bristi brasta, dilin dalan, firi fara, hinki hanka, iji aja, kili kolo, kriski kraska, piri para, plisti plasta, tiki taka, tirriki tarraka, zingulu zangulu, zirti zarta aitzaki maitzaki, auzi mauzi, duda muda, erran merran, handi mandi, hasi masi, hautsi mautsi, hizka mizka, ika mika, ikusi makusi, isil (ka) misil (ka), jira-bira, nahas mahas, nahaste borraste, saski naski, tarteka marteka, totel motel, txirula mirula, zehatz mehatz, zizka mizka, zurrumurru
|
|
|
7.2.9b Morfologia osaerari dagokionez, pertsona izen propioa
|
dute
lehen osagai horietako gehienek; azken aurreko azpisaileko Mari ere izen arrunt bihurtu den izen propio orokortutzat har daiteke. Bigarren osagaia da goiko bost azpisail egiteko bide ematen duena.
|
|
|
7.2.9c Badira adibide gutxi batzuk izen arrunta edo adjektiboa
|
dutenak
lehen osagai, dela lanbidea adierazten duena, dela jatorria, gentilizioa. Laugarren atalekoak" izen propio+ adjektibo" modukoak dira batzuetan (adjektiboa bahuvrihi moduko elkartua da ia beti, § 8.2.2), eta" izen propio+ izen" modukoak besteetan.
|
|
|
23.2.1.3.1c Mugatzailerik hartzen ez
|
duen
lehen osagaia izateak berarekin dakar aditz hauek ez erreferentzialak izatea; hau da, erreferentzia jakina baino areago, erreferentzia generikoa dute (lan egin/ agindu dizuten lana egin). Honetan ere bat hitz elkartuen erreferentzia generikoarekin.
|
|
|
23.2.1.3.3c Postposizio sintagma
|
dute
lehen osagai beste askok. Horrelako egitura batzuek egoerak eta egoera aldaketak edo jarduerak adierazten dituzte:
|
|
2022
|
|
|
· Geminatu semantiko modura taxuturiko izen elkarketak gogoratuko ditugu azkenez, berariaz Iparraldeko hizkeretan ezagun izan direnak. Hauetariko gehienok arkara
|
dute
lehen osagaitzat, bigarrena aldatzen delarik. Goian aipatu dugun arkaragi hitzaz gainera, lerroka daitezke hauetariko batzuk ere:
|