|
2017
|
|
|
Don Catalinok egina
|
zuen
jada ttotta gisako zera pila bat.
|
|
|
Ez
|
zuten
jada jostatzeko gogorik, ezta dauleñoaren58 ertza ilinti bizi eginda ikusiz ere. Ezta mamorroaren keinuak ikustean ere.
|
|
|
Hetxo ibarrekoek ez zioten besterik gabe amen egingo erabaki horri. Nire ustez, Ximenoren bizitza bereziki, arriskuan zagon, eta bere inguruko jendea estutzen hasiak
|
ditun
jada. Konturatzen al haiz?
|
|
|
Ezin
|
ditut
jada eskuak erabili!!
|
|
|
arnasa ez
|
duela
jada
|
|
2018
|
|
|
(Julenek sorbaldak altxatuz axolagabekeria adierazi nahi duen keinua egingo du, ez
|
du
jada ezer galtzeko.)
|
|
|
(Julenek sorbaldak altxatuz axolagabekeria adierazi nahi duen keinua egiten du, ez
|
du
jada ezer galtzeko.)
|
|
2019
|
|
|
Nitaz iritzi bat
|
duzu
jada
|
|
|
Hemen
|
dugu
jada, lasai, ez zaitezela arrangura...
|
|
|
Sartrek iradokitzen duena interesgarria da, nahiz eta 1948ko bere jarrera biziki zorrotzaren atzean badagoen, akaso, okupazio garaian agintari naziekiko garatu zituen joera esan dezagun xuabe moldakorrak ahanzturan uzteko ahalegintxo bat, bere burua erresistente kutsugabe gisa aurkeztuz. Edozein modutan ere, eta filosofo frantziarraren iritziaren aurka, ez dut uste iraungitze data iritsi zaionik Vercorsen fikzioari, agian suhartzerik ez
|
dugulako
jada behar, Sartrek aldarrikatzen zuen bezala. Bai, irakurleak ahalegin bat egin behar du Vercorsen ipuinen garaian eta testuinguruan kokatzeko:
|
|
2020
|
|
|
nork irakurriko ote zuen?" pentsatu nuen. Martutene-n erakutsi moduan Ramon Saizarbitoriak irakurrita
|
zuen
jada, jakina, baina Joxe Austinek egindako itzulpenak ez du berau irakurtzea trabatzen, aitzitik. Inpresio hau ere agertu genion:
|
|
|
Makazagak Jose Azurmendi itzulia
|
zuen
jada, eta nire Faustoren itzala ezagutzen zuen. Harekin mintzatzen konturatu nintzen intriga politikoak zer ziren agerrarazteko idatzi nuen Mort aux rois narrazio laburra berreskuratzea eta berrargitaratzea merezi zuela.
|
|
|
Urtebete pasatu ondoren, ordea, neronek 64 urte
|
nituela
jada, aspaldiko irakaskuntza ez unibertsitarioaren borroketan nirekin bat aritutako adiskide batek, Josu Txapartegik, erretiroak emandako lasaitasun hartatik nonbait, deitu zidan jardun haietan bizitutakoaz hitz egiteko eta, bide batez, denborak ematen duen distantziatik hausnarketa partekatua bion artean egin genezan proposatuz. Dei hartatik sortu zen Eskola Publikoa ez da Euskal Herriak behar duen eskola publikoa deritzan liburuttoa (Delta, 2019).
|
|
|
Beste aldera begiratu zuen, azkenik, Murtziako unibertsitateko katedradun harekin hizketan jarraitzeko, baina Aritzek ikusia
|
zuen
jada, eta atzetik ukitu zuen, bere arreta erakartzeko. Jiratu gabe ere, sorbaldan haren hatzen presioa sentitu bezain laster mutila zela jakin zuen, eta berriro nabaritu zuen hutsune hori sabelpean.
|
|
|
Ez zen sekula joaten bere hitzaldietara" asko sufritzen zuelako" bera urduri ikusita," katedran". Baina batzuetan bila joaten zitzaion ekitaldia amaitzen zenean, ordukoan bezala, nahiz eta Elenak ez
|
zuen
jada gogoratzen noiz izan zen azkeneko aldia. Oso aspaldi, hori seguru.
|
|
|
Aginte txikiak, hots, Eusko Jaurlaritzak ekonomia ez gelditu nahi, osasun eta ekonomiaren arteko sokatira; disidentzia neurri gogorragoen alde, Txinakoen, azkar gainditzeko pandemia. Kontua da hilabete
|
dugula
jada etxean, lau pareten artean errenditurik ezinbestean. Eta ez jakin noiz bigunduko diren manu zorrotzak.
|
|
|
"" Zuek? Zuek ez
|
duzue
jada ezer eskatzeko eskubiderik", esan zion alkate horrek Carmen Garciaren amari, baratze txiki bat jartzeko laguntza galdegin zuenean. 1959 urtean, azkenik, amore eman zuen Garcia Pellon familiak, eta Iruñera egin zuten ihes".
|
|
|
Nork, Mariz aparte, nahiko luke hori bezalako leku batean bizi eta bere seme alabak hazi? Eta bestalde, etxea behera botatzeko eta orubean zerbait berri eraikitzeko inork ez
|
zuen
jada interesik. Burbuilaren eztandaren ostean, auzoan, hemen inguruan, ehunka bulego, lokal eta antzeko higiezin hutsik zegoen.
|
|
|
Dama txit ederrak, makina bat gizonek eta emakumek, ero alaenak, errazegi uste izaten dute ze neska gazte bati buruan oihal zuria edo soinean abitu beltza jarri orduko bertan emakume izateari utzi eta emakume gurariak ez
|
dituela
jada sentitzen, moja egitean harrizko egin balute bezala; eta beren uste horren kontrako ezer aditzen badute, haserretzen dira naturaren kontra bidegabe handia eta kriminala egin balitz bezala, pentsatu edo burutan hartu gabe zer gertatzen zaien beraiei, nahi dutena egitea libre dutelarik, libertate horrek ez baititu asetzen, eta kontuan hartu ere gabe zer indar handia duten aisiak eta tentazioek... Eta beste makina batek ere errazegi uste dute nekazariei aitzurrak eta palak eta jan zakarrak eta bizimodu deserosoak erabat kentzen dizkietela haragiaren desioak eta erabat lakazten diela bai adimendua bai asmamena.
|
|
|
Nolanahi mesfidantza barruan
|
zuen
jada: zer esango ote zuen inork gandu itxia izanagatik bat batean aterkiari helduta ikusi ezkero?
|
|
|
Egoiliarrek daramaten bizimodua eta jasaten duten tratua zuzenean ikusi nahi zituen. Izekoak ezin
|
zuen
jada bere kabuz bizi eta artatze bereziak behar zituen, baina aldi berean Endikak ez zuen nahi andrea eserleku batean ahaztuta uztea, eta harentzat egokitutako aktibitateak zeuzkan egoitza bat aurkitu nahi zuen. Egoitza bisitatu zuenean justu ni lanean ari nintzen eta bertako egunerokotasunari buruzko xehetasunak eman nizkion.
|
|
2021
|
|
|
Behin lurrean ostikoka hasi zen, isiltzeko behin eta berriro. Nire nebak ez
|
zuen
jada ezer esaten, lurrean zegoen mugitu ezinik, gorputza zeharo mindurik, baina gogoa ere gero eta gogorturik hiltzailea agerian zelakoan herri osoaren aurrean, are ageriagoan, ostikoka egiteari utzi eta" alde hemendikan ala behinguan garbituko zaittugu" bota ondoren. Tamalez, nire neba berehala zutik jarri zen minutu gutxi batzuk lehenago jendez gainezka zegoen plaza hutsik ikusteko.
|
|
|
Egia erran, Toniaren egunak zapuztu ziren Rosaren bilakuntza lanak ebaki ziren arrastiri hartan. Baina
|
bazuen
jada aste bete, odola zainetan epel igotzen sentitzen zuela. Hainbeste gauza bazuten elkarrekin partekatzeko, huts egin ordu zurbil haiek oro berreskuratzeko!
|
|
|
Esana
|
dugu
jada Amando Euskal Herria kristautzera etorritako apezpikua dela, eta horixe duela, berak horrelatsu aitortua, egokitu zaion eginkizun historikoa:
|
|
|
Erri guztiak bekaizturik aurkituten dira. Burrukarako deadarrik galgarrienak urteten dabe euskaldun askoren bularretatik" (131 or.; g.l.e.), frankoen aurkako" egiteko entzungarri bat" (idem) eskatzen ari ziren auñemenditarrak," prankotarren kontra guda gogorra, eten bagea, betikoa, asteko ordu ta garaia etorri zan" (132 or.), baina ematen du Arnoldok ez
|
duela
jada sumatu ere egiten deiadar haren arrazoia, hots," euskaldun agintari baten alabea [berea, alegia], alaba bakarra, aberatsa, argia ta ederra, bere aide ta ogipeko bazukaz, prankotar bategaz ezkonduteko asmoan erbestera joan da" (131 or.; gurea da parentesi barnekoa).
|
|
2022
|
|
|
Liskarrerako denbora guti izaten zuten, haatik, neba arrebek, larunbat eguerdiko bazkaria bukatu bezain laster alde egiten baitzuen nerabeak lagunengana, herrian zeukaten garaje batean brikolajean aritzera, motor zaharrak desmuntatu, piezak eskuratu eta motor berriak eraikitzeko proiektuarekin. Ikasturtea hasi zenetik, mekanikari gaiak
|
bazituen
jada bi eginik eta saldurik, beretzat mobilet ederra muntatzeko asmoz. Erran eta egin.
|
|
|
Hura izango zuen, inondik ere, bere estreinako bilera politikoa; eta klandestinoa, jakina. Institutuko ikaskide baten etxean bildu ziren; mutil haren izenik ez
|
du
jada gogoan institutu garaitik ez duela berriz ikusi esango luke, ezta bilerara beste nor etorri zen ere. Gai nagusia garaian bizi zen egoera politikoa zen politik egoera, orduan esaten zen bezala; ez zuen inork artean zabaldu, nonbait, euskaraz adjektiboak izenaren atzetik behar duela, eta, batez ere, Txilen gertatutakoak zer garrantzia zeukan, eta nola erantzun behar zitzaion diktaduran bizi ginen beste herri batetik.
|
|
|
zein ondo muntatu zuten trantsizioa Espainian, a zer ziri puska sartu ziguten denoi!; amnistia lortzen genuelakoan harro, ez ginen jabetu ere egiten faxistak beren bizkarrak gordetzen ari zirela lege haren bitartez. Hango diktadura 40 urtekoa izan zen, trantsizioak beste 40 bete
|
ditu
jada (Txilen 17 urteko diktadura, eta beste 26 joan dira geroztik)... eta oraindik ez dago, estatu osoan, hau bezalako museorik inon.
|
|
|
Gogorra, tristura zamatxoa gainean hartuta irten da, han eman dituen hiruzpalau orduen ondoren. [...] trantsizioak beste 40 bete
|
ditu
jada... eta oraindik ez dago, estatu osoan, hau bezalako museorik inon".
|
|
|
Azkenaldian, ohikoak bihurtu dira gisa horretako berriak, eta ez
|
gaituzte
jada harritzen zorionez, halere, ez gaituzte axolagabe uzten; eta, apenas, erantzunik sortzen duten erakunde eta alderdi politikoen aldetik. Zer gertatzen ari zaigu?
|
|
2023
|
|
|
Aita ez zegoen Zentroan, koxkan ezta ere, eta etxe zuria inguratuz Kale Nagusian agertu naiz. Beroa jasanezina zen, nire hankek ez
|
zuten
jada behar nuen erritmoa jarraitzen eta zorabiatu eta lurrera seko erori aurretik nire atzean zegoen bankuan eseri naiz, Joakin eta biok ezkondu eta alokatu genuen pisua nire aurrean, orain botatzeko dauden etxe horien aurrean. Botatzeko, bertan gertatutako guztia desagerrarazteko.
|