|
2004
|
|
|
Egungo kooperatibisten gogoetan norakoa, zertarakoa, iparra, autoeraketaren gizarte proiektu bati bagagozkio, lausotik gora aski gandutua dagoela esanliteke, urruneko dimentsioan guztiz norabidegabetua ez dagoenean. Diagnostiko horren kontzientziagero eta nabarmenago sumatzen da kooperatibisten artean, eta eragin zuzena
|
du
kooperatiben egungobilakaera, ezintasun eta mugetan.
|
|
|
bezeroarekin lan komuna. Azken berrikuntza sistema hori, automobilenindustriarekin zerikusiria
|
duten
kooperatibetan aurki dezakegu; eta jarrera teknologiko ekintzakorragoa eskatzen du. Politika hori aplikatzen dutenak bezeroarenenpresaren, berrikuntza sistemaren parte?
|
|
|
Lanaren banaketa funtzionalak bi ondorio
|
ditu
kooperatiben baitan: aldebatetik, zuzendaritzaz arduratutako bazkide eta gainontzekoen artean inplikazio duala sortzen da.
|
|
|
Bada hemen kontuan hartu beharreko beste alderdi bat: kooperatiba transnazionalizazio bidetik abiatzeak «partaidetzako taldeak eratuz», eragina
|
du
kooperatiba sistemaren barne agintaritza harremanetan. Alegia, erakunde filial eta instrumentalen eraztunaren pisuaren gehitzea ez da oinarrizko bazkide zuzendari harremanean neutrala (Chaves 1999).
|
|
|
kasu honetan, Kontseilu Errektoreak edo Artezkaritza Kontseiluakizanen du enpresaren gaineko kontrola. Are gehiago, ahalmenen delegazioarenbidez, zuzendaritzak eskuratu ohi
|
du
kooperatibaren kudeaketaz arduratzekoeskumen zabalena. Gorago aipatu dugun bezala, kooperatiba elkartean saihestuezinezko dikotomia gertatzen da:
|
|
|
Gizartearentzat onura (garapen ekonomikoa eta soziala) lortu ahal izateko, kooperatibak duen enpresa kutsua indartu eta bermatu beharradago. Beraz, gure ustez, Arizmendiarrietak ez
|
lituzke
kooperatiben dimentsio beharrizanak alde batera utziko. Izatez, balioen eta ekonomiaren arteko uztarketaproposatzen digu:
|
|
|
Hala ere, badirudi sindikatuen parte hartzea ez
|
duela
kooperatiben baitanulertzen: gorago aipatu dugunez, sindikalismoaren eta lankidetzaren arteko harremanak beti ere elkartasunean oinarritu behar du, baina bakoitzak bere prozedurakjarraitu behar ditu.
|
|
|
hala ere, plangintza bera eratu duten karguak izanohi dira Kontseilu Soziala aholkatzen dutenak. Are gehiago, Kontseilu Sozialeko kideek ezin
|
dute
kooperatibaz kanpoko erakundeen laguntzarikeskatu; izan ere, estatutuen aurkako ekimena baita.
|
|
2008
|
|
|
Bazkide mota horietako bakoitzak ezaugarri bereziak
|
ditu
kooperatiban parte hartzeko orduan, arlo ezberdinetan:
|
|
|
Hasieran, itxaropen handiak sortu zituzten bitariko kooperatibek joint venture direlakoen edo nazioarteko diru ezarle zein laguntzaile diren enpresen integrazioa bideratzeko. Kooperatiben zuzendari askok uste
|
zuten
kooperatiba mota horren bitartez askoz errazagoa izango litzatekeela kooperatibek eta kanpoko beste erakundeek bat egitea, ordura arte kooperatiben eta kapital sozietateen artean erdibideko sozietate motarik ez baitzegoen eta, beraz, integraturiko enpresak sortzea ez zen batere erraza. Iritzi hauen arabera, kanpoko diru ezarleek akziodunaren lekua hartuko lukete, gutxiengo boto eskubidearekin, baina ehuneko funtsezkoa eskuratuta.
|
|
|
Kontuan hartu behar da akziodun bakoitzaren benetako indarra ez dagoela harremanetan bakarrik Batzar Nagusiko boto kopuru guztien barnean duen ehunekoarekin, baizik eta, batez ere, gainerako botoen titularren sakabanatze mailarekin. Horrela, boto eskubidearen% 30, 40 edo 45 duen kapital bazkide batek bazkide kopuru handia
|
duen
kooperatiba bat kontrolpean izango du, zalantzarik gabe.
|
|
|
Esan dugunez, gehienetan, kapital korporazioen akziodun txikiek ez
|
dute
kooperatiben bazkideek duten ezagutza eta inplikazioa. Abiapuntu horrekin, noraino heldu behar du bazkideen parte hartzeak kooperatiben agintean?
|
|
|
11.Joera hau igartzen hasi da ere lan bazkideak ez
|
zituzten
kooperatiba motetan; menpeko langileen gero eta aktiboagoa den inplikazioaren beharra aztertzen ari direla. «Edozein motatako enpresaren kudeaketa, eta batez ere kooperatibetan, erakundeko langileekiko baterako jabetzan oinarritu litzateke.
|
|
|
etekinari baino bideraturik ez dagoen banatzaile hutsekin alderaturik? interes handiagoa
|
duela
kooperatibak beraien gai eta kezkekin. Hauek dira kooperatiben bezeroek nahiko lituzketen lehenengo etekinak».
|
|
|
Lege aukera bion arteko erabakiak ondorio garrantzitsuak
|
ditu
kooperatibaren agintean. Horren arabera, bazkide multzoa guztiz pasiboa edo aktiboa izan daiteke, eta hori funtsezkoa izan daiteke kooperatibaren jardute sailen eraketan eta eraginkortasunean bertan.
|
|
|
Kooperatiba handien korporazio agintearen arazorik larriena, beharbada, kontsumitzaileen edo mailegu kooperatiba handietan bazkideek duten izaera geldoa da51 Arazo horrek ondorio larriak
|
ditu
kooperatiba horien egitura eta aginte osoan52.
|
|
|
Interes ezberdintasunek sorturiko gatazkak bereziki larriak izan daitezke bazkide mota asko
|
dituzten
kooperatibetan (Ballestero, 1990: 142) (gogoratu hauen urritasunaz egin dugun aipamena).
|
|
|
Batzar Nagusietara ez joatearen arazo hau, batez ere, bazkide kopuru handia
|
duten
kooperatibetan azaltzen da eta horren larritasuna ez da berdina kooperatiba guztietan. Ohikoagoa da kontsumo edo mailegu kooperatibetan (bazkide erabiltzaileek jardueran duten interesa askoz txikiago izanik) eta arraroagoa, esan dugunez?
|
|
|
Arazo horri erantzuteko, ezberdindu behar ditugu, aurreko izenburuan esandakoari jarraituz? bazkideek jardueran interes handia
|
duten
kooperatibak, oro har, kooperatiba txikiak eta lan kooperatibak, bazkideen oinarri zabala duten mailegu eta kontsumo kooperatiba handietatik.
|
|
|
Aurreko atalean ikusi ditugu kooperatiben Batzar Nagusietan nahien eraketaren ezaugarri orokorrak. Hortik aparte, arazo bereziak sortzen dira nahien antolaketa horretan bazkide multzo konplexuak
|
dituzten
kooperatibetan. Eta hori gerta daitekebazkide kopuru handiagatik edo, askotan, bazkide mota edo sail ezberdinetako taldeak egoteagatik.
|
|
|
Horietako bat, nabarmena, Sektore, Sail edo Ordezkarien Batzarra da. Bazkide oinarri konplexua
|
duten
kooperatibetan, bai bazkide kopuru handiaren ondorioz, bai bazkide multzo ezberdinak egotearen ondorioz, ordezkaritza irizpide ezberdinak izanik, ez da gomendagarria edo eraginkorra bazkide guztiak leku berean biltzea.
|
|
|
Batzar Nagusiak ondoko arauek aginpide zehatzak ematen dizkioten gaietan hartuko ditu erabakiak: Araudi hau SCEk helbidea duen Estatu kidearen legediaren arauak 2003/ 72/ CE Direktibaren arabera harturik Batzar Nagusiak erabakiak hartuko ditu ere EKEren egoitza dagoen Estatu kidearen Zuzenbidea ezargarria
|
duen
kooperatiba bateko Batzar Nagusiari dagokion aginpidearen barruan dauden gaietan.
|
|
|
– Teorian, horrelako batzordeak Batzar Nagusiak Errektore Batzordea zaintzeko interes handiko tresna izan daitezkeela esan da, batez ere, oso eragileak ez diren edo ordezkatze mailarik ez duten batzordeak
|
dituzten
kooperatibetan. Hala ere, ordezkari eragileak lortzeko arazo berberak sortzen dira horrelako Zaintza Batzordeak osatzeko orduan.
|
|
|
Oro har, argi dago Batzar Nagusien hutsune nabarien aurrean, beste bide batzuk zabaldu behar
|
dituztela
kooperatibek beren bazkideekin, berauen ekarpenak jasotzeko, informazioa bideratzeko, etab.
|
|
|
50 «Gertaerok garrantzi handiagoa
|
dute
kooperatibak inguruko ekonomian pisu handia izanez gero, Arrasateko Kooperatiben Taldean gertatzen den moduan» (Arruñada, 1998).
|
|
2009
|
|
|
Hedabide atipikoa da Goiena, hiru hanka
|
dituen
kooperatiba: batetik, euskaraelkarteak; bestetik, eskualdeko udalak; hirugarrenik, langile bazkideak eurak.
|